Papowo Biskupie
Papowo Biskupie (niem. Bischöflich Papau) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Papowo Biskupie na brzegu Jeziora Papowskiego, niemal w centrum historycznej ziemi chełmińskiej.
| wieś | |
.jpg) Ruiny zamku krzyżackiego z XIV wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (marzec 2011) |
753[2] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-221[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0848121 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie  | |
 53°15′04″N 18°33′49″E/53,251111 18,563611[1]
| |
Historia
edytujWcześniej wieś była znana pod nazwami Papouo (1222), Papowe (1284), Popow (1326), Papav lub Papaw (1327) i Pfaffendorf (1554)[4].
Najstarsza znana wzmianka o Papowie pojawiła się 5 sierpnia 1222. Dotyczy ona przekazania jej przez biskupa płockiego Gedko biskupowi Chrystianowi[5]. W latach 1466–1505 królewszczyzna królów Polski, a następnie darowana przez króla Aleksandra Jagiellończyka biskupom chełmińskim.
W XVII w. ośrodek klucza obejmującego wsie Chrapice, Dubielno, Falęcin, Folgowo, Kończewice, Nowy Dwór Królewski, Pluskowęsy, Sarnowo, Staw, Trzebcz Królewski i Zegartowice[6]. Własnością kościelną miejscowość przestała być w 1773.
W latach 30. XX wieku właścicielami majątków ziemskich w Papowie Biskupim byli m.in.: Stanisław Gościniak, Jan Koliński, Bogdan Neumann, Jan Rudnicki, Jan Sadowski oraz Władysław Waligóra[7].
W latach 1954–1972 wieś była siedzibą władz gromady Papowo Biskupie.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. Jest wsią sołecką, w skład której wchodzą także miejscowości Falęcin i Kucborek oraz siedzibą władz gminy Papowo Biskupie.
Czasy współczesne
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0848138 | Wybudowanie | część wsi |
W latach 1986–1991 w Papowie budowano pawilon handlowy[10]. W 1991 oddano do użytku drogę łączącą Papowo Biskupie z Bielczynami (przez Kucborek) oraz 2,4 km wodociągu (10 przyłączy)[10]. W 1993 roku wybudowano dywanik asfaltowy o długości 150 m do nowego młyna w Papowie Biskupim[10]. W 1995 roku rozbudowano hydrofornię oraz wybudowano sieć wodociągową[11]. W 1999 roku wybudowano boisko sportowe, salę gimnastyczną, wymieniono kotłownię na olejową w gimnazjum oraz wyremontowano dach w ośrodku zdrowia[11]. Rok później oddano do użytku pierwszej w gminie pełnowymiarową salę gimnastyczną[12]. W 2000 roku rozpoczęto kanalizację i modernizacje odcinka wodociągu w Papowie Biskupim[12]. Rok później rozbudowano kanalizację sanitarną oraz wybudowano chodnik w głównej części wsi[12]. W 2002 roku Papowo Biskupie wykupiło działki od Wiejskiej Spółdzielni Handlowo-Produkcyjnej (obecnie znajduje się tam plac zabaw)[12]. W 2005 roku rozpoczęto remont drogi Papowo Biskupie-Falęcin o długości 914 m, wymieniono część oświetlenia ulicznego oraz wybudowano nowe chodniki i zatoki postojowe[13]. W 2006 roku wybudowano parking, plac zabaw i drogę Papowo Biskupie-Żygląd[13]. W latach 2006–2007 budowano drogę Papowo Biskupie-Storlus oraz wymieniono kolejną część lamp ulicznych[13]. Dzięki wsparciu powiatu w 2006 roku wyremontowano drogę Papowo Biskupie-Staw[13]. W 2008 roku wymieniono zaplecze kuchenne w Gminnym Ośrodku Kultury oraz wyremontowano drogę Papowo Biskupie-Falęcin[14]. W 2009 roku rozpoczęto II etap remontu drogi Papowo Biskupie-Żygląd, placu postojowego przy kościele wraz z dojazdami, budowę kanału tłocznego ścieków Wrocławki-Papowo Biskupie, ogrodzenie boiska, budowy sieci kanalizacyjnej i ciśnieniowej[14]. W 2010 roku zakończono budowę sieci ciśnieniowej, zmodernizowano ujęcia wody oraz wyremontowano drogę przy ośrodku zdrowia[14][15]. W 2011 roku wyremontowano remizę OSP[15]. W 2012 roku wybudowano trybuny na boisku szkolnym[14]. W 2013 roku wyremontowano świetlicę przy OSP, drogę Papowo Biskupie-Falęcin oraz wyposażono kuchnię Gminnego Ośrodka Kultury[14].
Zabytki
edytujKościół
edytujZbudowany pod koniec XIV wieku. W roku 1768 została dobudowana kaplica św. Huberta, która ufundował Jakub Zalewski, właściciel Zakrzewa. W tym czasie powstała też być może dolna część wieży. Górna część została dobudowana w 1841 roku. Kościół był remontowany w roku 2005 (dzwonnica), 2007 (elektronika) oraz w latach 2008–2009 (organy kościelne). Obiekt wpisany na listę rejestru zabytków (nr rej: A/106 z 13.04.1937)[16].
Zamek krzyżacki
edytujZamek krzyżacki zbudowany pomiędzy w latach 1280–1300, obecnie w ruinie. Zamek był wybudowany z głazów narzutowych oraz granitu[17][18]. Obiekt wpisany na listę rejestru zabytków (nr rej: A/106 z 13.04.1937)[19].
Park dworski
edytujZbudowany pod koniec XIX w., obecnie w rękach prywatnych. Położony na końcu wsi przy drodze na Dubielno. Obiekt wpisany na listę rejestru zabytków (nr rej: 477 z 17.06.1985)[19].
Szlaki piesze:
„Szlak zamków i miejsc martyrologii” o długości 38 km. Przebieg: Chełmno - Klamry - Rybieniec - Stolno - Małe Czyste - Wielkie Czyste - Storlus - Papowo Biskupie - Wrocławki - Dubielno - Lipienek - Kornatowo[20].
„Szlak Chełmińskie osty” o długości 10 km. Przebieg: Chełmża - Bielczyny - Kucborek - Papowo Biskupie[21].
Demografia
edytuj| Rok | Liczba ludności |
|---|---|
| 1773 (pierwszy spis) | 291 |
| 1864 | 494 |
| 1885 | 427 |
| 1910 | 519 |
| 1945[22] | 568 |
Transport
edytujW odległości 2 km na zachód od centrum wsi przebiega droga krajowa nr 91 łącząca Gdańsk z Łodzią, natomiast od strony wschodniej w odległości 4 km przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa łącząca Toruń z Malborkiem ze stacją we Wrocławkach.
Oświata i kultura
edytujW Papowie Biskupim znajduje się biblioteka i gimnazjum (wybudowane w 1968 r.). W bibliotece znajduje się 18 964 woluminów, w tym 5205 dla dzieci i młodzieży, 7922 dla dorosłych oraz 5767 książek literatury niebeletrystycznej. Biblioteka dostała w 2004 dofinansowanie od Ministerstwa Nauki i Informatyzacji RP na możliwość korzystania z internetowej bazy danych. Początki oświaty we wsi datuje się na XVII wiek. W 1647 powstała tu pierwsza szkoła z jednym nauczycielem.
W Papowie Biskupim znajduje się również jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Według przekazów założył ją w 1928 roku Jan Frąckiewicz. W 1963 roku wybudowany został aktualnie użytkowany budynek straży. W połowie lat 80. przebudowano część garażową remizy na dodatkowy pojazd. W 1995 roku papowska jednostka została włączona do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KRSG)[23].
Przyroda
edytujNa terenie wsi położone jest Jezioro Papowskie o powierzchni 35 ha. W parku koło pałacu i przy ruinach zamku rosną dwa dęby będące pomnikami przyrody[24].
Ludzie związani z Papowem Biskupim
edytujSport
edytujW Papowie Biskupim istnieje drużyna piłkarska, która nazywa się LKS Kasztelan[25]. Drużyna ta występuje obecne w V lidze (A klasa) podokręgu toruńskim.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96973
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 903 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Waldemar Rodzynkowski: Zarys dziejów gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 1996. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Diecezja toruńska historia i teraźniejszość tom 5 dekanat chełmżyński[potrzebny przypis]
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Zarys dziejów gminy Papowo Biskupie. 1996.
- ↑ Europa w rodzinie. Ziemiaństwo polskie w XX wieku. [dostęp 2017-07-18].
- ↑ Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 4 sierpnia 2015 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2015 r. poz. 1636)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 141. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 142. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b c d Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 143. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b c d Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b c d e Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 145. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 146. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. kujawsko-pomorskiego. [dostęp 2013-02-05].
- ↑ . Był siedzibą komturstwa a później prokuratorstwa. Informacje pochodzą z tabliczki znajdującej się na ruinach zamku. Zdjęcie tabliczki dostępne jest tutaj.
- ↑ archeozamki.pl [online], archeozamki.pl [dostęp 2018-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-23].
- ↑ a b http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2030%20czerwca%202014/KUJ-rej.pdf
- ↑ Chełmno - Kornatowo (Martyrologii, pieszy, czerwony) 🌲🚶🌳 Wirtualne Szlaki [online], wirtualneszlaki.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Papowo Biskupie - Chełmża (szlak pieszy, żółty) 🌲🚶🌳 Wirtualne Szlaki [online], wirtualneszlaki.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Szkice z dziejów gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 54, 85,.
- ↑ OSP Papowo Biskupie [online], osp.papowobiskupie.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Przyroda Województwa Toruńskiego. Toruń: Oficyna Wydawnicza Turpress, 1992.
- ↑ LKS Kasztelan Papowo Biskupie - strona nieoficjalna. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Papowo Biskupie w Toruńskim Serwisie Turystycznym
- Podstawowe informacje o wsi
- Papowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 849.