Strażnica WOP Podczerwone
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Chochołów/Podczerwone – zlikwidowany pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945[a] |
| Rozformowanie |
1 maja 2004 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
190 strażnica WOP |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
42 komenda odcinka |
Strażnica Straży Granicznej w Podczerwonem – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Słowacką[b].
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujStrażnica została sformowana w 1945 w strukturze 42 komendy odcinka[1] jako 190 strażnica WOP (Chochołów)[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[3].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP 24 kwietnia 1948, strażnica OP została włączona w struktury 55 batalionu Ochrony Pogranicza[4], a 1 stycznia 1951 33 batalionu WOP w Czarnym Dunajcu.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[c], Strażnica WOP Podczerwone I kategorii otrzymała nr 195 w skali kraju[6].
W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Podczerwone miała nr 9 w 3 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.
33 batalion WOP w Czarnym Dunajcu został rozformowany w 1957. Strażnice rozformowanego batalionu włączono w struktury 32 batalionu WOP Nowym Targu[7] w tym Strażnicę WOP Podczerwone kategorii I[8].
1 stycznia 1960 była jako 13 strażnica WOP Podczerwone kategorii II w strukturach 32 batalionu WOP w Nowym Targu.
1 stycznia 1964 8 strażnica WOP Podczerwone miała status strażnicy lądowej II kategorii w strukturach 32 batalionu WOP Nowym Targu[9].
1 czerwca 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano 32 Batalion WOP w Nowym Targu. W jego miejsce zorganizowano placówkę zwiadu i kompanię odwodową, a podległe strażnice zostały włączone bezpośrednio pod sztab 3 Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu, w tym Strażnica WOP Podczerwone[10].
W lipcu 1983 w strukturach Karpackiej Brygady WOP odtworzono bataliony graniczne WOP: w Sanoku i Nowym Targu[11], a w strukturach tego drugiego funkcjonowała Strażnica WOP Podczerwone[12].
W 1990 Strażnica WOP Podczerwone była w strukturach Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu[13].
- Straż Graniczna:
16 maja 1991 strażnica w Podczerwonem przejęta została przez Karpacki Oddział Straży Granicznej w Nowym Sączu[d][15] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Podczerwonem (Strażnica SG w Podczerwonem).
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004, kontynuowana była reorganizacja Karpackiego Oddziału SG, polegająca na zniesieniu strażnic SG w: Podczerwonem, Kacwinie, Tyliczu i Rycerce Górnej[14].
Ochrona granicy
edytujW 1960 13 strażnica WOP Podczerwone kategorii II ochraniała odcinek granicy państwowej wyłącznie do znaku granicznego nr III/14.
W 1956 na ochranianym odcinku przez 9 strażnicę WOP Podczerwone funkcjonowały punkty kontroli ruchu turystycznego, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
1 stycznia 1960 na ochranianym odcinku przez 8 strażnicę WOP lądową II kat. II Podczerwone funkcjonowały punkty kontroli małego ruchu turystycznego i granicznego, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.
Strażnice sąsiednie
edytuj- 189 strażnica WOP Rostki/Kiry ⇔ 191 strażnica WOP Chyżne – 1946
- 190 strażnica OP Witów ⇔ 191 strażnica OP Chyżne – 1949
- 194 strażnica WOP Witów ⇔ 196 strażnica WOP Chyżne – 15.03.1954
- 8 strażnica WOP Witów ⇔ 10 strażnica WOP Chyżne – 1956
- Strażnica WOP Witów ⇔ Strażnica WOP Chyżne – 1957[16]
- 14 strażnica WOP Witów kat. IV ⇔ 12 strażnica WOP Chyżne kat. III – 01.01.1960
- 9 placówka WOP Witów kat. II ⇔ 7 strażnica WOP Chyżne lądowa kat. IV – 01.01.1964
- Strażnica WOP Witów ⇔ Strażnica WOP Chyżne – 1990[13]
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Witowie ⇔ Strażnica SG w Chyżnem – 16.05.1991[14]
- Strażnica SG w Zakopanem ⇔ Strażnica SG w Chyżnem – 1999[14]
- Strażnica SG w Zakopanem ⇔ GPK SG w Chyżnem – 02.01.2003[14].
Komendanci/dowódcy strażnicy
edytuj- mjr Jan Jakubiak (do 1975)[17]
- kpt. Kotliński (do 1991).
Uwagi
edytuj- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Słowacką.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[5].
- ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 07.05.1991, utworzono Karpacki OSG[14].
Przypisy
edytuj- ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 80.
- ↑ Wykazy dyslokacyjne 1946 ↓, k. 119–123.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 83.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.21.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 52.
- ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1964 ↓, s. 590–620.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 135.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ muzeumsg-1 ↓.
- ↑ a b Łach 2013 ↓, s. 544.
- ↑ a b c d e muzeumsg ↓.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 291.
- ↑ Sprawy organizacyjno-dyslokacyjne granicy 1957 ↓, s. 183–199.
- ↑ Jerzy Jankowski: Wspomnienie o śp. ppłk. WOP w st. spocz. Janie Jakubiaku. emeryci-sg.org.pl, 2023-01-26. [dostęp 2023-01-26]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Straż Graniczna od 1991 – Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
- Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Karpacka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
- Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.