Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2008/09
Aktualnie na stronie głównej
Dekalog I – polski telewizyjny film psychologiczny z 1988 roku w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, zrealizowany według scenariusza napisanego przezeń wraz z Krzysztofem Piesiewiczem. Jest to nominalnie pierwsza część cyklu filmów Dekalog, reinterpretująca pierwsze przykazanie Dekalogu: Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną, w realiach warszawskiego Ursynowa lat 80. XX wieku. Bohaterem filmu jest informatyk i wykładowca uniwersytecki Krzysztof, który wpaja swojemu synowi Pawłowi bezkrytyczną fascynację możliwościami obliczeniowymi komputera. Zaufawszy szacunkom grubości lodu w pobliskiej sadzawce, Krzysztof nieumyślnie doprowadza do tragicznej śmierci syna. W rolach głównych wystąpili: Henryk Baranowski oraz Wojciech Klata. Z całego cyklu, film Dekalog I wywołał szczególnie ożywioną reakcję krytyków. Film był analizowany z różnych perspektyw – chrześcijańskich, judaistycznych oraz świeckich. Często Dekalog I odczytywano jako krytykę „fałszywego boga” w postaci technologii informatycznych. Z uznaniem spotkało się wyczucie reżysera pod względem zastosowanych wyrafinowanych zabiegów formalnych. Czytaj więcej…
Archiwum ekspozycji dobrych artykułów
Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.
2008:
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2009:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2010:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2011:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2012:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2013:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2014:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2015:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2016:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2017:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2018:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2019:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2020:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2021:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2022:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2023:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
30 września
edytuj
Bielsko-Biała powstało dopiero w styczniu 1951 roku, lecz historia Bielska i Białej – miast, które były jego fundamentami – jest o wiele dłuższa. Starszą częścią "dwumiasta" jest śląskie Bielsko powstałe w końcu XIII wieku. Od XVI w. miasto rozwijało się jako ośrodek handlu, sukiennictwa i ceramiki, a także jako stolica państwa stanowego, przekształconego później w księstwo. Małopolska Biała natomiast powstała ok. 1560 r. jako osada tkaczy.
29 września
edytuj
W pierwszych planach polskich inżynierów Syrena miała być samochodem z silnikiem czterosuwowym chłodzonym powietrzem, o nadwoziu samonośnym, przeznaczonym do przewozu czterech osób. Ówczesne realia, takie jak brak blach głęboko tłoczonych i konieczność minimalizacji kosztów spowodowały, że pierwsze Syreny 100 miały mieć nadwozia wykonane z drewna pokrytego tworzywem skóropodobnym, a napędzał je dwusuwowy silnik.
28 września
edytuj
W latach 30. XX wieku w rurociągach gazowych odkryto powstające tam i blokujące przepływ gazu klatraty metanu. W latach 60. znaleziono złoża hydratów na Syberii, a w następnym dziesięcioleciu ogromne ich ilości odkryto w warstwie dennej oceanów. Obecnie rozważane jest wykorzystanie zasobów klatratu metanu jako źródła energii.
27 września
edytuj
W młodości był człowiekiem nieśmiałym o łagodnym usposobieniu, obojętnym na sprawy polityczne. Gdy przemawiał w sądzie, czynił to z twarzą skierowaną w dół ze względu na paraliżujący go wstyd i nieśmiałość. Pobyt w Afryce Południowej zmienił Mahatmę Gandhiego całkowicie, gdy spotkał się z upokorzeniem i odgórnym traktowaniem przez władze przebywających tam Hindusów.
26 września
edytujMimo że warunki naturalne w Islandii sprzyjają uprawianiu sportów zimowych (jest to kraj wyżynno-górzysty o bardzo chłodnym klimacie), skoczkowie narciarscy z tego kraju nigdy nie odgrywali znaczącej roli w tej dyscyplinie. Reprezentanci Islandii w skokach narciarskich występowali na arenie międzynarodowej od lat 20. do początku lat 60. XX wieku, brali udział w trzech olimpiadach.
25 września
edytuj
Przedsiębiorstwo Komunikacji Trolejbusowej jest jedynym podmiotem świadczącym trolejbusowe usługi przewozowe w Gdyni. Gdyńskie trolejbusy stanowią około 30% udziału w całej komunikacji miejskiej świadczonej przez ZKM. Rocznie pokonują ponad 4 miliony km i przewożą około 350 milionów pasażerów. Gdyńska komunikacja swoim zasięgiem obejmuje także Sopot.
24 września
edytuj
W 1915 produkcja w fabryce Lilpop, Rau i Loewenstein została czasowo wstrzymana, a maszyny i urządzenia (zgodnie z rozkazem władz carskich) zdjęto z fundamentów i przewieziono do miasta Krzemieńczuk koło Charkowa na Ukrainie. Łącznie wywieziono 328 wagonów kolejowych zawierających większość mienia fabrycznego (o łącznej wartości 1.475.000 rubli). Na Ukrainę ewakuowano ponadto 400 osób personelu technicznego, robotniczego i administracyjnego.
23 września
edytuj
Niewiele wiadomo o pochodzeniu Aspazji. Urodziła się ok. 470 roku p.n.e. w Milecie, jońskim mieście w Azji Mniejszej (dzisiejsza prowincja Aydın w Turcji). Jej ojciec miał na imię Aksjochos, a rodzina musiała być dobrze sytuowana, gdyż tylko zamożni ludzie byli w stanie ponieść koszty świetnego wykształcenia, które odebrała. Większą część dorosłych lat spędziła w Atenach, prawdopodobnie wywierając wpływ na Peryklesa i ateńską politykę.
22 września
edytujPrace nad krzywymi Béziera prowadzone były od początku lat 60. XX w. niezależnie przez dwóch naukowców: Pierre Béziera, francuskiego inżyniera firmy Renault oraz Paula de Casteljau pracującego dla konkurencyjnej firmy Citroën. Przez długi okres objęte były ścisłą tajemnicą służbową. Dopiero pod koniec lat 60. pojawiły się pierwsze ogólnodostępne publikacje Pierre Béziera przedstawiające jego koncepcje, natomiast prace de Casteljau koncern Citroen ukrywał jeszcze przez kilka lat – pierwsze wzmianki o nim pojawiają się dopiero w 1971, gdy prace Béziera były znane od dawna.
21 września
edytuj
Dobra opinia o brytyjskim poddźwiękowym szkolnym lekkim myśliwcu o napędzie odrzutowym, mimo braku zamówień z kraju ojczystego, otworzyła przed wytwórnią Folland rynki zagraniczne. Dwie maszyny testowe trafiły do Jugosławii, a 13 do Finlandii. Dwa z fińskich Folland Gnatów, których dostawy miały miejsce w latach 1958 i 1959, zostały zbudowane w wersji rozpoznawczej z trzema 70-milimetrowymi kamerami zabudowanymi w dziobowej części maszyn.
20 września
edytuj
Prace przy budowie Stadionu Miejskiego w Poznaniu rozpoczęły się w 1968 roku. Został wybudowany na podstawie usypanego wału ziemnego, na którym później ukształtowano betonowe miejsca na ławki i koronę stadionu. Obiekt ten składał się z trzech trybun, zaś w miejscu czwartej miała powstać pływalnia i sale gimnastyczne, jednak planu tego nigdy nie zrealizowano.
19 września
edytuj.jpg)
Rzadkie schorzenie znane dziś pod eponimiczną nazwą zespołu Rothmanna-Makaia jako jeden z pierwszych opisał niemiecki lekarz, fizjolog, neurolog i neuroanatom Max Rothmann, który był także współzałożycielem Towarzystwa Niemieckich Neurologów (Gesellschaft der Deutschen Nervenärzten), autorem prac z dziedziny neuroanatomii, neurofizjologii i psychopatologii. Żył i praktykował w Berlinie na przełomie wieków XIX i XX.
18 września
edytuj
W swej twórczości zespół Profanum poruszał takie zagadnienia jak: mizantropia, nihilizm, satanizm, postmodernizm czy strukturalizm. Lider grupy jako inspiracje wymieniał m.in. grupy muzyczne, wykonawców, literatów i filozofów. Zainteresowanie muzyką poważną oraz awangardową spowodowało zmianę brzmienia z wyłączeniem partii gitary basowej oraz elektrycznej i grupa, wykonująca w początkowym okresie działalności black metal, ewoluowała w stronę muzyki ambient.
17 września
edytuj
Z polskimi organizacjami turystycznymi w pierwszej dekadzie XX wieku rywalizowało niemieckie Beskidenverein. Początkowa współpraca została praktycznie zerwana po utworzeniu babiogórskiej sekcji PTT oraz rozpoczęciu budowy polskiego schroniska na Markowych Szczawinach, co nastąpiło jeszcze w okresie austriackim. Konflikty trwały praktycznie do końca okresu międzywojennego – krótkie czasy współpracy przeplatane były ciężką walką o turystów.
16 września
edytuj
W 1208, gdy królowa Jerozolimy Maria z Montferratu miała siedemnaście lat, do Francji udało się poselstwo do króla Francji Filipa II Augusta, aby wyznaczył odpowiedniego kandydata do ręki Marii. Wiosną 1210 król zawiadomił, że wybór padł na Jana z Brienne, rycerza z Szampanii, starszego od Marii. Według starszych opracowań Jan z Brienne był w tym czasie około sześćdziesięcioletnim mężczyzną. W nowszych wskazuje się, że w chwili ślubu miał około 35 lat, czyli różnica wieku między narzeczonymi wynosiła około 16 lat. Filip August i papież Innocenty III ofiarowali mu w wianie po 40 tysięcy funtów srebra.
15 września
edytuj
Najczęściej spotykana i determinująca budowę liści funkcja związana jest z ich rolą w wykorzystywaniu energii świetlnej w procesie fotosyntezy. W tym celu liść pochłania energię świetlną, pobiera dwutlenek węgla i odprowadza asymilaty. Do przystosowań liści do funkcji asymilacyjnej należy także ich zdolność do wykonywania ruchów tropicznych – uzależnionych od kierunku działania bodźca, którym jest światło. Zdolność tę określa się mianem fototropizmu.
14 września
edytuj
Po Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i Kolei Warszawsko-Petersburskiej Kolej Warszawsko-Terespolska była trzecią linią, która powstała na terenie Królestwa Polskiego. Od początku funkcjonowała pod nazwą Kolej Warszawsko-Terespolska (Варшавско-Тереспольская железная дорога). Z racji umiejscowienia na prawym brzegu Wisły uzyskano koncesję na szeroki tor, na którym była oparta kolej carskiej Rosji.
13 września
edytuj
W przetwarzaniu sekwencyjnym, aby rozwiązać problem obliczeniowy, tworzony jest algorytm, który składa się z ciągu instrukcji. Instrukcje te są wykonywane w ustalonej kolejności na jednej jednostce obliczeniowej. Nie można wykonywać więcej niż jednej instrukcji jednocześnie – po ukończeniu jednej instrukcji, wykonywana jest kolejna. W obliczeniach równoległych, aby rozwiązać dany problem, wykorzystuje się wiele jednostek obliczeniowych jednocześnie. Można tak postąpić, dzieląc problem na mniejsze, niezależne części, z których jedna może być wykonywana niezależnie od pozostałych.
12 września
edytuj
Urodził się 30 października 1857 roku jako syn francuskiego kupca Théodore'a de la Tourette'a. Był najstarszy z czwórki rodzeństwa. Edukację rozpoczął w szkole z internatem w Châtellerault. Studia medyczne rozpoczął w wieku zaledwie 16 lat w 1873 roku na Uniwersytecie w Poitiers. Ukończył je z bardzo dobrymi wynikami w 1881 roku. Georges Gilles de la Tourette został neurologiem, od jego imienia nazwano chorobę, którą opisał – zespół Tourette'a.
11 września
edytuj
W sezonie 2005/2006 trenerem Jadaru Radom został Grzegorz Wagner. Przed początkiem rozgrywek ligowych radomianie rozegrali mecze w Pucharze Polski. Pod kierunkiem Wagnera przez niemal całe rozgrywki ligowe byli liderami i w 27 spotkaniach odnieśli 23 zwycięstwa. Do fazy play-off drużyna z Radomia przystępowała z 1. miejsca. W półfinale wyeliminowała Energetyka Jaworzno. W finale wygrała z Delectą Bydgoszcz i wywalczyła bezpośredni awans do Polskiej Ligi Siatkówki. Decydujący mecz rozegrała w Radomiu – wtedy gospodarze pokonali rywali po tie-breaku.
10 września
edytuj
We wnętrzu synagogi w Dąbrowie Tarnowskiej zachował się bogaty wystrój malarski, gdzie polichromie przetrwały w głównej sali modlitewnej, a ponadto w sieni przejściowej i dwu salkach doń przylegających, na dwóch kondygnacjach babińca, a także na elewacjach wschodniej i zachodniej. Prace prowadzone wewnątrz budynku wykazały, że pod obecnymi polichromiami jest druga warstwa malarska, nawiązująca do tradycji barokowych.
9 września
edytuj
Jedną z bardziej zróżnicowanych rodzin sukulentów łodygowych są kaktusowate, zwyczajowo zwane kaktusami. Należy do niej, w zależności od systemu klasyfikacyjnego, od 24 do 220 rodzajów i między 1500 a 2000 gatunków. Występują głównie na kontynentach amerykańskich, skąd pochodzą. Przystosowane do warunków suchych, największe zróżnicowanie osiągają na terenach półpustynnych i górskich, choć są także rodzaje występujące w lasach deszczowych.
8 września
edytuj
Historyczne Stare Miasto we Wrocławiu leży w miejscu, w którym dolina Odry jest stosunkowo szeroka i gdzie wpadają do niej cztery inne rzeki średniej wielkości (Oława, Ślęza, Bystrzyca i Widawa). Po Odrze we Wrocławiu kursują statki Białej Floty, cumujące na kilku przystaniach. Ponadto z Odry korzysta dziś kilka klubów jachtowych. Natomiast transport wodny silnie podupadł w związku z ograniczeniem wydobycia górnośląskiego węgla.
7 września
edytuj
Jedną z głównych właściwości pałeczki ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) jest zdolność do wytwarzania barwników. Jest bakterią oportunistyczną (wywołującą zakażenie tylko u osób z obniżoną odpornością) zarówno dla ludzi jak i dla roślin, a także jednym z najważniejszych i najgroźniejszych drobnoustrojów powodujących zakażenia wewnątrzszpitalne. Zakażenie pałeczką ropy błękitnej stanowi szczególnie istotny problem u pacjentów chorujących na mukowiscydozę.
6 września
edytuj.jpg)
W 1924 arcybiskup Jan Maria Michał Kowalski ogłosił przeniesienie Stolicy Apostolskiej z Rzymu do Płocka, przez co w oczach współwyznawców został uznany za papieża słowiańskiego. 28 marca 1929 roku konsekrował przełożoną Zgromadzenia Sióstr Mariawitek, Izabelę Wiłucką, która była jego żoną od 1922, na arcykapłankę Kościoła Mariawitów, zapoczątkowując w tym kościele biskupstwo kobiet. W tym samym dniu udzielił święceń duchownych jedenastu zakonnicom, które były pierwszymi kapłankami mariawickimi.
5 września
edytujPodstawowym problemem, który usiłują wyjaśnić hipotezy dotyczące procesu bariogenezy, jest obserwowana we wszechświecie nierównowaga pomiędzy liczbą cząstek materii a antymaterii. Naturalną hipotezą jest, że powstający wszechświat powinien zawierać równą liczbę cząstek i antycząstek. Pojawia się zatem problem utworzenia z początkowo symetrycznego stanu wszechświata, obserwowanego obecnie stanu asymetrii pomiędzy materią i antymaterią.
4 września
edytuj
Za najdłuższy w linii prostej deptak w Europie uważana jest przez niektórych ulica Piotrkowska. Nie jest ona jednak deptakiem w pełnym tego słowa znaczeniu; formalnie Piotrkowska nie jest nawet oznakowana jako strefa piesza, lecz jest jedynie ulicą o ruchu uspokojonym. Ze względu na długość tej ulicy i brak wzdłuż niej typowej, publicznej komunikacji kołowej, jej rolę w dużym stopniu przejęły riksze. W 2003 r. jako alternatywa dla riksz, został uruchomiony tzw. trambus – powolny, nieprzekraczający 20 km/h autobus, będący atrapą zabytkowego tramwaju Herbrand "na gumowych kołach".
3 września
edytuj
W sporcie biegi narciarskie są jedną z trudniejszych konkurencji wytrzymałościowych, angażującą wszystkie główne partie mięśni. Sport ten, obok wioślarstwa i pływania, prowadzi do spalania największej ilości kalorii w jednostce czasu. Nowoczesne zawody w biegach narciarskich dostosowane są do wymagań publiczności. Pierwszą tego typu zmianą było wprowadzenie konkurencji sprinterskich w pucharze świata i igrzyskach olimpijskich. Później powstały biegi ze startu wspólnego, sprinterskie, pościgowe i sztafetowe.
2 września
edytuj
Akardia jest rzadkim powikłaniem ciąży jednokosmówkowej. Nieprawidłowe krążenie embrionalne i płodowe zaburza rozwój narządów obu płodów. Starsza teoria głosi, że pierwotny defekt dotyczy budowy serca płodu z akardią, a jego przeżycie zależy od wykształcenia krążenia obocznego. Obecnie uważa się raczej, że bliźniak z akardią od początku nie ma wad, ale odwrócenie przepływu krwi tętniczej powoduje atrofię serca i innych narządów.
1 września
edytujBohater anime i manga Chobits – Hideki Motosuwa przyjechał do miasta ze wsi, aby się uczyć. W Tokio ludzie mają swoje osobiste, humanoidalne roboty, zwane persocomami, na którego Hidekiego nie stać. Wkrótce znajduje na śmietniku pięknego kobiecego persocoma Chii. Pomiędzy nimi nawiązuje się niezwykła więź, która powoli przeradza się w coś więcej. Dodatkowo okazuje się, że z robotem łączy się pewna tajemnica, którą próbują rozwiązać Hideki Motosuwa wraz z uczniem gimnazjum, Minoru Kokubunjim.