Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2022-09

2022-09-01

36 Dywizja Grenadierów SS – jednostka Waffen-SS dowodzona przez Oskara Dirlewangera, złożona przede wszystkim z byłych więźniów: kłusowników, kryminalistów, żołnierzy oraz esesmanów skazanych za przewinienia dyscyplinarne, a także więźniów politycznych. W latach 1940–1945 jej członkowie dokonali bardzo wiele zbrodni wojennych na tyłach frontu wschodniego. Geneza dywizji sięga 1940 roku, kiedy to sformowano SS-Sondereinheit Dirlewanger – specjalną jednostkę złożoną niemal wyłącznie z kłusowników. Z powodu niskiej dyscypliny oraz przestępstw popełnianych przez jej dowództwo i żołnierzy została na początku 1942 roku przerzucona na okupowaną Białoruś. Szacuje się, że w ciągu 53 miesięcy spędzonych na Białorusi jednostka Dirlewangera spacyfikowała około 100 wsi, mordując prawdopodobnie ponad 30 tys. osób. Po wybuchu powstania warszawskiego SS-Sonderregiment Dirlewanger wszedł w skład niemieckich sił wysłanych na pomoc garnizonowi Warszawy. Po stłumieniu powstania warszawskiego jednostka, rozbudowana do poziomu brygady była wielokrotnie przerzucana. W kwietniu 1945 roku została doszczętnie rozbita przez Sowietów w kotle pod Halbe. Czytaj więcej…

2022-09-02

Karl Frenzel (ur. 20 sierpnia 1911 w Zehdenick, zm. 2 września 1996 w Garbsen) – niemiecki stolarz, SS-Oberscharführer, zbrodniarz hitlerowski. Był zdeklarowanym zwolennikiem nazizmu. W latach 1940–1942 uczestniczył w akcji T4. Następnie został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. W kwietniu 1942 roku rozpoczął służbę w obozie zagłady w Sobiborze. Przebywał tam aż do momentu likwidacji obozu w grudniu 1943 roku. Pełnił funkcję kierownika tzw. obozu I i był uznawany za jednego z najokrutniejszych esesmanów w Sobiborze. W ostatnim okresie wojny służył na wybrzeżu Adriatyku. Po wojnie zamieszkał w Niemczech Zachodnich. Był sądzony w procesie załogi Sobiboru, który toczył się w Hagen w latach 1965–1966. Został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. W 1976 roku został zwolniony z więzienia, lecz w maju 1980 roku zatrzymano go ponownie. W rezultacie spędził w więzieniu kolejnych szesnaście miesięcy. W latach 1982–1985 jego sprawę rozpatrywał sąd apelacyjny, który utrzymał w mocy wyrok dożywotniego więzienia. Niemniej ze względu na wiek i stan zdrowia Frenzel nie powrócił już do celi i zmarł w domu spokojnej starości 2 września 1996 roku. Czytaj więcej…

2022-09-03

ORP Gryf – polski stawiacz min z okresu międzywojennego, zbudowany w latach 1934−1938 we Francji, największy bojowy okręt Marynarki Wojennej II RP. Podczas krótkiej służby był wykorzystywany między innymi jako okręt szkolny. Po agresji niemieckiej 1 września 1939 roku wziął udział w nieudanej próbie postawienia zagrody minowej na Zatoce Gdańskiej, zniweczonej w efekcie bitwy powietrzno-morskiej z bombowcami Luftwaffe. Zacumowany na stałe w porcie helskim, rankiem 3 września uczestniczył w pojedynku artyleryjskim z niemieckimi niszczycielami. Tego samego dnia został zbombardowany i zatopiony przez lotnictwo niemieckie. Po zajęciu Helu Niemcy podnieśli wrak „Gryfa” i odholowali w głąb Zatoki Puckiej. Tam zatopili go na Rybitwiej Mieliźnie, wykorzystując później jako znak nawigacyjny oraz okręt-cel do strzelań artyleryjskich oraz bombardowań lotniczych. Czytaj więcej…

2022-09-04

Masakra na Palawanie – zbrodnia wojenna popełniona przez żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej 14 grudnia 1944 roku, w trakcie wojny na Pacyfiku, w obozie jenieckim w pobliżu Puerto Princesa na wyspie Palawan w Archipelagu Filipińskim. Jej ofiarą padło 139 amerykańskich jeńców wojennych. Japończycy podjęli decyzję o wymordowaniu jeńców pod wpływem błędnych informacji swego wywiadu, iż amerykańska flota inwazyjna zmierza w kierunku Palawanu. Pod pretekstem rzekomego alarmu przeciwlotniczego jeńców wpędzono do uprzednio przygotowanych schronów, które następnie oblano benzyną i podpalono. Uciekających wybijano ogniem karabinów oraz broni maszynowej. Niektóre ofiary były przed śmiercią torturowane. Z masakry ocalało jedenastu Amerykanów. Dzięki pomocy filipińskich partyzantów zostali oni ewakuowani z wyspy. Masakra na Palawanie była jedną z przyczyn, dla których niedługo później amerykańskie dowództwo zdecydowało się przeprowadzić operacje ratunkowe w japońskich obozach w Cabanatuan oraz Los Baños. Czytaj więcej…

2022-09-05

Ettore Fieramosca – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej. Okręt wypierał 1556 ton w położeniu nawodnym i 1965 ton pod wodą, a jego główną bronią było 14 torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z ośmiu wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 5300 Mm przy prędkości 8 węzłów. Okręt został zwodowany w kwietniu 1929 roku w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto w Tarencie, a w skład Regia Marina wszedł w grudniu 1931 roku. Nazwę otrzymał na cześć kondotiera Ettore Fieramosca z przełomu XV i XVI wieku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii oraz kampanii śródziemnomorskiej. Jednostka została wycofana ze służby w kwietniu 1941 roku i złomowana w 1946 roku. Czytaj więcej…

2022-09-06

2-3-2K – doświadczalna lokomotywa parowa produkcji radzieckiej, skonstruowana w Zakładzie Kołomieńskim w Kołomnie. W latach 1937–1938 zbudowano dwie lokomotywy tego typu, które służyły do prowadzenia pociągów ekspresowych przed II wojną światową. Pierwszą lokomotywę w 1938 roku poddano dokładnym próbom i przy prędkości 149,2 km/h osiągnięto moc 3070 KM. 29 czerwca 1938 roku ze specjalnym czterowagonowym pociągiem parowóz osiągnął rekordową w ZSRR prędkość 170 km/h na odcinku Lichosławl − Kalinin. Oba parowozy następnie weszły do eksploatacji na Kolei Oktjabrskiej, prowadząc pociągi pospieszne oraz ekspresowe. Prowadziły one między innymi ekspres „Krasnaja strieła” z Leningradu do Moskwy, którego czas jazdy mógł dzięki temu wynieść 8 godzin. Tuż przed II wojną światową planowano rozpocząć ruch szybszych pociągów ekspresowych i zamówić w Zakładach Kołomieńskich dalsze 10 parowozów tego typu, lecz nie doszło do tego z powodu ataku niemieckiego. Czytaj więcej…

2022-09-08

36 Dywizja Grenadierów SS – jednostka Waffen-SS dowodzona przez Oskara Dirlewangera, złożona przede wszystkim z byłych więźniów: kłusowników, kryminalistów, żołnierzy oraz esesmanów skazanych za przewinienia dyscyplinarne, a także więźniów politycznych. W latach 1940–1945 jej członkowie dokonali bardzo wiele zbrodni wojennych na tyłach frontu wschodniego. Geneza dywizji sięga 1940 roku, kiedy to sformowano SS-Sondereinheit Dirlewanger – specjalną jednostkę złożoną niemal wyłącznie z kłusowników. Z powodu niskiej dyscypliny oraz przestępstw popełnianych przez jej dowództwo i żołnierzy została na początku 1942 roku przerzucona na okupowaną Białoruś. Szacuje się, że w ciągu 53 miesięcy spędzonych na Białorusi jednostka Dirlewangera spacyfikowała około 100 wsi, mordując prawdopodobnie ponad 30 tys. osób. Po wybuchu powstania warszawskiego SS-Sonderregiment Dirlewanger wszedł w skład niemieckich sił wysłanych na pomoc garnizonowi Warszawy. Po stłumieniu powstania warszawskiego jednostka, rozbudowana do poziomu brygady była wielokrotnie przerzucana. W kwietniu 1945 roku została doszczętnie rozbita przez Sowietów w kotle pod Halbe. Czytaj więcej…

2022-09-09

Karl Frenzel (ur. 20 sierpnia 1911 w Zehdenick, zm. 2 września 1996 w Garbsen) – niemiecki stolarz, SS-Oberscharführer, zbrodniarz hitlerowski. Był zdeklarowanym zwolennikiem nazizmu. W latach 1940–1942 uczestniczył w akcji T4. Następnie został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. W kwietniu 1942 roku rozpoczął służbę w obozie zagłady w Sobiborze. Przebywał tam aż do momentu likwidacji obozu w grudniu 1943 roku. Pełnił funkcję kierownika tzw. obozu I i był uznawany za jednego z najokrutniejszych esesmanów w Sobiborze. W ostatnim okresie wojny służył na wybrzeżu Adriatyku. Po wojnie zamieszkał w Niemczech Zachodnich. Był sądzony w procesie załogi Sobiboru, który toczył się w Hagen w latach 1965–1966. Został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. W 1976 roku został zwolniony z więzienia, lecz w maju 1980 roku zatrzymano go ponownie. W rezultacie spędził w więzieniu kolejnych szesnaście miesięcy. W latach 1982–1985 jego sprawę rozpatrywał sąd apelacyjny, który utrzymał w mocy wyrok dożywotniego więzienia. Niemniej ze względu na wiek i stan zdrowia Frenzel nie powrócił już do celi i zmarł w domu spokojnej starości 2 września 1996 roku. Czytaj więcej…

2022-09-10

ORP Gryf – polski stawiacz min z okresu międzywojennego, zbudowany w latach 1934−1938 we Francji, największy bojowy okręt Marynarki Wojennej II RP. Podczas krótkiej służby był wykorzystywany między innymi jako okręt szkolny. Po agresji niemieckiej 1 września 1939 roku wziął udział w nieudanej próbie postawienia zagrody minowej na Zatoce Gdańskiej, zniweczonej w efekcie bitwy powietrzno-morskiej z bombowcami Luftwaffe. Zacumowany na stałe w porcie helskim, rankiem 3 września uczestniczył w pojedynku artyleryjskim z niemieckimi niszczycielami. Tego samego dnia został zbombardowany i zatopiony przez lotnictwo niemieckie. Po zajęciu Helu Niemcy podnieśli wrak „Gryfa” i odholowali w głąb Zatoki Puckiej. Tam zatopili go na Rybitwiej Mieliźnie, wykorzystując później jako znak nawigacyjny oraz okręt-cel do strzelań artyleryjskich oraz bombardowań lotniczych. Czytaj więcej…

2022-09-11

Masakra na Palawanie – zbrodnia wojenna popełniona przez żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej 14 grudnia 1944 roku, w trakcie wojny na Pacyfiku, w obozie jenieckim w pobliżu Puerto Princesa na wyspie Palawan w Archipelagu Filipińskim. Jej ofiarą padło 139 amerykańskich jeńców wojennych. Japończycy podjęli decyzję o wymordowaniu jeńców pod wpływem błędnych informacji swego wywiadu, iż amerykańska flota inwazyjna zmierza w kierunku Palawanu. Pod pretekstem rzekomego alarmu przeciwlotniczego jeńców wpędzono do uprzednio przygotowanych schronów, które następnie oblano benzyną i podpalono. Uciekających wybijano ogniem karabinów oraz broni maszynowej. Niektóre ofiary były przed śmiercią torturowane. Z masakry ocalało jedenastu Amerykanów. Dzięki pomocy filipińskich partyzantów zostali oni ewakuowani z wyspy. Masakra na Palawanie była jedną z przyczyn, dla których niedługo później amerykańskie dowództwo zdecydowało się przeprowadzić operacje ratunkowe w japońskich obozach w Cabanatuan oraz Los Baños. Czytaj więcej…

2022-09-12

Kutry zwalczania okrętów podwodnych projektu 918M – seria polskich kutrów zwalczania okrętów podwodnych zbudowanych w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Okręty te stanowiły rozwinięcie serii kutrów patrolowych projektu 918. Łącznie wybudowano 11 okrętów, które wprowadzono do służby w latach 1977–1983. Zasiliły one Morską Brygadę Okrętów Pogranicza, w której składzie pozostawały do rozwiązania jednostki w 1991 roku. Jako najbardziej wartościowe okręty formacji nie zostały przekazane do nowo powstałej Straży Granicznej, lecz zachowano je w strukturach Marynarki Wojennej wcielając do 16 Dywizjonu Kutrów Zwalczania Okrętów Podwodnych w Kołobrzegu, który należał do 8. Flotylli Okrętów. Okręty wycofano z eksploatacji w Marynarce Wojennej w latach 2005–2006. Uważane były za jedne z najważniejszych okrętów Marynarki Wojennych w czasach swojej służby, dysponującymi dużymi możliwościami zwalczania okrętów podwodnych. Czytaj więcej…

2022-09-13

Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jej Służącymi – polskojęzyczny miesięcznik wydawany w Wilnie w latach 1820–1824, będący nieoficjalnym organem Wileńskiego Towarzystwa Dobroczynności. Pismo poświęcone było problematyce dobroczynności, co stanowiło ewenement na skalę europejską. W jego działaniu wyróżniono dwie fazy, przedzielone przełomem lat 1822 oraz 1823. W pierwszej z nich pismo pod redakcją Kazimierza Kontryma poświęcone było przede wszystkim dobroczynności świeckiej, sporo uwagi poświęcano medycynie i technologiom. W drugiej fazie, pod redakcją księdza Michała Olszewskiego, pismo przesunęło swoje zainteresowanie w stronę chrześcijańskiego miłosierdzia, dodając też kwestie teologiczne. Pismo zakończyło swoją działalność na skutek problemów finansowych. Czytaj więcej…

2022-09-14

Solaris Urbino 15 – niskopodłogowy autobus miejski klasy mega z rodziny Solaris Urbino produkowany przez polskie przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach w Bolechowie-Osiedlu. W latach 2000–2018 powstawały autobusy Urbino 15 trzech generacji. I została zastąpiona przez II w 2002 roku, natomiast pojazdy III generacji produkowano od 2005 roku. Ze względu na spadające zainteresowanie klientów autobusami z tego segmentu, produkcję zakończono w 2018 roku, wraz ze wszystkimi wersjami pochodnymi. Na bazie modelu Urbino 15 powstały też wersje pochodne – napędzane gazem CNG Urbino 15 CNG, wersje niskowejściowe Urbino 15 LE oraz Urbino 15 LE CNG, a także trolejbusy Solaris Trollino 15 oraz Škoda 28Tr Solaris. W 2020 roku ponownie wprowadzono model do oferty producenta w IV generacji Urbino w wersji niskowejściowej z napędem w pełni elektrycznym nazwaną Solaris Urbino 15 LE electric. Czytaj więcej…

2022-09-15

We Die Young – debiutancki minialbum, a zarazem pierwszy singel amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, promujący opublikowany w sierpniu 1990 roku nakładem wytwórni Columbia album studyjny Facelift. Singel został wydany w limitowanym nakładzie w lipcu 1990 roku w trzech formatach – nośnika CD, zawierającego tytułowy utwór, kasety, posiadającej dodatkowo na stronie B kompozycje It Ain’t Like That i Killing Yourself, oraz na 12”-calowym winylu, również zawierającym zestaw trzech wspomnianych utworów. Autorem warstwy lirycznej tytułowej kompozycji i utworu It Ain’t Like That jest Jerry Cantrell. Tekst do Killing Yourself napisał Layne Staley. Cantrell skomponował również muzykę do wszystkich trzech wymienionych utworów – z czego It Ain’t Like That wspólnie z Mikiem Starrem oraz Seanem Kinneyem. Dwie pierwsze kompozycje trafiły na album studyjny Facelift, natomiast Killing Yourself odrzucono. Czytaj więcej…

2022-09-16

Mecidiye – turecki krążownik pancernopokładowy z początku XX wieku, wodowany w 1903 roku, zbudowany w amerykańskiej stoczni Crampa. Należał kolejno do flot: tureckiej, rosyjskiej pod nazwą „Prut” i znowu tureckiej. Był półbliźniaczą jednostką krążownika „Hamidiye”. Służył aktywnie w marynarce Imperium Osmańskiego podczas I wojny bałkańskiej i w początkowym okresie I wojny światowej na Morzu Czarnym. 3 kwietnia 1915 roku zatonął na minie pod Odessą, po czym został podniesiony i wcielony do floty rosyjskiej, lecz nie był intensywnie wykorzystywany bojowo. Po wojnie zwrócony Turcji, wycofany z czynnej służby w 1947 roku, został złomowany w latach 50. Załoga okrętu etatowo liczyła początkowo 302 osoby, w tym 22 oficerów. Oficerowie tradycyjnie mieli kajuty na rufie, marynarze kubryki na dziobie. Podczas I wojny światowej, w 1915 roku załoga uległa zwiększeniu do 355 osób. Czytaj więcej…

2022-09-17

Obóz O’Donnell – baza wojskowa znajdująca się na Filipinach, w pobliżu miasta Capas w prowincji Tarlac na wyspie Luzon. W okresie II wojny światowej mieścił się tam jeden z największych obozów jenieckich, które Cesarska Armia Japońska urządziła dla wziętych do niewoli żołnierzy alianckich. Przed wybuchem wojny O’Donnell pełnił funkcję poligonu oraz bazy szkoleniowej dla filipińskich sił zbrojnych. Po zdobyciu Luzonu przez Japończyków osadzono w nim około 54–56 tys. jeńców wojennych, w tym 9270 Amerykanów oraz 45–47 tys. Filipińczyków. W zdecydowanej większości byli to żołnierze, którzy zostali wzięci do niewoli na półwyspie Bataan i przetrwali późniejszy „marsz śmierci”. W O’Donnell panowały fatalne warunki bytowe, szerzyły się głód i choroby – w tym przede wszystkim malaria i dyzenteria. Obóz jeniecki został zlikwidowany w styczniu 1943 roku. Szacuje się, że przez cały okres jego funkcjonowania zmarło około 1,5 tys. jeńców amerykańskich i ponad 26 tys. jeńców filipińskich. Czytaj więcej…

2022-09-18

Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich na Słowacji – obecność, historia i struktury Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich na obszarze Słowacji. Obecny na ziemiach słowackich od lat 20. XX wieku, pozostaje szerzej nieznany słowackiemu społeczeństwu. Mormońskie struktury religijne na Słowacji obejmują 4 gminy oraz jedną grupę. Związanych z mormonizmem na Słowacji jest kilkaset osób, z czego kilkadziesiąt można uznać za praktykujących wiernych. Słowacja znalazła swoje miejsce w mormońskiej kulturze, w tym w wypowiedziach i naukach przywództwa tej grupy religijnej. Podczas słowackiego spisu powszechnego z 2011 roku w formularzu spisowym po raz pierwszy umieszczono Kościół pośród możliwych do wyboru opcji afiliacji religijnej, używając jego pełnej i poprawnej nazwy. Tłumaczenie Księgi Mormona na język słowacki opublikowane zostało w 2013 roku. W 2019 roku Pierwsze Prezydium poinformowało o wydaniu całości pozabiblijnego kanonu mormońskich pism świętych, a zatem Perły Wielkiej Wartości, Nauk i Przymierzy oraz nowej edycji Księgi Mormona w języku słowackim. Czytaj więcej…

2022-09-19

Kutry zwalczania okrętów podwodnych projektu 918M – seria polskich kutrów zwalczania okrętów podwodnych zbudowanych w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Okręty te stanowiły rozwinięcie serii kutrów patrolowych projektu 918. Łącznie wybudowano 11 okrętów, które wprowadzono do służby w latach 1977–1983. Zasiliły one Morską Brygadę Okrętów Pogranicza, w której składzie pozostawały do rozwiązania jednostki w 1991 roku. Jako najbardziej wartościowe okręty formacji nie zostały przekazane do nowo powstałej Straży Granicznej, lecz zachowano je w strukturach Marynarki Wojennej wcielając do 16 Dywizjonu Kutrów Zwalczania Okrętów Podwodnych w Kołobrzegu, który należał do 8. Flotylli Okrętów. Okręty wycofano z eksploatacji w Marynarce Wojennej w latach 2005–2006. Uważane były za jedne z najważniejszych okrętów Marynarki Wojennych w czasach swojej służby, dysponującymi dużymi możliwościami zwalczania okrętów podwodnych. Czytaj więcej…

2022-09-20

Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jej Służącymi – polskojęzyczny miesięcznik wydawany w Wilnie w latach 1820–1824, będący nieoficjalnym organem Wileńskiego Towarzystwa Dobroczynności. Pismo poświęcone było problematyce dobroczynności, co stanowiło ewenement na skalę europejską. W jego działaniu wyróżniono dwie fazy, przedzielone przełomem lat 1822 oraz 1823. W pierwszej z nich pismo pod redakcją Kazimierza Kontryma poświęcone było przede wszystkim dobroczynności świeckiej, sporo uwagi poświęcano medycynie i technologiom. W drugiej fazie, pod redakcją księdza Michała Olszewskiego, pismo przesunęło swoje zainteresowanie w stronę chrześcijańskiego miłosierdzia, dodając też kwestie teologiczne. Pismo zakończyło swoją działalność na skutek problemów finansowych. Czytaj więcej…

2022-09-21

Solaris Urbino 15 – niskopodłogowy autobus miejski klasy mega z rodziny Solaris Urbino produkowany przez polskie przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach w Bolechowie-Osiedlu. W latach 2000–2018 powstawały autobusy Urbino 15 trzech generacji. I została zastąpiona przez II w 2002 roku, natomiast pojazdy III generacji produkowano od 2005 roku. Ze względu na spadające zainteresowanie klientów autobusami z tego segmentu, produkcję zakończono w 2018 roku, wraz ze wszystkimi wersjami pochodnymi. Na bazie modelu Urbino 15 powstały też wersje pochodne – napędzane gazem CNG Urbino 15 CNG, wersje niskowejściowe Urbino 15 LE oraz Urbino 15 LE CNG, a także trolejbusy Solaris Trollino 15 oraz Škoda 28Tr Solaris. W 2020 roku ponownie wprowadzono model do oferty producenta w IV generacji Urbino w wersji niskowejściowej z napędem w pełni elektrycznym nazwaną Solaris Urbino 15 LE electric. Czytaj więcej…

2022-09-22

We Die Young – debiutancki minialbum, a zarazem pierwszy singel amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, promujący opublikowany w sierpniu 1990 roku nakładem wytwórni Columbia album studyjny Facelift. Singel został wydany w limitowanym nakładzie w lipcu 1990 roku w trzech formatach – nośnika CD, zawierającego tytułowy utwór, kasety, posiadającej dodatkowo na stronie B kompozycje It Ain’t Like That i Killing Yourself, oraz na 12”-calowym winylu, również zawierającym zestaw trzech wspomnianych utworów. Autorem warstwy lirycznej tytułowej kompozycji i utworu It Ain’t Like That jest Jerry Cantrell. Tekst do Killing Yourself napisał Layne Staley. Cantrell skomponował również muzykę do wszystkich trzech wymienionych utworów – z czego It Ain’t Like That wspólnie z Mikiem Starrem oraz Seanem Kinneyem. Dwie pierwsze kompozycje trafiły na album studyjny Facelift, natomiast Killing Yourself odrzucono. Czytaj więcej…

2022-09-23

Mecidiye – turecki krążownik pancernopokładowy z początku XX wieku, wodowany w 1903 roku, zbudowany w amerykańskiej stoczni Crampa. Należał kolejno do flot: tureckiej, rosyjskiej i znowu tureckiej. Był półbliźniaczą jednostką krążownika „Hamidiye”, zbudowanego w Wielkiej Brytanii. Służył aktywnie w marynarce Imperium Osmańskiego podczas I wojny bałkańskiej i w początkowym okresie I wojny światowej na Morzu Czarnym. 3 kwietnia 1915 roku zatonął na rosyjskiej minie pod Odessą, po czym został podniesiony i po remoncie wcielony do floty rosyjskiej pod nazwą „Prut”, lecz nie był intensywnie wykorzystywany bojowo, biorąc udział w jednej operacji. Po wojnie zwrócony Turcji, wycofany z czynnej służby w 1947 roku, został złomowany w latach 50. Artyleria główna była mieszana, składająca się dwóch armat kalibru 152 mm i ośmiu armat kalibru 120 mm. Napęd stanowiły maszyny parowe. Czytaj więcej…

2022-09-24

Obóz O’Donnell – baza wojskowa znajdująca się na Filipinach, w pobliżu miasta Capas w prowincji Tarlac na wyspie Luzon. W okresie II wojny światowej mieścił się tam jeden z największych obozów jenieckich, które Cesarska Armia Japońska urządziła dla wziętych do niewoli żołnierzy alianckich. Przed wybuchem wojny O’Donnell pełnił funkcję poligonu oraz bazy szkoleniowej dla filipińskich sił zbrojnych. Po zdobyciu Luzonu przez Japończyków osadzono w nim około 54–56 tys. jeńców wojennych, w tym 9270 Amerykanów oraz 45–47 tys. Filipińczyków. W zdecydowanej większości byli to żołnierze, którzy zostali wzięci do niewoli na półwyspie Bataan i przetrwali późniejszy „marsz śmierci”. W O’Donnell panowały fatalne warunki bytowe, szerzyły się głód i choroby – w tym przede wszystkim malaria i dyzenteria. Obóz jeniecki został zlikwidowany w styczniu 1943 roku. Szacuje się, że przez cały okres jego funkcjonowania zmarło około 1,5 tys. jeńców amerykańskich i ponad 26 tys. jeńców filipińskich. Czytaj więcej…

2022-09-25

Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich na Słowacji – obecność, historia i struktury Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich na obszarze Słowacji. Obecny na ziemiach słowackich od lat 20. XX wieku, pozostaje szerzej nieznany słowackiemu społeczeństwu. Mormońskie struktury religijne na Słowacji obejmują 4 gminy oraz jedną grupę. Związanych z mormonizmem na Słowacji jest kilkaset osób, z czego kilkadziesiąt można uznać za praktykujących wiernych. Słowacja znalazła swoje miejsce w mormońskiej kulturze, w tym w wypowiedziach i naukach przywództwa tej grupy religijnej. Podczas słowackiego spisu powszechnego z 2011 roku w formularzu spisowym po raz pierwszy umieszczono Kościół pośród możliwych do wyboru opcji afiliacji religijnej, używając jego pełnej i poprawnej nazwy. Tłumaczenie Księgi Mormona na język słowacki opublikowane zostało w 2013 roku. W 2019 roku Pierwsze Prezydium poinformowało o wydaniu całości pozabiblijnego kanonu mormońskich pism świętych, a zatem Perły Wielkiej Wartości, Nauk i Przymierzy oraz nowej edycji Księgi Mormona w języku słowackim. Czytaj więcej…

2022-09-26

Kodeks 0184 – bilingwiczny grecko-koptyjski kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany na VI wiek. Język grecki był drugim językiem skryby, zarówno kształt liter, jak i błędy gramatyczne w tekście greckim wskazują na wpływy języka koptyjskiego. Kodeks powstał prawdopodobnie w Egipcie. Nieznane jest miejsce, w którym znaleziona została karta rękopisu. Do naszych czasów zachował się fragment jednej karty kodeksu, z tekstem Ewangelii Marka. Fragment jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Tekst fragmentu był dwukrotnie wydawany. Rękopis jest przechowywany w Austriackiej Bibliotece Narodowej w Wiedniu. Czytaj więcej…

2022-09-27

Sasikala (ur. 18 sierpnia 1957 w Thiruthuraipoondi) – indyjska polityk. Pochodzi ze społeczności Thevarów. Wpływy zawdzięcza bliskiej relacji z Jayaram Jayalalithą, której powierniczką była na przestrzeni kilku dekad. Zaangażowała się w działalność Ogólnoindyjskiej Partii Ludu Drawidów (AIADMK), odegrała istotną, zakulisową rolę w kryzysie sukcesyjnym po śmierci M.G. Ramachandrana. Uwikłana w liczne skandale korupcyjne, zbudowała rozległe imperium biznesowe. Po śmierci Jayalalithy jedna z głównych postaci walczących o kontrolę nad AIADMK, sekretarz generalna partii w latach 2016–2017. Pozbawiona partyjnego członkostwa, od 2017 do 2021 roku odbywała karę pozbawienia wolności za korupcję w więzieniu w Bengaluru. Zaangażowała się w działalność ugrupowania Amma Makkal Munnetra Kazhagam (AMMK), podjęła też działania celem odzyskania kontroli nad AIADMK. Uwieczniona w indyjskiej kulturze popularnej, przez zwolenników określana mianem chinnammy (małej mateczki), wykorzystuje też tytuł Puratchi Thai (rewolucyjnej matki). Czytaj więcej…

2022-09-28

SM UC-52 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany w styczniu 1917 roku w stoczni Friedrich Krupp Germaniawerft w Kilonii, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine w marcu 1917 roku. Przebazowany na Morze Śródziemne został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-94, pływając w składzie Flotylli Pola. W czasie służby operacyjnej okręt odbył siedem patroli bojowych, w wyniku których zatonęło 18 statków o łącznej pojemności 18 230 BRT, zaś cztery statki o łącznej pojemności 13 580 BRT zostały uszkodzone. SM UC-52 został poddany Brytyjczykom 16 stycznia 1919 roku w wyniku podpisania rozejmu w Compiègne, a następnie zezłomowany w 1920 roku. Czytaj więcej…

2022-09-29

X-Men Geneza: Wolverine – amerykańsko–brytyjski fantastycznonaukowy film akcji z 2009 roku na podstawie serii komiksów o superbohaterze o tym samym imieniu wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię filmu odpowiadał Gavin Hood na podstawie scenariusza Davida Benioffa oraz Skipa Woodsa. Tytułową rolę zagrał Hugh Jackman, a obok niego w głównych rolach wystąpili: Liev Schreiber oraz Ryan Reynolds. Film opowiada historię przyrodnich braci Jamesa Howletta / Wolverine’a i Victora Creeda / Sabertootha, ich przystąpieniu do złożonej z mutantów „Drużyny X” kierowanej przez pułkownika Williama Strykera oraz o początkach kierowanego przez niego programu „Weapon X”, w wyniku którego wszczepiono w szkielet Wolverine’a niezniszczalny metal adamantium. Światowa premiera filmu X-Men Geneza: Wolverine miała miejsce 8 kwietnia 2009 roku w Sydney. Film zarobił ponad 370 milionów dolarów przy budżecie 150 milionów i spotkał się z mieszanymi reakcjami krytyków. Czytaj więcej…

2022-09-30

Mormon – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich postać z końcowego okresu nefickiej historii. Potomek Nefiego, syna Lehiego. Ojciec Mormona oraz dziadek Moroniego. Sam poświęcony mu zapis jest bardzo lakoniczny. Miał zabrać swego syna na południe, w podróż do ziemi zarahemlskiej. Jego życie oraz pozycja społeczna są obiektem spekulacji mormońskich teologów. Etymologia imienia Mormon budziła zainteresowanie już w początkach mormonizmu, tak ze strony wyznawców, jak i krytyków tej tradycji religijnej. Zgodnie z przypisywanym Josephowi Smithowi tekstem z 1843 roku ma ono oznaczać więcej dobra. W ściśle teologicznym sensie ma nawiązywać do przymierzy z Bogiem oraz do ustanowienia Kościoła Chrystusowego w ziemi mormońskiej. Wykorzystywane jest przez mormońską apologetykę. Nadawane dzieciom pośród świętych w dniach ostatnich już w początkach mormonizmu, obecnie wykorzystywane jest rzadko i dosyć niechętnie. Czytaj więcej…