Strażnica WOP Zakopane

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Kuźnice/Kościelisko/Zakopane – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica WOP
Kuźnice/Kościelisko/Zakopane

Strażnica SG w Zakopanem

Strażnica WOP Zakopane (1950-1951)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	24 sierpnia 2005 (przekształcenia)
Tradycje
Rodowód	188 strażnica WOP Kuźnice 192 strażnica WOP Zakopane Kuźnica 16 placówka WOP Zakopane 10 placówka WOP Zakopane
Kontynuacja	Strażnica SG w Zakopanem Placówka SG w Zakopanem
Organizacja
Dyslokacja	Kuźnice Kościelisko Zakopane al. Przewodników Tatrzańskich 3
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	41 komenda odcinka 53 batalion OP 32 batalion WOP Karpacka Brygada WOP bg KaB WOP Nowy Targ Karpacki Oddział SG

Żołnierze WOP w ubraniu maskującym podczas pełnienia służby granicznej na nartach z PPSz-41 w czasie prowadzenia rozmowy z góralem (1950–1951)

Strażnica Straży Granicznej w Zakopanem – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Słowacką.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 41 komendy odcinka jako 188 strażnica WOP (Kuźnice) o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego.

Żołnierze WOP w trakcie zajęć szkoleniowych (1950–1951)

Na początku 1947 obsada personalna strażnicy została wymieniona z obsadą 75 strażnicy WOP Przytor.

W związku z reorganizacją oddziałów WOP 24 kwietnia 1948, 188 strażnica OP Kuźnica została włączona w struktury 53 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 32 batalionu WOP w Nowym Targu.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Zakopane-Kuźnica I kategorii otrzymała nr 192 w skali kraju.

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Zakopane miała nr 6 w 3 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza .

1 stycznia 1960 była jako 16 strażnica WOP Zakopane kategorii III w strukturach 32 batalionu WOP w Nowym Targu .

1 stycznia 1964 10 placówka WOP Zakopane miała status III kategorii w strukturach 32 batalionu WOP Nowym Targu.

1 czerwca 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano 32 Batalion WOP w Nowym Targu. W jego miejsce zorganizowano placówkę zwiadu i kompanię odwodową, a podległe strażnice i placówki zostały włączone bezpośrednio pod sztab 3 Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu, w tym Placówka WOP Zakopane.

Pomocnik dyżurnego operacyjnego strażnicy przy centrali telefonicznej CB-20 (1986)

W lipcu 1983 w strukturach Karpackiej Brygady WOP odtworzono bataliony graniczne WOP w: Nowym Targu i Sanoku, w strukturach tego pierwszego funkcjonowała Strażnica WOP Zakopane.

W 1990 Strażnica WOP Zakopane była w strukturach Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Zakopanem weszła w podporządkowanie Karpackiego Oddziału Straży Granicznej i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Zakopanem (Strażnica SG w Zakopanem).

Jako Strażnica Straży Granicznej w Zakopanem funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej..., została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Zakopanem (PSG w Zakopanem) w strukturach Karpackiego Oddziału Straży Granicznej.

Ochrona granicy

Żołnierze WOP z pistoletami maszynowymi PM-63 RAK i lornetką 7 x 45 (1986)

W 1956 na ochranianym odcinku przez 6 strażnicę WOP Zakopane Kuźnica funkcjonował punkt kontroli ruchu turystycznego, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów wykonywała załoga strażnicy:

• PKRT Kasprowy Wierch.

W okresie 3.01.1962–18.09.1964 na ochranianym odcinku przez strażnicę WOP Zakopane funkcjonowało przejście graniczne dla ruchu turystycznego w którym kontrolę graniczną i celną osób oraz towarów wykonywała załoga strażnicy:

• Kasprowy Wierch.

W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne

• 187 strażnica WOP Skała ⇔ 189 strażnica WOP Rostki – 1946
• 187 strażnica OP Łysa Polana ⇔ 189 strażnica OP Kiry – 1949
• 191 strażnica WOP Łysa Polana ⇔ 193 strażnica WOP Kiry – 15.03.1954
• 5 strażnica WOP Łysa Polana kat. II ⇔ 7 strażnica WOP Kiry kat. I – 1956
• Strażnica WOP Łysa Polana ⇔ Strażnica WOP Kiry – 1957
• 17 strażnica WOP Łysa Polana kat. III ⇔ 15 strażnica WOP Kiry kat. II – 1.01.1960
• 11 strażnica WOP Łysa Polana kat. IV ⇔ 9 placówka WOP Witów kat. II – 1.01.1964
• Strażnica WOP Łysa Polana ⇔ Strażnica WOP Witów – 1990

Straż Graniczna:

• Strażnica SG na Łysej Polanie ⇔ Strażnica SG w Witowie – 16.05.1991
• Strażnica SG na Łysej Polanie ⇔ Strażnica SG w Podczerwonem – 1999
• GPK SG na Łysej Polanie ⇔ Strażnica SG w Podczerwonem – 16.10.2002
• GPK SG na Łysej Polanie ⇔ GPK SG w Chyżnem – 2.05.2004.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Straż Graniczna od 1991 – Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Karpacka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.