Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2023-10

2023-10-01

Ring – brytyjski niemy melodramat sportowy z 1927 roku w reżyserii i według scenariusza Alfreda Hitchcocka. W rolach głównych wystąpili Carl Brisson, Lillian Hall-Davis oraz Ian Hunter. Osią filmu jest rywalizacja dwóch bokserów o względy tej samej kobiety. Ring – jako pierwszy film zrealizowany przez Hitchcocka dla wytwórni British International Pictures – otrzymał entuzjastyczne recenzje ze strony krytyków, którzy podkreślali wysoką jakość oraz efektowną pracę kamery. Publiczność z kolei była pod wrażeniem efektów montażowych, wzorowanych na radzieckiej szkole. Biografowie i historycy zaznaczali wyraźne nawiązania do kinematografii niemieckiej. Ring jest jedynym filmem w dorobku reżysera, w którym został on wymieniony jako samodzielny autor historii oraz scenariusza. Czytaj więcej…

2023-10-02

Wari rudy – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych. Jeden z największych lemurów. Od blisko spokrewnionego wari czarno-białego odróżnia się czerwonym ubarwieniem z czarnymi oraz białymi elementami. Zamieszkuje półwysep Masoala na północnym wschodzie Madagaskaru, gdzie zasiedla tropikalne wilgotne lasy, preferując wysokie, grube drzewa. Wyznacznikiem liczebności populacji wari rudych jest wielkość korony drzew. Żywi się głównie owocami. Zwierzę to wiedzie nadrzewny, dzienny tryb życia, co wiąże się z polimorficznym trochromatyzmem. Ponad połowę swego czasu spędza na odpoczynku. Żyje w grupach liczebności od 5 do 31, które łączą się i rozdzielają. W takiej grupie żyje kilka samic i kilka samców. Grupa zajmuje obszar między 23 a 58 ha i w razie potrzeby broni swego terenu. Gatunek ten jest krytycznie zagrożony wyginięciem. Czytaj więcej…

2023-10-03

Goszcza – jezioro polodowcowe w Polsce na Pojezierzu Łagowskim, położone w województwie lubuskim. Jezioro znajduje się na obszarze polodowcowej rynny jordanowsko-niesulickiej. Powierzchnia zwierciadła wody jeziora według różnych źródeł wynosi od 48 do 55 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 7,7 m, a maksymalna – 20,2 m. W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10373. Jezioro spełnia funkcje turystyczno-rekreacyjne oraz jest wykorzystywane do celów wędkarskich i rybackich. Jezioro znajduje się na obszarze chronionego krajobrazu o nazwie Rynna Paklicy i Ołoboku. Głównym założeniem ochronnym tej strefy jest ochrona naturalnego korytarza ekologicznego wzdłuż wspomnianej rynny polodowcowej. Czytaj więcej…

2023-10-04

Nabłonek oddechowy – nabłonek wyściełający drogi oddechowe oraz narządy oddechowe. Nazwa „nabłonek oddechowy” bywa używana – ze względu na lokalizację w układzie oddechowym – w stosunku do nabłonka całego tego układu albo – ze względu na pełnioną funkcję – tylko w stosunku do nabłonka części układu biorących udział w wymianie gazowej. W tym drugim przypadku dla nabłonka wyściełającego części układu oddechowego przewodzące powietrze używa się określenia „nabłonek dróg oddechowych” lub „nabłonek dróg powietrznych”. Typowym nabłonkiem dróg oddechowych jest wielorzędowy walcowaty nabłonek migawkowy, spoczywający na bardzo grubej błonie podstawnej oraz składający się z komórek kubkowych, migawkowych, szczoteczkowych, ziarnistych oraz podstawnych. Czytaj więcej…

2023-10-05

Bouclier – francuski niszczyciel z okresu I wojny światowej, jedna z 12 zbudowanych jednostek typu Bouclier. Okręt wypierał 790 ton, a jego główne uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 100 mm wsparte lżejszą artylerią oraz bronią torpedową. Napędzana turbinami parowymi jednostka rozwijała prędkość 31 węzłów, osiągając zasięg 1200–1400 Mm przy prędkości 12–14 węzłów. „Bouclier” został zwodowany w czerwcu 1911 roku w stoczni Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze, a w skład Marine nationale wcielono go w styczniu 1912 roku. Okręt początkowo służył na Morzu Śródziemnym, a od 1916 roku na Morzu Północnym. 21 marca 1918 roku wspólnie z siostrzanym niszczycielem „Capitaine Mehl” zatopił niemiecki torpedowiec SMS A 7. W 1932 roku nazwę niszczyciela zmieniono na „Bouclier II”. Jednostkę wycofano ze służby w lutym 1933 roku, po czym została złomowana. Czytaj więcej…

2023-10-06

Filmografia Carole Lombard – w trwającej 21 lat karierze, przerwanej przedwczesną śmiercią poniesioną w katastrofie lotniczej, Carole Lombard występowała w filmach oraz w radiu. Pojawiła się w 60 produkcjach fabularnych na dużym ekranie. Karierę zaczęła w wieku 12 lat, kiedy to została zaangażowana przez Allana Dwana do epizodycznej roli w niemym komediodramacie A Perfect Crime z 1921 roku. W marcu 1925 roku otrzymała pierwszoplanową rolę w komedii Marriage in Transit. Uznawana jest za jedną z najwybitniejszych aktorek w historii amerykańskiej kinematografii. Cztery filmy, w których wzięła udział, były nominowane przynajmniej do jednego Oscara w każdej kategorii. Dziewięć produkcji z jej udziałem, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym. Przez współczesnych historyków, Lombard nazywana jest „królową gatunku screwball comedy”. Czytaj więcej…

2023-10-07

Namiot Spotkania – biblijne przenośne sanktuarium Izraelitów, którego używali podczas podróży przez pustynię, zbudowane przez Mojżesza jako miejsce kultu dla plemion hebrajskich w okresie wędrówki poprzedzającej ich przybycie do Ziemi Obiecanej. Jest odpowiednikiem Świątyni Jerozolimskiej, w której miała trwać Szechina, obecność Boga. Po wzniesieniu Świątyni Salomona w Jerozolimie w 950 r.p.n.e. Namiot Spotkania nie był już używany. Opis Namiotu Spotkania zajmuje dużą część Księgi Wyjścia. Pojawia się głównie w rozdziałach 25–40, a same szczegółowe instrukcje Boga dla Mojżesza dotyczące budowy i wyposażenia zawarte są w rozdziałach 25–31. Wielkość tego opisu ma, zdaniem teologów, duże znaczenie dla myśli teologicznej chrześcijaństwa. Namiot Spotkania ma być symbolem obecności Bożej pośród ludzi. Czytaj więcej…

2023-10-08

Ago C.IV – niemiecki samolot rozpoznawczy z drugiej połowy I wojny światowej, produkowany w latach 1916–1917 roku w zakładach AGO. Jednosilnikowy dwupłat o konstrukcji przeważnie drewnianej. Celem wytwórni było stworzenie samolotu rozpoznawczego o wysokich osiągach. Samolot wyróżniał się unikalnymi jak na tamte czasy skrzydłami o trapezowym obrysie, silnie zwężającymi się i zmniejszającymi grubość w kierunku na zewnątrz – w celu zmniejszenia oporu. Skomplikowana wewnętrzna struktura drewnianego skrzydła, o zbiegających się dźwigarach i żebrach różnego kształtu, powodowała jednak, że było ono trudniejsze w produkcji, co ograniczało liczbę produkowanych maszyn. Wyprodukowano co najmniej 214 egzemplarzy, które były używane na froncie w niewielkiej liczbie od grudnia 1916 roku. Samolot wyróżniał się bardziej zaawansowaną aerodynamicznie konstrukcją od niemieckich samolotów porównywalnej klasy, lecz był trudny w pilotażu. Czytaj więcej…

2023-10-09

Wari rudy – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych. Jeden z największych lemurów. Od blisko spokrewnionego wari czarno-białego odróżnia się czerwonym ubarwieniem z czarnymi oraz białymi elementami. Zamieszkuje półwysep Masoala na północnym wschodzie Madagaskaru, gdzie zasiedla tropikalne wilgotne lasy, preferując wysokie, grube drzewa. Wyznacznikiem liczebności populacji wari rudych jest wielkość korony drzew. Żywi się głównie owocami. Zwierzę to wiedzie nadrzewny, dzienny tryb życia, co wiąże się z polimorficznym trochromatyzmem. Ponad połowę swego czasu spędza na odpoczynku. Żyje w grupach liczebności od 5 do 31, które łączą się i rozdzielają. W takiej grupie żyje kilka samic i kilka samców. Grupa zajmuje obszar między 23 a 58 ha i w razie potrzeby broni swego terenu. Gatunek ten jest krytycznie zagrożony wyginięciem. Czytaj więcej…

2023-10-10

Goszcza – jezioro polodowcowe w Polsce na Pojezierzu Łagowskim, położone w województwie lubuskim. Jezioro znajduje się na obszarze polodowcowej rynny jordanowsko-niesulickiej. Powierzchnia zwierciadła wody jeziora według różnych źródeł wynosi od 48 do 55 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 7,7 m, a maksymalna – 20,2 m. W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10373. Jezioro spełnia funkcje turystyczno-rekreacyjne oraz jest wykorzystywane do celów wędkarskich i rybackich. Jezioro znajduje się na obszarze chronionego krajobrazu o nazwie Rynna Paklicy i Ołoboku. Głównym założeniem ochronnym tej strefy jest ochrona naturalnego korytarza ekologicznego wzdłuż wspomnianej rynny polodowcowej. Czytaj więcej…

2023-10-11

Nabłonek oddechowy – nabłonek wyściełający drogi oddechowe oraz narządy oddechowe. Nazwa „nabłonek oddechowy” bywa używana – ze względu na lokalizację w układzie oddechowym – w stosunku do nabłonka całego tego układu albo – ze względu na pełnioną funkcję – tylko w stosunku do nabłonka części układu biorących udział w wymianie gazowej. W tym drugim przypadku dla nabłonka wyściełającego części układu oddechowego przewodzące powietrze używa się określenia „nabłonek dróg oddechowych” lub „nabłonek dróg powietrznych”. Typowym nabłonkiem dróg oddechowych jest wielorzędowy walcowaty nabłonek migawkowy, spoczywający na bardzo grubej błonie podstawnej oraz składający się z komórek kubkowych, migawkowych, szczoteczkowych, ziarnistych oraz podstawnych. Czytaj więcej…

2023-10-12

Bouclier – francuski niszczyciel z okresu I wojny światowej, jedna z 12 zbudowanych jednostek typu Bouclier. Okręt wypierał 790 ton, a jego główne uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 100 mm wsparte lżejszą artylerią oraz bronią torpedową. Napędzana turbinami parowymi jednostka rozwijała prędkość 31 węzłów, osiągając zasięg 1200–1400 Mm przy prędkości 12–14 węzłów. „Bouclier” został zwodowany w czerwcu 1911 roku w stoczni Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze, a w skład Marine nationale wcielono go w styczniu 1912 roku. Okręt początkowo służył na Morzu Śródziemnym, a od 1916 roku na Morzu Północnym. 21 marca 1918 roku wspólnie z siostrzanym niszczycielem „Capitaine Mehl” zatopił niemiecki torpedowiec SMS A 7. W 1932 roku nazwę niszczyciela zmieniono na „Bouclier II”. Jednostkę wycofano ze służby w lutym 1933 roku, po czym została złomowana. Czytaj więcej…

2023-10-13

Filmografia Carole Lombard – w trwającej 21 lat karierze, przerwanej przedwczesną śmiercią poniesioną w katastrofie lotniczej, Carole Lombard występowała w filmach oraz w radiu. Pojawiła się w 60 produkcjach fabularnych na dużym ekranie. Karierę zaczęła w wieku 12 lat, kiedy to została zaangażowana przez Allana Dwana do epizodycznej roli w niemym komediodramacie A Perfect Crime z 1921 roku. W marcu 1925 roku otrzymała pierwszoplanową rolę w komedii Marriage in Transit. Uznawana jest za jedną z najwybitniejszych aktorek w historii amerykańskiej kinematografii. Cztery filmy, w których wzięła udział, były nominowane przynajmniej do jednego Oscara w każdej kategorii. Dziewięć produkcji z jej udziałem, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym. Przez współczesnych historyków, Lombard nazywana jest „królową gatunku screwball comedy”. Czytaj więcej…

2023-10-14

Namiot Spotkania – biblijne przenośne sanktuarium Izraelitów, którego używali podczas podróży przez pustynię, zbudowane przez Mojżesza jako miejsce kultu dla plemion hebrajskich w okresie wędrówki poprzedzającej ich przybycie do Ziemi Obiecanej. Jest odpowiednikiem Świątyni Jerozolimskiej, w której miała trwać Szechina, obecność Boga. Po wzniesieniu Świątyni Salomona w Jerozolimie w 950 r.p.n.e. Namiot Spotkania nie był już używany. Opis Namiotu Spotkania zajmuje dużą część Księgi Wyjścia. Pojawia się głównie w rozdziałach 25–40, a same szczegółowe instrukcje Boga dla Mojżesza dotyczące budowy i wyposażenia zawarte są w rozdziałach 25–31. Wielkość tego opisu ma, zdaniem teologów, duże znaczenie dla myśli teologicznej chrześcijaństwa. Namiot Spotkania ma być symbolem obecności Bożej pośród ludzi. Czytaj więcej…

2023-10-15

Ago C.IV – niemiecki samolot rozpoznawczy z drugiej połowy I wojny światowej, produkowany w latach 1916–1917 roku w zakładach AGO. Jednosilnikowy dwupłat o konstrukcji przeważnie drewnianej. Celem wytwórni było stworzenie samolotu rozpoznawczego o wysokich osiągach. Samolot wyróżniał się unikalnymi jak na tamte czasy skrzydłami o trapezowym obrysie, silnie zwężającymi się i zmniejszającymi grubość w kierunku na zewnątrz – w celu zmniejszenia oporu. Skomplikowana wewnętrzna struktura drewnianego skrzydła, o zbiegających się dźwigarach i żebrach różnego kształtu, powodowała jednak, że było ono trudniejsze w produkcji, co ograniczało liczbę produkowanych maszyn. Wyprodukowano co najmniej 214 egzemplarzy, które były używane na froncie w niewielkiej liczbie od grudnia 1916 roku. Samolot wyróżniał się bardziej zaawansowaną aerodynamicznie konstrukcją od niemieckich samolotów porównywalnej klasy, lecz był trudny w pilotażu. Czytaj więcej…

2023-10-16

Fokowate – rodzina drapieżnych ssaków morskich z podrzędu psokształtnych w obrębie rzędu drapieżnych, obejmująca 18 współczesnych gatunków. Rozwinęły liczne przystosowania do częściowo wodnego trybu życia, jak kończyny przekształcone w płetwy, przy czym w przeciwieństwie do pokrewnych uchatkowatych utraciły możliwość chodzenia na czterech łapach po lądzie. Od krewnych odróżnia je też brak małżowiny usznej. Większość czasu spędzają w wodach mórz i oceanów, zwłaszcza wysokich szerokości geograficznych, na ląd lub lód wychodzą celem odpoczynku bądź rozrodu. Polują na ryby oraz głowonogi, rzadziej inne zwierzęta morskie, w tym kryl, ptaki morskie i inne płetwonogie. U niektórych gatunków występuje znaczny dymorfizm płciowy. Samica kopuluje z samcem w wodzie bądź rzadziej na lądzie, po prawie rocznej ciąży z opóźnioną implantacją rodzi prawie zawsze pojedyncze młode, karmione zwykle krótko tłustym mlekiem. Kiedyś stanowiły obiekty rabunkowych polowań. Jeden gatunek mniszki wyginął, dwa są krytycznie zagrożone. Czytaj więcej…

2023-10-17

Zamek Golesz – średniowieczny zamek znajdujący się w Krajowicach, w województwie podkarpackim, obecnie w postaci ruiny. Historia Golesza sięga XIII wieku oraz XIV wieku. Na początku miał formę grodu, zamek w tym miejscu wzniesiono prawdopodobnie po 1420 roku. Budowla na przestrzeni wieków pełniła głównie funkcję siedziby starosty, który w imieniu opactwa benedyktynów w Tyńcu zarządzał ich dobrami w dorzeczu Wisłoki oraz Białej. Została zniszczona prawdopodobnie podczas najazdu wojsk siedmiogrodzkich księcia Jerzego II Rakoczego w 1657 roku. Z zamkiem Golesz wiąże się kilka legend. Jedna z nich opowiada o skarbach ukrytych w podziemiach, inna mówi o duchu rycerza Bogorii, dawnego właściciela zamku, który wędruje po ruinach. Kolejna opowiada o karczmie, w której gościem miał być król Jan II Kazimierz Waza. Czytaj więcej…

2023-10-18

Federalna Służba ds. Nadzoru w Sferze Łączności, Technologii Informacyjnych i Komunikacji Masowej – rosyjski federalny organ wykonawczy odpowiedzialny za monitorowanie, kontrolowanie oraz cenzurowanie rosyjskich środków masowego przekazu. Do jego obszarów odpowiedzialności należą media elektroniczne, środki masowego przekazu, informatyka i telekomunikacja, nadzór nad przestrzeganiem prawa, ochrona poufności przetwarzanych danych osobowych oraz organizacja pracy służby radiowej. Roskomnadzor zajmuje się licencjonowaniem i wydawaniem zezwoleń, kontrolą i nadzorem w telekomunikacji, informatyce oraz komunikacji masowej. Roskomnadzor składa się z dziesięciu departamentów. Organ posiada 64 biura regionalne, działające na terenie wszystkich obwodów Federacji Rosyjskiej. Czytaj więcej…

2023-10-19

Oset – w taksonomii ludowej nazwa roślin, głównie z rodziny astrowatych, o kłujących pędach. W języku polskim odnosi się zwykle do gatunków z rodzaju Carduus, Cirsium oraz Onopordum. Zakres tego nieformalnego taksonu nie jest ścisły i w różnych kulturach może obejmować różne gatunki wyróżniane przez naukę, a w bardziej potocznym ujęciu może być też rozszerzany na kolejne gatunki kolczastych roślin. Ze względu na to, że w zwyczajowej nomenklaturze stosowanej w polskich publikacjach botanicznych nazwę „oset” utożsamiono z nazwą rodzaju Carduus, czasem dochodzi do nieporozumień. Tak bywa w publikacjach etnobotanicznych, gdy na przykład relacje o spożywczym wykorzystaniu ostów, najprawdopodobniej dotyczące ostrożnia łąkowego oraz ostrożnia warzywnego, a wyjątkowo również ostrożnia polnego, są uznawane za świadectwo spożywczego wykorzystania roślin z rodzaju Carduus. Czytaj więcej…

2023-10-20

Wojaczek – polski film biograficzny z 1999 roku w reżyserii Lecha Majewskiego i według scenariusza napisanego przez reżysera wraz z Maciejem Meleckim. Film jest impresją na temat ostatnich lat życia poety Rafała Wojaczka, którego zagrał Krzysztof Siwczyk. Akcja filmu jest ograniczona do czterech ostatnich lat życia poety: od 1967 do 11 maja 1971 roku - momentu śmierci samobójczej Wojaczka. Przystępując do realizacji Wojaczka, Lech Majewski nie zamierzał odtworzyć dokładnej biografii poety. Majewski opowiadał, że opowiada własną, subiektywną historię Wojaczka, według swojego odbioru poety. Majewski zaznaczał, że jego film jest wizualizacją poezji Wojaczka. Film został dobrze przyjęty przez krytyków i był wielokrotnie honorowany na polskich festiwalach filmowych, między innymi nagrodą za reżyserię na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz trzema nagrodami na festiwalu Prowincjonalia. Czytaj więcej…

2023-10-21

Arrudatitan – wymarły rodzaj dinozaurów, zauropodów z kladu Titanosauria uznawanego wcześniej za gatunek eolozaura. Pozostałości obejmujące fragmenty szkieletu osiowego oraz kończyn znaleziono w brazylijskim stanie São Paulo, w skałach późnokredowej formacji Adamantina. Arrudatitan był wielkim tytanozaurem. Znalezione kręgi szyjne są smukłe, ten bardziej tylni ma 85 cm długości. O tym, że pochodzą z dystalnej części szyi, badacze wnioskują przez porównanie z Malawisaurus. Z uwagi na słabe zachowanie trudno ocenić kształt trzonu jednego z kręgu odcinku dorsalnym, drugi był opistoceliczny. Kręg grzbietowy cechuje się wysokim, trójkątnym wyrostkiem kolczystym, ostrym, ale krótkim. Łuk kręgowy ma 3 otwory, przechodzący w rozległe zagłębienia. Kanał kręgowy opisują badacze jako duży, półowalny. Krótkie, ale solidne diapofyzy kierują się bocznie. Wyrostki stawowe tylne noszą duże i płaskie powierzchnie stawowe skierowane brzusznie. Z ich podstawy odchodzi przednia blaszka centro-postzygapofyzowa, z kolei blaszka międzypostzygapofyzowa łączy u podstawy rzeczone wyrostki. Hyposfen nie istnieje. Czytaj więcej…

2023-10-22

Hr.Ms. Koningin Wilhelmina der Nederlanden – holenderski krążownik pancernopokładowy z końca XIX wieku. Okręt wypierał 4530 ton i rozwijał prędkość 15,8 węzła, a jego główne uzbrojenie stanowiły cztery działa dużego kalibru wsparte lżejszą artylerią oraz bronią torpedową. Jednostka została zwodowana 22 października 1892 roku w stoczni Rijkswerf w Amsterdamie, a w skład Koninklijke Marine wcielono ją 17 kwietnia 1894 roku. Krążownik otrzymał nazwę na cześć ówczesnej księżniczki, a później królowej Holandii, Wilhelminy Orańskiej-Nassau. Okręt przeznaczony był do służby w holenderskich posiadłościach w Azji, stacjonując w Holenderskich Indiach Wschodnich. Jednostka została wycofana ze służby 5 marca 1910 roku, a w październiku tego roku sprzedano ją w celu złomowania. Czytaj więcej…

2023-10-23

Fokowate – rodzina drapieżnych ssaków morskich z podrzędu psokształtnych w obrębie rzędu drapieżnych, obejmująca 18 współczesnych gatunków. Rozwinęły liczne przystosowania do częściowo wodnego trybu życia, jak kończyny przekształcone w płetwy, przy czym w przeciwieństwie do pokrewnych uchatkowatych utraciły możliwość chodzenia na czterech łapach po lądzie. Od krewnych odróżnia je też brak małżowiny usznej. Większość czasu spędzają w wodach mórz i oceanów, zwłaszcza wysokich szerokości geograficznych, na ląd lub lód wychodzą celem odpoczynku bądź rozrodu. Polują na ryby oraz głowonogi, rzadziej inne zwierzęta morskie, w tym kryl, ptaki morskie i inne płetwonogie. U niektórych gatunków występuje znaczny dymorfizm płciowy. Samica kopuluje z samcem w wodzie bądź rzadziej na lądzie, po prawie rocznej ciąży z opóźnioną implantacją rodzi prawie zawsze pojedyncze młode, karmione zwykle krótko tłustym mlekiem. Kiedyś stanowiły obiekty rabunkowych polowań. Jeden gatunek mniszki wyginął, dwa są krytycznie zagrożone. Czytaj więcej…

2023-10-24

Zamek Golesz – średniowieczny zamek znajdujący się w Krajowicach, w województwie podkarpackim, obecnie w postaci ruiny. Historia Golesza sięga XIII wieku oraz XIV wieku. Na początku miał formę grodu, zamek w tym miejscu wzniesiono prawdopodobnie po 1420 roku. Budowla na przestrzeni wieków pełniła głównie funkcję siedziby starosty, który w imieniu opactwa benedyktynów w Tyńcu zarządzał ich dobrami w dorzeczu Wisłoki oraz Białej. Została zniszczona prawdopodobnie podczas najazdu wojsk siedmiogrodzkich księcia Jerzego II Rakoczego w 1657 roku. Z zamkiem Golesz wiąże się kilka legend. Jedna z nich opowiada o skarbach ukrytych w podziemiach, inna mówi o duchu rycerza Bogorii, dawnego właściciela zamku, który wędruje po ruinach. Kolejna opowiada o karczmie, w której gościem miał być król Jan II Kazimierz Waza. Czytaj więcej…

2023-10-25

Federalna Służba ds. Nadzoru w Sferze Łączności, Technologii Informacyjnych i Komunikacji Masowej – rosyjski federalny organ wykonawczy odpowiedzialny za monitorowanie, kontrolowanie oraz cenzurowanie rosyjskich środków masowego przekazu. Do jego obszarów odpowiedzialności należą media elektroniczne, środki masowego przekazu, informatyka i telekomunikacja, nadzór nad przestrzeganiem prawa, ochrona poufności przetwarzanych danych osobowych oraz organizacja pracy służby radiowej. Roskomnadzor zajmuje się licencjonowaniem i wydawaniem zezwoleń, kontrolą i nadzorem w telekomunikacji, informatyce oraz komunikacji masowej. Roskomnadzor składa się z dziesięciu departamentów. Organ posiada 64 biura regionalne, działające na terenie wszystkich obwodów Federacji Rosyjskiej. Czytaj więcej…

2023-10-26

Oset – w taksonomii ludowej nazwa roślin, głównie z rodziny astrowatych, o kłujących pędach. W języku polskim odnosi się zwykle do gatunków z rodzaju Carduus, Cirsium oraz Onopordum. Zakres tego nieformalnego taksonu nie jest ścisły i w różnych kulturach może obejmować różne gatunki wyróżniane przez naukę, a w bardziej potocznym ujęciu może być też rozszerzany na kolejne gatunki kolczastych roślin. Ze względu na to, że w zwyczajowej nomenklaturze stosowanej w polskich publikacjach botanicznych nazwę „oset” utożsamiono z nazwą rodzaju Carduus, czasem dochodzi do nieporozumień. Tak bywa w publikacjach etnobotanicznych, gdy na przykład relacje o spożywczym wykorzystaniu ostów, najprawdopodobniej dotyczące ostrożnia łąkowego oraz ostrożnia warzywnego, a wyjątkowo również ostrożnia polnego, są uznawane za świadectwo spożywczego wykorzystania roślin z rodzaju Carduus. Czytaj więcej…

2023-10-27

Wojaczek – polski film biograficzny z 1999 roku w reżyserii Lecha Majewskiego i według scenariusza napisanego przez reżysera wraz z Maciejem Meleckim. Film jest impresją na temat ostatnich lat życia poety Rafała Wojaczka, którego zagrał Krzysztof Siwczyk. Akcja filmu jest ograniczona do czterech ostatnich lat życia poety: od 1967 do 11 maja 1971 roku - momentu śmierci samobójczej Wojaczka. Przystępując do realizacji Wojaczka, Lech Majewski nie zamierzał odtworzyć dokładnej biografii poety. Majewski opowiadał, że opowiada własną, subiektywną historię Wojaczka, według swojego odbioru poety. Majewski zaznaczał, że jego film jest wizualizacją poezji Wojaczka. Film został dobrze przyjęty przez krytyków i był wielokrotnie honorowany na polskich festiwalach filmowych, między innymi nagrodą za reżyserię na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz trzema nagrodami na festiwalu Prowincjonalia. Czytaj więcej…

2023-10-28

Arrudatitan – wymarły rodzaj dinozaurów, zauropodów z kladu Titanosauria uznawany wcześniej za gatunek eolozaura. Pozostałości obejmujące fragmenty szkieletu osiowego oraz kończyn znaleziono w brazylijskim stanie São Paulo, w skałach późnokredowej formacji Adamantina. Arrudatitan był wielkim tytanozaurem. Znalezione kręgi szyjne są smukłe, ten bardziej tylni ma 85 cm długości. O tym, że pochodzą z dystalnej części szyi, badacze wnioskują przez porównanie z Malawisaurus. Z uwagi na słabe zachowanie trudno ocenić kształt trzonu jednego z kręgu odcinku dorsalnym, drugi był opistoceliczny. Kręg grzbietowy cechuje się wysokim, trójkątnym wyrostkiem kolczystym, ostrym, ale krótkim. Łuk kręgowy ma 3 otwory, przechodzący w rozległe zagłębienia. Kanał kręgowy opisują badacze jako duży, półowalny. Krótkie, ale solidne diapofyzy kierują się bocznie. Wyrostki stawowe tylne noszą duże i płaskie powierzchnie stawowe skierowane brzusznie. Z ich podstawy odchodzi przednia blaszka centro-postzygapofyzowa, z kolei blaszka międzypostzygapofyzowa łączy u podstawy rzeczone wyrostki. Hyposfen nie istnieje. Czytaj więcej…

2023-10-29

Hr.Ms. Koningin Wilhelmina der Nederlanden – holenderski krążownik pancernopokładowy z końca XIX wieku. Okręt wypierał 4530 ton i rozwijał prędkość 15,8 węzła, a jego główne uzbrojenie stanowiły cztery działa dużego kalibru wsparte lżejszą artylerią oraz bronią torpedową. Jednostka została zwodowana 22 października 1892 roku w stoczni Rijkswerf w Amsterdamie, a w skład Koninklijke Marine wcielono ją 17 kwietnia 1894 roku. Krążownik otrzymał nazwę na cześć ówczesnej księżniczki, a później królowej Holandii, Wilhelminy Orańskiej-Nassau. Okręt przeznaczony był do służby w holenderskich posiadłościach w Azji, stacjonując w Holenderskich Indiach Wschodnich. Jednostka została wycofana ze służby 5 marca 1910 roku, a w październiku tego roku sprzedano ją w celu złomowania. Czytaj więcej…

2023-10-30

Kogiowate – rodzina ssaków z parvordo zębowców w obrębie infrarzędu waleni, blisko spokrewniona z kaszalotowatymi. Obejmuje dwa gatunki współczesne umieszczane w pojedynczym rodzaju kogia oraz kilka rodzajów wymarłych, z których większość żyło w miocenie. Mają niewielki narząd spermacetowy i asymetryczną czaszkę, morfologią przypominają rekiny. Prowadzą skryty tryb życia w wodach oceanicznych, odżywiają się wsysanymi głowonogami, a w mniejszej części rybami i skorupiakami. Wobec braku istotnych informacji IUCN traktuje oba gatunki kogiowatych jako niewystarczająco poznane do ustalenia statusu. Nie wiadomo, jaką mają liczebność. Istnieją tylko wstępne oszacowania w pewnych ograniczonych obszarach. Czytaj więcej…

2023-10-31

SM UC-79 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany w grudniu 1916 roku w stoczni AG Vulcan Stettin w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine w styczniu 1917 roku. W czasie służby operacyjnej w składzie Flotylli Bałtyckiej oraz I Flotylli Flandria okręt odbył 11 patroli bojowych, w wyniku których zatonęło 10 statków o łącznej pojemności 12 241 BRT i zostało zdobytych 14 jednostek o łącznej pojemności 10 961 BRT. SM UC-79 zatonął wraz z całą załogą 5 kwietnia 1918 roku, po wejściu na minę w kanale La Manche. Czytaj więcej…