Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2023-09

2023-09-01

Działania polskiego lotnictwa nad Słowacją w 1939 roku – epizod z działań polskiego lotnictwa wojskowego w czasie kampanii wrześniowej. Po tym, jak Słowacja przyłączyła się do niemieckiej agresji na Polskę 1 września 1939 roku, a wojska słowackie oraz niemieckie stacjonujące na Słowacji wtargnęły na terytorium II Rzeczypospolitej od południa, polskie jednostki zwiadu powietrznego prowadziły do 8 września loty rozpoznawcze nad wschodnią Słowacją, w czasie których sporadycznie dokonywano ostrzału oddziałów niemieckich oraz słowackich. W ich trakcie utracono samolot Lublin R.XIIID z 56 Eskadry Obserwacyjnej. Maszyna została zestrzelona w okolicach Preszowa 6 września, w wyniku czego polegli kpr. pil. Marian Piasecki oraz por. obs. Edward Porada. Czytaj więcej…

2023-09-02

Michał Wiśniewski (ur. 9 września 1972 w Łodzi) – polski piosenkarz, autor tekstów, aktor, przedsiębiorca, filantrop, prezenter telewizyjny oraz osobowość medialna. Od 1994 roku wokalista i lider zespołu Ich Troje, który założył z Jackiem Łągwą. Z zespołem nagrał i wydał dziesięć albumów studyjnych. Z zespołem dwukrotnie reprezentował Polskę w Konkursie Piosenki Eurowizji. Działalność Wiśniewskiego jest powszechnie komentowana w mediach, m.in. za sprawą skandali obyczajowych i jego kontrowersyjnego wizerunku, a także ujawniania szczegółów życia prywatnego, np. poprzez telewizyjny reality show Jestem jaki jestem, który był emitowany przez stację TVN w latach 2003–2004. Uchodzi za jednego z najbardziej charakterystycznych polskich celebrytów. W 2006 roku zajął pierwsze miejsce w rankingu „100 najcenniejszych gwiazd polskiego show-biznesu” sporządzonym przez magazyn Forbes Polska. Prowadzi czynnie działalność charytatywną. Był jurorem, prowadzącym, uczestnikiem bądź bohaterem wielu telewizyjnych programów rozrywkowych. Czytaj więcej…

2023-09-03

ORP Kujawiak – polski torpedowiec typu A 56, służący w latach 1921–1939; dawny niemiecki A 68 z okresu I wojny światowej, jeden z pierwszych okrętów polskiej marynarki wojennej. Okręt został nabyty przez Marynarkę Wojenną z podziału okrętów Kaiserliche Marine po zakończeniu wojny. Borykająca się z kłopotami technicznymi jednostka od 1929 roku służyła jako okręt szkolny, a następnie okręt pomocniczy, skreślony z listy floty krótko przed wybuchem wojny. Podczas kampanii wrześniowej służył jako pływający zapasowy zbiornik ropy. 3 września został przeholowany na Oksywie, gdzie został zatopiony przez niemieckie bombowce. Po zakończeniu działań wojennych został prawdopodobnie wydobyty przez Niemców i pocięty na złom. Czytaj więcej…

2023-09-04

Dolar Morgana – amerykańska srebrna moneta obiegowa o nominale jednego dolara amerykańskiego, wybijana w latach 1878–1904 oraz w 1921 roku. Moneta została zaprojektowana przez Brytyjczyka George’a T. Morgana. Pierwsza emisja monety miała miejsce w 1878 roku. Bicie dolarów Morgana trwało aż do 1904 roku, kiedy skutki 1890 Sherman Silver Purchase Act doprowadziły do spadku popytu na srebro oraz jego cen. Doprowadziło to do zaprzestania bicia srebrnych monet w amerykańskich mennicach. W 1921 roku doszło do wznowienia emisji na mocy Pittman Act of 1918, który nakazywał przetopienie srebrnych monet na rzecz Wielkiej Brytanii oraz zastąpienie brakujących srebrnych monet nowymi. W 1921 roku dolar Morgana został zastąpiony przez Peace Dollar. W 2021 roku U.S. Mint wybiła monetę kolekcjonerską mającą upamiętnić 100. rocznicę jego ostatniej emisji w Stanach Zjednoczonych. Czytaj więcej…

2023-09-05

Pilzno – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pilzno. Leży nad rzeką Wisłoką. Obszar Pilzna zajmuje 16,04 km², a w 2022 roku zamieszkiwało je 4957 osób. Miejscowość pierwotnie znajdowała się w rękach benedyktynów z Tyńca. W 1354 roku Kazimierz III Wielki wydał dokument zezwalający na jej lokację miejską na prawie magdeburskim – stała się wówczas miastem królewskim, przeszła na własność monarchy. Pilzno znajdowało się na skrzyżowaniu szlaków handlowych, co znacząco wpłynęło na jego rozwój. Stało się istotnym w skali regionu ośrodkiem administracyjnym i gospodarczym, było jednym z większych miast średniowiecznego województwa sandomierskiego. Rozkwit miasta zahamowały m.in. najazdy, pożary, epidemie oraz ominięcie go przy budowie kolei żelaznej łączącej Wiedeń z Krakowem oraz Lwowem. Stopniowo utraciło swoje znaczenie na rzecz Tarnowa oraz Dębicy. Czytaj więcej…

2023-09-06

Karmazyn atlantycki – gatunek morskiej ryby promieniopłetwej, skorpenokształtnej z rodziny Sebastidae i grupy ryb określanych jako karmazyn. Cechuje go krwistoczerwone ubarwienie ciała, duże oczy, ciało bocznie spłaszczone. Szczotkowate, drobne zęby znajdują się na szczęce, w żuchwie brak jakichkolwiek zębów. Pokrywa skrzelowa z kolcami oraz cierniami. Osiąga maksymalnie metr długości, wagę 15 kg i potrafi żyć do 60 lat. Gatunkami podobnymi do tego mogą być karmazyn mentela lub karmazynek, jednak ten pierwszy żyje na głębszych wodach, ma duże oczy i posiada wyrostek na żuchwie, podczas gdy ten drugi jest mniejszy i posiada nieco inny układ łusek między końcem płetwy odbytowej a linią boczną. Karmazyn występuje w północnym Oceanie Atlantyckim. Gatunek bardzo istotny gospodarczo. Czytaj więcej…

2023-09-07

Zawrót głowy – amerykański dreszczowiec psychologiczny z elementami melodramatu z 1958 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Aleca Coppela oraz Samuela A. Taylora, będący ekranizacją powieści The Living and the Dead duetu pisarskiego Boileau-Narcejac z 1954 roku. Akcja filmu rozgrywa się w San Francisco i przedstawia losy policyjnego detektywa Johna „Scottiego” Fergusona, który z powodu lęku wysokości oraz zawrotów głowy decyduje się na opuszczenie zajmowanego stanowiska. Wkrótce dostaje od swojego przyjaciela Gavina Elstera zlecenie śledzenia jego żony Madeleine. Z czasem mężczyzna ulega coraz większej fascynacji kobietą i popada w stopniową obsesję na jej punkcie. W rolach głównych wystąpili: James Stewart oraz Kim Novak. W momencie premiery film został przyjęty bez większego entuzjazmu, zarówno przez widzów, mając słabe wyniki w kinach, jak i krytyków, którzy zarzucali mu m.in. zbyt skomplikowaną fabułę i zbyt długi czas trwania. Współcześnie uznawany jest przez biografów i historyków za arcydzieło i jeden z najwybitniejszych filmów w dorobku reżysera. W 1989 roku został objęty konserwacją przez National Film Registry. Czytaj więcej…

2023-09-08

Działania polskiego lotnictwa nad Słowacją w 1939 roku – epizod z działań polskiego lotnictwa wojskowego w czasie kampanii wrześniowej. Po tym, jak Słowacja przyłączyła się do niemieckiej agresji na Polskę 1 września 1939 roku, a wojska słowackie oraz niemieckie stacjonujące na Słowacji wtargnęły na terytorium II Rzeczypospolitej od południa, polskie jednostki zwiadu powietrznego prowadziły do 8 września loty rozpoznawcze nad wschodnią Słowacją, w czasie których sporadycznie dokonywano ostrzału oddziałów niemieckich oraz słowackich. W ich trakcie utracono samolot Lublin R.XIIID z 56 Eskadry Obserwacyjnej. Maszyna została zestrzelona w okolicach Preszowa 6 września, w wyniku czego polegli kpr. pil. Marian Piasecki oraz por. obs. Edward Porada. Czytaj więcej…

2023-09-09

Michał Wiśniewski (ur. 9 września 1972 w Łodzi) – polski piosenkarz, autor tekstów, aktor, przedsiębiorca, filantrop, prezenter telewizyjny oraz osobowość medialna. Od 1994 roku wokalista i lider zespołu Ich Troje, który założył z Jackiem Łągwą. Z zespołem nagrał i wydał dziesięć albumów studyjnych. Z zespołem dwukrotnie reprezentował Polskę w Konkursie Piosenki Eurowizji. Działalność Wiśniewskiego jest powszechnie komentowana w mediach, m.in. za sprawą skandali obyczajowych i jego kontrowersyjnego wizerunku, a także ujawniania szczegółów życia prywatnego, np. poprzez telewizyjny reality show Jestem jaki jestem, który był emitowany przez stację TVN w latach 2003–2004. Uchodzi za jednego z najbardziej charakterystycznych polskich celebrytów. W 2006 roku zajął pierwsze miejsce w rankingu „100 najcenniejszych gwiazd polskiego show-biznesu” sporządzonym przez magazyn Forbes Polska. Prowadzi czynnie działalność charytatywną. Był jurorem, prowadzącym, uczestnikiem bądź bohaterem wielu telewizyjnych programów rozrywkowych. Czytaj więcej…

2023-09-10

Zawrót głowy – amerykański dreszczowiec psychologiczny z elementami melodramatu z 1958 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Aleca Coppela oraz Samuela A. Taylora, będący ekranizacją powieści The Living and the Dead duetu pisarskiego Boileau-Narcejac z 1954 roku. Akcja filmu rozgrywa się w San Francisco i przedstawia losy policyjnego detektywa Johna „Scottiego” Fergusona, który z powodu lęku wysokości oraz zawrotów głowy decyduje się na opuszczenie zajmowanego stanowiska. Wkrótce dostaje od swojego przyjaciela Gavina Elstera zlecenie śledzenia jego żony Madeleine. Z czasem mężczyzna ulega coraz większej fascynacji kobietą i popada w stopniową obsesję na jej punkcie. W rolach głównych wystąpili: James Stewart oraz Kim Novak. W momencie premiery film został przyjęty bez większego entuzjazmu, zarówno przez widzów, mając słabe wyniki w kinach, jak i krytyków, którzy zarzucali mu m.in. zbyt skomplikowaną fabułę i zbyt długi czas trwania. Współcześnie uznawany jest przez biografów i historyków za arcydzieło i jeden z najwybitniejszych filmów w dorobku reżysera. W 1989 roku został objęty konserwacją przez National Film Registry. Czytaj więcej…

2023-09-11

Dolar Morgana – amerykańska srebrna moneta obiegowa o nominale jednego dolara amerykańskiego, wybijana w latach 1878–1904 oraz w 1921 roku. Moneta została zaprojektowana przez Brytyjczyka George’a T. Morgana. Pierwsza emisja monety miała miejsce w 1878 roku. Bicie dolarów Morgana trwało aż do 1904 roku, kiedy skutki 1890 Sherman Silver Purchase Act doprowadziły do spadku popytu na srebro oraz jego cen. Doprowadziło to do zaprzestania bicia srebrnych monet w amerykańskich mennicach. W 1921 roku doszło do wznowienia emisji na mocy Pittman Act of 1918, który nakazywał przetopienie srebrnych monet na rzecz Wielkiej Brytanii oraz zastąpienie brakujących srebrnych monet nowymi. W 1921 roku dolar Morgana został zastąpiony przez Peace Dollar. W 2021 roku U.S. Mint wybiła monetę kolekcjonerską mającą upamiętnić 100. rocznicę jego ostatniej emisji w Stanach Zjednoczonych. Czytaj więcej…

2023-09-12

Pilzno – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pilzno. Leży nad rzeką Wisłoką. Obszar Pilzna zajmuje 16,04 km², a w 2022 roku zamieszkiwało je 4957 osób. Miejscowość pierwotnie znajdowała się w rękach benedyktynów z Tyńca. W 1354 roku Kazimierz III Wielki wydał dokument zezwalający na jej lokację miejską na prawie magdeburskim – stała się wówczas miastem królewskim, przeszła na własność monarchy. Pilzno znajdowało się na skrzyżowaniu szlaków handlowych, co znacząco wpłynęło na jego rozwój. Stało się istotnym w skali regionu ośrodkiem administracyjnym i gospodarczym, było jednym z większych miast średniowiecznego województwa sandomierskiego. Rozkwit miasta zahamowały m.in. najazdy, pożary, epidemie oraz ominięcie go przy budowie kolei żelaznej łączącej Wiedeń z Krakowem oraz Lwowem. Stopniowo utraciło swoje znaczenie na rzecz Tarnowa oraz Dębicy. Czytaj więcej…

2023-09-13

Karmazyn atlantycki – gatunek morskiej ryby promieniopłetwej, skorpenokształtnej z rodziny Sebastidae i grupy ryb określanych jako karmazyn. Cechuje go krwistoczerwone ubarwienie ciała, duże oczy, ciało bocznie spłaszczone. Szczotkowate, drobne zęby znajdują się na szczęce, w żuchwie brak jakichkolwiek zębów. Pokrywa skrzelowa z kolcami oraz cierniami. Osiąga maksymalnie metr długości, wagę 15 kg i potrafi żyć do 60 lat. Gatunkami podobnymi do tego mogą być karmazyn mentela lub karmazynek, jednak ten pierwszy żyje na głębszych wodach, ma duże oczy i posiada wyrostek na żuchwie, podczas gdy ten drugi jest mniejszy i posiada nieco inny układ łusek między końcem płetwy odbytowej a linią boczną. Karmazyn występuje w północnym Oceanie Atlantyckim. Gatunek bardzo istotny gospodarczo. Czytaj więcej…

2023-09-14

Zawrót głowy – amerykański dreszczowiec psychologiczny z elementami melodramatu z 1958 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Aleca Coppela oraz Samuela A. Taylora, będący ekranizacją powieści The Living and the Dead duetu pisarskiego Boileau-Narcejac z 1954 roku. Akcja filmu rozgrywa się w San Francisco i przedstawia losy policyjnego detektywa Johna „Scottiego” Fergusona, który z powodu lęku wysokości oraz zawrotów głowy decyduje się na opuszczenie zajmowanego stanowiska. Wkrótce dostaje od swojego przyjaciela Gavina Elstera zlecenie śledzenia jego żony Madeleine. Z czasem mężczyzna ulega coraz większej fascynacji kobietą i popada w stopniową obsesję na jej punkcie. W rolach głównych wystąpili: James Stewart oraz Kim Novak. W momencie premiery film został przyjęty bez większego entuzjazmu, zarówno przez widzów, mając słabe wyniki w kinach, jak i krytyków, którzy zarzucali mu m.in. zbyt skomplikowaną fabułę i zbyt długi czas trwania. Współcześnie uznawany jest przez biografów i historyków za arcydzieło i jeden z najwybitniejszych filmów w dorobku reżysera. W 1989 roku został objęty konserwacją przez National Film Registry. Czytaj więcej…

2023-09-15

Działania polskiego lotnictwa nad Słowacją w 1939 roku – epizod z działań polskiego lotnictwa wojskowego w czasie kampanii wrześniowej. Po tym, jak Słowacja przyłączyła się do niemieckiej agresji na Polskę 1 września 1939 roku, a wojska słowackie oraz niemieckie stacjonujące na Słowacji wtargnęły na terytorium II Rzeczypospolitej od południa, polskie jednostki zwiadu powietrznego prowadziły do 8 września loty rozpoznawcze nad wschodnią Słowacją, w czasie których sporadycznie dokonywano ostrzału oddziałów niemieckich oraz słowackich. W ich trakcie utracono samolot Lublin R.XIIID z 56 Eskadry Obserwacyjnej. Maszyna została zestrzelona w okolicach Preszowa 6 września, w wyniku czego polegli kpr. pil. Marian Piasecki oraz por. obs. Edward Porada. Czytaj więcej…

2023-09-16

Michał Wiśniewski (ur. 9 września 1972 w Łodzi) – polski piosenkarz, autor tekstów, aktor, przedsiębiorca, filantrop, prezenter telewizyjny oraz osobowość medialna. Od 1994 roku wokalista i lider zespołu Ich Troje, który założył z Jackiem Łągwą. Z zespołem nagrał i wydał dziesięć albumów studyjnych. Z zespołem dwukrotnie reprezentował Polskę w Konkursie Piosenki Eurowizji. Działalność Wiśniewskiego jest powszechnie komentowana w mediach, m.in. za sprawą skandali obyczajowych i jego kontrowersyjnego wizerunku, a także ujawniania szczegółów życia prywatnego, np. poprzez telewizyjny reality show Jestem jaki jestem, który był emitowany przez stację TVN w latach 2003–2004. Uchodzi za jednego z najbardziej charakterystycznych polskich celebrytów. W 2006 roku zajął pierwsze miejsce w rankingu „100 najcenniejszych gwiazd polskiego show-biznesu” sporządzonym przez magazyn Forbes Polska. Prowadzi czynnie działalność charytatywną. Był jurorem, prowadzącym, uczestnikiem bądź bohaterem wielu telewizyjnych programów rozrywkowych. Czytaj więcej…

2023-09-17

ORP Kujawiak – polski torpedowiec typu A 56, służący w latach 1921–1939; dawny niemiecki A 68 z okresu I wojny światowej, jeden z pierwszych okrętów polskiej marynarki wojennej. Okręt został nabyty przez Marynarkę Wojenną z podziału okrętów Kaiserliche Marine po zakończeniu wojny. Borykająca się z kłopotami technicznymi jednostka od 1929 roku służyła jako okręt szkolny, a następnie okręt pomocniczy, skreślony z listy floty krótko przed wybuchem wojny. Podczas kampanii wrześniowej służył jako pływający zapasowy zbiornik ropy. 3 września został przeholowany na Oksywie, gdzie został zatopiony przez niemieckie bombowce. Po zakończeniu działań wojennych został prawdopodobnie wydobyty przez Niemców i pocięty na złom. Czytaj więcej…

2023-09-18

Branża gier komputerowych w Wielkiej Brytanii – ogół produkcji oraz dystrybucji gier komputerowych w Wielkiej Brytanii. Pierwsza brytyjska gra komputerowa powstała w latach 50. XX wieku, a branża gier komputerowych w Wielkiej Brytanii wkroczyła w swą złotą erę w latach 80. – momencie szczytowej popularności komputerów ZX Spectrum oraz zjawiska nazywanego brytyjskim surrealizmem. Od lat 90. uwidacznia się działalność takich spółek jak Team17, Rockstar North oraz Codemasters. Pomimo przemian globalizacyjnych, które osłabiły lokalność gier projektowanych w Wielkiej Brytanii – np. przejęć brytyjskich studiów przez zagraniczne wydawnictwa – branża brytyjska nadal rozwija się. Wedle danych za rok 2022, brytyjska branża gier komputerowych była warta 8,8 miliarda dolarów, a jako gracze deklarowało się niemal 40 milionów mieszkańców Wielkiej Brytanii. Czytaj więcej…

2023-09-19

Trzmielina pospolita – gatunek krzewu należący do rodziny dławiszowatych. Występuje w Europie oraz zachodnich krańcach Azji, w Polsce jest dość pospolity na całym obszarze. Rośnie na siedliskach żyznych i wilgotnych, w lasach i zaroślach. Jest rośliną trującą. Trzmielina wykorzystywana jest jako roślina ozdobna. Drewno cenione jest w tokarstwie oraz snycerstwie oraz służy do wyrobu węgla drzewnego używanego jako węgiel rysunkowy, a dawniej też surowiec do produkcji prochu czarnego. Roślina stosowana była jako lecznicza, barwierska, a kora z korzeni stanowiła surowiec do produkcji gutaperki. Liście, korę i nasiona rośliny stosowano jako środek przeczyszczający, a sproszkowane liście i nasiona używane były do posypywania dzieci i zwierząt dla pozbycia się z nich wszy. Czytaj więcej…

2023-09-20

Plac Katedralny w Tarnowie – plac na Starym Mieście w Tarnowie, usytuowany pomiędzy ulicami Katedralną a Kapitulną, sąsiadujący od południowego wschodu z Rynkiem. Plac wytyczony został podczas lokacji miasta w 1330 roku. W tym samym czasie rozpoczęto wznoszenie na nim istniejącej do dziś gotyckiej katedry. Przez wieki założenie formowało się pod wpływem licznych prac budowlanych, a jego współczesny wygląd wykształcił się dopiero na przełomie wieków XIX i XX. Południowa część placu powstała na początku XIX wieku po wyburzeniu istniejących w jej miejscu kamienic, po których do czasów współczesnych zachowały się piwnice. W lipcu 1991 roku do rejestru zabytków nieruchomych ówczesnego województwa tarnowskiego wpisano zespół zabudowy pod adresem plac Katedralny 5, w którego skład wchodzą: scholasteria, akademiola oraz dom Mikołajowski. Czytaj więcej…

2023-09-21

Torpedowce typu Najaden – seria dwóch duńskich torpedowców z okresu zimnej wojny, których budowę rozpoczęto podczas II wojny światowej. Weszły do służby w Duńskiej Marynarce Wojennej w 1947 roku i służyły do lat 60. W toku służby przeklasyfikowane na niszczyciele przybrzeżne, a potem na okręty patrolowe. Zbudowane w stoczni Orlogsværftet w Kopenhadze. Ich wyporność standardowa wynosiła 782 tony, długość 86,51 metra. Zasadnicze uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 105 mm i sześć wyrzutni torped kalibru 533 mm. Napędzały je turbiny parowe, zapewniając osiąganie prędkości 35 węzłów. Czytaj więcej…

2023-09-22

Horyzont – album studyjny polskiego piosenkarza Krzysztofa Krawczyka, wydany 23 października 2020 roku nakładem wytwórni Warner Music Poland. Wydawnictwo wydano na licencji K&K Studio. Praca nad wydaniem albumu trwała trzy lata. Album uznawany jest za płytę rozliczeniową. Utwory znajdujące się na albumie zostały wybrane spośród 80 nagranych kompozycji. Materiał był promowany przez tytułowy singel Horyzont, którego autorem był Maciej Świtoński. Wydawnictwo pierwotnie miało nosić nazwę Ja już nic nie muszę, a sam album zapowiadany był jako ostatnie wydawnictwo wokalisty i tak się stało z uwagi na śmierć piosenkarza w kwietniu 2021 roku. Album dotarł do 7. miejsca na liście sprzedaży OLiS. Album dedykowano pamięci Roberta Kosmali – syna menedżera wokalisty – Andrzeja Kosmali, który w czerwcu 2020 roku w wieku 43 lat popełnił samobójstwo. Czytaj więcej…

2023-09-23

Kodeks Tischendorfa III – grecki kodeks Nowego Testamentu, pisany na pergaminie. Pierwsza część kodeksu pisana jest minuskułą, druga natomiast uncjałą. Paleograficznie datowany jest na IX lub X wiek. Kodeks posiada cenne noty marginalne, przede wszystkim na marginesie Ewangelii Mateusza, gdzie przynajmniej trzykrotnie cytuje Ewangelię Hebrajczyków. Zawiera mało błędów i stosuje dobrą gramatykę. Na marginesie tekstu znajduje się pełny system podziału tekstu, odwołań oraz wskazówek liturgicznych. Posiada kolofon jerozolimski. Rękopis przywieziony został z Synaju przez Konstantina von Tischendorfa, który jako pierwszy zbadał i opisał rękopis. Rękopis badany był przez Samuela Tregellesa oraz Ernsta von Dobschütza. Obecnie przechowywany jest w Bodleian Library w Oksfordzie oraz w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu. Czytaj więcej…

2023-09-24

Ring – brytyjski niemy melodramat sportowy z 1927 roku w reżyserii i według scenariusza Alfreda Hitchcocka. W rolach głównych wystąpili Carl Brisson, Lillian Hall-Davis oraz Ian Hunter. Osią filmu jest rywalizacja dwóch bokserów o względy tej samej kobiety. Ring – jako pierwszy film zrealizowany przez Hitchcocka dla wytwórni British International Pictures – otrzymał entuzjastyczne recenzje ze strony krytyków, którzy podkreślali wysoką jakość oraz efektowną pracę kamery. Publiczność z kolei była pod wrażeniem efektów montażowych, wzorowanych na radzieckiej szkole. Biografowie i historycy zaznaczali wyraźne nawiązania do kinematografii niemieckiej. Ring jest jedynym filmem w dorobku reżysera, w którym został on wymieniony jako samodzielny autor historii oraz scenariusza. Czytaj więcej…

2023-09-25

Branża gier komputerowych w Wielkiej Brytanii – ogół produkcji oraz dystrybucji gier komputerowych w Wielkiej Brytanii. Pierwsza brytyjska gra komputerowa powstała w latach 50. XX wieku, a branża gier komputerowych w Wielkiej Brytanii wkroczyła w swą złotą erę w latach 80. – momencie szczytowej popularności komputerów ZX Spectrum oraz zjawiska nazywanego brytyjskim surrealizmem. Od lat 90. uwidacznia się działalność takich spółek jak Team17, Rockstar North oraz Codemasters. Pomimo przemian globalizacyjnych, które osłabiły lokalność gier projektowanych w Wielkiej Brytanii – np. przejęć brytyjskich studiów przez zagraniczne wydawnictwa – branża brytyjska nadal rozwija się. Wedle danych za rok 2022, brytyjska branża gier komputerowych była warta 8,8 miliarda dolarów, a jako gracze deklarowało się niemal 40 milionów mieszkańców Wielkiej Brytanii. Czytaj więcej…

2023-09-26

Trzmielina pospolita – gatunek krzewu należący do rodziny dławiszowatych. Występuje w Europie oraz zachodnich krańcach Azji, w Polsce jest dość pospolity na całym obszarze. Rośnie na siedliskach żyznych i wilgotnych, w lasach i zaroślach. Jest rośliną trującą. Trzmielina wykorzystywana jest jako roślina ozdobna. Drewno cenione jest w tokarstwie oraz snycerstwie oraz służy do wyrobu węgla drzewnego używanego jako węgiel rysunkowy, a dawniej też surowiec do produkcji prochu czarnego. Roślina stosowana była jako lecznicza, barwierska, a kora z korzeni stanowiła surowiec do produkcji gutaperki. Liście, korę i nasiona rośliny stosowano jako środek przeczyszczający, a sproszkowane liście i nasiona używane były do posypywania dzieci i zwierząt dla pozbycia się z nich wszy. Czytaj więcej…

2023-09-27

Plac Katedralny w Tarnowie – plac na Starym Mieście w Tarnowie, usytuowany pomiędzy ulicami Katedralną a Kapitulną, sąsiadujący od południowego wschodu z Rynkiem. Plac wytyczony został podczas lokacji miasta w 1330 roku. W tym samym czasie rozpoczęto wznoszenie na nim istniejącej do dziś gotyckiej katedry. Przez wieki założenie formowało się pod wpływem licznych prac budowlanych, a jego współczesny wygląd wykształcił się dopiero na przełomie wieków XIX i XX. Południowa część placu powstała na początku XIX wieku po wyburzeniu istniejących w jej miejscu kamienic, po których do czasów współczesnych zachowały się piwnice. W lipcu 1991 roku do rejestru zabytków nieruchomych ówczesnego województwa tarnowskiego wpisano zespół zabudowy pod adresem plac Katedralny 5, w którego skład wchodzą: scholasteria, akademiola oraz dom Mikołajowski. Czytaj więcej…

2023-09-28

Torpedowce typu Najaden – seria dwóch duńskich torpedowców z okresu zimnej wojny, których budowę rozpoczęto podczas II wojny światowej. Weszły do służby w Duńskiej Marynarce Wojennej w 1947 roku i służyły do lat 60. W toku służby przeklasyfikowane na niszczyciele przybrzeżne, a potem na okręty patrolowe. Zbudowane w stoczni Orlogsværftet w Kopenhadze. Ich wyporność standardowa wynosiła 782 tony, długość 86,51 metra. Zasadnicze uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 105 mm i sześć wyrzutni torped kalibru 533 mm. Napędzały je turbiny parowe, zapewniając osiąganie prędkości 35 węzłów. Czytaj więcej…

2023-09-29

Horyzont – album studyjny polskiego piosenkarza Krzysztofa Krawczyka, wydany 23 października 2020 roku nakładem wytwórni Warner Music Poland. Wydawnictwo wydano na licencji K&K Studio. Praca nad wydaniem albumu trwała trzy lata. Album uznawany jest za płytę rozliczeniową. Utwory znajdujące się na albumie zostały wybrane spośród 80 nagranych kompozycji. Materiał był promowany przez tytułowy singel Horyzont, którego autorem był Maciej Świtoński. Wydawnictwo pierwotnie miało nosić nazwę Ja już nic nie muszę, a sam album zapowiadany był jako ostatnie wydawnictwo wokalisty i tak się stało z uwagi na śmierć piosenkarza w kwietniu 2021 roku. Album dotarł do 7. miejsca na liście sprzedaży OLiS. Album dedykowano pamięci Roberta Kosmali – syna menedżera wokalisty – Andrzeja Kosmali, który w czerwcu 2020 roku w wieku 43 lat popełnił samobójstwo. Czytaj więcej…

2023-09-30

Kodeks Tischendorfa III – grecki kodeks Nowego Testamentu, pisany na pergaminie. Pierwsza część kodeksu pisana jest minuskułą, druga natomiast uncjałą. Paleograficznie datowany jest na IX lub X wiek. Kodeks posiada cenne noty marginalne, przede wszystkim na marginesie Ewangelii Mateusza, gdzie przynajmniej trzykrotnie cytuje Ewangelię Hebrajczyków. Zawiera mało błędów i stosuje dobrą gramatykę. Na marginesie tekstu znajduje się pełny system podziału tekstu, odwołań oraz wskazówek liturgicznych. Posiada kolofon jerozolimski. Rękopis przywieziony został z Synaju przez Konstantina von Tischendorfa, który jako pierwszy zbadał i opisał rękopis. Rękopis badany był przez Samuela Tregellesa oraz Ernsta von Dobschütza. Obecnie przechowywany jest w Bodleian Library w Oksfordzie oraz w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu. Czytaj więcej…