Wyższa Szkoła Lotnicza

Wyższa Szkoła Lotnicza (WSL) – samodzielny wydział Wyższej Szkoły Wojennej (WSWoj.) w latach 1936–1939.

Wyższa Szkoła Lotnicza

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1936
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Pierwszy	płk dypl. pil. inż. obs. Stanisław Kuźmiński
Organizacja
Dyslokacja	Warszawa
Rodzaj wojsk	lotnictwo

Geneza

Normalny dwuletni kurs Wyższej Szkoły Wojennej nie dawał absolwentom-lotnikom wszechstronnej wiedzy o nowoczesnym lotnictwie. W 1936 r. było a Siłach Zbrojnych tylko 21 oficerów dyplomowanych w lotnictwie. Ponadto brakowało oficerów starszych przygotowanych operacyjnie do kierowania jednostkami i sztabami lotniczymi, a szczególnie w razie mobilizacji na wypadek wojny. Powstała więc myśl utworzenia przy WSWoj. stałego kursu dla oficerów lotnictwa, który obok pogłębienia wiedzy taktycznej i operacyjnej dałby szerszą współczesną wiedzę o lotnictwie. Gen. Tadeusz Kutrzeba poruszył tę sprawę na posiedzeniu Komitetu WSWoj. 7 grudnia 1934 r. stawiając wniosek o utworzenie WSL, której kurs trwałby 9–12 miesięcy. Uzasadnianie propozycji trwało dwa lata i Departament Dowodzenia MSWoj. wydał zarządzenie nr. L. dz.2584/tj. z 3.VII.1936 r. o jej utworzeniu z rocznym kursem nauczania.

Historia szkoły

Utworzona na podstawie ww. zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych z 3 lipca 1936. Zadaniem Szkoły było przeszkolenie oficerów (kpt. mjr) przygotowując ich do roli zarówno dowódców na wypadek wojny jak i oficerów do sztabów lotniczych, a zdolniejsze jednostki do roli dowódców lotnictwa na szczeblu operacyjnym. Szkoła nie dawała jednak tytułu oficera dyplomowanego. Przygotowywała dowódców lotnictwa i artylerii przeciwlotniczej, oficerów sztabów różnych szczebli i oficerów OPL dla sztabów ogólnowojskowych. Utworzenie Szkoły miało duży wpływ na kształcenie kadr dla jednostek i sztabów lotnictwa i wypracowanie zasad użycia lotnictwa na polu walki. Kandydatów do Szkoły powoływał dowódca lotnictwa. Odbywali oni krótki staż w jednostkach oraz przechodzili przeszkolenie w Centrum Wyszkolenia Piechoty. Nauka trwała jeden rok, a od 1938 dwa lata. W 1938 Dowództwo Lotnictwa MSWojsk wysunęło wniosek o usamodzielnieniu uczelni oraz przedłużeniu szkolenia do 2 lat. Wniosek pierwszy nie przeszedł, drugi został wprowadzony. Komitet Wyższej Szkoły Wojennej odrzucił wniosek usamodzielnienia na skutek sprzeciwu szefa Sztabu Głównego i gen. J. Głuchowskiego.

Kształcenie

Pierwszy rok nauki był kursem eksperymentalnym, w którym kładziono większy nacisk na przedmioty lotnicze. Całość wykładanych przedmiotów można było podzielić na dwie grupy: przedmioty ogólne i lotnicze. Rok szkolny obejmował trzy okresy: zimowy – trwający około trzech miesięcy i poświęcony studiom taktycznym dywizji piechoty i brygad kawalerii oraz lotnictwu organicznemu. Uczono słuchaczy taktyki ogólnowojskowej i taktyki poszczególnych rodzajów lotnictwa i służby sztabów lotniczych; wiosenny około 4 miesięcy poświęcony był studium związków operacyjnych oraz działania lotnictwa w ramach tych związków, a także Lotnictwa Naczelnego Wodza, oraz lotnictwa samodzielnego. Omawiano działanie lotnictwa bombowego i myśliwskiego w walkach. Pod koniec okresu oficerowie brali udział w grach wojennych WSWoj.; okres jesienno-zimowy – około 5,5 miesiąca przeznaczony był na podróże operacyjne wspólnie z drugim rocznikiem WSWoj. oraz udział w ćwiczeniach międzydywizyjnych. W toku studiów słuchacze zapoznawali się z zasadami walki lotniczej i sprzętem bojowym oraz zasadami współdziałania lotnictwa z wojskami lądowymi na polu walki. Główne szkolenie zawierało zaznajomienie słuchaczy z zasadami dowodzenia na szczeblu operacyjnym i na użyciu w walce większych jednostek lotniczych. Zapoznawano też z zasadami obrony plot i rolą w niej lotnictwa. Słuchacze studiowali taktykę ogólną i rodzajów wojsk oraz operacyjną służbę sztabów, armie obce, historie i geografię wojenną. Prowadzono gry wojenne i manewry międzydywizyjne oraz podróże terenowo-krajoznawcze. W II promocji 1937–1939 – dwuletni okres szkolenia obejmował 664 godz. przy czym przemysł wojenny i techniczne urządzenia kolejowe obejmowały 239 godz., taktyka lotnictwa, OPL i balonów, służba sztabów lotnictwa, technika i przemysł lotniczy, lotnictwo obce i inne 379 godz., gra wojenna 24 godz., rezerwa 22 godz. W dwuletnim okresie szkolenia na przedmioty ogólne przeznaczono 239 godz. (w jednorocznym 248 godz), na przedmioty lotnicze 425 godz. (w jednorocznym 286 godz).

Program wychodził znacznie poza ramy obowiązującego Regulaminu Lotnictwa z 1931 r., w którym były pominięte rozwijające się na Zachodzie i w ZSRR lotnictwo szturmowe, lotnictwo nurkowe itd. (mimo że w Polsce nie istniały wprowadzono do gier wojennych, weszły nowe przedmioty jak geografia lotnicza, studium urządzeń kolejowych itd.).

Absolwenci

W sumie trzy kursy WSL ukończyło 79 absolwentów), w tym 4 z artylerii przeciwlotniczej (plot.), w tym: kurs 1936/1937 – 22 absolwentów, w tym 14 pilotów i 8 obserwatorów; kurs 1937/1938 – 24 absolwentów, w tym 15 pilotów i 8 obserwatorów i 1 oficer artylerii plot.; kurs 1938/1939 – 33 absolwentów, z tego 17 pilotów i 3 oficerów artylerii plot. i 13 obserwatorów. Absolwenci obsadzili stanowiska dowódcze – zasadniczo dywizjonów i weszli w skład sztabów lotniczych.

Szkołę odtworzono w Wielkiej Brytanii w 1943 roku. Jej komendantami byli: płk pil. Michał Stefan Bokalski, a następnie płk dypl. pil. mgr Olgierd Tuskiewicz. W sumie cztery kursy WSL ukończyło 118 absolwentów.

W grudniu 1982 na łamach organu prasowego Stowarzyszenia Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii „Skrzydła” ppłk dypl. Oskar Marian Grzeczkowski, w imieniu Koła Oficerów Dyplomowanych w Londynie, poinformował aboslwentów pełnych kursów Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie, w Szkocji i Anglii (Weston-super-Mare), że zostały im przyznane pełne prawa, tytuł i odznaki oficerów dyplomowanych. Pułkownik Grzeczkowski poinformował czytelników „Skrzydeł”, że wspomniana decyzja podjęta została na podstawie następujących pism:

• Naczelnego Wodza L.dz. 1230/Sztab z 1 września 1944,
• Ministra Obrony Narodowej L.dz. 999/AMIN/44 z 16 września 1944,
• Szefa Sztabu Naczelnego Wodza L.dz. 1654/Sztab/45 z 4 sierpnia 1945,
• Lotniczego Zastępcy Szefa Sztabu Naczelnego Wodza L.dz. 24/tjn./221/wyszk. z 7 lipca 1945,
• Szefa Sztabu Głównego L.dz. 8465/Pers. I.46 z 13 listopada 1946.

Obsada personalna

• komendant – płk dypl. pil. inż. obs. Stanisław Kuźmiński*

Dyrektorzy nauk

• ppłk dypl. obs. Marian Romeyko (1936–1938 → attaché wojskowy w Rzymie)
• ppłk dypl. obs. Adam Kurowski* (1938–1939 → szef sztabu Dowództwa Lotnictwa i OPL Armii „Poznań”)

Oficer do zleceń

• kpt. lot. Władysław Gruza*

Wykładowcy

• płk obs. Stefan Sznuk
• ppłk dypl. pil. Adam Kurowski – taktyka lotnicza
• ppłk dypl. obs. Kazimierz Winicki* – służba sztabów lotniczych
• ppłk pil. Michał Stefan Bokalski – taktyka lotnictwa bombowego
• mjr dypl. pil. Eugeniusz Wyrwicki* – taktyka lotnictwa myśliwskiego
• mjr dypl. art. Antoni Mordasewicz – OPL
• mjr obs. bal. Kazimierz Wincenty Kraczkiewicz – taktyka balonowa
• ppłk obs. Józef Jungrav – geografia lotnicza
• gen. bryg. pil. inż. Ludomił Rayski - polityka lotnicza
• mjr aud. mgr Jan Józef Piątkowski – prawo lotnicze
• mjr lot. Ferdynand Leopold Bobiński z Oddziału II SG – lotnictwo państw obcych
• kmdr por. pil Karol Trzasko-Durski – lotnictwo morskie
• ppłk Bernard Adamecki*
• mjr Tadeusz Lewkowicz*
• mjr Stanisław Pawluć*

Absolwenci

I Kurs 1936–1937

1. kpt. pil. Jan Bąk
2. kpt. pil. Stanisław Brzezina
3. kpt. pil. Tadeusz Czołowski
4. kpt. obs. Stanisław Hermanowski
5. mjr obs. Jan Jankowski
6. ppłk pil. Stanisław Karpiński
7. kpt. pil. Józef Kiecoń
8. mjr pil. Kazimierz Kielich
9. kpt. pil. Adam Kropiński
10. kpt. obs. Tadeusz Lewkowicz
11. kpt. pil. Stanisław Łukiński
12. mjr obs. Stanisław Luziński
13. mjr obs. Edward Młynarski
14. kpt. pil. Kazimierz II Niedźwiedzki
15. mjr pil. Ksawery Piniński
16. mjr pil. Stanisław Skarżyński
17. ppłk pil. Bolesław Feliks Stachoń
18. mjr obs. Władysław Tuchułka
19. mjr obs. Mieczysław Wiśniowski

II Kurs 1937–1938

1. mjr pil. Bernard Adamecki
2. kpt. pil. Władysław Michał Hrabowski
3. kpt. pil. Zygmunt Janicki
4. mjr pil. Jakub Kosiński
5. kpt. pil. Florian Laskowski
6. ppłk pil. Karol Malik
7. kpt. art. Walenty Miller
8. mjr pil. Leopold Pamuła
9. mjr pil. Stanisław Pawluć
10. kpt. art. J. Pawłowski
11. mjr obs. Alfred Peszke
12. ppłk pil. Tadeusz Piotrowicz
13. ppłk pil. Zygmunt Pistl
14. kpt. Szczepan Ścibior
15. kpt. obs. Józef Ludwik Skibiński
16. mjr obs. Ignacy Skorobohaty
17. mjr obs. Julian Skrzat
18. mjr obs. Tadeusz IV Szymański
19. ppłk pil. Adam Maksymilian Teofil Wojtyga
20. mjr obs. Tadeusz Wójcicki
21. mjr pil. Józef Werakso

III Kurs 1938–1939

1. mjr art. Marian Bieniak
2. mjr art. Stefan Sztukowski
3. kpt. art. Witold Berendt
4. ppłk Michał Stefan Bokalski
5. ppłk Henryk Borowy
6. mjr Kazimierz Benz
7. mjr Wit Budziński
8. mjr Stefan Floryanowicz
9. mjr Czesław Krajewski
10. mjr Jan III Maciejowski
11. mjr Władysław Madejski
12. mjr Tadeusz Moszkowski
13. mjr Józef II Mroczkiewicz
14. mjr Władysław Prohazka
15. mjr Władysław Zaczkiewicz
16. mjr Witold Zaniewski
17. mjr Stanisław Żarski
18. kpt. Olgierd Cumft
19. kpt. Franciszek II Dudzik
20. kpt. Emil Fuhrman
21. kpt. Józef Grzebalski
22. kpt. Kazimierz Grabianowski
23. kpt. Antoni Kłosiński
24. kpt. Stefan Kołodyński
25. kpt. Piotr Łaguna
26. kpt. Stanisław Michowski
27. kpt. obs. Tadeusz Nowacki
28. kpt. Stanisław Jan Olszanik
29. kpt. Jerzy Orzechowski
30. kpt. Eugeniusz Paszkowski
31. kpt. Romuald Zdzisław Stelmach
32. kpt. Stefan Schubert
33. kpt. Andrzej Włodarkiewicz
34. kpt. Julian Stanisław Wojda

IV Kurs (15 kwietnia 1943 – 16 stycznia 1944)

1. mjr pil. inż. Stanisław Brejnak
2. mjr pil. Kazimierz Czetowicz
3. por. bal. Kajetan Kalisz
4. kpt. obs. Antoni Koźmiński
5. por. pil. Andrzej Kazimierz Malarowski
6. kpt. tech. Czesław Piotrowicz
7. mjr pil. Mieczysław Wiórkiewicz
8. kpt. pil. Jan Zumbach
9. kpt. pil. Václav Hájek
10. kpt. pil. Oldřich Hořejší
11. kpt. pil. František Pohlodek
12. kpt. pil. Jaroslav Studený

V Kurs (3 kwietnia – 28 listopada 1944)

1. kpt. obs. Bronisław Bąk
2. kpt. piech. Julian Majchrzak
3. kpt. radioobs. Leon Michalski

VI Kurs (2 stycznia – 17 września 1945)

1. kpt. obs. Edward Bohdanowicz
2. kpt. pil. Zdzisław Buchowiecki
3. kpt. obs. Bernard Budnik
4. mjr obs. Aleksander Bujalski
5. kpt. pil. Witold Bukowski
6. mjr pil. Zbigniew Czaykowski (Czajkowski)
7. kpt. obs. Antoni Freyer
8. kpt. obs. Zbigniew Götzlik (Goetzlik)
9. kpt. pil. Władysław Gnyś
10. kpt. obs. Józef Hebda
11. mjr pil. Walerian Jasionowski
12. kpt. obs. Jan Jeżycki (Jayson)
13. mjr pil. Tadeusz Koc
14. mjr pil. Jerzy Kranc
15. ppłk pil. Zdzisław Krasnodębski
16. kpt. pil. Gerard Kunowski
17. mjr pil. Zenon Kurzempa
18. mjr pil. Maksymilian Lewandowski
19. por. tech. Władysław Liber
20. mjr pil. Włodzimierz Łazoryk
21. kpt. obs. Jerzy Mayer (Majer)
22. kpt. pil. Czech Nowacki
23. por. pil. Antoni Polek (Vernon)
24. kpt. pil. Jerzy Radomski
25. kpt. pil. Eugeniusz Sokołowski
26. kpt. obs. Józef Suska
27. mjr obs. Zygmunt Karol Szymański
28. por. tech. Zbigniew Tosio
29. kpt. obs. Jan Waciński
30. mjr pil. Karol Zaucha
31. mjr obs. Zygmunt Żółciński
32. por. Tomasz Dąbkowski
33. kpt. mar. Wilhelm Pacewicz

VII Kurs 1945–1946 (17 września 1945 – 7 kwietnia 1946)

1. kpt. pil. Tadeusz Andersz
2. mjr pil. Maksymilian Brzozowski
3. por. tech. Kazimierz Chan
4. kpt. obs. Mieczysław Daab
5. kpt. pil. Jerzy Gołko
6. kpt. obs. Jan Iżycki
7. mjr obs. Kazimierz Jaklewicz
8. kpt. pil. Kazimierz Rutkowski
9. por. lot. inż. Stefan Szwed
10. mjr obs. Wacław Ungar
11. por. obs. Antoni Wajda (?)
12. kpt. mar. obs. Alfons Górski
13. mjr piech. Karol Kowalski
14. kpt. dypl. art. Jerzy Horbaczewski
15. por. piech. Wacław Kuczuk
16. por. piech. Józef Kurzeja
17. ppłk dypl. kaw. Bohdan Mincer

Bibliografia

• Mała Encyklopedia Wojskowa, t.3, wyd. MON, Warszawa 1971.
• Wacław Chocianowicz: W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej. Londyn: Nakładem oficerów dyplomowanych na Obczyźnie, 1969.
• Stanisław Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, wyd. MON, Warszawa 1970.
• Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939 Próby modernizacji i rozbudowy, wyd. MON, Warszawa 1964.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Oskar Grzeczkowski. Wyższa Szkoła Lotnicza – nadanie dyplomów. „Skrzydła”. 128 (614), grudzień 1982. Londyn.