Witold Sztark
Witold Sztark (ur. 10 marca 1894 w Koninie, zm. 22 lutego 1992 we Wrocławiu) – pułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
 Witold Sztark (1938) | |
 pułkownik artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 marca 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 lutego 1992 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
2 Pułk Artylerii Polowej Legionów, |
| Stanowiska |
dyrektor nauk szkoły |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujUrodził się 10 marca 1894 w rodzinie ewangelickiej[1][2]. Był synem Daniela i Natalii z domu Petschke[3]. Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości jako były oficer armii rosyjskiej został przyjęty do Wojska Polskiego i zatwierdzony do stopnia porucznika[4][5]. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 2 pułku artylerii polowej Legionów, za co otrzymał Order Virtuti Militari.
Został awansowany na stopień kapitana artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[6][7][8]. Później pozostawał oficerem 2 pułku artylerii polowej Legionów w Kielcach i w 1923 był odkomenderowany na studia do Politechniki Lwowskiej[9][5]. W listopadzie 1924, po ukończeniu odkomenderowania na studia, został przeniesiony do korpusu oficerów uzbrojenia w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 66,7 lokatą, z równoczesnym wcieleniem do Okręgowego Zakładu Uzbrojenia Nr 1 w Warszawie i przydzielony do Zbrojowni Nr 2 w Warszawie na stanowisko odbiorcy materiałów uzbrojenia z przeznaczeniem do Lwowa[10][11]. 3 maja 1926 prezydent RP nadał mu stopień majora ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1925 i 25. lokatą w korpusie oficerów uzbrojenia[12][13][14]. Z dniem 1 czerwca 1926 został przeniesiony służbowo na czteromiesięczny kurs dowódców dywizjonów w Szkole Strzelań Artylerii[15]. W lipcu tego roku został przeniesiony do korpusu oficerów artylerii, w tym samym stopniu, starszeństwie i 36,5. lokatą, z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w Oficerskiej Szkole Artylerii w Toruniu[16].
W 1928 był przydzielony z 2 pap Leg. do Centrum Wyszkolenia Artylerii[17]. W 1932 był oficerem 5 pułku artylerii lekkiej we Lwowie[18]. W grudniu 1932 został przeniesiony do 6 pułku artylerii ciężkiej we Lwowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[19][5]. 17 stycznia 1933 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 roku i 7. lokatą w korpusie oficerów artylerii[20]. Na początku 1935 został przeniesiony do CWArt. na stanowisko dyrektora nauk Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu[21]. W listopadzie tego roku został zastępcą komendanta szkoły w Szkole Podchorążych Artylerii.
Po wybuchu II wojny światowej w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą 18 pułku artylerii lekkiej do 13 września 1939. W wyniku bitwy pod Łętownicą dowódca 18 Dywizji Piechoty płk. dypl. Stefan Kossecki został ranny, a dowódca piechoty dywizyjnej płk Aleksander Hertel poległ. Kontuzjowany ppłk Sztark tego dnia pozostał najstarszym stopniem oficerem nadrzędnej 18 Dywizji Piechoty[22]. 18 DP została rozbita. 13 września rano ppłk Sztark wysłał parlamentariuszy w prośbą o udzielenie pomocy rannym polskim żołnierzom zgrupowanym w Łętownicy, jak i zalegających na pobojowisku[22]. Ppłk Sztark dostał się do niewoli i przebywał w oflagu w Woldenbergu.
Po wojnie pozostawał w stopniu podpułkownika, brał udział w ustanowieniu w kościele w Andrzejewie tablicy upamiętniającej żołnierzy 18 pal[23]. Od 1 września 1947 podjął pracę w charakterze nauczyciela matematyki w konińskim gimnazjum i liceum koedukacyjnym (późniejszym liceum ogólnokształcącym, obecnie I Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki). W szkole tej pracował do 31 sierpnia 1961. Po przejściu na emeryturę przeniósł się do córki do Wrocławia i tam mieszkał do końca życia. W 1972 został awansowany do stopnia pułkownika[1]. Zmarł 22 lutego 1992 i został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu[1][24].
23 czerwca 1923 w kościele św. Michała Archanioła w Umieniu zawarł związek małżeński z Marią Ludwiką de Rathel, córką Henryka i Heleny z Czernickich, właścicielką majątku Olszówka, z którą miał córkę Hannę Barbarę (1924–2006), sanitariuszkę w powstaniu warszawskim i syna Zbigniewa Jana ps. „Zbyszek” (1926–1944), strzelca batalionu „Bałtyk” pułku AK „Baszta”[25][26][27].
W 2018 ustanowiono ulicę Witolda Sztarka w Ostrowi Mazowieckiej[28], a następnie, w tym samym roku w jego rodzimym Koninie[29]. We wrześniu 2018 roku na murach I Liceum Ogólnokształcącego w Koninie odsłonięto tablicę poświęconą jego osobie[30].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 197[31]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1938[32]
- Krzyż Walecznych
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[33]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[33]
- Odznaka za Rany i Kontuzje[33]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Piotr Rybczyński, Płk Witold Sztark (1894-1992).
- ↑ Ewangelicy w walce o niepodległość [online], www.konin.pl [dostęp 2020-02-24].
- ↑ Witold Sztark. sejm-wielki.pl. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Wykaz oficerów 1920 ↓, s. 116.
- ↑ a b c Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 819.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 743.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 459.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 717.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 7 listopada 1924 roku, s. 663.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1227, 1234, 1246.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926, s. 127.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 456.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 181.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 19 lipca 1926, s. 225.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 14 lipca 1926, s. 213.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 433.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 673.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 432.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 18 stycznia 1933 roku, s. 1.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 marca 1935 roku, s. 31.
- ↑ a b Władysław Wujcik. Mauzoleum poległych żołnierzy 18 dywizji piechoty. „Rocznik Mazowiecki”. Tom 9, s. 342, 1987.
- ↑ Władysław Wujcik. Mauzoleum poległych żołnierzy 18 dywizji piechoty. „Rocznik Mazowiecki”. Tom 9, s. 344, 354, 355, 1987.
- ↑ Witold Sztark. groby.cui.wroclaw.pl. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Nasza rodzina. „Polska Zbrojna”. 193, s. 5, 1923-07-17. Warszawa..
- ↑ Hanna Barbara Sztark. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-06-03].
- ↑ Zbigniew Jan Sztark. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-06-03].
- ↑ Ulica Witolda Sztarka. e-turysta.pl. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Pułkownik Sztark patronem ulicy. konin24.info. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Anna Pilarska, Konin. Tablica poświęcona płk. Witoldowi Sztarkowi na murach I LO [online], LM.pl [dostęp 2022-10-29] (pol.).
- ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 373.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ a b c Andrzej Mierzwiński: Coś tu jest nie tak…. Towarzystwo Miłośników Ziemi Ostrowskiej. [dostęp 2021-08-11]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Sztark Witold. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.24-1773 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-02].