Strażnica WOP Łysa Polana

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Skała/Łysa Polana – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica WOP
Skała/Łysa Polana

Strażnica SG na Łysej Polanie

Budynek strażnicy (1988)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	15 października 2002
Tradycje
Rodowód	187 strażnica WOP
Kontynuacja	GPK SG na Łysej Polanie
Organizacja
Dyslokacja	Palenica Białczańska 1
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	41 komenda odcinka 53 batalion OP 32 batalion WOP Karpacka Brygada WOP bg KaB WOP Nowy Targ Karpacki Oddział SG

Żołnierze WOP w Dolinie Pięciu Stawów Polskich – z siostrami, które przyjechały w odwiedziny (1953)

Strażnica Straży Granicznej na Łysej Polanie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Słowacką.

Formowanie i zmiany organizacyjne

ppor. Zbigniew Kozyra d-ca strażnicy z rodziną w strojach góralskich (1986)

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 41 komendy odcinka jako 187 strażnica WOP (Skała) o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego.

Na początku 1947 obsada personalna strażnicy została wymieniona z obsadą 53 strażnicy WOP Czelin.

W związku z reorganizacją oddziałów WOP 24 kwietnia 1948, 187 strażnica OP Łysa Polana została włączona w struktury 53 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 32 batalionu WOP w Nowym Targu .

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Łysa Polana II kategorii otrzymała nr 191 w skali kraju.

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Łysa Polana miała nr 5 w 3 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza w Nowym Sączu .

1 stycznia 1960 była jako 17 strażnica WOP Łysa Polana kategorii III w strukturach 32 batalionu WOP w Nowym Targu .

W 1963 przeniesiono strażnicę III kategorii Łysa Polana do kategorii IV.

1 stycznia 1964 11 strażnica WOP Łysa Polana lądowa miała status IV kategorii w strukturach 32 batalionu WOP Nowym Targu.

1 czerwca 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano 32 Batalion WOP w Nowym Targu. W jego miejsce zorganizowano placówkę zwiadu i kompanię odwodową, a podległe strażnice i placówki zostały włączone bezpośrednio pod sztab 3 Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu, w tym Strażnica WOP Łysa Polana.

W lipcu 1983 w strukturach Karpackiej Brygady WOP odtworzono bataliony graniczne WOP w: Nowym Targu i Sanoku, w strukturach tego pierwszego funkcjonowała Strażnica WOP Łysa Polana .

W 1990 Strażnica WOP Łysa Polana była w strukturach Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu.

Straż Graniczna:

16 maja 1991 strażnica na Łysej Polanie weszła w podporządkowanie Karpackiego Oddziału Straży Granicznej i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej na Łysej Polanie (Strażnica SG na Łysej Polanie).

W ramach reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 15 października 2002 Strażnica SG na Łysej Polanie została zniesiona, a ochraniany przez nią odcinek granicy państwowej wraz z obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej na Łysej Polanie (GPK SG na Łysej Polanie) .

Ochrona granicy

Żołnierz WOP z kbk AKMS przy tablicy „Granica Państwa Przekraczanie Zabronione“ (1990)

Na odcinku strażnicy funkcjonowało drogowe przejście graniczne, w którym kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu, wykonywała Graniczna Placówka Kontrolna Łysa Polana:

• Łysa Polana-Tatranská Javorina.

W 1956 na ochranianym odcinku przez 5 strażnicę WOP Łysa Polana funkcjonował punkt kontroli ruchu turystycznego, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów wykonywała załoga strażnicy:

• PKRT Morskie Oko.

W 1960 17 strażnica WOP Łysa Polana III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 22 400 m:

• Włącznie od znaku granicznego nr II/190, wyłącznie do znaku gran. nr II/218.

W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Straż Graniczna:

1 lipca 1999 na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne na szlaku turystycznym, gdzie kontrolę graniczną i celną wykonywała załoga strażnicy:

• Rysy-Rysy.

Strażnice sąsiednie

• 186 strażnica WOP Jurgów ⇔ 188 strażnica WOP Kuźnice – 1946
• 186 strażnica OP Jurgów ⇔ 188 strażnica OP Kuźnica – 1949
• 191 strażnica WOP Jurgów ⇔ 192 strażnica WOP Zakopane Kuźnica – 15.03.1954
• 4 strażnica WOP Jurgów ⇔ 6 strażnica WOP Zakopane Kuźnica – 1956
• Strażnica WOP Jurgów ⇔ Strażnica WOP Zakopane – 1957
• 18 strażnica WOP Jurgów kat. II ⇔ 16 strażnica WOP Zakopane kat III – 01.01.1960
• 12 strażnica WOP Jurgów lądowa kat. II ⇔ 10 placówka WOP Zakopane kat III – 01.01.1964
• Strażnica WOP Jurgów ⇔ Strażnica WOP Zakopane – 1990

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Jurgowie ⇔ Strażnica SG w Zakopanem – 16.05.1991 .

Komendanci/dowódcy strażnicy

• ppor./por. Zbigniew Kozyra (był w 1985–był w 1987).

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Straż Graniczna od 1991 – Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Karpacka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.