Wikipedia

Szkoła Podchorążych Artylerii

Szkoła Podchorążych Artylerii (SPArt.) – szkoła Wojska Polskiego kształcąca kandydatów na oficerów artylerii w latach 1923–1939.

Szkoła Podchorążych Artylerii
Oficerska Szkoła Artylerii
Ilustracja
Znak Szkoły Podchorążych Artylerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1919

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Rembertów
Toruń

Rodzaj wojsk

Artyleria

Multimedia w Wikimedia Commons

Historia szkoły

edytuj
Zdjęcia
 
Odznaka absolwenta Szkoły Podchorążych Artylerii
 
Brunon Błędzki składa meldunek pułkownikowi w Szkole Podchorążych w Toruniu
 
Z lewej Zbigniew Burzyński z odznaką Szkoły Podchorążych Artylerii na prawej piersi, po prawej stronie stoi Franciszek Hynek

W marcu 1919 rozpoczęto proces nauczania w Oficerskiej Szkole Artylerii w Rembertowie. Zadaniem szkoły było przede wszystkim dokształcanie oficerów artylerii, w zakresie znajomości francuskiej taktyki i francuskiego sprzętu artyleryjskiego. Utworzono wówczas dwa kilkumiesięczne kursy dowódców baterii i oficerów zwiadu artyleryjskiego. Jednorazowo w szkole kształciło się około 100 oficerów.

1 września 1919 w Toruniu zostały zorganizowane kursy dokształcania oficerów. Przetrwały one do stycznia 1920. Jesienią 1919 rozpoczęto szkolenie podstawowe oficerów artylerii. W tym celu 1 listopada 1919 w Poznaniu została utworzona Szkoła Podchorążych Artylerii[1]. W szkole kształciło się około 250 podchorążych. Nauka trwała początkowo 6 miesięcy. Pierwszym komendantem szkoły był major Edmund Knoll-Kownacki. W 1921 szkoła została rozwiązana.

W czerwcu 1920, w Poznaniu i w Toruniu, zostały zorganizowane Centra Wyszkolenia Artylerii. Zadaniem centrum było przede wszystkim dokształcanie oficerów w zakresie znajomości taktyki i sprzętu artyleryjskiego. Wykładowcami byli oficerowie francuscy.

W 1922, po przejściu Wojska Polskiego na stopę pokojową, przyjęto zasadę tworzenia szkół oficerskich dla poszczególnych rodzajów broni. W lipcu 1922, na bazie Obozu Szkolnego Saperów w Warszawie na Powązkach, została sformowana Główna Szkoła Artylerii i Inżynierii z zadaniem kształcenia na poziomie wyższym oficerów młodszych. Studia miały trwać trzy lata. W grudniu 1922 została zakończona wstępna organizacja szkoły, jednak ze względu na brak warunków kwaterunkowych w Warszawie, Wydział Artylerii przeniesiono do Torunia. Ze względu na trudności kierowania wydziałami w Warszawie i Toruniu GSAiI została rozwiązana.

Ze względu na zapotrzebowanie wojska na oficerów artylerzystów i saperów w maju 1923 utworzono dwie odrębne szkoły: Oficerską Szkołę Artylerii w Toruniu i Oficerską Szkołę Inżynierii w Warszawie. Oficerska Szkoła Artylerii (OSA) miała dwuletni program nauczania. Kształciła ok. 240 podchorążych, po 120 na roku. Nacisk położono na wykształcenie praktyczne. OSA przeszła w swym rozwoju szereg reorganizacji (1925, 1927, i 1928). Ostateczny program kształcenia został oparty na programie francuskiej Szkoły Artylerii w Fontainebleau, w której 66% programu zajmowały przedmioty praktyczne, 16% przedmioty ogólnowojskowe i ogólnokształcące i 11% przedmioty teoretyczne z zakresu artylerii i 7% przedmioty matematyczno-fizyczne.

23 lipca 1925 o godz. 8.30 w Toruniu, w czasie strzelania z 155 mm haubicy wz. 1917 nastąpiła niekontrolowana eksplozja w wyniku, której ranych zostało czterech żołnierzy; w następstwie odniesionych ran głowy zmarł porucznik Wojciech Brania z dywizjonu szkolnego; rannych zostało także trzech podchorążych, w tym jeden ciężko; nazajutrz komisja pod przewodnictwem pułkownika Eugeniusza Szpręglewskiego stwierdziła, że przyczyną eksplozji był wybuch pocisku w lufie haubicy; należy wspomnieć, że porucznik Brania, przed strzelaniem, zamienił się na funkcję przy obsłudze działa z porucznikiem Adamem Chorzewskim[2][3].

9 sierpnia 1928 roku Oficerska Szkoła Artylerii została przemianowana na Szkołę Podchorążych Artylerii[4], która kształciła około 440 podchorążych.

Kadra szkoły

edytuj
Promocja podchorążych
w Szkole Podchorążych Artylerii
 
Goście - uczestnicy uroczystości
 
Prymus Szkoły Czesław Grombczewski otrzymuje nagrodę
 
Nowi podporucznicy WP na dziedzińcu koszarowym
 
Defilada nowo mianowanych podporuczników WP
Komendanci OSA / SPArt.
Zastępca komendanta SPArt.
Dyrektorzy nauk OSA / SPArt.
  • płk art. Mikołaj Kulwieć (1923)
  • płk art. inż. Paweł Niewiadomski (1923-1927)
  • ppłk dypl. Tadeusz Scheybal (1927-1929)
  • mjr dypl. Wincenty Żmigrodzki (1929-1930)
  • mjr / ppłk art. Władysław Kaliszek (I 1930 - 1935)
  • ppłk art. Witold Sztark (do XI 1935 → zastępca komendanta)
  • mjr art. Jan Jaremski (od XI 1935)
  • ppłk Jan Pałubicki (VII 1938 – IX 1939)

Oficerowie:

Pokojowa obsada personalna szkoły w marcu 1939 roku[5][a]:

  • komendant – płk Sawczyński Adam Tymoteusz
  • z-ca komendanta – ppłk Jan Leon Jaremski
  • adiutant – kpt. Maciejowski Zygmunt
  • lekarz medycyny – ppor. lek. Frankiewicz Eugeniusz
  • lekarz weterynarii – ppor. pdsc. Karwowski Roman Jan
  • dyrektor nauk – ppłk Jan Pałubicki
  • wykładowca taktyki ogólno-organizacyjnej – kpt. dypl. Madaliński Leon Rejnhold(*)[b]
  • wykładowca taktyki piechoty – mjr piech. Szul Józef
  • wykładowca mechaniki i budowy sprzętu – ppłk Kaczyński Wiktor
  • wykładowca historii wojen – kpt. adm. (art.) Wieliczko-Wielicki Michał
  • wykładowca geografii wojskowej – kpt. dypl. Madaliński Leon Rejnhold(*)[b]
  • wykładowca matematyki – mjr adm. (art.) Wilanowicz Zdzisław
  • wykładowca matematyki – kpt. adm. (art.) inż. Wiśniewski Zygmunt I
  • wykładowca balistyki i uzasadnionych praw strzelania – ppłk Rodewald Emil Tadeusz
  • wykładowca balistyki i uzasadnionych praw strzelania – kpt. Kuczyński Tadeusz Bonawentura
  • asystent – kpt. Kęsy Władysław
  • asystent – por. Janusz Aleksander Władysław
  • pomocnik komendanta ds. gospodarczych – kpt.adm. (art.) Łamek Czesław
  • oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (art.) Szrajbert Zygmunt
  • oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (art.) Gęstwicki Paweł Bolesław
  • oficer żywnościowy – por. adm. (art.) Ilnicki Aleksander Adam Stanisław
  • oficer gospodarczy – kpt. int. Zasławski Stanisław
  • dowódca baterii luzaków – kpt. Demirski Józef
  • dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Dąbrowski Antoni Teodor
  • dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Gierałtowski Marian
  • dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Jankowski Józef Franciszek
  • dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Kulikowski Antoni
  • dowódca I dywizjonu szkolnego – mjr Koszucki Feliks Fabian
  • instruktor terenoznawstwa i topografii artyleryjskiej – kpt. Wójcicki Jan Ignacy
  • instruktor łączności – kpt. Magnuski Stanisław
  • instruktor WF – kpt. Więckowski Bogdan Seweryn
  • dowódca 1 baterii szkolnej – kpt. Daćków Władysław Feliks
  • z-ca dowódcy – kpt. Dmowski Franciszek
  • dowódca I plutonu – por. Zarudzki Miron Jan
  • dowódca II plutonu – por. Morawski Wiktor Jerzy
  • dowódca 2 baterii szkolnej – kpt. Jastrzębski Stanisław
  • z-ca dowódcy – kpt. Hutter Zygmunt
  • dowódca I plutonu – por. Wiśniowski Bronisław Kazimierz
  • dowódca II plutonu – por. Wojtarowicz Stefan
  • dowódca 3 baterii szkolnej – kpt. Dormus Jerzy Henryk
  • z-ca dowódcy – kpt. Pasternakiewicz Jerzy Wojciech
  • dowódca I plutonu – por. Dąbroś Zygmunt Eustachy
  • dowódca II plutonu – por. Swałdek Roman
  • dowódca II dywizjonu szkolnego – mjr Czerniakowski Włodzimierz
  • instruktor terenoznawstwa i topografii artyleryjskiej – kpt. Slęk Zbigniew Tadeusz
  • instruktor łączności – kpt. Panufnik Ładysław
  • instruktor WF – kpt. Sawicki Paweł
  • dowódca 4 baterii szkolnej – kpt. Rewicz Marian
  • z-ca dowódcy – kpt. Nowak Edward Jan
  • dowódca I plutonu – por. Koraszewski Zbigniew Jan
  • dowódca II plutonu – por. Wojciechowski Wiktor
  • dowódca 5 baterii szkolnej – kpt. Herdegen Witold Ludwik Maria
  • z-ca dowódcy – kpt. Krzemiński Józef Feliks
  • dowódca I plutonu – por. Dzieńkowski Stefan
  • dowódca II plutonu – kpt. Pawełek Michał
  • dowódca 6 baterii szkolnej – kpt. Piechocki Tadeusz
  • z-ca dowódcy – kpt. Otfmowski Józef Zbigniew
  • dowódca I plutonu – por. Gibbel Ludwik Antoni
  • dowódca II plutonu – por. Grzyb Henryk Józef
  • dowódca dywizjonu ćwiczebnego – ppłk Janowski Tadeusz Antoni
  • adiutant dywizjonu – kpt. Gawełczyk Henryk Zdzisław
  • oficer zwiadowczy – kpt. Pawlak Piotr Józef
  • oficer łączności – vacat
  • dowódca 1 baterii ćwiczebnej – kpt. Cichoszewski Tadeusz
  • oficer baterii – kpt. Kaczmarski Józef Ludwik
  • oficer baterii – por. Olszewski Jerzy
  • dowódca 2 baterii ćwiczebnej – kpt. Lipko Ludwik
  • oficer baterii – por. Jakimow Teodor
  • oficer baterii – por. Koziczak Eugeniusz

Absolwenci

edytuj
I Promocja 24 września 1924

24 września 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski mianował 65 absolwentów szkoły na stopień podporucznika ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił ich do oddziałów macierzystych. Nowo mianowanym oficerom uposażenie podporucznika przysługiwało z dniem 1 września 1924[8][9].

II Promocja 2 października 1925 ze starszeństwem z 1 lipca 1925[10]
  • ppor. art. Julian Stanisław Wojda (lok. 1)
  • ppor. art. Ignacy Bukowski (lok. 2)
  • ppor. art. Zygmunt Frankiewicz (lok. 3)
  • ppor. art. Albert Szaad (lok. 41)
  • ppor. art. Wiktor Badowski (lok. 87)
III Promocja 15 sierpnia 1926

27 lipca 1926 prezydent RP mianował 101 absolwentów podporucznikami ze starszeństwem z 15 sierpnia 1926 w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił ich do oddziałów macierzystych[11][12].

  • ppor. art. Wacław Górecki (lok. 1)
  • ppor. art. Adam Ziętkowski (lok. 2)
  • ppor. art. Stefan Marian Jędrzejewski (lok. 3)
  • ppor. art. Marian Saturnin Wołągiewicz (lok. 4)
  • ppor. art. Tadeusz Sokołowski (lok. 5)
  • ppor. art. Marian Utnik (lok. 9)
  • ppor. art. Witold Kirchmayer (lok. 10)
  • ppor. art. Mieczysław Wilczewski (lok. 101)
IV Promocja 15 sierpnia 1927[13][14][15][16]
V Promocja 15 sierpnia 1928[17][18]
VI Promocja 15 sierpnia 1929[19]
  • Stanisław Burhardt (lok. 1)
VII Promocja 15 sierpnia 1930[20][21]
VIII Promocja 15 sierpnia 1931[22]
  • Kazimierz Motz (lok. 1)
IX Promocja 15 sierpnia 1932[23]
  • Jan Wojciechowski (lok. 1)
Promocja 15 sierpnia 1933[24]
Promocja 15 sierpnia 1934
Promocja 15 października 1935
Promocja 15 października 1936[25]
Promocja 1 października 1937[26]
Promocja 1 października 1938

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[6].
  2. ↑ a b Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[7].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych Nr 62/II WM z 28 sierpnia 1919 r.
  2. ↑ „Polska Zbrojna” Nr 203 z 26 lipca 1925 r. s. 4.
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 108 z 20 października 1925, s. 584.
  4. ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych Nr 22 z 9 sierpnia 1928 r., poz. 249.
  5. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 465-466.
  6. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  7. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 102 z 1 października 1924 roku, s. 561-563.
  9. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 79–80.
  10. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 80–81.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 15 sierpnia 1926 roku, s. 260-261, 265-266.
  12. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 81–82.
  13. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z 15 sierpnia 1927 roku, s. 247-248. Podane lokaty są wspólne dla absolwentów Oficerskiej Szkoły Artylerii i Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów.
  14. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 82–83.
  15. ↑ „W dzień promocji wychowanków Oficerskiej Szkoły Artylerji 1925/27”, Pomorska Drukarnia Rolnicza 1927 str. 82
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1928 – Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, str. 497
  17. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 15 sierpnia 1928 roku, s. 271-272. Podane lokaty są wspólne dla absolwentów Oficerskiej Szkoły Artylerii i Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów.
  18. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 83–85.
  19. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 85–86.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 15 sierpnia 1930 roku, s. 275-277, podane lokaty są wspólne dla absolwentów Szkoły Podchorążych Artylerii i Szkoły Podchorążych dla Podoficerów.
  21. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 86–87.
  22. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 88–89.
  23. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 89–90.
  24. ↑ Ku uczczeniu 1933 ↓, s. 90–92.
  25. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 20-21.
  26. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 28-30.

Bibliografia

edytuj
  • Szkoła Podchorążych Artylerii. Ku uczczeniu dziesięciolecia 1923-1933. Michał Wieliczko-Wielicki (red.) Kazimierz Włodarkiewicz (ilustr.) Jan Zygmunt Kazikowski (ilustr.). Toruń: Szkoła Podchorążych Artylerii, 1933.
  • Stanisław Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1970.
  • Jan Piotr Erbiński, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Inżynieryjnych im. gen. Jakuba Jasińskiego 1944-1984, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1986.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Szkoła_Podchorążych_Artylerii&oldid=75084627”