Jurków (powiat limanowski)
Jurków – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Dobra.
| wieś | |
 Zabytkowy kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jurkowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
530[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
1249[3] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-643[4] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0423858 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Dobra  | |
 49°41′19″N 20°14′00″E/49,688611 20,233333[1]
| |
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jurków. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.
Geografia
edytujJurków położony jest w północno-zachodniej części powiatu limanowskiego w województwie małopolskim.
Znajdująca się w Beskidzie Wyspowym miejscowość ma atrakcyjne dla turystów i letników położenie pomiędzy najwyższymi jego szczytami: Mogielicą, Łopieniem i Ćwilinem. Przez wieś przepływa potok Jurkówka. Jurków zajmuje dno doliny oraz dolne, łagodne i równinne stoki. Zabudowania położone są na wysokości ok. 490–570 m n.p.m.[5]
Rzeźba okolicznego terenu ma charakter górzysty. Znajdują się tu średnie góry, przecinane wąskimi dolinami potoków[6].
Integralne części wsi
edytuj| części wsi | Czerniki, Do Maludego, Folwark, Gdowicze, Judy, Krawce, Kuligi, Parużniki, Potok, Pólkówka, Rubisie, Siciarze, Słuchany, Szerszenie, Szlagi, Śliwówka, Trzopki, Urbasie, Wróblówka, Zawady |
Historia
edytujPierwsze wzmianki o Jurkowie pochodzą z 1364 roku, w dokumencie erygującym parafię w Dobrej. Wspomniana jest tam również wieś Jurze – obecny Jurków. Wieś w tych czasach była częścią tzw. klucza dobrzańskiego, będącego własnością rodu Lubomirskich. Następnie zarząd nad Jurkowem przechodził kolejno w ręce rodów: Ratołdów, Błędowskich, Pieniążków, Lubomirskich i Małachowskich.
W XIX wieku Jurków, podobnie jak cała okolica, znacznie ucierpiał na skutek rabunkowego wycinania lasów dla celów przemysłowych[9].
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].
Rolnictwo
edytujJurków ma typowo rolniczy charakter. Większość jego obszaru zajmują łąki, na których hodowane jest bydło mleczne. W uprawach przeważają rośliny zbożowe i pastewne[6].
Relatywnie duży jest obszar wsi zajęty pod sady, plantację aronii i porzeczki[6].
Gospodarstwa są niewielkie, a należące do nich grunty znacznie rozdrobnione i oddalone od zabudowań. Większość z nich nie jest samowystarczalna[6].
Turystyka
edytujNajwiększą atrakcją Jurkowa jest drewniany kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy z 1913, należący do parafii w Jurkowie, oraz znajdująca się przy nim stara plebania.
Miejscowość stanowi dobrą bazę wypadową do zwiedzenia nie tylko tych pobliskich szczytów, ale również dalszych. Umożliwiają to przechodzące przez miejscowość szlaki turystyki pieszej i rowerowej.
- Szlaki turystyczne
– niebieski z Kasiny Wielkiej przez Śnieżnicę, przełęcz Gruszowiec, Ćwilin, Jurków, Mogielicę do Szczawy.- Szlaki rowerowe
- czerwony – z Jurkowa (4 km), przez przełęcz Rydza-Śmigłego, Łopień (2,5 km) do Dobrej.
W okolicach Jurkowa znajdują się cztery szczyty umożliwiające starty na paralotni. Są to Śnieżnica, Ćwilin, Mogielica oraz Łopień.
Jurków posiada również bazę noclegową: schronisko młodzieżowe czynne przez cały rok i gospodarstwa agroturystyczne. W centrum wsi znajduje się restauracja.
Religia
edytujW roku 1913 biskup Leon Wałęga podjął decyzję o wyłączeniu obszaru Jurkowa z parafii w Dobrej. Rozpoczęto wówczas budowę świątyni. 10 maja 1925 została erygowana samodzielna parafia[11].
-
Widok z Jurkowa na Mogielicę -
Zajazd Mogielica -
Remiza OSP -
Dawna remiza
.jpg)
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 47718
- ↑ A. Matuszczyk, s.71
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 409 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Geoportal.gov.pl [online], geoportal.gov.pl [dostęp 2020-02-25] (pol.).
- ↑ a b c d Maria Widomska-Palka: Sołectwo Jurków. Urząd Gminy Dobra, 19-04-2005. [dostęp 2010-10-17]. (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ A. Matuszczyk, s.72
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-03].
- ↑ P. Skoczek, s.16
Bibliografia
edytuj- Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 16-21. ISBN 978-83-88383-43-4.
- Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2008, s. 71-72. ISBN 978-83-89188-78-6.