Stanisław Żarski
Stanisław Zygmunt Żarski (ur. 25 stycznia 1897 w Gołonogu, zm. 29 marca 1943 w Morpeth) – major pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major pilot obserwator
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Zygmunt Żarski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
25 stycznia 1897 |
| Data i miejsce śmierci |
29 marca 1943 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1917–1943 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
II studencki batalion piechoty, |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujSyn Stanisława i Klary. 22 stycznia 1917 roku został powołany do odbycia służby wojskowej w armii carskiej. Otrzymał przydział do II studenckiego batalionu piechoty w Carycynie, został skierowany został do szkoły chorążych piechoty w Odessie[1]. Odbył kurs oficerski i otrzymał przydział do 35 pułku strzelców syberyjskich w Tiumeniu[1]. Następnie służył w 264 rezerwowym pułku piechoty w Sławucie, Legii Rycerskiej I Polskiego Korpusu w Rosji oraz w Brygadzie Strzelców Polskich w Bobrujsku[1][2].
24 grudnia 1918 roku wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Przeszedł przeszkolenie w Szkole Karabinów Maszynowych w Lublinie[1], następnie służył w załodze pociągu pancernego „Groźny” i brał udział w walkach na Froncie Wołyńskim[1]. 26 lutego 1920 roku został skierowany na III kurs Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Toruniu[3]. Po jego ukończeniu został w Szkole na stanowisku instruktora[1][2]. Trudna sytuacja na froncie spowodowała zwieszenie działalności Szkoły, jej kadrę i słuchaczy przydzielono do 4. eskadry wywiadowczej (nazwanej „Toruńską”). Stanisław Żarski w jej składzie wziął udział w działaniach wojennych na froncie polsko-bolszewickim[1][4].
Wyróżnił się podczas lotu bojowego 16 sierpnia 1920, w załodze z por. obs. Janem Röderem, podczas którego przeprowadził rozpoznanie wzdłuż Wisły w rejonie miejscowości Korytnica-Garwolin-Dęby i atakował oddziały nieprzyjaciela[5]. Pomimo uszkodzonego pokrycia płatów i silnika wykonał zadanie bombardowania i ostrzelania oddziałów Armii Czerwonej[2]. W drodze powrotnej załoga była zmuszona, z powodu uszkodzeń, lądować przymusowo na terenach zajętych przez polskie oddziały[6]. 7 października 1920 roku przeprowadził udane bombardowanie mostu na rzece Słucz[7][8].
Wspomnienia z wojny polsko-bolszewickiej pt. Wspomnienia z czasów wojny polsko-bolszewickiej zamieścił w ósmym numerze „Przeglądu Lotniczego” z 1936 roku[9].
Po zakończeniu działań wojennych został przydzielony do 14. eskadry wywiadowczej w Grudziądzu, a następnie 28 lutego 1922 roku został zdemobilizowany. Do czynnej służby powrócił we wrześniu 1922 roku i jako obserwator otrzymał przydział do 3. pułku lotniczego w Poznaniu[1]. W 1923 roku odbył szkolenie w Bydgoskiej Szkole Pilotów oraz w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu. Po zakończeniu szkoleń powrócił do służby w 3 pl[1][2].
Od 7 stycznia 1930 roku pracował jako referent w Departamencie Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. Następnie otrzymał przydział do 2. pułku lotniczego[2]. W 1934 roku był organizatorem i pierwszym dowódcą 24. eskadry liniowej[1], pełnił to stanowisko do listopada 1936 roku[10]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 (w 1939 zajmował 5. lokatę w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa)[11]. Następnie został przeniesiony do 4. pułku lotniczego, gdzie objął stanowisko dowódcy dywizjonu szkolnego[2].
W 1938 roku został skierowany do Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu 1938/39[12]. Po ukończeniu kursu został mianowany szefem sztabu lotnictwa Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”[2]. Po kampanii wrześniowej przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do RAF (otrzymał numer służbowy P-1181). Ponieważ nie spełniał wymogów zdrowotnych dla personelu latającego operacyjnie został przydzielony do 4 Air Gunner School (AGS) w Morpeth. 29 marca 1943 roku pilotował samolot Blackburn Botha (nr W5154) w ramach lotu treningowego na zadanie fotograficzno-strzeleckie. W rejonie lotniska jego samolot zderzył w powietrzu z inną maszyną[13]. Zginęła cała załoga, Stanisław Żarski został pochowany na cmentarzu wojennym w Morpeth[14].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 254
- Krzyż Walecznych
- Medal Lotniczy (dwukrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Srebrny Krzyż Zasługi (16 marca 1933)[15]
- Polowa Odznaka Obserwatora nr 41
- Medal Zwycięstwa (Medaille Interalliée)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e f g Żarski Stanisław Zygmunt mjr pil. obs.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-03]. (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 24 kwietnia 1920 roku, s. 305, tu jako datę przeniesienia podano 14 kwietnia 1920.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 149.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 296.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 243.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 269.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 113.
- ↑ Stanisław Żarski: Wspomnienia z czasów wojny polsko-bolszewickiej. „Przegląd Lotniczy”. 8/1936, s. 384–388, sierpień 1936. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. OCLC 1036625413.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 178.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 206.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 451.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 647.
- ↑ STANISŁAW ZYGMUNT ŻARSKI. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-02-03]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 64, poz. 83 „za zasługi na polu organizacji wojska”.
Bibliografia
edytuj- Żarski Stanisław Zygmunt. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1203 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-09].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.