Zagórzanie

Zagórzanie (górale zagórzańscy) – góralska grupa etnograficzna narodowości polskiej zamieszkująca część Beskidu Wyspowego i północną stronę Gorców. Stolicą regionu zagórzańskiego jest miasto Mszana Dolna. Zagórzanie posiadają własny folklor, bogatą tradycję, strój oraz gwarę.

Strój górali zagórzańskich

Figura kobiety w stroju zagórzańskim w Mszanie Dolnej

Mapa terenów zamieszkałych przez Zagórzan

Zasięg terytorialny

Zagórzanie zamieszkują północną stronę Gorców i część sąsiadującego z nimi Beskidu Wyspowego. Od południa graniczą z Podhalanami, od północnego wschodu z Lachami Limanowskimi, od południowego wschodu z Góralami Łąckimi, natomiast na północnym zachodzie z Kliszczakami.

Niegdyś tereny zamieszkiwane przez górali zagórzańskich obejmowały tereny Rabki Zdroju i okolicznych wsi, jednak w ostatnich latach owe tereny uległy silnemu wpływowi kultury podhalańskiej

Ważniejsze miejscowości zagórzańskie

• Mszana Dolna
• Kasina Wielka
• Kasinka Mała
• Niedźwiedź
• Konina
• Lubomierz
• Podobin
• Raba Niżna
• Olszówka
• Poręba Wielka
• Łętowe

Ważniejsze góry na terenie zagórzan

• Lubogoszcz
• Śnieżnica
• Ćwilin
• Szczebel
• Luboń Wielki
• Turbacz
• Kudłoń

Strój ludowy

Strój męski składał się z tzw. hazuki, uszytej z sukna samodziałowego czarnego lub brązowego, sukiennych białych spodni oraz krótkiego białego serdaka ze skór owczych bez rękawów, wkładanego na koszulę (spinaną niegdyś mosiężną spinką) i pod hazukę. Spodnie miały dwa przypory, zdobione parzenicą w kolorze czerwonym i niebieskim. Na nogi wkładano kierpce przytrzymywane skórzanymi rzemieniami. Gdy wychodzili na zewnątrz ubierali na siebie kożuchy z owczej skóry (kubraki) aby ochronić się przed zimnem. Głowę okrywał filcowy kłobuk.

Kobiety nosiły białe spódnice zdobione wzorami. Plecy okrywała tzw. łoktuszka, a głowę mężatek czepiec. Zamożne gospodynie miały spódnice i zapaski z wełny i jedwabiu. Na nogi wkładały kierpce, zaś od święta buty z miękkimi cholewami.

• 
  Stroje Zagórzan w Orkanówce
• 
  Serdak górala zagórzańskiego
• 
  Męski i żeński strój Zagórzan
• 
  Kierpiec Zagórzanina

Folklor

Folklor zagórzański zachował się stosunkowo słabo do dzisiejszych czasów, ulegając wpływom z sąsiedniego Podhala czy też Lachów.

Tradycyjna muzyka zagórzańska ma wiele wspólnego z muzyką wszystkich górali karpackich (m.in. obecność tzw. skali góralskiej). Od zawsze wykonywana była w składzie: skrzypce-prym, skrzypce-sekund oraz basy. W nielicznych już tradycyjnych melodiach zagórzańskich dominują durowe, wysokie brzmienia. Zachowały się jeszcze żywiołowe melodie pasterskie. Tradycyjna muzyka tego regionu, najbardziej autentyczna i prawdziwa, po dzień dzisiejszy grywana jest przez starszych mieszkańców regionu.

W zapomnienie odeszły tradycyjne instrumenty pasterskie, takie jak: fujarki, piszczałki i dudy. Podobnie w szczątkowym stanie zachowały się tańce pasterskie i solowe. Lepiej zachowały się tańce „od Lachów” takie jak np. polki. Na terenie zagórzan czasami tańczone były tańce zapożyczone z Podhala (cyfrowany, zbójnicki).

Zagórzańskie zespoły folklorystyczne

• Zespół Regionalny „Kasinianie – Zagórzanie”
• Zagórzański Zespół Folklorystyczny „Dolina Mszanki”
• Zespół Folklorystyczny „Porębiański Ród”
• Zespół Regionalny ,,Mali Rabianie''

Słynne postacie z Zagórza

* Władysław Orkan

• Józefa Kobylińska
• Stanisław Ciężadlik
• Bolesław Żaba
• Sebastian Flizak
• Justyna Kowalczyk
• Stanisław Dobrowolski
• Wojciech Rypel
• Antonina Zachara-Wnękowa
• Piotr Kaleciak

Linki zewnętrzne

• Szczegółowy opis strojów Zagórzańskich