Wikipedia

Karpacka Brygada WOP

zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza

Karpacka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (KaB WOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.

Karpacka Brygada WOP
Ilustracja
Emblemat brygady
Historia
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Sformowanie

1 stycznia 1958

Rozformowanie

16 maja 1991

Nazwa wyróżniająca

Karpacka

Tradycje
Rodowód

9 Oddział OP
9 Krakowski Oddział WOP
19 Brygada OP
3 Brygada WOP
3 Karpacka Brygada WOP

Kontynuacja

Karpacki Oddział SG
Ś-M Oddział SG
Karpacki Oddział SG

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Władysław Rybacki

Organizacja
Kryptonim

Nokturn[a]

Dyslokacja

Nowy Sącz
ul. Świerczewskiego 5

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Oficerowie po uzgodnieniu zabezpieczenia styków pomiędzy Górnośląską Brygadą Wojsk Ochrony Pogranicza, a Karpacką Brygadą WOP. Od prawej: 1. płk Marian Kowalski (szef sztabu Karpackiej Brygady WOP, 2. płk Stefan Gacek (szef sztabu Górnośląskiej Brygady WOP), 3. ppłk Zbigniew Gniediuk (szef Wydziału Operacyjno–Szkoleniowego GB WOP) (czerwiec 1987)

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Sformowana jako 3 Karpacka Brygada WOP na bazie 3 Brygady WOP na podstawie zarządzenia MSW nr 075/58 z 22 kwietnia 1958. Sztab brygady stacjonował w Nowym Sączu[1]. W 1961 dowództwo miało kryptonim Nokturn.
W 1962 wprowadzono nowy plan mobilizacyjny PM–62. Zakładał on na wypadek wojny znaczne rozwiniecie jednostki. Zgodnie z etatem czasu „P”, na dzień 1 lipca 1965 Brygada liczyła 1201 żołnierzy, a etat czasu „W” przewidywał 3030 żołnierzy[2]. W ramach zadań mobilizacyjnych jednostka formowała 2 zapasowy batalion WOP i komendę garnizonu Nowy Sącz z plutonem ochrony[2].

W 1976, przechodząc na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozformowano bataliony Wojsk Ochrony Pogranicza: Sanok, Nowy Sącz, Nowy Targ i Żywiec, podporządkowując strażnice WOP bezpośrednio pod sztab dowódcy brygady. W ich miejsce utworzono placówki zwiadu i kompanie odwodowe. Jednocześnie brygada zmieniła nazwę na Karpacka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza[3].

W lipcu 1983 w strukturach Karpackiej Brygady WOP odtworzono bataliony graniczne WOP w: Sanoku i Nowym Targu[4], w strukturach których funkcjonowały strażnice WOP[3].

Karpacka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza funkcjonowała do 15 maja 1991[3].

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Karpacką Brygadę WOP w Nowym Sączu istniejącej według etatu nr 44/086 o stanie osobowym na okres „W” 1497 żołnierzy i 57 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1041 żołnierzy i 64 pracowników cywilnych[5]. Na jej bazie powstał oddział Straży Granicznej: Karpacki Oddział Straży Granicznej[6]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działała[b].

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Orkiestrę Reprezentacyjną WOP w Nowym Sączu istniejącą według etatu nr 44/0122 o stanie osobowym na okres „W” 57 żołnierzy oraz na okres „P” 57 żołnierzy[7]. Na jej bazie powstała Orkiestra Reprezentacyjna SG w Nowym Sączu[8].

Struktura organizacyjna

edytuj

Struktura organizacyjna[1]:

W 1990 skład Karpackiej Brygady WOP przedstawiał się następująco[9]:

Kadra brygady

edytuj

Dowódcy brygady[10]

  • ppłk Władysław Rybacki – do 15 grudnia 1959
  • płk Bronisław Wąsowski – do 28 lipca 1963
  • płk Henryk Grabowski – do 10 kwietnia 1970
  • płk Marian Opałko – do 15 lutego 1973
  • płk Bronisław Wąsowski – do 12 maja 1978
  • płk Józef Milejski – do 1 sierpnia 1978
  • płk Stanisław Siemaszko – do 25 marca 1985
  • płk Tadeusz Kulej – do 2 marca 1991.

Kierownicy sekcji KRG[11]

  • kpt. Bolesław Król
  • ppłk Antoni Kopacz
  • ppłk Alfred Lipka
  • mjr Jacek Sitarz
  • ppłk Jan Zawadzki
  • ppłk Bogusław Surdy.

Przekształcenia

edytuj

9 Oddział Ochrony Pogranicza → 9 Krakowski Oddział WOP → 19 Brygada Ochrony Pogranicza → 3 Brygada WOP → 3 Karpacka Brygada WOP → Karpacka Brygada WOP → Karpacki Oddział SG → Śląsko-Małopolski Oddział SG → Karpacki Oddział SG.

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Kryptonim brygady w 1961.
  2. ↑ ASG, sygn. 445/7 s. 43–48.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 134.
  2. ↑ a b Goryński 2021 ↓, s. 185.
  3. ↑ a b c muzeumsg-1 ↓.
  4. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
  5. ↑ Goryński 2012 ↓, s. 196.
  6. ↑ Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 stycznia 2020 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Straży Granicznej (Dz.U. 2020. poz. 305). dziennikustaw.gov.pl, 2020-02-26. [dostęp 2020-03-22]. (pol.).
  7. ↑ Goryński 2012 ↓, s. 198.
  8. ↑ Goryński 2012 ↓, s. 200.
  9. ↑ Łach 2013 ↓, s. 544.
  10. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 136.
  11. ↑ Jarmoliński 2013 ↓, s. 157.

Bibliografia

edytuj
  • Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
  • Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539. 
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
  • Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
  • Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
  • Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Karpacka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Karpacka_Brygada_WOP&oldid=74440402”