Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2020-04

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2020-04-01

Dyskografia Soundgarden – amerykańskiego zespołu muzycznego, składa się z sześciu albumów studyjnych, dwóch koncertowych, pięciu kompilacji, dwudziestu pięciu singli, siedmiu minialbumów, dwóch wideo, dwudziestu trzech teledysków i trzynastu soundtracków. Zespół powstał w 1984 roku w Seattle z inicjatywy wokalisty Chrisa Cornella, basisty Hiro Yamamoto oraz gitarzysty Kima Thayila. Premierowymi utworami zespołu były trzy kompozycje, które w 1986 roku zostały zamieszczone na kompilacji Deep Six. W 1988 roku, muzycy wydali debiutancki album studyjny Ultramega OK. W 1990 roku ukazał się drugi album studyjny – Louder Than Love. W 1991 roku na rynku ukazał się trzeci album studyjny Soundgarden – Badmotorfinger, który uplasował się na 39. miejscu w zestawieniu Billboard 200. Trzy lata później muzycy opublikowali czwarty album studyjny Superunknown, który zadebiutował na szczycie zestawienia Billboard 200. Płyta odnotowała dziesięciomilionową sprzedaż na świecie. Piąty albumem studyjnym był Down on the Upside wydany w 1996 roku. W 1997 roku, z uwagi na wewnętrzne konflikty, zespół zawiesił działalność na trzynaście lat. Reaktywacja Soundgarden miała miejsce w 2010 roku. Trzy lata później muzycy opublikowali szósty album studyjny King Animal. Łączny nakład sprzedanych płyt grupy wynosi 25 milionów na całym świecie, z czego 10 milionów egzemplarzy w Stanach Zjednoczonych. Czytaj więcej…

2020-04-02

Mistrzostwa Świata w Lotach Narciarskich 2010 – edycja mistrzostw świata w lotach narciarskich, która została przeprowadzona między 18 a 21 marca 2010 roku na mamuciej skoczni Letalnica w Planicy. Przeprowadzone zostały dwie konkurencje – konkurs indywidualny, składający się z czterech serii i drużynowy na skoczni HS 215. Oba konkursy zostały rozegrane według nowego systemu punktacji, w którym oprócz not za styl i długości skoku, wpływ na notę końcową skoczka miały dodatkowo: siła i kierunek wiatru oraz długość najazdu na próg. W zawodach indywidualnych złoty medal zdobył Simon Ammann, który wyprzedził Gregora Schlierenzauera i Andersa Jacobsena. W konkursie drużynowym najlepsi okazali się reprezentanci Austrii w składzie: Wolfgang Loitzl, Thomas Morgenstern, Martin Koch i Gregor Schlierenzauer. Srebro zdobyła drużyna Norwegii, a brąz drużyna Finlandii. Do zawodów zostało zgłoszonych 70 skoczków z osiemnastu narodowych reprezentacji. Rozegrane w 2010 roku mistrzostwa świata w lotach narciarskich były 21. edycją tej imprezy i jednocześnie szóstymi mistrzostwami na obiekcie w Planicy. Czytaj więcej…

2020-04-03

Psychoza – amerykański dreszczowiec psychologiczny z 1960 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Josepha Stefano, opartego na powieści o tym samym tytule autorstwa Roberta Blocha. W rolach głównych wystąpili Anthony Perkins, Janet Leigh, John Gavin oraz Vera Miles. Akcja filmu skupia się na sekretarce biura nieruchomości, Marion Crane, która, chcąc pomóc swojemu narzeczonemu Samowi w kłopotach finansowych, dokonuje w pracy defraudacji dużej sumy pieniędzy. Po długiej podróży samochodem zatrzymuje się w przydrożnym motelu kierowanym przez Normana Batesa. Gdy kobieta zostaje brutalnie zasztyletowana, jej śladem rusza młodsza siostra Lila. Film Hitchcocka budził emocje jeszcze przed premierą. Kontrowersyjna tematyka spowodowała, że studio Paramount Pictures odmówiło produkcji, zajmując się jedynie dystrybucją. Psychoza została przyjęta z mieszanymi odczuciami; krytycy byli poirytowani faktem, że nie organizowano żadnych pokazów przedpremierowych z ich udziałem. Z uwagi na kampanię reklamową, która przeszła do historii jako jedna z najsprawniej zaplanowanych i przeprowadzonych, zainteresowanie filmem było na tyle duże, że kolejki do kin tworzyły się od wczesnych godzin porannych i nie znikały do ostatnich wieczornych pokazów. Psychoza otrzymała cztery nominacje do nagrody Akademii Filmowej. Po premierze film zyskał miano kultowego, a w 1992 roku został przeznaczony do konserwacji w National Film Registry. Czytaj więcej…

2020-04-04

II bitwa pod Bornholmem – starcie okrętu kaperskiego Związku Pruskiego z niewielką flotą kaperską zakonu krzyżackiego 8 lipca 1460 roku w pobliżu wyspy Bornholm w trakcie wojny trzynastoletniej (1454–1466), zakończone zdobyciem okrętów krzyżackich przez okręt związkowy. Na skutek rozejmu pomiędzy Polską a Danią zawartego 28 lipca 1458 roku, zakon krzyżacki pozbawiony został pomocy jedynego aktywnie uczestniczącego w wojnie trzynastoletniej sojusznika. Brak własnej floty uniemożliwiał Krzyżakom zarówno zablokowanie szlaków morskich celem przeciwdziałania zyskownemu handlowi sprzymierzonych z Polską miast pruskich jak i osłonę zagrożonych przez związkowych kaprów dostaw do portów pod kontrolą Zakonu. Zakon krzyżacki podjął próbę stworzenia własnej floty kaperskiej przy pomocy Amsterdamu, jednak jej trzon został zdobyty przez okręt kaperski Związku Pruskiego, dowodzony przez Szymona Lubbelowa 8 lipca 1460 roku koło leżącej na przecięciu szlaków transportowych wyspy Bornholm. W efekcie bitwy i jej następstw zakon krzyżacki utracił wszystkie okręty kaperskie, co załamało próbę budowy własnej floty przez wielkiego mistrza Zakonu Ludwiga von Erlichshausena i zakończyło działania zbrojne na Morzu Bałtyckim podczas wojny trzynastoletniej. Czytaj więcej…

2020-04-05

Blasisaurus – rodzaj wymarłego dinozaura, ornitopoda z rodziny Hadrosauridae i podrodziny Lambeosaurinae, żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Europy. Gatunkiem typowym jest B. canudoi, opisany w 2010 roku na podstawie kości czaszki i żuchwy odkrytych w osadach formacji Arén w hiszpańskiej prowincji Huesca; holotypem jest lewa kość jarzmowa oznaczona MPZ99/667, oprócz tego znane są dwa fragmenty lewej kości szczękowej, prawa kość łzowa, lewa kość zębowa oraz prawa kość nadkątowa. Autapomorfią B. canudoi jest kość jarzmowa z wyrostkiem tylnym w kształcie haka, współwystępująca ze stosunkowo wąskim oknem podskroniowym w kształcie litery D. Z przeprowadzonej przez autorów jego opisu analizy kladystycznej wynika, że Blasisaurus był taksonem siostrzanym do rodzaju Arenysaurus; klad obejmujący oba te rodzaje był w nierozwikłanej trychotomii z rodzajem Amurosaurus i z kladem obejmującym wszystkich pozostałych przedstawicieli podrodziny Lambeosaurinae poza bazalnymi rodzajami Tsintaosaurus i Jaxartosaurus. Czytaj więcej…

2020-04-06

Lista utraconych okrętów podwodnych United States Navy – zestawienie okrętów podwodnych marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych, które zostały utracone w wyniku działań wojennych, bądź też zatonęły z innych przyczyn. Od początku oficjalnego wykorzystywania okrętów podwodnych marynarka amerykańska utraciła 65 jednostek, co w większości przypadków wiązało się ze śmiercią całej załogi, bądź też jej części. Niektóre okręty zostały utracone w wyniku zjawisk meteorologicznych, inne z powodu różnorakich awarii technicznych lub błędów ludzkich, część natomiast utracono w wyniku działań wojennych prowadzonych przez przeciwnika. Przed wybuchem II wojny światowej United States Navy utraciła łącznie dziewięć okrętów podwodnych; podczas II wojny światowej aż – 52 okręty podwodne. Po zakończeniu II wojny światowej marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych utraciła cztery jednostki: dwie z przyczyn technicznych, jedną z powodu kolizji z innym okrętem, ostatni zaś przypadek – utrata USS Scorpion (SSN-589) w 1968 roku, pozostaje niewyjaśniony i jest jedną z najbardziej tajemniczych katastrof w dziejach amerykańskiej floty podwodnej. Czytaj więcej…

2020-04-07

Pacyfikacje „hubalowskie” – określenie akcji represyjnej przeprowadzonej przez okupantów niemieckich w Polsce w dniach 30 marca – 11 kwietnia 1940 roku, wymierzonej we wsie, w których pobliżu operował oddział majora Henryka Dobrzańskiego ps. „Hubal”. W akcji pacyfikacyjnej uczestniczyły jednostki SS, Ordnungspolizei, Selbstschutzu oraz NSKK. Obławą na oddział „Hubala” oraz represjami wobec ludności cywilnej kierowali Wyższy Dowódca SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie, SS-Obergruppenführer Friedrich Wilhelm Krüger, oraz Dowódca SS i Policji w dystrykcie radomskim, SS-Oberführer Fritz Katzmann. Różnymi formami represji dotkniętych zostało 31 wsi w powiatach koneckim, kieleckim oraz opoczyńskim, przy czym cztery wsie zostały doszczętnie spalone, a w piątej zniszczono większą część zabudowy. Zamordowanych zostało 712 polskich cywilów. Pacyfikacje „hubalowskie” były pierwszą tego typu akcją represyjną przeprowadzoną przez Niemców w okupowanej Polsce i Europie. W niektórych polskich źródłach pacyfikacje „hubalowskie” bywają określane mianem Aktion Hubal. Czytaj więcej…

2020-04-08

Dyskografia Soundgarden – amerykańskiego zespołu muzycznego, składa się z sześciu albumów studyjnych, dwóch koncertowych, pięciu kompilacji, dwudziestu pięciu singli, siedmiu minialbumów, dwóch wideo, dwudziestu trzech teledysków i trzynastu soundtracków. Zespół powstał w 1984 roku w Seattle z inicjatywy wokalisty Chrisa Cornella, basisty Hiro Yamamoto oraz gitarzysty Kima Thayila. Premierowymi utworami zespołu były trzy kompozycje, które w 1986 roku zostały zamieszczone na kompilacji Deep Six. W 1988 roku, muzycy wydali debiutancki album studyjny Ultramega OK. W 1990 roku ukazał się drugi album studyjny – Louder Than Love. W 1991 roku na rynku ukazał się trzeci album studyjny Soundgarden – Badmotorfinger, który uplasował się na 39. miejscu w zestawieniu Billboard 200. Trzy lata później muzycy opublikowali czwarty album studyjny Superunknown, który zadebiutował na szczycie zestawienia Billboard 200. Płyta odnotowała dziesięciomilionową sprzedaż na świecie. Piąty albumem studyjnym był Down on the Upside wydany w 1996 roku. W 1997 roku, z uwagi na wewnętrzne konflikty, zespół zawiesił działalność na trzynaście lat. Reaktywacja Soundgarden miała miejsce w 2010 roku. Trzy lata później muzycy opublikowali szósty album studyjny King Animal. Łączny nakład sprzedanych płyt grupy wynosi 25 milionów na całym świecie, z czego 10 milionów egzemplarzy w Stanach Zjednoczonych. Czytaj więcej…

2020-04-09

Pomniki przyrody w Raciborzu – na terenie Raciborza znajduje się łącznie 20 obiektów uznanych za pomniki przyrody, a pierwszymi obiektami tego typu były głaz narzutowy z epoki lodowcowej na placu Wolności, sosna Sosienka w Brzeziu oraz Dąb Sobieskiego w Łężczaku, choć te dwa ostatnie w granicach Raciborza znalazły się dopiero w latach 70. XX wieku, po przyłączeniu do miasta Brzezia w 1975 roku oraz Markowic w 1977 roku. W 1992 roku uchwała Rady Miasta do rangi pomników przyrody zakwalifikowała kolejnych 9 pojedynczych drzew, jedną grupę drzew oraz jedno pnącze. W 2000 roku z kolei wycięto brzeską sosnę po tym, jak została podpalona. W sporządzonej w 2006 roku waloryzacji przyrodniczej miasta Racibórz wskazano 17 nowych obiektów, z których po analizie postanowiono objąć ochroną 6 następnych. Ponadto pozytywnie rozpatrzono wniosek osoby fizycznej o uznanie za pomnik przyrody jesionu wyniosłego przy ulicy Babickiej. Czytaj więcej…

2020-04-10

Psychoza – amerykański dreszczowiec psychologiczny z 1960 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Josepha Stefano, opartego na powieści o tym samym tytule autorstwa Roberta Blocha. W rolach głównych wystąpili Anthony Perkins, Janet Leigh, John Gavin oraz Vera Miles. Akcja filmu skupia się na sekretarce biura nieruchomości, Marion Crane, która, chcąc pomóc swojemu narzeczonemu Samowi w kłopotach finansowych, dokonuje w pracy defraudacji dużej sumy pieniędzy. Po długiej podróży samochodem zatrzymuje się w przydrożnym motelu kierowanym przez Normana Batesa. Gdy kobieta zostaje brutalnie zasztyletowana, jej śladem rusza młodsza siostra Lila. Film Hitchcocka budził emocje jeszcze przed premierą. Kontrowersyjna tematyka spowodowała, że studio Paramount Pictures odmówiło produkcji, zajmując się jedynie dystrybucją. Psychoza została przyjęta z mieszanymi odczuciami; krytycy byli poirytowani faktem, że nie organizowano żadnych pokazów przedpremierowych z ich udziałem. Z uwagi na kampanię reklamową, która przeszła do historii jako jedna z najsprawniej zaplanowanych i przeprowadzonych, zainteresowanie filmem było na tyle duże, że kolejki do kin tworzyły się od wczesnych godzin porannych i nie znikały do ostatnich wieczornych pokazów. Psychoza otrzymała cztery nominacje do nagrody Akademii Filmowej. Po premierze film zyskał miano kultowego, a w 1992 roku został przeznaczony do konserwacji w National Film Registry. Czytaj więcej…

2020-04-11

II bitwa pod Bornholmem – starcie okrętu kaperskiego Związku Pruskiego z niewielką flotą kaperską zakonu krzyżackiego 8 lipca 1460 roku w pobliżu wyspy Bornholm w trakcie wojny trzynastoletniej (1454–1466), zakończone zdobyciem okrętów krzyżackich przez okręt związkowy. Na skutek rozejmu pomiędzy Polską a Danią zawartego 28 lipca 1458 roku, zakon krzyżacki pozbawiony został pomocy jedynego aktywnie uczestniczącego w wojnie trzynastoletniej sojusznika. Brak własnej floty uniemożliwiał Krzyżakom zarówno zablokowanie szlaków morskich celem przeciwdziałania zyskownemu handlowi sprzymierzonych z Polską miast pruskich jak i osłonę zagrożonych przez związkowych kaprów dostaw do portów pod kontrolą Zakonu. Zakon krzyżacki podjął próbę stworzenia własnej floty kaperskiej przy pomocy Amsterdamu, jednak jej trzon został zdobyty przez okręt kaperski Związku Pruskiego, dowodzony przez Szymona Lubbelowa 8 lipca 1460 roku koło leżącej na przecięciu szlaków transportowych wyspy Bornholm. W efekcie bitwy i jej następstw zakon krzyżacki utracił wszystkie okręty kaperskie, co załamało próbę budowy własnej floty przez wielkiego mistrza Zakonu Ludwiga von Erlichshausena i zakończyło działania zbrojne na Morzu Bałtyckim podczas wojny trzynastoletniej. Czytaj więcej…

2020-04-12

Kopalnia Szarlej – zlikwidowana kopalnia rud cynku, która istniała na terenie obecnych Piekar Śląskich-Szarleja. Została założona w 1811 roku, działała do około 1896 roku; do połowy XIX wieku była największą i najbogatszą kopalnią rud cynku na Górnym Śląsku, jedna z największych kopalń galmanu w Europie. Pole wydobywcze kopalni Szarlej wynosiło 175 318 m². Wydobycie prowadzono metodą odkrywkową poprzez tworzenie teras. Złoże zalegało na głębokości około 1 do 4 łatrów pod powierzchnią ziemi; wydobycie prowadzono w dwóch odkrywkach: wschodniej i zachodniej, głębokość odkrywek przed 1849 rokiem dochodziła do 31 i 33 metrów. Urobek lepszej jakości był transportowany na powierzchnię taczkami przez kobiety, następnie zwałowano go w pobliżu drogi biegnącej z Bytomia do Piekar Śląskich. Materiał zanieczyszczony i wymieszany z gliną kierowano do wapiennych osadników, gdzie był łączony z wodą i odzielany z wykorzystaniem procesu sedymentacji. Ze względu na dopływ wód gruntowych prowadzono także wydobycie metodą podziemną. Czytaj więcej…

2020-04-13

Lista utraconych okrętów podwodnych United States Navy – zestawienie okrętów podwodnych marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych, które zostały utracone w wyniku działań wojennych, bądź też zatonęły z innych przyczyn. Od początku oficjalnego wykorzystywania okrętów podwodnych marynarka amerykańska utraciła 65 jednostek, co w większości przypadków wiązało się ze śmiercią całej załogi, bądź też jej części. Niektóre okręty zostały utracone w wyniku zjawisk meteorologicznych, inne z powodu różnorakich awarii technicznych lub błędów ludzkich, część natomiast utracono w wyniku działań wojennych prowadzonych przez przeciwnika. Przed wybuchem II wojny światowej United States Navy utraciła łącznie dziewięć okrętów podwodnych; podczas II wojny światowej aż – 52 okręty podwodne. Po zakończeniu II wojny światowej marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych utraciła cztery jednostki: dwie z przyczyn technicznych, jedną z powodu kolizji z innym okrętem, ostatni zaś przypadek – utrata USS Scorpion (SSN-589) w 1968 roku, pozostaje niewyjaśniony i jest jedną z najbardziej tajemniczych katastrof w dziejach amerykańskiej floty podwodnej. Czytaj więcej…

2020-04-14

Pacyfikacje „hubalowskie” – określenie akcji represyjnej przeprowadzonej przez okupantów niemieckich w Polsce w dniach 30 marca – 11 kwietnia 1940 roku, wymierzonej we wsie, w których pobliżu operował oddział majora Henryka Dobrzańskiego ps. „Hubal”. W akcji pacyfikacyjnej uczestniczyły jednostki SS, Ordnungspolizei, Selbstschutzu oraz NSKK. Obławą na oddział „Hubala” oraz represjami wobec ludności cywilnej kierowali Wyższy Dowódca SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie, SS-Obergruppenführer Friedrich Wilhelm Krüger, oraz Dowódca SS i Policji w dystrykcie radomskim, SS-Oberführer Fritz Katzmann. Różnymi formami represji dotkniętych zostało 31 wsi w powiatach koneckim, kieleckim oraz opoczyńskim, przy czym cztery wsie zostały doszczętnie spalone, a w piątej zniszczono większą część zabudowy. Zamordowanych zostało 712 polskich cywilów. Pacyfikacje „hubalowskie” były pierwszą tego typu akcją represyjną przeprowadzoną przez Niemców w okupowanej Polsce i Europie. W niektórych polskich źródłach pacyfikacje „hubalowskie” bywają określane mianem Aktion Hubal. Czytaj więcej…

2020-04-15

Dyskografia Soundgarden – amerykańskiego zespołu muzycznego, składa się z sześciu albumów studyjnych, dwóch koncertowych, pięciu kompilacji, dwudziestu pięciu singli, siedmiu minialbumów, dwóch wideo, dwudziestu trzech teledysków i trzynastu soundtracków. Zespół powstał w 1984 roku w Seattle z inicjatywy wokalisty Chrisa Cornella, basisty Hiro Yamamoto oraz gitarzysty Kima Thayila. Premierowymi utworami zespołu były trzy kompozycje, które w 1986 roku zostały zamieszczone na kompilacji Deep Six. W 1988 roku, muzycy wydali debiutancki album studyjny Ultramega OK. W 1990 roku ukazał się drugi album studyjny – Louder Than Love. W 1991 roku na rynku ukazał się trzeci album studyjny Soundgarden – Badmotorfinger, który uplasował się na 39. miejscu w zestawieniu Billboard 200. Trzy lata później muzycy opublikowali czwarty album studyjny Superunknown, który zadebiutował na szczycie zestawienia Billboard 200. Płyta odnotowała dziesięciomilionową sprzedaż na świecie. Piąty albumem studyjnym był Down on the Upside wydany w 1996 roku. W 1997 roku, z uwagi na wewnętrzne konflikty, zespół zawiesił działalność na trzynaście lat. Reaktywacja Soundgarden miała miejsce w 2010 roku. Trzy lata później muzycy opublikowali szósty album studyjny King Animal. Łączny nakład sprzedanych płyt grupy wynosi 25 milionów na całym świecie, z czego 10 milionów egzemplarzy w Stanach Zjednoczonych. Czytaj więcej…

2020-04-16

Pomniki przyrody w Raciborzu – na terenie Raciborza znajduje się łącznie 20 obiektów uznanych za pomniki przyrody, a pierwszymi obiektami tego typu były głaz narzutowy z epoki lodowcowej na placu Wolności, sosna Sosienka w Brzeziu oraz Dąb Sobieskiego w Łężczaku, choć te dwa ostatnie w granicach Raciborza znalazły się dopiero w latach 70. XX wieku, po przyłączeniu do miasta Brzezia w 1975 roku oraz Markowic w 1977 roku. W 1992 roku uchwała Rady Miasta do rangi pomników przyrody zakwalifikowała kolejnych 9 pojedynczych drzew, jedną grupę drzew oraz jedno pnącze. W 2000 roku z kolei wycięto brzeską sosnę po tym, jak została podpalona. W sporządzonej w 2006 roku waloryzacji przyrodniczej miasta Racibórz wskazano 17 nowych obiektów, z których po analizie postanowiono objąć ochroną 6 następnych. Ponadto pozytywnie rozpatrzono wniosek osoby fizycznej o uznanie za pomnik przyrody jesionu wyniosłego przy ulicy Babickiej. Czytaj więcej…

2020-04-17

Psychoza – amerykański dreszczowiec psychologiczny z 1960 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Josepha Stefano, opartego na powieści o tym samym tytule autorstwa Roberta Blocha. W rolach głównych wystąpili Anthony Perkins, Janet Leigh, John Gavin oraz Vera Miles. Akcja filmu skupia się na sekretarce biura nieruchomości, Marion Crane, która, chcąc pomóc swojemu narzeczonemu Samowi w kłopotach finansowych, dokonuje w pracy defraudacji dużej sumy pieniędzy. Po długiej podróży samochodem zatrzymuje się w przydrożnym motelu kierowanym przez Normana Batesa. Gdy kobieta zostaje brutalnie zasztyletowana, jej śladem rusza młodsza siostra Lila. Film Hitchcocka budził emocje jeszcze przed premierą. Kontrowersyjna tematyka spowodowała, że studio Paramount Pictures odmówiło produkcji, zajmując się jedynie dystrybucją. Psychoza została przyjęta z mieszanymi odczuciami; krytycy byli poirytowani faktem, że nie organizowano żadnych pokazów przedpremierowych z ich udziałem. Z uwagi na kampanię reklamową, która przeszła do historii jako jedna z najsprawniej zaplanowanych i przeprowadzonych, zainteresowanie filmem było na tyle duże, że kolejki do kin tworzyły się od wczesnych godzin porannych i nie znikały do ostatnich wieczornych pokazów. Psychoza otrzymała cztery nominacje do nagrody Akademii Filmowej. Po premierze film zyskał miano kultowego, a w 1992 roku został przeznaczony do konserwacji w National Film Registry. Czytaj więcej…

2020-04-18

Teodor Peterek (ur. 7 listopada 1910 w Świętochłowicach, zm. 12 stycznia 1969 w Słupcu) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1931–1938, olimpijczyk, trener piłkarski. Karierę piłkarską rozpoczynał w 1925 roku w juniorach Śląsku Świętochłowice, skąd po dwóch latach przeniósł się do młodzieżowej drużyny Ruchu Chorzów. W 1928 roku został włączony do seniorów Ruchu, w którym występował do wybuchu II wojny światowej. Zdobył z nim w tym czasie pięciokrotnie mistrzostwo Polski, a także dwukrotnie był królem strzelców rozgrywek I ligi. Jest członkiem Klubu 100 z dorobkiem 157 bramek. W latach 1939–1941 grał w powołanym przez władze okupacyjne Bismarckhütter SV. W czasie wojny został wcielony do Wehrmachtu, a następnie trafił do Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie był zawodnikiem francuskiego klubu St. Avon i do 1948 roku ponownie Ruchu Chorzów. Po zakończeniu kariery piłkarskiej był trenerem rezerw Ruchu Chorzów, Polonii Piekary Śląskie, Zagłębia Dąbrowa Górnicza, Stilonu Gorzów Wielkopolski, Górnika Radlin, Pogoni Nowy Bytom, Sparty Orzesze oraz Górnika Słupiec. Czytaj więcej…

2020-04-19

Kopalnia Szarlej – zlikwidowana kopalnia rud cynku, która istniała na terenie obecnych Piekar Śląskich-Szarleja. Została założona w 1811 roku, działała do około 1896 roku; do połowy XIX wieku była największą i najbogatszą kopalnią rud cynku na Górnym Śląsku, jedna z największych kopalń galmanu w Europie. Pole wydobywcze kopalni Szarlej wynosiło 175 318 m². Wydobycie prowadzono metodą odkrywkową poprzez tworzenie teras. Złoże zalegało na głębokości około 1 do 4 łatrów pod powierzchnią ziemi; wydobycie prowadzono w dwóch odkrywkach: wschodniej i zachodniej, głębokość odkrywek przed 1849 rokiem dochodziła do 31 i 33 metrów. Urobek lepszej jakości był transportowany na powierzchnię taczkami przez kobiety, następnie zwałowano go w pobliżu drogi biegnącej z Bytomia do Piekar Śląskich. Materiał zanieczyszczony i wymieszany z gliną kierowano do wapiennych osadników, gdzie był łączony z wodą i odzielany z wykorzystaniem procesu sedymentacji. Ze względu na dopływ wód gruntowych prowadzono także wydobycie metodą podziemną. Czytaj więcej…

2020-04-20

Podsumowanie startów zespołu March w Formule 1 – w 1969 roku Brytyjczycy Max Mosley, Alan Rees, Graham Coaker oraz Robin Herd utworzyli zespół March. Głównym celem zespołu było stanie się efektywnym producentem samochodów wyścigowych dla klientów, którzy używali silników Cosworth DFV i skrzyń biegów Hewland. W 1970 roku został zbudowany bolid Formuły 3, po czym jeszcze w tym samym roku zbudowano Marcha 701 i zgłoszono go do Formuły 1. Bolid był używany przez pięć zespołów wyścigowych. Jako konstruktor samochodów pierwsze zwycięstwo March odniósł w Grand Prix Hiszpanii 1970, kiedy to w Marchu 701 triumfował Jackie Stewart ścigający się dla Tyrrell Racing Organisation. Do 1978 roku March dostarczał również swoje samochody zespołom klienckim, z których największe sukcesy odnosił Tyrrell Racing Organisation, raz zwyciężając i trzy razy zdobywając podium i pole position w sezonie 1970. Dla zespołu fabrycznego po raz pierwszy zwyciężył Vittorio Brambilla w bolidzie March 751 w przerwanym z powodu deszczu Grand Prix Austrii 1975. Fabryczny zespół najwyższą pozycję w klasyfikacji generalnej osiągnął w debiutanckim sezonie 1970, kiedy to wywalczył trzecie miejsce. Z kolei w latach 1977–1978 i 1981–1982 bolidy Marcha nie zdobyły ani jednego punktu. Czytaj więcej…

2020-04-21

Pacyfikacje „hubalowskie” – określenie akcji represyjnej przeprowadzonej przez okupantów niemieckich w Polsce w dniach 30 marca – 11 kwietnia 1940 roku, wymierzonej we wsie, w których pobliżu operował oddział majora Henryka Dobrzańskiego ps. „Hubal”. W akcji pacyfikacyjnej uczestniczyły jednostki SS, Ordnungspolizei, Selbstschutzu oraz NSKK. Obławą na oddział „Hubala” oraz represjami wobec ludności cywilnej kierowali Wyższy Dowódca SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie, SS-Obergruppenführer Friedrich Wilhelm Krüger, oraz Dowódca SS i Policji w dystrykcie radomskim, SS-Oberführer Fritz Katzmann. Różnymi formami represji dotkniętych zostało 31 wsi w powiatach koneckim, kieleckim oraz opoczyńskim, przy czym cztery wsie zostały doszczętnie spalone, a w piątej zniszczono większą część zabudowy. Zamordowanych zostało 712 polskich cywilów. Pacyfikacje „hubalowskie” były pierwszą tego typu akcją represyjną przeprowadzoną przez Niemców w okupowanej Polsce i Europie. W niektórych polskich źródłach pacyfikacje „hubalowskie” bywają określane mianem Aktion Hubal. Czytaj więcej…

2020-04-22

ORP Burza – polski niszczyciel typu Wicher. Zbudowany na podstawie zmodyfikowanych planów francuskich kontrtorpedowców typu Bourrasque okręt, został zamówiony w 1926 roku w stoczni Chantiers Navals Français w Blainville-sur-Orne. Początkowo okręt uzbrojony był w cztery ustawione pojedynczo armaty kalibru 130 mm, dwie armaty plot. kal. 40 mm, dwie trzyrurowe wyrzutnie torped 550 mm, dwie wyrzutnie i dwa miotacze bomb głębinowych oraz dwie pary torów minowych na 60 min kotwicznych – w trakcie służby uzbrojenie zmieniano. Zespół napędowy umożliwiał osiągnięcie maksymalnie do 33,8 węzła. Okręt wszedł do służby 10 sierpnia 1932 roku. Wraz z bliźniaczym niszczycielem ORP Wicher, stworzył zalążek Dywizjonu Kontrtorpedowców. Tuż przed wybuchem II wojny światowej został skierowany do Wielkiej Brytanii w ramach planu „Peking”. Uczestniczył w kampaniach norweskiej i francuskiej, a także bitwie o Atlantyk, prowadząc działania patrolowe oraz w eskorcie konwojów. W 1944 roku jednostka została wycofana do rezerwy. Od 1960 roku przez następne 16 lat pełnił funkcję okrętu-muzeum Marynarki Wojennej PRL. Okręt zezłomowano w 1977 roku. Czytaj więcej …

2020-04-23

Pomniki przyrody w Raciborzu – na terenie Raciborza znajduje się łącznie 20 obiektów uznanych za pomniki przyrody, a pierwszymi obiektami tego typu były głaz narzutowy z epoki lodowcowej na placu Wolności, sosna Sosienka w Brzeziu oraz Dąb Sobieskiego w Łężczaku, choć te dwa ostatnie w granicach Raciborza znalazły się dopiero w latach 70. XX wieku, po przyłączeniu do miasta Brzezia w 1975 roku oraz Markowic w 1977 roku. W 1992 roku uchwała Rady Miasta do rangi pomników przyrody zakwalifikowała kolejnych 9 pojedynczych drzew, jedną grupę drzew oraz jedno pnącze. W 2000 roku z kolei wycięto brzeską sosnę po tym, jak została podpalona. W sporządzonej w 2006 roku waloryzacji przyrodniczej miasta Racibórz wskazano 17 nowych obiektów, z których po analizie postanowiono objąć ochroną 6 następnych. Ponadto pozytywnie rozpatrzono wniosek osoby fizycznej o uznanie za pomnik przyrody jesionu wyniosłego przy ulicy Babickiej. Czytaj więcej …

2020-04-24

Psychoza – amerykański dreszczowiec psychologiczny z 1960 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Josepha Stefano, opartego na powieści o tym samym tytule autorstwa Roberta Blocha. W rolach głównych wystąpili Anthony Perkins, Janet Leigh, John Gavin oraz Vera Miles. Akcja filmu skupia się na sekretarce biura nieruchomości, Marion Crane, która, chcąc pomóc swojemu narzeczonemu Samowi w kłopotach finansowych, dokonuje w pracy defraudacji dużej sumy pieniędzy. Po długiej podróży samochodem zatrzymuje się w przydrożnym motelu kierowanym przez Normana Batesa. Gdy kobieta zostaje brutalnie zasztyletowana, jej śladem rusza młodsza siostra Lila. Film Hitchcocka budził emocje jeszcze przed premierą. Kontrowersyjna tematyka spowodowała, że studio Paramount Pictures odmówiło produkcji, zajmując się jedynie dystrybucją. Psychoza została przyjęta z mieszanymi odczuciami; krytycy byli poirytowani faktem, że nie organizowano żadnych pokazów przedpremierowych z ich udziałem. Z uwagi na kampanię reklamową, która przeszła do historii jako jedna z najsprawniej zaplanowanych i przeprowadzonych, zainteresowanie filmem było na tyle duże, że kolejki do kin tworzyły się od wczesnych godzin porannych i nie znikały do ostatnich wieczornych pokazów. Psychoza otrzymała cztery nominacje do nagrody Akademii Filmowej. Po premierze film zyskał miano kultowego, a w 1992 roku został przeznaczony do konserwacji w National Film Registry. Czytaj więcej …

2020-04-25

Teodor Peterek (ur. 7 listopada 1910 w Świętochłowicach, zm. 12 stycznia 1969 w Słupcu) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1931–1938, olimpijczyk, trener piłkarski. Karierę piłkarską rozpoczynał w 1925 roku w juniorach Śląsku Świętochłowice, skąd po dwóch latach przeniósł się do młodzieżowej drużyny Ruchu Chorzów. W 1928 roku został włączony do seniorów Ruchu, w którym występował do wybuchu II wojny światowej. Zdobył z nim w tym czasie pięciokrotnie mistrzostwo Polski, a także dwukrotnie był królem strzelców rozgrywek I ligi. Jest członkiem Klubu 100 z dorobkiem 157 bramek. W latach 1939–1941 grał w powołanym przez władze okupacyjne Bismarckhütter SV. W czasie wojny został wcielony do Wehrmachtu, a następnie trafił do Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie był zawodnikiem francuskiego klubu St. Avon i do 1948 roku ponownie Ruchu Chorzów. Po zakończeniu kariery piłkarskiej był trenerem rezerw Ruchu Chorzów, Polonii Piekary Śląskie, Zagłębia Dąbrowa Górnicza, Stilonu Gorzów Wielkopolski, Górnika Radlin, Pogoni Nowy Bytom, Sparty Orzesze oraz Górnika Słupiec. Czytaj więcej …

2020-04-26

Kopalnia Szarlej – zlikwidowana kopalnia rud cynku, która istniała na terenie obecnych Piekar Śląskich-Szarleja. Została założona w 1811 roku, działała do około 1896 roku; do połowy XIX wieku była największą i najbogatszą kopalnią rud cynku na Górnym Śląsku, jedna z największych kopalń galmanu w Europie. Pole wydobywcze kopalni Szarlej wynosiło 175 318 m². Wydobycie prowadzono metodą odkrywkową poprzez tworzenie teras. Złoże zalegało na głębokości około 1 do 4 łatrów pod powierzchnią ziemi; wydobycie prowadzono w dwóch odkrywkach: wschodniej i zachodniej, głębokość odkrywek przed 1849 rokiem dochodziła do 31 i 33 metrów. Urobek lepszej jakości był transportowany na powierzchnię taczkami przez kobiety, następnie zwałowano go w pobliżu drogi biegnącej z Bytomia do Piekar Śląskich. Materiał zanieczyszczony i wymieszany z gliną kierowano do wapiennych osadników, gdzie był łączony z wodą i odzielany z wykorzystaniem procesu sedymentacji. Ze względu na dopływ wód gruntowych prowadzono także wydobycie metodą podziemną. Czytaj więcej …

2020-04-27

Podsumowanie startów zespołu March w Formule 1 – w 1969 roku Brytyjczycy Max Mosley, Alan Rees, Graham Coaker oraz Robin Herd utworzyli zespół March. Głównym celem zespołu było stanie się efektywnym producentem samochodów wyścigowych dla klientów, którzy używali silników Cosworth DFV i skrzyń biegów Hewland. W 1970 roku został zbudowany bolid Formuły 3, po czym jeszcze w tym samym roku zbudowano Marcha 701 i zgłoszono go do Formuły 1. Bolid był używany przez pięć zespołów wyścigowych. Jako konstruktor samochodów pierwsze zwycięstwo March odniósł w Grand Prix Hiszpanii 1970, kiedy to w Marchu 701 triumfował Jackie Stewart ścigający się dla Tyrrell Racing Organisation. Do 1978 roku March dostarczał również swoje samochody zespołom klienckim, z których największe sukcesy odnosił Tyrrell Racing Organisation, raz zwyciężając i trzy razy zdobywając podium i pole position w sezonie 1970. Dla zespołu fabrycznego po raz pierwszy zwyciężył Vittorio Brambilla w bolidzie March 751 w przerwanym z powodu deszczu Grand Prix Austrii 1975. Fabryczny zespół najwyższą pozycję w klasyfikacji generalnej osiągnął w debiutanckim sezonie 1970, kiedy to wywalczył trzecie miejsce. Z kolei w latach 1977–1978 i 1981–1982 bolidy Marcha nie zdobyły ani jednego punktu. Czytaj więcej…

2020-04-28

Lubrza – miejscowość gminna o charakterze turystycznym położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim na Pojezierzu Łagowskim. Lubrza powstała jako osada rycerska w XIII wieku. Na początku XIV wieku, stopniowo przeszła na własność opactwa cystersów z Paradyża. Od 1742 roku w granicach Królestwa Prus, a następnie od 1871 roku w granicach Rzeszy Niemieckiej. W XIX wieku nastąpił szybki rozwój miejscowości na skutek odkrycia w okolicy złóż węgla brunatnego. Jednocześnie położenie wśród trzech jezior i zalesionych wzgórz morenowych stymulowało rozwój bazy turystycznej. Od 1945 roku w granicach Polski. Lubrza w przeszłości dwukrotnie posiadała prawa miejskie, została zdegradowana do rangi wsi w 1946 roku na skutek wyludnienia i zniszczeń wojennych. W miejscowości jak i jej najbliższej okolicy znajdują się liczne obiekty południowego odcinka MRU tzw. Pętli Boryszyńskiej. Przez wieś przepływa rzeka Rakownik. Według danych z grudnia 2019 roku, Lubrza miała 1078 mieszkańców. Czytaj więcej…

2020-04-29

ORP Burza – polski niszczyciel typu Wicher. Zbudowany na podstawie zmodyfikowanych planów francuskich kontrtorpedowców typu Bourrasque okręt, został zamówiony w 1926 roku w stoczni Chantiers Navals Français w Blainville-sur-Orne. Początkowo okręt uzbrojony był w cztery ustawione pojedynczo armaty kalibru 130 mm, dwie armaty plot. kal. 40 mm, dwie trzyrurowe wyrzutnie torped 550 mm, dwie wyrzutnie i dwa miotacze bomb głębinowych oraz dwie pary torów minowych na 60 min kotwicznych – w trakcie służby uzbrojenie zmieniano. Zespół napędowy umożliwiał osiągnięcie maksymalnie do 33,8 węzła. Okręt wszedł do służby 10 sierpnia 1932 roku. Wraz z bliźniaczym niszczycielem ORP Wicher, stworzył zalążek Dywizjonu Kontrtorpedowców. Tuż przed wybuchem II wojny światowej został skierowany do Wielkiej Brytanii w ramach planu „Peking”. Uczestniczył w kampaniach norweskiej i francuskiej, a także bitwie o Atlantyk, prowadząc działania patrolowe oraz w eskorcie konwojów. W 1944 roku jednostka została wycofana do rezerwy. Od 1960 roku przez następne 16 lat pełnił funkcję okrętu-muzeum Marynarki Wojennej PRL. Okręt zezłomowano w 1977 roku. Czytaj więcej…

2020-04-30

Pomniki przyrody w Raciborzu – na terenie Raciborza znajduje się łącznie 20 obiektów uznanych za pomniki przyrody, a pierwszymi obiektami tego typu były głaz narzutowy z epoki lodowcowej na placu Wolności, sosna Sosienka w Brzeziu oraz Dąb Sobieskiego w Łężczaku, choć te dwa ostatnie w granicach Raciborza znalazły się dopiero w latach 70. XX wieku, po przyłączeniu do miasta Brzezia w 1975 roku oraz Markowic w 1977 roku. W 1992 roku uchwała Rady Miasta do rangi pomników przyrody zakwalifikowała kolejnych 9 pojedynczych drzew, jedną grupę drzew oraz jedno pnącze. W 2000 roku z kolei wycięto brzeską sosnę po tym, jak została podpalona. W sporządzonej w 2006 roku waloryzacji przyrodniczej miasta Racibórz wskazano 17 nowych obiektów, z których po analizie postanowiono objąć ochroną 6 następnych. Ponadto pozytywnie rozpatrzono wniosek osoby fizycznej o uznanie za pomnik przyrody jesionu wyniosłego przy ulicy Babickiej. Czytaj więcej…