I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi

I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (wcześniej: Gimnazjum Polskie w Łodzi, Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi, I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika w Łodzi, XV Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci im. Mikołaja Kopernika w Łodzi) – najstarsza państwowa polska szkoła ponadpodstawowa w Łodzi.

I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi
liceum ogólnokształcące
Zabytek: nr rej. A/364
Ilustracja
Gmach I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Łodzi
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Więckowskiego 41
90-734 Łódź

Data założenia

5 lipca 1906

Patron

Mikołaj Kopernik

Dyrektor

Marcin Chrabelski

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi”
Ziemia51°46′19,21″N 19°26′46,04″E/51,772003 19,446122
Strona internetowa

Historia

edytuj

Okres do końca I wojny światowej

edytuj

Powstanie szkoły wiąże się ze strajkami uczniów w zaborze rosyjskim w 1905 r. Po tych wydarzeniach – 14 października 1905 r. – wydany został reskrypt carski Mikołaja II Romanowa, który zezwalał osobom prywatnym i stowarzyszeniom oświatowym na zakładanie średnich szkół z polskim językiem nauczania[1][2]. Również w Łodzi miejscowa grupa inteligencji postanowiła stworzyć polską szkołę średnią. Powstał Komitet Wspierania Utworzenia Polskiej Szkoły Średniej w Łodzi. Pierwsze zebranie komitetu się 5 lipca 1906 r. Podpisano wówczas akt założenia szkoły. Powstał również Komitet Organizacyjny Polskiej Męskiej Szkoły Średniej (który przekształcił się później w Towarzystwo „Uczelnia”, które stało się de facto właścicielem szkoły[a]). Przewodniczącym Komitetu został wybrany Ludwik Fankanowski. Członkiem był m.in. dyrektor tramwajów podmiejskich w Łodzi i poseł na Sejm II RP – inż. Wiesław Gerlicz.

 
Przedwojenna pocztówka ze zdjęciem budynku Gimnazjum M. Kopernika w Łodzi

Rozpoczęcie pierwszego roku szkolnego w Gimnazjum Polskim odbyło się 17 października 1906 r. Poprzedziła je msza w kaplicy Domu Starców i kalek przy ul. Dzielnej 52 (obecnie G. Narutowicza 60)[3].

Pierwsza siedziba szkoły znajdowała się przy ul. Wólczańskiej 55.

W 1910 r. szkołę przeniesiono do nowo wybudowanego gmachu, należącego do Edwarda Heimana, przy ul. Nowo-Cegielnianej (obecnie ulica Więckowskiego 41)[4]. Rok później wieloletnie starania zostały uwieńczone koncesją Towarzystwa „Uczelnia” na prowadzenie szkoły.

W 1911 r. w Gimnazjum Polskim odbyła się pierwsza matura, którą zdawało sześciu uczniów: Mieczysław Eliasz, Bolesław Fichna, Stanisław Hiller, Roman Pawelczyk, Adolf Tenenbaum i Henryk Wysznacki[5].

W 7. rocznicę otwarcia gimnazjum, 17 października 1913 r., odwiedził szkołę arcybiskup metropolita warszawski Aleksander Kakowskiprymas Królestwa Polskiego, który m.in. przypomniał myśl wyrażoną przez Komitet Organizacyjny polskiej szkoły średniej w Łodzi 30 września 1906: „Naród, który ma szkoły – ma przyszłość”[6].

W latach 1914–1916 wychowankowie Gimnazjum Polskiego, jako żołnierze Legionów, uczestniczyli w bitwach z Rosjanami pod Krzywopłotami, Łowczówkiem, Konarami i Kościuchnówką[7].

W 1915 r. powstała drużyna harcerska im. Romualda Traugutta (od 1916 r. – 3 ŁDH im. Romualda Traugutta), założona przez dh. Mieczysława Iwańskiego.

W 1916 r. szkoła otrzymała skromny sztandar z drzewcem zakończonym drewnianą główką. Wizerunek orła był namalowany a nie wyszywany. Sztandar służył szkole do czerwca 1938 r.[8]

W roku szkolnym 1918/1919 uczniowie klasy ósmej wstąpili do wojska i nie odbyły się egzaminy maturalne[9].

11 listopada 1918 r. – podczas rozbrajania okupantów niemieckich w Łodzi u zbiegu ulicy Spacerowej (ob. al. Tadeusza Kościuszki) z ul. Benedykta (obecnie ul. 6 Sierpnia) w pobliżu gmachu Banku Państwa (dziś siedziby Oddziału Okręgowego NBP) śmiertelnie ranny został uczeń VIII klasy Stefan Linke, plutonowy Polskiej Organizacji Wojskowej (pośmiertnie odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari)[10][11]. Pogrzeb Stefana Linkego był wielką manifestacją patriotyczną. Trumnę spowitą biało-czerwoną flagą przeniesiono w kondukcie z kościoła ewangelickiego Św. Trójcy na stary cmentarz przy ul. Ogrodowej[12].

Gimnazjum Polskie utrzymywane było z funduszy społecznych gromadzonych przez Towarzystwo „Uczelnia”. Trudny okres stanowiły lata I wojny światowej. Zniszczenia będące następstwem działań wojennych oraz rabunkowa polityka zaborców rosyjskich i zajmujących Królestwo Polskie okupantów niemieckich i austriackich spowodowały zmniejszenie możliwości gromadzenia środków finansowych. Mimo to Towarzystwo „Uczelnia” zdołało utrzymać szkołę do połowy 1919 r., dyrekcja zaś i grono nauczycielskie okazywały gotowość do różnych wyrzeczeń uznawszy, że funkcjonowanie szkoły jest niezbędne[13].

Okres międzywojenny (1918–1939)

edytuj

Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo „Uczelnia” zwróciło się do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z prośbą o upaństwowienie gimnazjum. 16 maja 1919 r. w siedzibie ministerstwa w Warszawie przyjęto uzgodnienia w sprawie upaństwowienia szkoły. 9 września 1919 r. Minister WRiOP Jan Łukasiewicz wystawił Akt Organizacyjny Szkoły, czyniąc ją pierwszą średnią placówką oświatową w Łodzi[14]. 2 listopada 1919 r. małżonkowie Edward i Helena Heimanowie aktem notarialnym przekazali budynek szkoły skarbowi państwa[15]. Z inicjatywy ówczesnego dyrektora Jana Czeraszkiewicza patronem szkoły został Mikołaj Kopernik. Nazwę szkoły zmieniono z Gimnazjum Polskie na Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika.

W 1923 roku w auli szkolnej zawieszono obraz Mikołaja Kopernika, namalowany przez Stanisława Millera dla uczczenia 450 rocznicy urodzin Patrona Gimnazjum, inspirowany dziełem Jana Matejki. W czerwcu 1924 r. auli szkolnej umieszczona została tablica pamiątkowa z nazwiskami dziewięciu uczniów i wychowanków Gimnazjum, którzy polegli w latach 1914–1921 w walce o niepodległość i granice Polski[16]. W roku szkolnym 1932/1933 ze składek grona nauczycielskiego, rodziców i uczniów ufundowano nową tablicę pamiątkową ku czci uczniów Szkoły poległych w walkach o odzyskanie niepodległości[17]. Tablica ta zawierała siedemnaście nazwisk[18]. 8 grudnia 1936 r. zorganizowano Zjazd Koleżeński w związku z obchodami trzydziestolecia szkoły. W 1937 r., w wyniku reformy oświaty z 1932 r., została przemianowana na I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika. W czerwcu 1938 roku ufundowano i poświęcono sztandar szkoły[8]. W marcu 1939 r. odbyła się pierwsza matura typu licealnego. We wrześniu 1939 r., tuż przed wkroczeniem hitlerowców do Łodzi, dyrektor III Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego Jan Marczyński ukrył sztandary obydwu placówek w rodzinnej wsi Prusinowice[19].

Lata II wojny światowej (1939–1945)

edytuj
 
Gmach I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Łodzi

W sierpniu i we wrześniu 1939 r. uczniowie klasy maturalnej (drugiej licealnej) pełnili służbę na terenie Łodzi w Batalionie Wart Przysposobienia Wojskowego. Harcerze 3 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta włączyli się w organizowane Pogotowie Harcerzy. Pomagali organizować wojskowy szpital polowy przy ulicy Leczniczej 6, pełnili także służbę obserwacyjno-wartowniczą w parku na Zdrowiu[20].

Otwarcie szkoły (11 listopada) w okupowanej przez Niemców Łodzi stało się możliwe dzięki działalności Sekcji Oświaty i Kultury, powołanej przez Komitet Obywatelski w Łodzi w pierwszych miesiącach okupacji. Od 16 grudnia 1939 r., podobnie jak inne placówki oświatowe w Łodzi, szkoła pozostawała zamknięta. Budynek zajął komitet powiatowy partii narodowosocjalistycznej (Kreisleitung der NSDAP – Litzmannstadt-Land) wraz z partyjnymi przybudówkami, jak niemiecki front pracy (DAF) i narodowosocjalistyczna organizacja opieki (NSV). Wyposażenie szkolne zostało zabrane przez okupanta lub zniszczone, a pomieszczenia zostały zdewastowane[21][22]. Zniszczeniu uległa m.in. tablica z 1936 r., upamiętniająca I Zjazd Wychowanków.

Podczas wojny znaczący udział w działalności konspiracyjnej mieli harcerze 3 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej. Organizowali oni tajne nauczanie (dh. Janusz Włodarski) oraz uczestniczyli w tworzeniu struktur podziemnego harcerstwa. Dh Janusz Włodarski i dh Waldemar Doniec zorganizowali drużynę im. gen. Władysława Sikorskiego[20]. W tajne nauczanie zaangażowani byli nauczyciele szkoły: Lucjan Cieślik, Helena Giełdzińska, Wacław Siennicki, Władysław Terlikowski, Józef Ulatowski[22].

 
Gmach szkoły od strony wschodniej
 
Gmach szkoły z widocznym głównym wejściem

Wśród ofiar hitlerowskiego terroru było trzech księży prefektów gimnazjum. Księża Romuald Brzeziński, Bronisław Butkiewicz i Stanisław Rybus zostali zamordowani w 1942 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau[23]. W czasie II wojny światowej zginęło dwóch uczniów maturalnej klasy liceum oraz prawie 50 wychowanków szkoły. Pięciu wychowanków oraz instruktor przysposobienia wojskowego ppor. Tadeusz Kmieć zginęli w zbrodni katyńskiej. Absolwent szkoły Tadeusz Łabędzki po brutalnym śledztwie w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego – skatowany przez Adama Humera i innych komunistycznych oprawców – 9 kwietnia 1946 został zamordowany strzałem w tył głowy[24]. Jeden z wychowanków szkoły Wacław Lipiński został zamordowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w więzieniu we Wronkach 4 kwietnia 1949 r[25].

Okres (1945–1989)

edytuj
 
Orzeł nad wejściem do budynku liceum

Po wkroczeniu do Łodzi (19 stycznia 1945 r.) wojska radzieckie w gmachu szkoły założyły tymczasowy szpital polowy. Po krótkim czasie opuścili szkołę, dzięki czemu mogła rozpocząć na nowo działalność oświatową. Dyrektorem został nauczyciel matematyki Lucjan Cieślik[26]. W tym samym jeszcze roku Kazimiera Marczyńska, wdowa po Janie Marczyńskim przywiozła ukryty sztandar Liceum.

 
Złota pszczoła nad dawną bramą budynku szkoły

W 1946 r. przy szkole powstał Szczep ZHP im. Romualda Traugutta.

W roku szkolnym 1949/1950 Andrzej Ehrenfeucht uczeń Władysława Terlikowskiego został laureatem I Olimpiady Matematycznej[27] – pierwszej olimpiady przedmiotowej dla uczniów szkół średnich zorganizowanej z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

W 1954 r. – po licznych szykanach – ostatecznie zlikwidowano naukę religii w szkole. Okazją do takiego działania było przejęcie szkoły przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Nazwę szkoły zmieniono na XV Liceum Ogólnokształcące TPD. 10 listopada 1957 r. uchwałą Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi w sprawie nadania nazw i numerów liceom ogólnokształcącym, szkole przywrócono nazwę I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi[28].

 
Tarcza z Orłem Białym na szczycie elewacji budynku szkoły

Na Drugim Zjeździe Wychowanków (19–20 października 1956 r.) podjęto decyzję o utworzeniu Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi[29]. Pierwszym prezesem stowarzyszenia został prof. Tadeusz Pawlikowski.

 
Tablica przy wejściu do Szkoły

W 1963 r. liceum stało się szkołą koedukacyjną[30]. W roku szkolnym 1968/1969 wprowadzono obowiązek używania w szkole granatowych mundurków, których krój wybrała młodzież w tajnym głosowaniu 6 października 1968 r.[31]. W 1974 r. pracowni biologicznej nadano imię prof. Jerzego Konorskiego (absolwent 1921 r.). 11 listopada 1978 r. – dla uczczenia 60. rocznicy odzyskania niepodległości na budynku Narodowego Banku Polskiego (al. Tadeusza Kościuszki 14) ponownie umieszczono tablicę upamiętniającą Stefana Linkego[32]. W 1981 r. w 75. rocznicę powstania szkoły ustanowiono i wybito medal „Za zasługi dla I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Łodzi”. W 1982 r. Stowarzyszenie Wychowanków i Komitet Rodzicielski ufundowały nowy sztandar liceum[8]. W 1987 r. uczniowie napisali list do Ojca Świętego Jana Pawła II, który został doręczony podczas trzeciej pielgrzymki papieża do Ojczyzny i pobytu w Łodzi – 13 czerwca. Odpowiedzią na list było pismo watykańskiego Sekretariatu Stanu nr 198.235 z lipca 1987 r. 17-18 października 1987 r. odbył się IV Zjazd Wychowanków. Kazimierz Chrabelski (matura 1931 r.) wykonał i ofiarował szkole kopię obrazu Jana MatejkiAstronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem[33].

Po roku 1989

edytuj
 
Tablica upamiętniająca śmierć Stefana Linkego ucznia klasy VIII Gimnazjum wmurowana na gmachu NBP przy al. T. Kościuszki 14

We wrześniu 1989 r. powstała pierwsza klasa autorska biologiczno-chemiczna z programem opracowanym przez nauczyciela chemii, prof. Karola Króla. Rok później powstała druga klasa autorska z programem opracowanym przez dr Ludwika Samosieja. W 1991 r. powołana została Rada Szkoły, złożona z przedstawicieli rodziców, nauczycieli, uczniów i Stowarzyszenia Wychowanków. 22 czerwca 1992 r. Rada Szkoły uchwaliła Statut I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Łodzi. 29 grudnia 1995 r. budynek szkoły wpisano do rejestru zabytków województwa łódzkiego. W 1999 r. pracowni chemicznej nadano imię profesora Karola Króla[34].

XXI wiek

edytuj

W latach 2002–2005 pod kierunkiem wojewódzkiego konserwatora zabytków przeprowadzono remont kapitalny budynku szkoły. W 2004 r. na szczycie frontowej elewacji budynku szkoły umieszczono tarczę z Orłem Białym według projektu Sławomira Telegi na wzór tarczy umieszczonej z inicjatywy fundatora budynku po upaństwowieniu szkoły w 1919 r.[35] W 2012 r. wyremontowano boisko szkolne. 10 czerwca 2014 r. boisku szkolnemu nadano imię zmarłego absolwenta i prof. Zdzisława Sędzickiego (matura 1976 r.). W 2015 r. ufundowany został sztandar Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi. Pracowni geograficznej nadano imię prof. Janusza Boissé Bladego.

W październiku 2022 r. w pracowni fizycznej zainstalowany został teleskop do obserwacji nieba: Omegon Adnvaned Dob 304/1500. Fundatorem i koordynatorem montażu był absolwent szkoły Marcin Górko (matura 1990 r.).

Architektura

edytuj

Kubaturą i formą budynek zbliżony jest do wielkomiejskiej kamienicy. Fasadę oblicowano cegłą i wzbogacono kamiennym, tynkowanym detalem o uproszczonych formach. Obiekt może być uznany za wczesnomodernistyczny z uwagi na „oszczędny detal, duże okna i duże płaszczyzny ścienne”[36].

Autor projektu budynku nie jest znany. Projekt opiniował Adolf Zeligson[36]. Prace budowlane wykonywała firma "Martens i Daab"[37].

Nazwy szkoły

edytuj
  • Gimnazjum Polskie w Łodzi (1906–1919),
  • Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (1919–1937),
  • I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (1937–1939 i 1945–1954),
  • XV Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (1954–1957),
  • I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (od 1957)

Osiągnięcia

edytuj
  • I miejsce w rankingu UNESCO, MEN i Komitetów Głównych olimpiad przedmiotowych – 1996 r.,
  • I miejsce w Polsce w rankingu miesięcznika „Perspektywy” – 2000 r. i 2002 r.,
  • III miejsce w Polsce w jubileuszowym rankingu wyłaniający 15 najlepszych liceów na 15-lecie miesięcznika „Perspektywy” – 2013 r.,
  • I miejsce w województwie łódzkim w rankingu miesięcznika „Perspektywy” 2014 r., 2022 r. i 2024 r.

Odznaczenia

edytuj

Założyciele szkoły[38][39]

edytuj

Dyrektorzy

edytuj
  • 1906–1907 Erazm Spaczyński (vel Szpaczyński)
  • 1907–1909 Tomasz Niklewski
  • 1909–1912 Jan Graczyk
  • 1912–1924 Jan Czeraszkiewicz
  • 1924 Jan Lickindorf (p.o.)
  • 1924–1929 Zdzisław Piekarski
  • 1929 Władysław Olszewski (p.o.)
  • 1929–1930 Stanisław Seweryn
  • 1930–1931 Bronisław Brycki (p.o.)
  • 1931–1939 Rajmund Bromirski
  • 1945–1948 Lucjan Cieślik
  • 1948–1949 Benedykt Halicz
  • 1949–1950 Andrzej Palmęka (p.o.)
  • 1950 Jerzy Brodecki (p.o.)
  • 1950–1951 Antoni Kościelak (p.o.)
  • 1951–1952 Władysław Krupa
  • 1952–1954 Zygmunt Zakrzewski
  • 1954–1966 Kazimierz Dobrowolski
  • 1966–1991 Marian Wolniewicz
  • 1991–2000 Wiesława Zewald
  • 2000–2010 Jan Kamiński
  • 2010–2021 Ewa Wojciechowska
  • Od 2021 Marcin Chrabelski

Nauczyciele

edytuj

Uczniowie

edytuj

Absolwenci[40]

edytuj
  1. De iure był nim przewodniczący Komitetu Ludwik Fankanowski.

Przypisy

edytuj
  1. Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973, s. 9.
  2. Bogdan Nawroczyński (red.), Nasza walka o szkołę polską 1901-1927, t. tom II, 1934, s. 525.
  3. Henryk Skorek: Gimnazjum „wszechstronnie kształcące”. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, s. 55. ISBN 83-908655-0-5.
  4. Henryk Skorek: Gimnazjum „wszechstronnie kształcące”. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, s. 67. ISBN 83-908655-0-5.
  5. Jan Kamiński (red.), Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia., 2006, s. 484, ISBN 83-908655-0-5.
  6. Henryk Skorek: Gimnazjum „wszechstronnie kształcące”. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, s. 79. ISBN 83-908655-0-5.
  7. Wacław Lipiński, Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905–1918, Warszawa 1990, s.89-92,113-125.
  8. a b c Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, Zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr. 60, s. 241.
  9. Jan Kamiński (red.), Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia., 2006, s. 485, ISBN 83-908655-0-5.
  10. Kazimierz Stefański, Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi, Łódź 1992, s. 58, 94. Zbigniew Piąstka:
  11. Zbigniew Piąstka: W cieniu alei cmentarnych. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990, s. 182-189.
  12. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr 39, s. 221.
  13. Henryk Skorek: Gimnazjum „wszechstronnie kształcące”. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, s. 100. ISBN 83-908655-0-5.
  14. Henryk Skorek: Gimnazjum „wszechstronnie kształcące”. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, s. 101. ISBN 83-908655-0-5.
  15. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr 39, s. 93-94.
  16. Henryk Władysław Skorek, Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Drugiej Rzeczpospolitej i podczas okupacji (1939–1945) [w:] Jan Kamiński (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. 2006, s. 112.
  17. Gimnazjum Polskie Tow. "Uczelnia" - Państwowe Gimnazjum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1936. Zjazd koleżeński w Łodzi 8 grudnia 1936 r., wyd Państwowe Gimnazjum im. M. Kopernika w Łodzi, Łódź bd, s. 4
  18. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, Zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr 75, s. 126.
  19. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, Zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr nr 60, s. 137.
  20. a b Waldemar Doniec, 3 ŁDH w konspiracji lat 1939–1945 (maszynopis w Archiwum Liceum).
  21. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, Zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr 63, s. 242 oraz nr 57, s. 130
  22. a b Jan Kamiński (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. 2006, s. 125.
  23. Marek Budziarek, Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Z dziejów Kościoła katolickiego w Łodzi 19039-1945. Warszawa, 1984, s. 127-130, ISBN 83-211-0460-6.
  24. Tadeusz Łabędzki (1917-1946). Działacz narodowy, zamordowany w czasach stalinowskich [online], historia.interia.pl [dostęp 2022-02-06] (pol.).
  25. Jan Kamiński (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. 2006, s. 125-127
  26. Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973, s. 40. Aleksandra Sachadyniuk. Kronika I Liceum im. M. Kopernika (b. Gimnazjum Tow. „Uczelnia”) w Łodzi 17 X 1906 -17 X 1956. s. 44n.
  27. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, Zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr 75, s. 177.
  28. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, Zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr 75, s. 167.
  29. koper.org.pl dostęp 9 listopada 2016 r.
  30. Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973, s. 56.
  31. Jan Kamiński (red.), Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia., 2006, s. 11, ISBN 83-908655-0-5.
  32. Jan Kamiński (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia, s. 131, przypis 58.
  33. Jan Kamiński (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. 2006, s. 12.
  34. Jan Kamiński (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. 2006, s. 13.
  35. Henryk Skorek: Gimnazjum „wszechstronnie kształcące”. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, wklejka barwna bez numeru strony. ISBN 83-908655-0-5.
  36. a b Krzysztof Stefański, Błażej Ciarkowski, Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2018, s. 28, ISBN 978-83-7729-440-6.
  37. Łódź - Budynek dawnego Gimnazjum Polskiego obecnie I LO im. Mikołaja Kopernika. Atrakcje turystyczne Łodzi. Ciekawe miejsca Łodzi [online], polskaniezwykla.pl [dostęp 2023-06-01].
  38. Henryk Skorek: Kronika Początków. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, s. 50. ISBN 83-908655-0-5.
  39. Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, Zebrał i opracował Henryk Władysław Skorek, Łódź 1987, nr 10, s. 31.
  40. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi - Niebanalni [online], koper.org.pl [dostęp 2023-12-05].
  41. WEBprojekt <biuro@webprojekt biz>- HnT <herunotenchi@gmail.com>, Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi - Artur Diefenbach [online], koper.org.pl [dostęp 2024-07-16] (pol.).
  42. WEBprojekt <biuro@webprojekt biz>- HnT <herunotenchi@gmail.com>, Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi - Maciej Dunajski [online], koper.org.pl [dostęp 2024-07-16] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Akta Towarzystwa Uczelnia w Łodzi przechowywane w Państwowym Archiwum Łodzi.
  • Henryk Skorek: Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986: wybór źródeł. Łódź: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 1987.
  • Zbigniew Piąstka: W cieniu alei cmentarnych. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990.
  • Aleksandra Sachadyniuk. Kronika I Liceum im. M. Kopernika (b. Gimnazjum Tow. „Uczelnia”) w Łodzi 17 X 1906 -17 X 1956, Łódź 1957.
  • Księga Pamiątkowa Jubileuszu 95-lecia Szkoły i VII Zjazdu Absolwentów. Łódź 20-21 października 2001.
  • Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973.
  • Henryk Skorek (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Łódź. I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi. 2006. ISBN 83-908655-0-5.
  • Koperiada. Jubileusz 110-lecia Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2016. 100-lecie harcerstwa w szkole 60-lecia Stowarzyszenia Wychowanków. Łódź. I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi. 2016.
  • Jan Czeraszkiewicz. „Roczniki Gimnazjum Polskiego Tow. „Uczelnia"” (1912-1921),
  • Gimnazjum Polskie Tow. „Uczelnia” – Państwowe Gimnazjum im. M. Kopernika w Łodzi 1906 – 1936. Zjazd Koleżeński w Łodzi 8 grudnia 1936, Łódź bdw,
  • Waldemar Doniec. 3 ŁDH w konspiracji lat 1939–1945 (maszynopis w Archiwum Liceum).
  • Krzysztof Stefański, Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi, Łódź 1992.
  • Szczygielski W., Czeraszkiewicz, Jan (1867-1924), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 33.
  • Ś. p. Jan Czeraszkiewicz, „Ziemia” 1924, R. IX, nr 10, s. 187-188.
  • Czeraszkiewicz J., „Roczniki Gimnazjum Polskiego Tow. „Uczelnia"” (1912-1921).
  • Henryk Władysław Skorek, Jan Czeraszkiewicz (1867-1924) (maszynopis w Archiwum Liceum).
  • Bolesław Fichna, Z dni chmurnych i górnych, Wspomnienia. Łódź 1929.
  • K. Stefański, B. Ciarkowski, Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź 2018, s. 28
  • Wacław Lipiński, Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905–1918, Warszawa 1990.

Linki zewnętrzne

edytuj