Wikipedia

Droga św. Jakuba

Europejskie szlaki pielgrzymkowe do Santiago de Compostela w Hiszpanii

Droga św. Jakuba, nazywana często także po hiszpańsku Camino de Santiago – szlak pielgrzymkowy do katedry w Santiago de Compostela w Galicji w północno-zachodniej Hiszpanii. W katedrze tej, według przekonań pielgrzymów, znajduje się ciało św. Jakuba Większego Apostoła. Nie ma jednej trasy pielgrzymki, a uczestnicy mogą dotrzeć do celu jednym z wielu szlaków.

Droga do Santiago de Compostela[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Hiszpania

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, IV, VI

Numer ref.

669bis

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1993
na 17. sesji

Dokonane zmiany

2015

Multimedia w Wikimedia Commons
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO
Drogi Świętego Jakuba
Ilustracja
Okolice Madrytu. Camino de Madrid.
Dane szlaku
Państwo

Unia Europejska prawie wszystkie kraje Europy

Początek

najbardziej na wschód Tallinn (Estonia), Kijów (Ukraina), Stambuł (Turcja), najbardziej na północ Edynburg (Szkocja), Hamar (Norwegia), Århus (Dania), najbardziej na południe Lagos (Portugalia), Sewilla (Hiszpania), Rzym (Włochy)

Koniec

Santiago de Compostela lub Finisterra

Długość

ok. 4000 km

Etapy

najsłynniejszy Camino Frances i Via Regia

Typ

szlak kulturowy, pielgrzymkowy

Multimedia w Wikimedia Commons

Droga oznaczona jest muszlą św. Jakuba, która jest także symbolem pielgrzymów, i żółtymi strzałkami.

Istniejąca od ponad tysiąca lat Droga św. Jakuba jest jednym z najważniejszych chrześcijańskich szlaków pielgrzymkowych, obok szlaków do Rzymu i Jerozolimy. Według legendy ciało św. Jakuba przewieziono łodzią do północnej Hiszpanii, a następnie pochowano w miejscu, w którym dziś znajduje się miasto Santiago de Compostela.

Historia szlaków pielgrzymkowych

edytuj
 
Miejsce pochówku św. Jakuba Apostoła
 
Katedra w Santiago de Compostela – ostateczny cel pielgrzymów

Początki kultu religijnego w Santiago sięgają IX wieku. Przybycie pierwszego udokumentowanego pielgrzyma, francuskiego biskupa, Le Puy Godescalco, datuje się na rok 950.

Ślady pielgrzymek z IX wieku znajdujemy na monetach Karola Wielkiego, jednak największe nasilenie ruchów pielgrzymkowych przypada na wieki XI–XIV.

W wieku XII akt papieski uznał Compostelę za trzecie, po Jerozolimie i Rzymie, święte miejsce chrześcijaństwa. Wówczas Santiago stało się na równi z Rzymem i Jerozolimą jednym z trzech najważniejszych miejsc pielgrzymkowych zachodniej Europy.

Pojawiła się nowa terminologia: pątnika udającego się do Santiago zaczęto nazywać peregrino, podobnie jak swą nazwę miał pielgrzym udający się do Rzymu (romero) czy Jerozolimy (palmero). Pielgrzymów do grobu apostoła nazywano również kokijardami (od francuskiej nazwy muszli: la coquille)[1].

Dawniej pielgrzymowanie miało przede wszystkim charakter religijny. W wiekach średnich pielgrzymowano dla: umocnienia wiary, odbycia pokuty, spełnienia ślubowania, z prośbą o uzdrowienie lub w celach dziękczynnych. Wzorce zachowań rycerskich, obowiązujących w średniowiecznej Europie nakazywały czczenie miejsc świętych, a miasta i parafie wysyłały pielgrzymów w intencji ważnej dla danej społeczności, na przykład prosząc o koniec suszy lub, jak w przypadku miasta Perpignan w 1842 roku, o ustąpienie dżumy.

W niektórych państwach wyrokiem sądu nakazywano przestępcom pielgrzymkę do Santiago. Tradycyjnie drogę rozpoczynano od progu własnego domu. Przez wieki przemierzali ją przedstawiciele wszystkich stanów, w tym wiele znanych postaci (także władców): Karol Wielki, św. Franciszek z Asyżu, św. Elżbieta Portugalska, św. Brygida Szwedzka, Izabela Kastylijska, św. Ignacy Loyola, Jan Dantyszek czy papież Jan XXIII.

W XIV wieku, szczytowym okresie popularności trasy, każdego roku przemierzało ten szlak ponad milion osób[potrzebny przypis]. O ogromnej roli pielgrzymek świadczą słowa Johanna Wolfganga von Goethe, który pisał, iż „drogi św. Jakuba ukształtowały Europę[potrzebny przypis]”. Po rewolucji francuskiej znaczenie pielgrzymek wyraźnie spadło i dopiero od końca lat 80. XX wieku szlak znowu zaczął przyciągać coraz większą liczbę pielgrzymów z całego świata.

Papież Jan Paweł II był w Santiago dwukrotnie, raz nawet przeszedł niewielki odcinek Camino Frances. Po wizycie Jana Pawła II w Santiago de Compostela w 1982 roku Rada Europy uznała Drogę św. Jakuba za szlak o szczególnym znaczeniu dla kultury kontynentu i zaapelowała o odtwarzanie i utrzymywanie dawnych szlaków pątniczych. Szlak został ogłoszony pierwszym Europejskim Szlakiem Kulturowym w październiku 1987 roku oraz wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1993 roku. W dniu 5 lipca 2015 roku UNESCO na 39. sesji w Bonn podjęło decyzję o rozszerzeniu szlaków jakubowych w Hiszpanii i wpisało cztery szlaki północne: Camino del Norte, Camino Primitivo, Camino Lebaniego oraz Camino Vasco del Interior. Jednocześnie nadało im nazwę Camino Frances i Szlaków Północnej Hiszpanii. Długość Dróg św. Jakuba wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO sięgnęła ponad 2200 km[2].

Apel Rady Europy spotkał się z szerokim odzewem. Rekonstrukcja Szlaku, rozpoczęta w 1986 roku, trwa nadal w wielu krajach. Wiele odcinków zostało nie tylko na nowo wytyczonych, ale też specjalnie przygotowanych, przybierając charakter tzw. caminostrady, aby poprzez oddzielenie ruchu pieszego od samochodowego, ułatwić marsz coraz liczniejszym[3] pielgrzymom i zwiększyć ich bezpieczeństwo.

Dziś, oprócz Hiszpanii, swoje szlaki (El Camino) – których w średniowieczu było wiele – mają już m.in.: Portugalia (Camino Portugues), Francja (Chemin Saint-Jacques), Niemcy, Austria i Szwajcaria (Jakobswege). Najczęściej uczęszczanym szlakiem jest Camino Frances (ok. 750 km), który – wbrew nazwie („Szlak Francuski”) – w 98 procentach przebiega przez terytorium Hiszpanii. Zaczyna się w Saint-Jean-Pied-de-Port we Francji, po północnej stronie Pirenejów, przechodzi przez wąwóz Roncesvalles, gdzie w roku 778 miał zginąć legendarny rycerz Roland, bohater Pieśni o Rolandzie, następnie przez Nawarrę, Kraj Basków, Rioję, prowincje Burgos, Palencii, León i Galicję; dotarcie do Santiago de Compostela zajmuje na ogół kilka tygodni.

Niektórzy nie kończą swojej wędrówki w Santiago de Compostela, ale podążają jeszcze kilkadziesiąt kilometrów dalej, czyli trzy dni drogi od Santiago, na wybrzeże Oceanu Atlantyckiego, do miejscowości Fisterra (łac. finis terrae – „koniec ziemi”), która często błędnie uważana jest za wysunięty najdalej na zachód punkt kontynentalnej Europy (w rzeczywistości dotyczy to przylądka Roca w Portugalii). W starożytności i średniowieczu uważano Fisterrę za prawdziwy koniec świata, poza którym ciągnie się już tylko straszne, nieprzebyte morze. Tradycyjnie, po dotarciu tutaj, palono pokutne, pielgrzymie szaty i obmywano się w wodach oceanu, zostawiając za sobą dotychczasowe grzeszne życie i rozpoczynając z wiarą nowe.

Stąd właśnie pochodzi najpowszechniejszy symbol Drogi św. Jakuba – muszla. Docierający nad ocean wędrowcy zabierali muszle jako dowód przebytej drogi. Dziś można je kupić na całej trasie, a najwięcej oczywiście w samym Santiago.

Współcześnie najbardziej znanymi pielgrzymami są piłkarze reprezentacji Hiszpanii w piłce nożnej. Przed każdym wyjazdowym turniejem cała drużyna spotyka się w Santiago de Compostela[potrzebny przypis]. Po zdobyciu mistrzostwa świata w piłce nożnej w roku 2010 czterech czołowych piłkarzy zwycięskiej reprezentacji (Andrés Iniesta, Fernando Torres, Carlos Marchena, Sergio Busquets) zapowiedziało udanie się w pieszej pielgrzymce do Santiago[4]. W 2010 roku sanktuarium odwiedził papież Benedykt XVI, a lokalne władze kościelne czynią starania, aby miasto świętego Jakuba odwiedził również jego następca papież Franciszek[5]. W lipcu 2015 roku swoją pielgrzymkę o długości ponad 4000 km w 119 dni z Królewca do Santiago de Compostela w ramach projektu 3 Biegun odbył polski podróżnik Marek Kamiński[6].

Liczba pielgrzymów
Rok Pielgrzymi Rok Pielgrzymi Rok Pielgrzymi Rok Pielgrzymi Rok Pielgrzymi Rok Pielgrzymi
1970 68 1980 209 1990 4 918 2000 55 0044 2010 272 3831 //5 2020 54 144
1971 4511 1981 299 1991 7 274 2001 61 418 2011 183 366³ 2021 178 9121
1972 67 1982 1 8681 1992 9 764 2002 68 952 2012 192 488 2022[7] 438 302
1973 37 1983 146 1993 99 4361 2003 74 614 2013 215 856 2023 440 366
1974 108 1984 423 1994 15 863 2004 179 9441 2014 237 886
1975 74 1985 690 1995 19 821 2005 93 925 2015 262 458
1976 2431 1986 1 801 1996 23 218 2006 100 377 2016 277 9156
1977 31 1987 2 905 1997 25 179 2007 114 026 2017 301 036
1978 13 1988 3 501 1998 30 126 2008 125 143 2018 327 378
1979 231 1989 5 760² 1999 154 6131 2009 145 878 2019 347 578
1) Rok święty – gdy 25 lipca wypada w niedzielę

2) Światowe Dni Młodzieży w Santiago de Compostela
3) Światowe Dni Młodzieży w Madrycie
4) Europejska Stolica Kultury
5) wizyta Benedykta XVI

6) Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia
(Źródło: Statystyki Oficina de Peregrinaciones[8] Caminodelavida – statystyki za 2016 rok[9])

Liczba pielgrzymów z Polski
Rok Pielgrzymi Rok Pielgrzymi Rok Pielgrzymi
2004 3621 2011 1 820² 2018 4 785
2005 422 2012 2 307 2019 4 874
2006 606 2013 2 514 2020 504
2007 868 2014 2 957 2021 1 841
2008 1 103 2015 3 782 2022 4 251
2009 1 338 2016 3 9194 2023 5 526
2010 2 0581 //3 2017 5 072
1) Rok święty – gdy 25 lipca wypada w niedzielę
2) Światowe Dni Młodzieży w Madrycie
3) wizyta Benedykta XVI4) Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia
(Źródło: Statystyki Oficina de Peregrinaciones[8] Caminodelavida.pl – statystyki za 2015 rok[10])

Oznakowanie na Drogach św. Jakuba

edytuj

Drogi św. Jakuba są oznaczone podobnie w całej Europie, muszlami św. Jakuba i żółtymi strzałkami. Występują one jednak w różnych wersjach graficznych:

  •  
    Współczesna wersja oznakowania szlaków jakubowych w Europie
  •  
    Słup Małopolskiej Drogi św. Jakuba
  •  
    Znak Wielkopolskiej Drogi św. Jakuba
  •  
    Oznakowanie Drogi św. Jakuba Via Regia w Polsce (znak w Staniątkach)
  •  
    Muszla jakubowa na murze
  •  
    Znak drogowy
  •  
    Muszla jakubowa na chodniku
  •  
    Krzyż św. Jakuba
  •  
    Charakterystyczna żółta strzałka
  •  
    Znak dla pieszych pielgrzymów
  •  
    Krzyż postawiony w miejscu śmierci pielgrzyma
  •  
    Tablica informacyjna

Charakter pielgrzymowania

edytuj

W odróżnieniu od znanych w Polsce masowych pielgrzymek pieszych (do Częstochowy czy Kalwarii), Droga św. Jakuba przeznaczona jest[potrzebny przypis] dla pątników indywidualnych lub małych grup, bez względu na wyznanie i narodowość, chcących doświadczyć w drodze ciszy i duchowej przemiany. Do ich dyspozycji są nie tylko znajdujące się po drodze kościoły i kaplice, ale także dogodne miejsca noclegowe w schroniskach dla pielgrzymów (z hiszpańskiego nazywane albergue lub refugios) prowadzonych przez parafie, stowarzyszenia, samorząd, czy też przez osoby prywatne w formie gospodarstw agroturystycznych, hosteli czy schronisk młodzieżowych. Każdy pielgrzym powinien zaopatrzyć się w credencial[11] (oficjalny paszport pielgrzyma wydawany jest od 1 kwietnia 2016 roku tylko przez Biuro Pielgrzyma w Santiago de Compostela) będący jego pielgrzymim paszportem, na podstawie którego może otrzymać nocleg w albergues oraz dokument potwierdzający odbycie pielgrzymki: compostelę (w przypadku, gdy powód odbycia pielgrzymki był religijny lub religijno-kulturalny) oraz zwykły certyfikat (w przypadku, gdy powód odbycia pielgrzymki był turystyczny lub kulturalny). Obecnie symbolem pielgrzymów wędrujących do Santiago de Compostela są: muszla jakubowa (mocowana np. na plecaku), kij pielgrzymi, kapelusz, peleryna i zbiorniczek na wodę.

Drogi św. Jakuba w Europie

edytuj
Nazwa Najważniejsze miejscowości Państwo Uwagi Strona internetowa
Via Regia Wilno, Grodno, Kijów, Lwów, Kraków, Olkusz, Będzin, Wrocław, Drezno, Lipsk, Frankfurt nad Menem, Kolonia (Niemcy), Akwizgran, Bruksela, Paryż, Orlean, Bordeaux, Pampeluna, Burgos, Santiago de Compostela Litwa, Białoruś, Ukraina, Polska, Niemcy, Belgia, Francja, Hiszpania Jedna z najstarszych i najważniejszych dróg w Europie. Europejski Szlak Kulturowy od 2005 r. [1]
Camino Francés Saint-Jean-Pied-de-Port, Pampeluna, Burgos, Frómista, León, Astorga, Santiago de Compostela Francja, Hiszpania Nazywana Drogą Mleczną lub Gwiezdną Drogą. Stanowi ostatni etap Via Regia. Europejski Szlak Kulturowy od 1987 r. Szlak wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1993 r.
Camino del Norte Irún, Bilbao, Santander, Gijon, Aviles, Arzúa, Santiago de Compostela Hiszpania Nazywana też Camino de la Costa. Szlak wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2015 r.
Camino Aragonés Somport, Puente la Reina Hiszpania
Via de La Plata Sewilla, Salamanka, Cáceres, Astorga Hiszpania
Camino de Madrid Toledo, Madryt, Sahagún Hiszpania [2]
Camino Catalán Barcelona, Lérida, Fuentes de Ebro Hiszpania
Camino Primitivo Oviedo, Palas de Rey Hiszpania Szlak wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2015 r.
Camino Inglés Ferrol, La Coruña, Santiago de Compostela Hiszpania [3]
Camino Vasco del Interior Irún, Santo Domingo de la Calzada Hiszpania Szlak wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2015 r.
Camino Mozárabe Almería, Mérida Hiszpania
Camino del Ebro San Jaime de Enveija, Saragossa, Logroño Hiszpania
Camino Real León, Oviedo Hiszpania
Camino Portugués Lagos, Lizbona, Coimbra, Porto, Santiago de Compostela Portugalia, Hiszpania Na terenie Portugalii wyróżnia się m.in. szlaki Caminho Portugues Central, Caminho Porutugues da Costa, Senda Orla Litoral (Camino Nadbrzeżne), Caminho Portugues Interior. [4]
Via Turonensis Paryż, Orlean, Tours, Poitiers, Bordeaux Francja Stanowi przedostatni etap Via Regia.
Via Lemovicensis Vézelay, Limoges Francja
Via Podiensis Le Puy-en-Velay Francja
Via Tolosane Arles, Tuluza, Montpellier, Col du Somport Francja
Via Jacobi Jezioro Bodeńskie, Genewa Szwajcaria
Via Francigena Lozanna, Siena, Rzym Włochy Jest drogą pątniczą do grobu św. Pawła i św. Piotra w Rzymie, lecz wykorzystywana może być także przez Włochów jako droga do grobu św. Jakuba. Europejski Szlak Kulturowy od 1994 r. [5]
Via Baltica Kretinga, Królewiec, Gdańsk, Kołobrzeg, Świnoujście (Szczecin), Rostock, Brema Litwa, Rosja, Polska, Niemcy [6], [7]
Camino Lebaniego San Vicente de la Barquera, Val de San Vicente, Herrerías, Lamasón, Peñarrubia, Cillorigo, Potes and Camaleño Hiszpania Nazywany też Camino de Santo Toribio. Szlak wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2015 r.

Drogi św. Jakuba w Polsce[12]

edytuj
 
Pielgrzym do Santiago de Compostella w herbie Morąga

W ciągu wieków powstała cała sieć dróg, które wiodły od Morza Bałtyckiego – szlak Camino de Santiago zaczynał się niegdyś w Estonii – przez Polskę, Niemcy, Szwajcarię i Francję aż do Santiago.

Do Composteli wyruszali również rycerze z Polski. W 1404 roku odbył pielgrzymkę rycerz Andrzej Ciołek z Kabat[13]. Znanymi z odbycia pielgrzymki byli też Jerzy i Stanisław Radziwiłłowie, którzy dotarli do grobu Apostoła w 1579; a w 1611 Jakub Sobieski, ojciec króla Jana III Sobieskiego.

Polacy najczęściej korzystali ze szlaków lądowych, docierali do dróg niemieckich i dalej do południowo-francuskich. Pielgrzymki z Polski trwały przez całe średniowiecze, do końca XVII wieku, potem ich natężenie zmalało.

W odpowiedzi na apel Rady Europy również w Polsce zaczęto odtwarzać dawne szlaki pątnicze (zob. mapa[14]). W sanktuarium św. Jana Pawła II w Krakowie w dolnym kościele znajduje się kaplica poświęcona św. Jakubowi Większemu i pielgrzymowaniu Camino.

Współczesne wytyczone i planowane Drogi św. Jakuba w Polsce

edytuj
Nazwa Długość Najważniejsze miejscowości Data otwarcia Województwo Uwagi Strona internetowa
Dolnośląska Droga św. Jakuba 164 km Głogów, Jakubów z tamtejszym sanktuarium św. Jakuba, Chocianów, Bolesławiec, Zgorzelec, Görlitz 24 lipca 2005 dolnośląskie Przedłużenie Wielkopolskiej Drogi. W Zgorzelcu łączy się z Ekumeniczną Drogą Pątniczą (Ökumenischer Pilgerweg). [15]
Wielkopolska Droga św. Jakuba 235 km Gniezno, Poznań, Leszno, Wschowa, Głogów 6 listopada 2006 dolnośląskie, wielkopolskie Łączy się z Dolnośląską Drogą.
Sudecka Droga św. Jakuba 105 km Krzeszów, Kamienna Góra, Kowary, Mysłakowice, Jelenia Góra, Lubań 7 września 2008 dolnośląskie W Lubaniu łączy się z Via Regia. 22 sierpnia 2010 przedłużono o odcinek Krzeszów – Jelenia Góra i zmieniono nazwę z Via Cervimontana na Sudecka Droga św. Jakuba [16]
Camino Polaco 210 km (odcinek Olsztyn – Toruń – Trzemeszno), 40 km (Szlak Piastowski: Mogilno – Trzemeszno – Gniezno), 250 km (Lubuska Droga: Murowana Goślina – Szamotuły – Słubice) Ogrodniki, Suwałki, Olecko, Kętrzyn, Olsztyn, Gietrzwałd, Ostróda, Iława, Brodnica, Nowe Miasto Lubawskie, Brodnica, Toruń, Mogilno, Ostrów Lednicki, Gniezno, Poznań, Murowana Goślina, Sulęcin, Słubice 25 lipca 2006 (odcinek Olsztyn-Toruń) warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie, wielkopolskie, lubuskie Szlak prowadzić ma[potrzebny przypis] z Estonii, przez Łotwę i Litwę. Odcinek Mogilno-Gniezno biegnie trasą Szlaku Piastowskiego. Odcinek Murowana Goślina-Słubice nazywany jest Lubuską Drogą św. Jakuba. We Frankfurcie nad Odrą łączy się z drogami jakubowymi w Niemczech[17].
Małopolska Droga św. Jakuba 205 km Sandomierz, Klimontów, Kotuszów, Szydłów, Szczaworyż, Wiślica, Skalbmierz, Pałecznica, Niegardów, Więcławice Stare, Kraków 25 lipca 2009 świętokrzyskie, małopolskie Docelowo droga ma prowadzić z Lublina. Łączy się z Via Regia (trasa przez Wrocław) lub z Drogą Śląsko-Morawską (trasa przez Pragę). Przygotowywana jest odnoga z Sandomierza przez Tarnobrzeg i Koprzywnicę. [18]
Via Regia 918 km Korczowa, Przemyśl, Przeworsk, Krzemienica, Rzeszów, Góra Ropczycka, Dębica, Pilzno, Tuchów, Tarnów, Wojnicz, Brzesko, Bochnia, Kraków, Ojców, Pieskowa Skała, Sułoszowa, Przeginia, Olkusz, Bukowno, Sławków, Sosnowiec,

Dąbrowa Górnicza, Będzin, Czeladź, Sączów, Piekary Śląskie, Góra św. Anny, Opole, Skorogoszcz, Brzeg, Wrocław, Legnica, Lubań, Zgorzelec

nieotwarta w całości podkarpackie, małopolskie, śląskie, opolskie, dolnośląskie Docelowo prowadzić ma z Ukrainy, ze Lwowa (a w dalszej przyszłości z Kijowa). W Zgorzelcu łączy się z Ekumeniczną Drogą Pątniczą ([19]). [20]
Pomorska Droga św. Jakuba 1020 km Gdańsk, Lębork, Szczecin 28 lipca 2013 Województwo warmińsko-mazurskie, pomorskie, zachodniopomorskie Pomorska Droga św. Jakuba rozpoczyna się w litewskiej Kretindze, polskie odcinki szlaku to kolejno:

Elbląska Droga św. Jakuba (63 km), Gdańska Droga św. Jakuba (88 km), Żukowska (Kaszubska) Droga św. Jakuba (26 km), Kartuska Droga św. Jakuba (25 km), Lęborska Droga św. Jakuba (90 km), Słupska Droga św. Jakuba (63 km), Zachodniopomorska Droga św. Jakuba (641 km) W Świnoujściu łączy się z Meklembursko-Północnoniemiecką Drogą św. Jakuba[21].

[22][23]
Nyska Droga św. Jakuba 106 km Głuchołazy, Nysa, Skorogoszcz 29 października 2009 opolskie W Skorogoszczy łączy się z Via Regia. [24][25]
Miedziana Droga św. Jakuba 45 km Ścinawa, Lubin, Chocianów ? dolnośląskie W Chocianowie łączy się z Dolnośląską Drogą.
Ślężańska Droga św. Jakuba(inne języki) 55 km Ślęża, Wrocław 25 lipca 2009 dolnośląskie W Środzie Śląskiej łączy się z Via Regia. [26]
Śląsko-Morawska Droga św. Jakuba ? Kraków, Oświęcim, Racibórz, Karniów Racibórz 20 lipca 2019, częściowo nieotwarta małopolskie, śląskie Łączy się z czeskimi Drogami św. Jakuba.
Żytawska Droga św. Jakuba 190 km Zgorzelec, Żytawa ? dolnośląskie Łączy się z Czeskimi Drogami św. Jakuba, prowadzi do Pragi.
Mazowiecka Droga św. Jakuba ? odnoga północna: Warszawa, Modlin, Czerwińsk, Wyszogród, Dobrzyń nad Wisłą, Włocławek, Kruszwica, Mogilno

odnoga południowa: Warszawa, Niepokalanów, Puszcza Mariańska, Skierniewice, Piotrków Trybunalski

październik 2014 mazowieckie, kujawsko-pomorskie, łódzkie otwarta[27] [28]
Beskidzka Droga św. Jakuba otwarte 23 km Stary Sącz, Podegrodzie, Myślenice, Wadowice, Szczyrk, Simoradz, Szczyrk maj 2012 małopolskie, śląskie [29]
Lubelska Droga św. Jakuba 127,5 – 141 km Lublin, Kraśnik, Annopol, Sandomierz 25 lipca 2013 lubelskie, świętokrzyskie otwarta, długość szlaku zależy od wybranego wariantu – przez most w Annopolu liczy 141 km, a przez prom w Zawichoście – 127,5 km. [30]
Jasnogórska Droga św. Jakuba 68 km (w tym 12 km razem z Via Regia) Częstochowa, Konopiska, Lubsza, Sączów, Piekary Śląskie 25 kwietnia 2015 śląskie częściowo pokrywa się z Via Regia (ostatnie 12 km Sączów – Piekary Śląskie) [31]
Częstochowska Droga św. Jakuba 112 km Częstochowa, Blachownia, Cisie, Łebki, Braszczok, Pawełki, Glinica, Lubecko, Kanus, Draliny, Lisowice, Kośmidry, Żędowice, Jemielnica, Dziewkowice, Strzelce Opolskie, Księży Las, Dolna, Poręba, Góra św. Anny 24 lipca 2017 śląski, opolskie Odcinek Drogi św. Jakuba: Częstochowa – Góra św. Anny łączy dwa znane w Polsce i na świecie miejsca pielgrzymkowe: Jasną Górę oraz Górę św. Anny i stanowi ważny element w polskiej sieci pielgrzymich dróg św. Jakuba. Jest „Szlakiem Maryjnym”: Częstochowa (Jasna Góra), Blachownia (kościół Matki Bożej Królowej Polski), Łebki (kapliczka MB), Pawełki (kościół Matki Boskiej Fatimskiej), Lubecko (kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny), Żędowice (kościół Matki Boskiej Bolesnej), Jemielnica (kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Jakuba). [32]
Nadsańska Droga św. Jakuba 61,4 km Bieliny, Ulanów, Nisko, Stalowa Wola, Sandomierz listopad 2022 podkarpackie, świętokrzyskie W Sandomierzu łączy się z Małopolską Droga św. Jakuba [33]

Droga św. Jakuba w literaturze, muzyce i filmie

edytuj

Literatura

edytuj
  • Aymeric Picaud, Codex Calixtinus (1130/40-50) – średniowieczny rękopis, którego piąta księga uważana jest za najstarszy przewodnik po Drodze św. Jakuba
  • Paulo Coelho, Pielgrzym (O Diário de um Mago, 1987) – powieść
  • Pierre Barret i Jean-Noël Gurgand, I my pójdziemy na kraniec świata (Et nous irons au bout du monde, 1979) – trzecia i ostatnia część francuskiej powieści historycznej z okresu wypraw krzyżowych Turnieje Boże
  • Shirley MacLaine, The Camino: A Journey of the Spirit (Nowy Jork, Simon & Schuster Adult Publishing Group, 2000) – powieść, wydana w Europie pt. The Camino: A Pilgrimage of Courage (Londyn, Pocket Books, 2001)

Film

edytuj

Muzyka

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Andrzej Datko. Kokijardzi. „Wiedza i Życie”, 11/2009. ISSN 0137-8929. 
  2. ↑ Peter Alex: Camino del Norte, Camino del Interior, Camino Liebanego i Camino Primitivo wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Caminodelavida. [dostęp 2015-07-16].
  3. ↑ Statystyki Biura Pielgrzyma – styczeń 2016 [online], Camino de Santiago | Droga Świętego Jakuba [dostęp 2016-02-25].
  4. ↑ Pielgrzymka za zwycięstwo na Mundialu – ekai.pl.
  5. ↑ Zofija: Pielgrzymka papieża Franciszka do Santiago. Caminodelavida. [dostęp 2015-07-16].
  6. ↑ Czyściec Europy wywiad – wyborcza.pl.
  7. ↑ Rok Święty Compostelański przedłużony. Jubileusz szansą na „odnowienie rodzinnych wartości” [online], tvp.info, 14 listopada 2021 [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  8. ↑ a b Statystyki Oficina de Peregrinaciones.
  9. ↑ Piotr Drzewiecki, Statystyki Biura Pielgrzyma za 2016 rok, 5 stycznia 2017 [dostęp 2017-12-27].
  10. ↑ Piotr Drzewiecki, Camino de Santiago 2015 w liczbach – statystyki Biura Pielgrzyma [online], 5 stycznia 2016.
  11. ↑ Piotr Drzewiecki, Credencial – paszport pielgrzyma – nowe zasady od kwietnia 2016 roku [online], Caminodelavida [dostęp 2017-12-27].
  12. ↑ Andrzej Marek Wyrwa: Święty Jakub Apostoł. Malakologiczne i historyczne ślady peregrynacji z ziem polskich do Santiago de Compostela. Lednica – Poznań 2009: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, 2009, s. passim.
  13. ↑ Odsłonięcie tablicy upamiętniającej pielgrzymkę z 1404 roku [online], ursynow.waw.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2005-04-27].
  14. ↑ Witaj na drodze św. Jakuba.. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-06)].
  15. ↑ Droga św. Jakuba.
  16. ↑ Droga Sudecka. camino.net.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-24)]..
  17. ↑ Viadrina.
  18. ↑ Droga Małopolska.
  19. ↑ Ökumenischer Pilgerweg.
  20. ↑ Via Regia. camino.net.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-18)].Via Regia.
  21. ↑ Droga Meklembursko-Północnoniemiecka.
  22. ↑ Pomorska Droga św. Jakuba.
  23. ↑ mapa szlaku.
  24. ↑ Droga Nyska. nysa.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-04)]..
  25. ↑ mapa trasy.
  26. ↑ Droga Ślężańska.
  27. ↑ „Pielgrzymek”, nr 8/2011.
  28. ↑ Droga Mazowiecka.
  29. ↑ Szlaki św. Jakuba.
  30. ↑ Droga Lubelska.
  31. ↑ Jasnogórska Droga św. Jakuba – Drogi św. Jakuba w Polsce [online], camino.net.pl [dostęp 2017-05-27] (pol.).
  32. ↑ Częstochowska Droga św. Jakuba.
  33. ↑ Droga Nadsańska [online], Droga św. Jakuba w Polsce - www.camino.net.pl, 22 kwietnia 2023 [dostęp 2024-04-08].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Droga_św._Jakuba&oldid=74853731”