Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2014-11

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2014-11-01

Denga – infekcyjna choroba tropikalna wywoływana przez wirus dengi. Objawy obejmują gorączkę, ból głowy, mięśni i stawów oraz charakterystyczną wysypkę, przypominającą spotykaną w odrze. W odosobnionych przypadkach choroba prowadzi do zagrażającej życiu gorączki krwotocznej z krwotokami, trombocytopenią i hipowolemią, może się także rozwinąć wstrząs. Dengę przenosi kilka gatunków komarów należących do rodzaju Aedes, zwłaszcza A. aegypti. Leczenie ostrej dengi jest objawowe. Stosuje się nawadnianie doustne bądź dożylne w przypadku choroby łagodnej lub umiarkowanej, w najcięższych przypadkach ordynując płyny dożylne i transfuzje krwi. Zapadalność na dengę wzrastała dramatycznie od lat sześćdziesiątych XX wieku, rocznie infekcji ulegało od 50 do 100 milionów ludzi. Wczesne opisy pochodzą z 1779, a wirusową etiologię i transmisję choroby wyjaśniono na początku XX wieku. Denga stała się problemem globalnym od II wojny światowej, jest endemiczna dla ponad 110 krajów. Oprócz eliminacji komarów trwają prace nad szczepionką, jak również lekiem skierowanym bezpośrednio na wirusa. Czytaj więcej…

2014-11-02

Rega – rzeka w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, płynąca przez Pojezierze Zachodniopomorskie i Pobrzeże Szczecińskie, o długości według różnych publikacji od 167,8 km do 199 km. Jest czwartą pod względem długości (po Wiśle, Odrze i Pasłęce) rzeką w Polsce, która uchodzi do zlewni Morza Bałtyckiego. Średnioroczny przepływ w 1997 roku w przekroju ujścia Regi wynosił 21,80 m³/s. Wody rzeki zostały ocenione w latach 2006–2007 na III i IV klasy czystości. Ze względu na walory krajobrazowo-przyrodnicze, na Redze organizowane są spływy kajakowe. W rzece żyje wiele gatunków ryb, wpływają do niej na tarło takie ryby anadromiczne jak łosoś i troć wędrowna. Rega stanowi rozległe łowisko dla wędkarzy, organizowane są na niej zawody wędkarskie. Czytaj więcej…

2014-11-03

Rak wątrobowokomórkowy – nowotwór złośliwy wątroby wywodzący się z hepatocytów. Stanowi od 80 do 90% pierwotnych nowotworów złośliwych wątroby. Jest to trzeci nowotwór pod względem umieralności, co roku jest przyczyną śmierci 500 000 osób przy zapadalności 600 000 osób rocznie. Początkowo rak rozwija się skąpoobjawowo, a jego objawy są trudne do odróżnienia od zwykle towarzyszącej mu marskości wątroby. Wybór metody leczenia jest uzależniony od wyniku oceny stopnia zaawansowania choroby (stosuje się tzw. klasyfikację barcelońską) oraz od spełnienia dodatkowych kryteriów ważnych w danym sposobie terapii. Nowotwór ten można leczyć miejscowo – chirurgicznie lub niechirurgicznie – albo ogólnoustrojowo. Do metod leczenia chirurgicznego należą resekcja wątroby oraz przeszczepienie wątroby. Metody niechirurgiczne to terapie ablacyjne, z których najważniejszą rolę pełnią ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RFA) i przezskórne wstrzyknięcie etanolu oraz chemioembolizacja (TACE). Czytaj więcej…

2014-11-04

Biblia gocka – przekład Biblii na język gocki dokonany w IV wieku przez gockiego biskupa Wulfilę. Zarówno Stary, jak i Nowy Testament przełożone zostały z języka greckiego. Pomimo iż tłumacz był arianinem, przekład nosi tylko jeden ślad konfesyjnego ukierunkowania (Flp 2,6). Do czasów współczesnych zachowało się jedynie kilkanaście fragmentarycznych rękopisów, które zawierają łącznie większą część Nowego Testamentu. Ze Starego Testamentu zachowały się tylko niewielkie fragmenty kilku ksiąg (Rodzaju, Psalmy, Nehemiasza). Najważniejszym krytycznym wydaniem gockiej Biblii jest Die Gotische Bibel (siódme wydanie z 2000 roku). Czytaj więcej…

2014-11-05

Giosuè Alessandro Giuseppe Carducci (ur. 27 lipca 1835 w Valdicastello di Pietrasanta, zm. 16 lutego 1907 w Bolonii) – włoski poeta. Przez swoich rodaków często był uznawany za twórcę narodowego i wieszcza zjednoczonych Włoch. Jako zwolennik wyrafinowanej estetyki kategorycznie odrzucił swobodę twórczą romantyzmu i czerpał głównie ze wzorców antycznych oraz z włoskiej tradycji klasycznej. Będąc długoletnim wykładowcą bolońskiego uniwersytetu, brał intensywny udział w bieżących dyskusjach politycznych oraz prowadził ożywioną działalność krytycznoliteracką. Dorobek Carducciego zwieńczono w roku 1906 Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury za „twórczą energię, świeżość stylu i siłę liryczną, tak charakterystyczne dla jego poetyckich arcydzieł”. Czytaj więcej…

2014-11-06

Żyrafa sawannowa – afrykański ssak parzystokopytny z rodziny żyrafowatych, najwyższe zwierzę lądowe i największy z przeżuwaczy żyjących w czasach nowożytnych. Jego epitet gatunkowy odnosi się do przypominającego wielbłąda wyglądu i łat na futrze, właściwych lampartowi (leopardowi, Panthera pardus). Gatunek ten wyróżnia się bardzo długą szyją, osiąga 5-6 m wysokości i masę (średnio) 1600 kg w przypadku samców i 830 kg w przypadku samic. Żyrafy występują od Czadu na północy do RPA na południu, oraz od Nigru na zachodzie do Somalii na wschodzie. Zwierzę zasiedla zazwyczaj sawanny, tereny trawiaste i otwarte lesiste. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji, rosnące na wysokości niedostępnej dla większości roślinożerców. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku. Samce tworzą hierarchię społeczną ustanawianą poprzez necking, czyli walkę na uderzenia szyjami. Dominujący samiec zdobywa dostęp do płci przeciwnej, jednakże nie bierze udziału w wychowywaniu potomstwa. Czytaj więcej…

2014-11-07

Cerkiew św. Jana Klimaka w Warszawie – prawosławna cerkiew parafialna. Należy do dekanatu Warszawa diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Świątynia znajduje się na Woli w rejonie Ulrychowa, przy ul. Wolskiej 140, w obrębie cmentarza prawosławnego. Została wzniesiona w latach 1903–1905 z inicjatywy arcybiskupa warszawskiego i nadwiślańskiego Hieronima z przeznaczeniem na miejsce pochówku jego syna Iwana – a w przyszłości również samego hierarchy – jak również jako świątynia cmentarna służąca pogrzebom i nabożeństwom w intencji zmarłych. Cerkwią parafialną stała się w dwudziestoleciu międzywojennym, po rozbiórce lub zamknięciu większości warszawskich cerkwi, kojarzonych z zaborem rosyjskim. Świątynia nieprzerwanie pełni funkcje liturgiczne od momentu poświęcenia, z wyjątkiem lat 1915–1919. Cerkiew została uszkodzona w czasie II wojny światowej, a podczas rzezi Woli hitlerowcy zamordowali służących w niej kapłanów, ich rodziny oraz dzieci z prawosławnego przytułku dla sierot prowadzonego przy parafii. Cerkiew wraz z całym zespołem Reduty Wolskiej została wpisana do rejestru zabytków 20 sierpnia 2003 pod nr A-54. Czytaj więcej…

2014-11-08

Chomik europejski (Cricetus cricetus) – gatunek gryzonia z rodziny chomikowatych, największy gatunek chomika (Cricetinae), jedyny przedstawiciel rodzaju Cricetus. Gatunek synantropijny, wywodzący się ze środowisk stepowych, rozprzestrzenił się szeroko w Eurazji i zajmuje tereny od Chin aż po Holandię i Belgię. Jest uznawany za poważnego szkodnika upraw rolnych człowieka. Zakres ochrony C. cricetus w Europie jest bardzo zróżnicowany. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w wydanej w 2002 roku edycji Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych zaliczała C. cricetus do kategorii gatunków najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2014-11-09

Rega – rzeka w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, płynąca przez Pojezierze Zachodniopomorskie i Pobrzeże Szczecińskie, o długości według różnych publikacji od 167,8 km do 199 km. Jest czwartą pod względem długości (po Wiśle, Odrze i Pasłęce) rzeką w Polsce, która uchodzi do zlewni Morza Bałtyckiego. Średnioroczny przepływ w 1997 roku w przekroju ujścia Regi wynosił 21,80 m³/s. Wody rzeki zostały ocenione w latach 2006–2007 na III i IV klasy czystości. Ze względu na walory krajobrazowo-przyrodnicze, na Redze organizowane są spływy kajakowe. W rzece żyje wiele gatunków ryb, wpływają do niej na tarło takie ryby anadromiczne jak łosoś i troć wędrowna. Rega stanowi rozległe łowisko dla wędkarzy, organizowane są na niej zawody wędkarskie. Czytaj więcej…

2014-11-10

Rak wątrobowokomórkowy – nowotwór złośliwy wątroby wywodzący się z hepatocytów. Stanowi od 80 do 90% pierwotnych nowotworów złośliwych wątroby. Jest to trzeci nowotwór pod względem umieralności, co roku jest przyczyną śmierci 500 000 osób przy zapadalności 600 000 osób rocznie. Początkowo rak rozwija się skąpoobjawowo, a jego objawy są trudne do odróżnienia od zwykle towarzyszącej mu marskości wątroby. Wybór metody leczenia jest uzależniony od wyniku oceny stopnia zaawansowania choroby (stosuje się tzw. klasyfikację barcelońską) oraz od spełnienia dodatkowych kryteriów ważnych w danym sposobie terapii. Nowotwór ten można leczyć miejscowo – chirurgicznie lub niechirurgicznie – albo ogólnoustrojowo. Do metod leczenia chirurgicznego należą resekcja wątroby oraz przeszczepienie wątroby. Metody niechirurgiczne to terapie ablacyjne, z których najważniejszą rolę pełnią ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RFA) i przezskórne wstrzyknięcie etanolu oraz chemioembolizacja (TACE). Czytaj więcej…

2014-11-11

Biblia gocka – przekład Biblii na język gocki dokonany w IV wieku przez gockiego biskupa Wulfilę. Zarówno Stary, jak i Nowy Testament przełożone zostały z języka greckiego. Pomimo iż tłumacz był arianinem, przekład nosi tylko jeden ślad konfesyjnego ukierunkowania (Flp 2,6). Do czasów współczesnych zachowało się jedynie kilkanaście fragmentarycznych rękopisów, które zawierają łącznie większą część Nowego Testamentu. Ze Starego Testamentu zachowały się tylko niewielkie fragmenty kilku ksiąg (Rodzaju, Psalmy, Nehemiasza). Najważniejszym krytycznym wydaniem gockiej Biblii jest Die Gotische Bibel (siódme wydanie z 2000 roku). Czytaj więcej…

2014-11-12

Tescelozaur – rodzaj niewielkiego dinozaura z grupy ornitopodów, który pojawił się na samym końcu okresu kredowego w Ameryce Północnej, należąc do ostatniej fauny przed wymieraniem kredowym około 66 milionów lat temu. Zachowanie do czasów współczesnych i kompletność wielu okazów wskazuje, że mógł preferować tereny zlokalizowane w pobliżu strumieni. Ten dwunożny ornitopod został poznany na podstawie kilku niepełnych szkieletów i czaszek, wskazujących, że osiągał pomiędzy 2,5 i 4 m długości. Miał silne tylne łapy, niewielkie szerokie palce i głowę zaopatrzoną w wydłużony, zaostrzony pysk. Budowa jego zębów i pazurów sugeruje, że żywił się roślinami. Zwierzę przyciągnęło uwagę mediów w 2000, gdy odkryto w okazie odsłoniętym w 1993 w Dakocie Południowej w USA coś, co uznano za skamieniałe serce. Odbyła się debata, czy rzeczywiście szczątki pochodziły z serca. Wielu uczonych jednak wątpi w taką identyfikację pozostałości i w wypływające z niej wnioski. Czytaj więcej…

2014-11-13

Żyrafa sawannowa – afrykański ssak parzystokopytny z rodziny żyrafowatych, najwyższe zwierzę lądowe i największy z przeżuwaczy żyjących w czasach nowożytnych. Jego epitet gatunkowy odnosi się do przypominającego wielbłąda wyglądu i łat na futrze, właściwych lampartowi (leopardowi, Panthera pardus). Gatunek ten wyróżnia się bardzo długą szyją, osiąga 5-6 m wysokości i masę (średnio) 1600 kg w przypadku samców i 830 kg w przypadku samic. Żyrafy występują od Czadu na północy do RPA na południu, oraz od Nigru na zachodzie do Somalii na wschodzie. Zwierzę zasiedla zazwyczaj sawanny, tereny trawiaste i otwarte lesiste. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji, rosnące na wysokości niedostępnej dla większości roślinożerców. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku. Samce tworzą hierarchię społeczną ustanawianą poprzez necking, czyli walkę na uderzenia szyjami. Dominujący samiec zdobywa dostęp do płci przeciwnej, jednakże nie bierze udziału w wychowywaniu potomstwa. Czytaj więcej…

2014-11-14

Cerkiew św. Jana Klimaka w Warszawie – prawosławna cerkiew parafialna. Należy do dekanatu Warszawa diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Świątynia znajduje się na Woli w rejonie Ulrychowa, przy ul. Wolskiej 140, w obrębie cmentarza prawosławnego. Została wzniesiona w latach 1903–1905 z inicjatywy arcybiskupa warszawskiego i nadwiślańskiego Hieronima z przeznaczeniem na miejsce pochówku jego syna Iwana – a w przyszłości również samego hierarchy – jak również jako świątynia cmentarna służąca pogrzebom i nabożeństwom w intencji zmarłych. Cerkwią parafialną stała się w dwudziestoleciu międzywojennym, po rozbiórce lub zamknięciu większości warszawskich cerkwi, kojarzonych z zaborem rosyjskim. Świątynia nieprzerwanie pełni funkcje liturgiczne od momentu poświęcenia, z wyjątkiem lat 1915–1919. Cerkiew została uszkodzona w czasie II wojny światowej, a podczas rzezi Woli hitlerowcy zamordowali służących w niej kapłanów, ich rodziny oraz dzieci z prawosławnego przytułku dla sierot prowadzonego przy parafii. Cerkiew wraz z całym zespołem Reduty Wolskiej została wpisana do rejestru zabytków 20 sierpnia 2003 pod nr A-54. Czytaj więcej…

2014-11-15

Chomik europejski (Cricetus cricetus) – gatunek gryzonia z rodziny chomikowatych, największy gatunek chomika (Cricetinae), jedyny przedstawiciel rodzaju Cricetus. Gatunek synantropijny, wywodzący się ze środowisk stepowych, rozprzestrzenił się szeroko w Eurazji i zajmuje tereny od Chin aż po Holandię i Belgię. Jest uznawany za poważnego szkodnika upraw rolnych człowieka. Zakres ochrony C. cricetus w Europie jest bardzo zróżnicowany. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w wydanej w 2002 roku edycji Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych zaliczała C. cricetus do kategorii gatunków najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2014-11-16

Rega – rzeka w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, płynąca przez Pojezierze Zachodniopomorskie i Pobrzeże Szczecińskie, o długości według różnych publikacji od 167,8 km do 199 km. Jest czwartą pod względem długości (po Wiśle, Odrze i Pasłęce) rzeką w Polsce, która uchodzi do zlewni Morza Bałtyckiego. Średnioroczny przepływ w 1997 roku w przekroju ujścia Regi wynosił 21,80 m³/s. Wody rzeki zostały ocenione w latach 2006–2007 na III i IV klasy czystości. Ze względu na walory krajobrazowo-przyrodnicze, na Redze organizowane są spływy kajakowe. W rzece żyje wiele gatunków ryb, wpływają do niej na tarło takie ryby anadromiczne jak łosoś i troć wędrowna. Rega stanowi rozległe łowisko dla wędkarzy, organizowane są na niej zawody wędkarskie. Czytaj więcej…

2014-11-17

Rak wątrobowokomórkowy – nowotwór złośliwy wątroby wywodzący się z hepatocytów. Stanowi od 80 do 90% pierwotnych nowotworów złośliwych wątroby. Jest to trzeci nowotwór pod względem umieralności, co roku jest przyczyną śmierci 500 000 osób przy zapadalności 600 000 osób rocznie. Początkowo rak rozwija się skąpoobjawowo, a jego objawy są trudne do odróżnienia od zwykle towarzyszącej mu marskości wątroby. Wybór metody leczenia jest uzależniony od wyniku oceny stopnia zaawansowania choroby (stosuje się tzw. klasyfikację barcelońską) oraz od spełnienia dodatkowych kryteriów ważnych w danym sposobie terapii. Nowotwór ten można leczyć miejscowo – chirurgicznie lub niechirurgicznie – albo ogólnoustrojowo. Do metod leczenia chirurgicznego należą resekcja wątroby oraz przeszczepienie wątroby. Metody niechirurgiczne to terapie ablacyjne, z których najważniejszą rolę pełnią ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RFA) i przezskórne wstrzyknięcie etanolu oraz chemioembolizacja (TACE). Czytaj więcej…

2014-11-18

Biblia gocka – przekład Biblii na język gocki dokonany w IV wieku przez gockiego biskupa Wulfilę. Zarówno Stary, jak i Nowy Testament przełożone zostały z języka greckiego. Pomimo iż tłumacz był arianinem, przekład nosi tylko jeden ślad konfesyjnego ukierunkowania (Flp 2,6). Do czasów współczesnych zachowało się jedynie kilkanaście fragmentarycznych rękopisów, które zawierają łącznie większą część Nowego Testamentu. Ze Starego Testamentu zachowały się tylko niewielkie fragmenty kilku ksiąg (Rodzaju, Psalmy, Nehemiasza). Najważniejszym krytycznym wydaniem gockiej Biblii jest Die Gotische Bibel (siódme wydanie z 2000 roku). Czytaj więcej…

2014-11-19

Tescelozaur – rodzaj niewielkiego dinozaura z grupy ornitopodów, który pojawił się na samym końcu okresu kredowego w Ameryce Północnej, należąc do ostatniej fauny przed wymieraniem kredowym około 66 milionów lat temu. Zachowanie do czasów współczesnych i kompletność wielu okazów wskazuje, że mógł preferować tereny zlokalizowane w pobliżu strumieni. Ten dwunożny ornitopod został poznany na podstawie kilku niepełnych szkieletów i czaszek, wskazujących, że osiągał pomiędzy 2,5 i 4 m długości. Miał silne tylne łapy, niewielkie szerokie palce i głowę zaopatrzoną w wydłużony, zaostrzony pysk. Budowa jego zębów i pazurów sugeruje, że żywił się roślinami. Zwierzę przyciągnęło uwagę mediów w 2000, gdy odkryto w okazie odsłoniętym w 1993 w Dakocie Południowej w USA coś, co uznano za skamieniałe serce. Odbyła się debata, czy rzeczywiście szczątki pochodziły z serca. Wielu uczonych jednak wątpi w taką identyfikację pozostałości i w wypływające z niej wnioski. Czytaj więcej…

2014-11-20

Żyrafa sawannowa (Giraffa camelopardalis) – afrykański ssak parzystokopytny z rodziny żyrafowatych, najwyższe zwierzę lądowe i największy z przeżuwaczy żyjących w czasach nowożytnych. Jego epitet gatunkowy camelopardalis odnosi się do przypominającego wielbłąda (Camelus) wyglądu i łat na futrze, właściwych lampartowi (leopardowi, Panthera pardus). Gatunek ten wyróżnia się bardzo długą szyją, osiąga 5-6 m wysokości i masę (średnio) 1600 kg w przypadku samców i 830 kg w przypadku samic. Żyrafy występują od Czadu na północy do RPA na południu, oraz od Nigru na zachodzie do Somalii na wschodzie. Zwierzę zasiedla zazwyczaj sawanny, tereny trawiaste i otwarte lesiste. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji, rosnące na wysokości niedostępnej dla większości roślinożerców. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku. Samce tworzą hierarchię społeczną ustanawianą poprzez necking, czyli walkę na uderzenia szyjami. Dominujący samiec zdobywa dostęp do płci przeciwnej, jednakże nie bierze udziału w wychowywaniu potomstwa. Czytaj więcej…

2014-11-21

Cerkiew św. Jana Klimaka w Warszawie – prawosławna cerkiew parafialna. Należy do dekanatu Warszawa diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Świątynia znajduje się na Woli w rejonie Ulrychowa, przy ul. Wolskiej 140, w obrębie cmentarza prawosławnego. Została wzniesiona w latach 1903–1905 z inicjatywy arcybiskupa warszawskiego i nadwiślańskiego Hieronima z przeznaczeniem na miejsce pochówku jego syna Iwana – a w przyszłości również samego hierarchy – jak również jako świątynia cmentarna służąca pogrzebom i nabożeństwom w intencji zmarłych. Cerkwią parafialną stała się w dwudziestoleciu międzywojennym, po rozbiórce lub zamknięciu większości warszawskich cerkwi, kojarzonych z zaborem rosyjskim. Świątynia nieprzerwanie pełni funkcje liturgiczne od momentu poświęcenia, z wyjątkiem lat 1915–1919. Cerkiew została uszkodzona w czasie II wojny światowej, a podczas rzezi Woli hitlerowcy zamordowali służących w niej kapłanów, ich rodziny oraz dzieci z prawosławnego przytułku dla sierot prowadzonego przy parafii. Cerkiew wraz z całym zespołem Reduty Wolskiej została wpisana do rejestru zabytków 20 sierpnia 2003 pod nr A-54. Czytaj więcej…

2014-11-22

Chomik europejski (Cricetus cricetus) – gatunek gryzonia z rodziny chomikowatych, największy gatunek chomika (Cricetinae), jedyny przedstawiciel rodzaju Cricetus. Gatunek synantropijny, wywodzący się ze środowisk stepowych, rozprzestrzenił się szeroko w Eurazji i zajmuje tereny od Chin aż po Holandię i Belgię. Jest uznawany za poważnego szkodnika upraw rolnych człowieka. Zakres ochrony C. cricetus w Europie jest bardzo zróżnicowany. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w wydanej w 2002 roku edycji Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych zaliczała C. cricetus do kategorii gatunków najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2014-11-23

Rega – rzeka w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, płynąca przez Pojezierze Zachodniopomorskie i Pobrzeże Szczecińskie, o długości według różnych publikacji od 167,8 km do 199 km. Jest czwartą pod względem długości (po Wiśle, Odrze i Pasłęce) rzeką w Polsce, która uchodzi do zlewni Morza Bałtyckiego. Średnioroczny przepływ w 1997 roku w przekroju ujścia Regi wynosił 21,80 m³/s. Wody rzeki zostały ocenione w latach 2006–2007 na III i IV klasy czystości. Ze względu na walory krajobrazowo-przyrodnicze, na Redze organizowane są spływy kajakowe. W rzece żyje wiele gatunków ryb, wpływają do niej na tarło takie ryby anadromiczne jak łosoś i troć wędrowna. Rega stanowi rozległe łowisko dla wędkarzy, organizowane są na niej zawody wędkarskie. Czytaj więcej…

2014-11-24

Rak wątrobowokomórkowy – nowotwór złośliwy wątroby wywodzący się z hepatocytów. Stanowi od 80 do 90% pierwotnych nowotworów złośliwych wątroby. Jest to trzeci nowotwór pod względem umieralności, co roku jest przyczyną śmierci 500 000 osób przy zapadalności 600 000 osób rocznie. Początkowo rak rozwija się skąpoobjawowo, a jego objawy są trudne do odróżnienia od zwykle towarzyszącej mu marskości wątroby. Wybór metody leczenia jest uzależniony od wyniku oceny stopnia zaawansowania choroby (stosuje się tzw. klasyfikację barcelońską) oraz od spełnienia dodatkowych kryteriów ważnych w danym sposobie terapii. Nowotwór ten można leczyć miejscowo – chirurgicznie lub niechirurgicznie – albo ogólnoustrojowo. Do metod leczenia chirurgicznego należą resekcja wątroby oraz przeszczepienie wątroby. Metody niechirurgiczne to terapie ablacyjne, z których najważniejszą rolę pełnią ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RFA) i przezskórne wstrzyknięcie etanolu oraz chemioembolizacja (TACE). Czytaj więcej…

2014-11-25

Biblia gocka – przekład Biblii na język gocki dokonany w IV wieku przez gockiego biskupa Wulfilę. Zarówno Stary, jak i Nowy Testament przełożone zostały z języka greckiego. Pomimo iż tłumacz był arianinem, przekład nosi tylko jeden ślad konfesyjnego ukierunkowania (Flp 2,6). Do czasów współczesnych zachowało się jedynie kilkanaście fragmentarycznych rękopisów, które zawierają łącznie większą część Nowego Testamentu. Ze Starego Testamentu zachowały się tylko niewielkie fragmenty kilku ksiąg (Rodzaju, Psalmy, Nehemiasza). Najważniejszym krytycznym wydaniem gockiej Biblii jest Die Gotische Bibel (siódme wydanie z 2000 roku). Czytaj więcej…

2014-11-26

Tescelozaur – rodzaj niewielkiego dinozaura z grupy ornitopodów, który pojawił się na samym końcu okresu kredowego w Ameryce Północnej, należąc do ostatniej fauny przed wymieraniem kredowym około 66 milionów lat temu. Zachowanie do czasów współczesnych i kompletność wielu okazów wskazuje, że mógł preferować tereny zlokalizowane w pobliżu strumieni. Ten dwunożny ornitopod został poznany na podstawie kilku niepełnych szkieletów i czaszek, wskazujących, że osiągał pomiędzy 2,5 i 4 m długości. Miał silne tylne łapy, niewielkie szerokie palce i głowę zaopatrzoną w wydłużony, zaostrzony pysk. Budowa jego zębów i pazurów sugeruje, że żywił się roślinami. Zwierzę przyciągnęło uwagę mediów w 2000, gdy odkryto w okazie odsłoniętym w 1993 w Dakocie Południowej w USA coś, co uznano za skamieniałe serce. Odbyła się debata, czy rzeczywiście szczątki pochodziły z serca. Wielu uczonych jednak wątpi w taką identyfikację pozostałości i w wypływające z niej wnioski. Czytaj więcej…

2014-11-27

Żyrafa sawannowa (Giraffa camelopardalis) – afrykański ssak parzystokopytny z rodziny żyrafowatych, najwyższe zwierzę lądowe i największy z przeżuwaczy żyjących w czasach nowożytnych. Jego epitet gatunkowy camelopardalis odnosi się do przypominającego wielbłąda (Camelus) wyglądu i łat na futrze, właściwych lampartowi (leopardowi, Panthera pardus). Gatunek ten wyróżnia się bardzo długą szyją, osiąga 5-6 m wysokości i masę (średnio) 1600 kg w przypadku samców i 830 kg w przypadku samic. Żyrafy występują od Czadu na północy do RPA na południu, oraz od Nigru na zachodzie do Somalii na wschodzie. Zwierzę zasiedla zazwyczaj sawanny, tereny trawiaste i otwarte lesiste. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji, rosnące na wysokości niedostępnej dla większości roślinożerców. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku. Samce tworzą hierarchię społeczną ustanawianą poprzez necking, czyli walkę na uderzenia szyjami. Dominujący samiec zdobywa dostęp do płci przeciwnej, jednakże nie bierze udziału w wychowywaniu potomstwa. Czytaj więcej…

2014-11-28

Cerkiew św. Jana Klimaka w Warszawie – prawosławna cerkiew parafialna. Należy do dekanatu Warszawa diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Świątynia znajduje się na Woli w rejonie Ulrychowa, przy ul. Wolskiej 140, w obrębie cmentarza prawosławnego. Została wzniesiona w latach 1903–1905 z inicjatywy arcybiskupa warszawskiego i nadwiślańskiego Hieronima z przeznaczeniem na miejsce pochówku jego syna Iwana – a w przyszłości również samego hierarchy – jak również jako świątynia cmentarna służąca pogrzebom i nabożeństwom w intencji zmarłych. Cerkwią parafialną stała się w dwudziestoleciu międzywojennym, po rozbiórce lub zamknięciu większości warszawskich cerkwi, kojarzonych z zaborem rosyjskim. Świątynia nieprzerwanie pełni funkcje liturgiczne od momentu poświęcenia, z wyjątkiem lat 1915–1919. Cerkiew została uszkodzona w czasie II wojny światowej, a podczas rzezi Woli hitlerowcy zamordowali służących w niej kapłanów, ich rodziny oraz dzieci z prawosławnego przytułku dla sierot prowadzonego przy parafii. Cerkiew wraz z całym zespołem Reduty Wolskiej została wpisana do rejestru zabytków 20 sierpnia 2003 pod nr A-54. Czytaj więcej…

2014-11-29

Chomik europejski (Cricetus cricetus) – gatunek gryzonia z rodziny chomikowatych, największy gatunek chomika (Cricetinae), jedyny przedstawiciel rodzaju Cricetus. Gatunek synantropijny, wywodzący się ze środowisk stepowych, rozprzestrzenił się szeroko w Eurazji i zajmuje tereny od Chin aż po Holandię i Belgię. Jest uznawany za poważnego szkodnika upraw rolnych człowieka. Zakres ochrony C. cricetus w Europie jest bardzo zróżnicowany. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w wydanej w 2002 roku edycji Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych zaliczała C. cricetus do kategorii gatunków najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2014-11-30

Rega – rzeka w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, płynąca przez Pojezierze Zachodniopomorskie i Pobrzeże Szczecińskie, o długości według różnych publikacji od 167,8 km do 199 km. Jest czwartą pod względem długości (po Wiśle, Odrze i Pasłęce) rzeką w Polsce, która uchodzi do zlewni Morza Bałtyckiego. Średnioroczny przepływ w 1997 roku w przekroju ujścia Regi wynosił 21,80 m³/s. Wody rzeki zostały ocenione w latach 2006–2007 na III i IV klasy czystości. Ze względu na walory krajobrazowo-przyrodnicze, na Redze organizowane są spływy kajakowe. W rzece żyje wiele gatunków ryb, wpływają do niej na tarło takie ryby anadromiczne jak łosoś i troć wędrowna. Rega stanowi rozległe łowisko dla wędkarzy, organizowane są na niej zawody wędkarskie. Czytaj więcej…