Zdzisław Krasnodębski (pilot)
Zdzisław Krasnodębski ps. „Król” (ur. 10 lipca 1904 w Woli Osowińskiej, zm. 3 sierpnia 1980 w Toronto) – pułkownik dyplomowany pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, twórca i dowódca 303 Dywizjonu Myśliwskiego.
 Zdzisław Krasnodębski wraz z żoną Wandą (1948) | |
 pułkownik dyplomowany pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 lipca 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 sierpnia 1980 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1920 i 1925–1948 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
201 pułk piechoty |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-bolszewicka |
| Późniejsza praca |
kierowca, inspektor |
| Odznaczenia | |
      
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujWnuk powstańca styczniowego z roku 1863 i zesłańca na Sybir, Józefa Krasnodębskiego[1] z Krasnodębów Kasm herbu Pobóg odmiana Krasnodębski[2] i Teofili z domu Krasnodębskiej. Syn Zdzisława Jana Krasnodębskiego, zarządcy majątku Makowskich w Woli Osowińskiej i Marii Wiktorii z Sułkowskich. Żona – Wanda z domu Ciołczyk, córka Jana i Janiny z domu Witkowskiej, (ur. 4 listopada 1909 w Bucharze, Uzbekistan zm. 7 lipca 2006 w Toronto) (ślub w 1932 r.)[3], żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego[4], po wojnie wyjechała z Polski i dołączyła do męża w Wielkiej Brytanii.
Uczył się w szkołach w Siedlcach, Łomży i w Warszawie[5]. Gdy miał 11 lat zmarła jego matka, ojciec wysłał go do swojego brata, Stanisława Krasnodębskiego, do Warszawy[6]. Służbę żołnierską rozpoczął jako szesnastoletni ochotnik w roku 1920 w warszawskim 201 pułku piechoty, podczas wojny polsko-bolszewickiej, brał udział w bitwie nad Niemnem[6]. W 1925 w Korpusie Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie zdał maturę i wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie[5]. Ukończył ją (II promocja, 17. lokata) i został promowany 15 sierpnia 1928 roku na stopień podporucznika z tytułem obserwatora. W następnym roku odbył kurs pilotażu podstawowego w Dęblinie. W maju 1930 roku ukończył kurs pilotażu wyższego w dywizjonie myśliwskim 2 pułku lotniczego w Krakowie. Po ukończeniu kursu otrzymał przydział do 111 eskadry myśliwskiej[5]. W październiku 1933 roku wszedł w skład delegacji pilotów 111 Eskadry wysłanej do Bukaresztu. W maju 1935 roku był członkiem delegacji 1 Pułku Lotniczego składającej kwiaty na grobie marszałka Józefa Piłsudskiego, w październiku brał udział w zawodach pilotów myśliwskich w Grudziądzu[5].
Od 13 listopada 1935 do 19 października 1937 dowodził 111 Eskadrą Myśliwską. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 33. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki (od 1937 korpus oficerów lotnictwa, grupa liniowa)[7]. Następnie został dowódcą III/1 Dywizjonu Myśliwskiego[8][9].
Na czele dywizjonu walczył w kampanii wrześniowej 1939. 3 września podczas walki z Bf 110 został zestrzelony. Ratował się skokiem ze spadochronem[10]. Pomimo odniesionych ran powrócił do eskadry, z którą przekroczył granicę rumuńską i przedostał się do Francji[6].
Po krótkim przeszkoleniu na samolotach francuskich został dowódcą grupy polskich pilotów (I Klucz Kominowy "Kr") dołączonej do francuskiego dywizjonu I/55[9]. W końcu maja i pierwszych dniach lipca 1940 roku brał udział w walkach z Niemcami. 17 czerwca wraz ze swoją grupą przez Algier ewakuował się do Wielkiej Brytanii.
W RAF otrzymał numer służbowy P-1505[11]. 2 sierpnia objął dowództwo 303 dywizjonu myśliwskiego w Northolt[5]. Jednostka weszła do walki 30 sierpnia 1940 roku. 6 września Zdzisław Krasnodębski został zestrzelony podczas walki, między Hextable a Wilmington. Ciężko poparzony trafił do szpitala. Tam z rąk gen. Władysława Sikorskiego otrzymał 5 października 1940 roku Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[5]. Po powrocie ze szpitala w czerwcu 1941 został wysłany z Misją Wojskową do Kanady, której celem było werbowanie w Ameryce młodych rekrutów do Polskich Sił Zbrojnych. Do końca wojny pełnił wiele funkcji dowódczych naziemnego personelu obsługi lotnictwa, m.in. był dowódcą stacji myśliwskiej w Heston. Od 4 października 1943 do 17 lutego 1944 był dowódcą 131 Polowego Portu Lotniczego[10]. Był też dowódcą Polskiej Szkoły Pilotów w Newton pod Nottingham. Od 2 stycznia do 17 września 1945 był słuchaczem VI Kursu Wyższej Szkoły Lotniczej w Weston-super-Mare[9].
W 1946 roku dołączyła do niego żona Wanda, której powiodła się dopiero trzecia próba ucieczki z Polski[10]. Po wojnie przeniósł się do Południowej Afryki, gdzie pracował czas jakiś jako kierowca taksówki. W 1951 roku przeprowadził się wraz z żoną do Kanady. Początkowo pracował jako kierowca, następnie był inspektorem w firmie lotniczej Sanderson Aircraft Lim. w Malton. W późniejszym okresie pracował w Motorola Canada Ltd., Addison Industries Ltd. w Toronto, Canadian Radio Manufacturing Corp. Lim. w Toronto[5].
W 1956 roku uzyskał obywatelstwo kanadyjskie. Wiele czasu poświęcał pracy społecznej w organizacjach polonijnych. Działał głównie w polskim środowisku lotniczym. Ponadto był mocno zaangażowany w działalność upamiętniającą polskość Lwowa i ziem południowo-wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej. W 1976 otrzymał Złotą odznakę honorową Koła Lwowian[12].
Zmarł 3 sierpnia 1980 roku w szpitalu Women’s College Hospital w Toronto. Pochowany ze zmarłą 7 lipca 2006 roku żoną Wandą na Prospect Cemetery w Toronto[13] – section 3, cremation burial plot nr. 3782 przy 1450 St. Clair Ave. West.
W 1990 roku silnik jego Hurricane'a został wydobyty z ziemi i wyeksponowany w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, a następnie od 2014 roku w Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie[6].
19 września 2010 jego imieniem została nazwana Szkoła Podstawowa w Woli Osowińskiej.
Jego wizerunek został umieszczony na samolocie myśliwskim MiG-29 nr 15 z 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego[14].
1 listopada 2013, z inicjatywy komendanta Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce Pl.114 Toronto, Krzysztofa Tomczaka, prochy Państwa Krasnodębskich zostały wydobyte i przetransportowane do Polski. Uroczysty pogrzeb odbył się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach Wojskowych 14 maja 2014[15] (kwatera 20D kolumbarium I-3-3)[16].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8817 – 5 października 1940
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie 28 kwietnia 2009 za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej[17]
- Krzyż Walecznych – 31 października 1947[9]
- Srebrny Krzyż Zasługi[7]
- Medal Lotniczy czterokrotnie
- Polowa Odznaka Pilota nr 357
Przypisy
edytuj- ↑ Zesłańcy Powstania Styczniowego z Królestwa Polskiego, sygnatura 11:1340, Zofia Strzyżowska, 2001.
- ↑ Ród Krasnodębskich Herbu Krzywda. Szkic Heraldyczno-Historyczny Ze Źródeł Archiwalnych. Autor: Aleksander Włodarski Kustosz Archiwum Głównego, strona 5, Warszawa 1927, Druk Piotra Laskauera.
- ↑ Sprawa Honoru. Dywizjon 303 Kościuszkowski. Zapomniani Bohaterowie II Wojny Światowej. Autorzy: Lynne Olson i Stanley Cloud. s. 54. Wydawnictwo Albatros A. Kuryłowicz.
- ↑ Sprawa Honoru. Dywizjon 303 Kościuszkowski. Zapomniani Bohaterowie II Wojny Światowej. Autorzy: Lynne Olson i Stanley Cloud, s. 123 i 201. Wydawnictwo Albatros A. Kuryłowicz.
- ↑ a b c d e f g Krasnodębski. „Lotnictwo z szachownicą”. 1/2002, s. 38-40, 2002. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702. OCLC 69537539.
- ↑ a b c d Zdzisław Krasnodębski. muzeum303.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 210.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 774.
- ↑ a b c d Zdzisław Krasnodębski. mysliwcy.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
- ↑ a b c Zdzisław Krasnodębski. Twórca i pierwszy dowódca Dywizjonu 303 imienia Tadeusza Kościuszki. mapakultury.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
- ↑ Krasnodębski Zdzisław. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-06-15].
- ↑ Odznaki honorowe Koła Lwowian. „Biuletyn”. Nr 31, s. 95, Grudzień 1976. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Prochy pierwszego dowódcy Dywizjonu 303 sprowadzone do Polski. newsweek.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
- ↑ Myśliwce z portretami wybitnych pilotów. polska-zbrojna.pl, 1 marca 2015. [dostęp 2016-01-31]. (pol.).
- ↑ Pożegnanie dowódcy Dywizjonu 303. Nasz Dziennik, 14 maja 2014.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-30].
- ↑ M.P. z 2009 r. nr 41, poz. 647.
Bibliografia
edytuj- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.