Dubielno (powiat chełmiński)
Dubielno (niem. Dübeln[4]) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Papowo Biskupie (północna Polska).
| wieś | |
 Szkoła podstawowa im. Mikołaja Kopernika | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
484[2] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-221[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0847972 |
Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
 53°14′36″N 18°37′56″E/53,243333 18,632222[1]
| |
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. Wieś zajmuje powierzchnię 855,15 ha[4]. Miejscowość posiada 72 gospodarstwa indywidualne.
Szkolnictwo
edytujW Dubielnie od 1970 jest szkoła podstawowa im. Mikołaja Kopernika.
Związki wyznaniowe
edytujDubielno należy do parafii św. Mikołaja w Papowie Biskupim[5].
Historia
edytujPrehistoria
edytujW neolicie zaczęła się na tych terenach kultura pucharów lejkowatych[4]. W początkowym okresie epoki żelaza tworzono tutaj zbiorowe groby.
Średniowiecze
edytujPierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1341[4]. W źródłach wieś występowała pod nazwami Dubel (1341), Tubelle (1440), Dwbellen (1543), Dubelno (1570), Dubielno (1614), Duebeln (1910), Dübeln (1921)[4]. Nazwa miejscowości prawdopodobnie pochodzi od ryby dubiel[4].
W średniowieczu Dubielno należało się komuturstwa, a później do prokuratora papowskiego[4]. W 1341 roku Dytrych von Altenburg przekazał Hermanowi Kuthenowi przywilej na sołectwo[4]. Zakon krzyżacki w 1438 roku posiadał we wsi 42 łany[4]. W 1446 roku Dubielno stało się własnością królów polskich[4]. Król Aleksander Jagiellończyk w 1506 roku przekazał wieś biskupom chełmińskim[4]. W późnym średniowieczu Dubielno należało do tzw. klucza papowskiego[4].
Nowożytność
edytujW 1614 roku wieś liczyła 43 włóki[4]. Według spisu z 1614 roku w Dubielnie najbogatszymi mieszkańcami byli: Wlewski, Tylicki, Papała, Paluch, Błaszyk, Mazur, Wysocz, Mikułka, Spychała, Lesny, Skonieczka, Broda, Niemiec i Wrobl[4]. Dubielno zubożało pod wpływem wojen polsko-szwedzkich[4]. W XVII wieku pomiędzy Dubielnem a wsią Grzegorz porastał las[4].
W XVIII wieku na pewien czas poprawił się stan gospodarki w Dubielnie[4]. Od 1740 roku w wyniku działań wojennych i powodzi nastąpił drugi kryzys gospodarczy we wsi[4]. W tym roku w miejscowości mieszkali: Błażej Kukiełka, Jan Kosierek, Mikołaj Witek, Franciszek Jaworski, Jan Jaworski, Wojciech Kukiełka, Jędrzej Kukiełka[4]. Najbogatszym mieszkańcem Dubielna w 1757 roku był Florian Elzanowski[4].
Czas zaborów
edytujW 1772 Dubielno włączono do Prus w wyniku II rozbioru Polski. Pierwszy spis ludności pochodzi z 1773[4]. Wieś liczyła wtedy 151 mieszkańców[4]. Na terenach wsi była szkoła, w której w 1867 uczyło się 109 dzieci katolickich. W 1881 roku wieś liczyła 425 mieszkańców, w 1885 roku 653 mieszkańców, w 1910 roku 633 mieszkańców[4].
Okres międzywojenny
edytujW 1921 roku wieś liczyła 450 mieszkańców[4]. W ciągu 10 lat liczba ta wzrosła do 604[4]. W okresie międzywojennym w Dubielnie znajdowało się 11 prywatnych stawów o łącznej powierzchni 3,5 ha[4]. Właścicielem tamtejszego majątku dworskiego został się Ferdynand Butzamann, który wybudował dwór w 1936 roku[4]. W 1928 szkoła powszechna, katolicka, posiadała trzech nauczycieli (katolików), trzy klasy, do których uczęszczało 110 dzieci katolickich i 5 dzieci ewangelickich. Była to największa szkoła okresu międzywojennego w gminie.
II wojna światowa
edytujW czasie II wojny światowej zabito pomiędzy Lisewem, Mgoszczem a Józefkowem, 5 mieszkańców[4]. Ciała pomordowanych zakopano w polu[4]. Zachowane szczątki odnaleziono i przeniesiono w 1945 roku na cmentarz przy kościele w Papowie Biskupim[4]. Nazwiska pomordowanych trafiły do tablicy upamiętniającej zamordowanych w gminie Papowo Biskupie w 1990 roku[4]. Podczas wojny do niemieckiej listy narodowej należało 7 mieszkańców Dubielna[4]. Pod koniec stycznia z Dubielnia odeszły wojska niemieckie[4].
W 1945 roku NKWD wywiozło czterech mieszkańców Dubielna do obozów pracy w ZSRR[6]. Po zakończeniu II wojny światowej we wsi mieszkało 470 mieszkańców (140 rodzin)[7].
Historia współczesna
edytujW 2004 roku Dubielno liczyło 505 mieszkańców[8]. W 1997 roku w szkole podstawowej dobudowano instalacje ciepłownicze, toalety, szatnie i hol[9]. W 1997 roku wyremontowano drogę dojazdową do wsi[9]. W 2000 roku rozbudowano szkołę podstawową oraz kontynuowano remontowanie dróg w miejscowości[10]. W 2003 roku w szkole podstawowej został zmieniony sposób ogrzewania na olejowe[10]. W 2005 roku rozpoczęto budowę drogi Dubielno-Grzegorz o łącznej długości 1760 metrów[11]. W 2013 roku w Dubielnie znajdowało się 17 podmiotów gospodarczych[4].
Obiekty
edytuj- Szkoła podstawowa
- Zniszczone boisko należące do szkoły, leżące na terenach byłego cmentarza ewangelickiego[12]
- Figurka maryjna.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 26743
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Powiat chełmiński. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-20)]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 122-123. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ strona główna. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-10)]. (pol.).
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 80. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 85. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 96. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 142. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 143. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość tom 5 Dekanat Chełmżyński Toruń 1995 ISBN 83-86471-20-4