Zegartowice (województwo kujawsko-pomorskie)
Zegartowice (niem. Segertsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Papowo Biskupie. Wieś zajmuje powierzchnię 576,58 hektarów[4]. W 2013 roku Zegartowice liczyły 9 podmiotów gospodarczych[4].
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
492[2] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-221[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0848196 |
Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
 53°14′39″N 18°31′27″E/53,244167 18,524167[1]
| |
.JPG)
Historia
edytujŚredniowiecze
edytujPo wybudowaniu zamku krzyżackiego w Papowie Biskupim, Zegartowice należały do zamku. W okresie późnego średniowiecza Zegartowice należały wtedy do tak zwanego klucza papowskiego [5]. Pierwsza wzmianka w źródle pisanym dotyczącym miejscowości pochodzi z roku 1405[4]. W kronikach i dokumentach wieś występowała pod nazwami: Segehardsdorff (1405), Segirsdorff, Zygaertowicze (1522), Ziegartowicze[4]. W średniowieczu wieś ta była własnością rycerską i leżała w granicach komturstwa, a później do prokuratorstwa papowskiego[4]. W 1419 roku rycerz Jenchow był zobowiązany do 1 służby w zbroi lekkiej[4]. Innymi rycerzami byli: Kacper, Jakub Dytrych, Jokusz (z lat 1423-28 i 1438), którzy byli oni zobowiązani do 1 służby w zbroi lekkiej[4].
Nowożytność
edytujW 1522 wieś przekazano diecezji chełmińskiej, od mieszczanina toruńskiego Bertolda Trosta[4]. W 1570 roku część wsi należała do Krzysztofa Zegartowicza, później do Feliksa Rudnickiego, rodziny Szelińskich i Nieiweszyńskich[4]. W 1614 roku Zegartowice liczyły 20 włók[4]. Większe włoki należały do: Dyraya, Wacha, Kutery, Cierpiałki, Siodmaka[4]. Pod wojny polsko-szwedzkiej Zegartowice mocno ucierpiały. Źródła historyczne podają, że ocalał tylko majątek Cierpiałki[4].
W 1772 roku ziemie zostały przekazane dla Prus[4]. Rok później nastąpił pierwszy spis ludności. Wtedy miejscowość liczyła 65 osób (m.in. zarządcę folwarku Gomlińskiego, owczarza Albrecha Krzewskiego, chłopów danników Pawła Sobiechowskiego, Józefa Kamińskiego oraz Piotra Kujawę)[4]. Właścicielami wsi byli: Wincenty Sulerzycki (1800), Hans Richard Bremer (1872), ks. Bentheim (po I wojnie światowej), rodzina Wiirtz (1938-1946)[4]. W 1947 roku Zegartowice zostały upaństwowione[4].
W 1885 roku Zegartowice liczyły 270 hektarów powierzchni. We wsi znajdowało się 12 budynków mieszkalnych zamieszkanych przez 84 mieszkańców (51 katolików i 33 ewangelików)[4].
Pod koniec XIX wieku zbudowano pałac, który stoi do dziś[4]. Po znalezieniu się w państwie Pruskim Zegartowice znalazły się w powiecie chełmińskim[4]. W czasach zaborów istniała szkoła, która w 1867 roku liczyła 18 uczniów (byli to tylko dzieci katolickie), a w 1904 już 70 uczniów. W 1928 roku w szkole było: 25 dzieci katolickich, 1 nauczyciel, jedną klasę, 8 dzieci ewangelickich. W okresie międzywojennym sołtysem Zegartowic był Berthold Schwenk.
Współczesność
edytujW okresie II wojny światowej, 21 stycznia 1943 roku mieszkaniec wsi Wiktor Skowroński został skazany na pobyt w obozie karnym, za to, że przywłaszczył sobie paczkę zawierającą: ciasto piernikowe, tabliczkę czekolady, 3 jabłka i papier. Zginął w jednym z tych zakładów.
W roku 1973 do Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Chełmińskiej został zatrudniony mieszkaniec wsi Stanisław Nowak.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego.
W 2001 roku rozpoczęto: modernizację oczyszczalni ścieków, budowę sali gimnastycznej, kanalizację miejscowości[6]. Salę gimnastyczną i oczyszczalnie ścieków oddano do użytku w 2003 roku[6]. W tym samym czasie w szkole podstawowej wymieniono sposób ogrzewania na olejowy[6]. W 2004 roku wybudowano szkolne boisko, w 2005 chodniki i zatoki postojowe[7]. W 2006 roku rozpoczęto budowę kanalizacji Zegartowice-Żygląd-Jeleniec[7]. W 2008 roku rozpoczęto rozbudowę oczyszczalni ścieków w miejscowości (budowę zakończono w 2009 roku)[8]. W 2010 roku ogrodzono boisko oraz wybudowano ławki w miejscowości[9].
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków NID[10] na listę zabytków wpisany jest park dworski z drugiej połowy XIX w., nr rej.: A/334 z 6.03.1985.
Miejsca w Zegartowicach
edytujObecnie we wsi działa publiczna szkoła podstawowa[11]. Obecnie szkoła ma 138 uczniów.
Miejscowość ma swoją własna ochotniczą straż pożarną, która została założona w 1992 roku. Straż ta jest organizacją pozarządową[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160802
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1619 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 137. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 41. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b c Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 143. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 145. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 146. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 30 [dostęp 2016-05-26].
- ↑ Szkoła Podstawowa w Zegartowicach, Zegartowice, - 13 [online], szkolnictwo.net [dostęp 2017-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-06].
- ↑ Ochotnicza Straż Pożarna w Zegartowicach, Zegartowice [online], bazy.ngo.pl [dostęp 2017-11-28].
Bibliografia
edytuj- Zegartowice 1.) dobra, powiat chełmiński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 561.
- Zegartowice 2.) wś, powiat chełmiński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 561.