Kłodawa (gmina w województwie lubuskim)

Kłodawa
	gmina wiejska
	; Urząd Gminy w Kłodawie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	gorzowski
TERC	0801042
Siedziba	Kłodawa
Wójt	Anna Mołodciak (2006)
Powierzchnia	234,72 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności	; 8701
• gęstość	39,09 os./km²
Nr kierunkowy	(+48) 95
Kod pocztowy	66-415
Tablice rejestracyjne	FGW
	Adres urzędu:ul. Gorzowska 40; 66-415 Kłodawa
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	11
Liczba miejscowości	19
	Położenie na mapie powiatu;
	52°47′29″N 15°12′57″E/52,791389 15,215833
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Kłodawa – gmina wiejska w Polsce, w województwie lubuskim, powiecie gorzowskim. W latach 1975–1998 wchodziła w skład województwa gorzowskiego.

Położenie

Gmina Kłodawa znajduje się w północno-zachodniej części województwa lubuskiego, w pobliżu Gorzowa Wielkopolskiego. Sąsiednie gminy to: Barlinek, Nowogródek Pomorski, Strzelce Krajeńskie, Lubiszyn, Gorzów Wielkopolski i Santok.

Z punktu widzenia regionalizacji fizycznogeograficznej gmina jest położona w megaregionie Pozaalpejska Europa Środkowa, prowincji Niż Środkowoeuropejski, podprowincji Pojezierze Południowobałtyckie, makroregionie Pojezierze Południowopomorskie i wchodzącym w jego skład mezoregionie Równina Gorzowska. Jest to teren o charakterze wyżynnym, ukształtowany pod wpływem procesów glacjalnych najmłodszego, bałtyckiego zlodowacenia, porośnięty gęstymi lasami, gdzie występują liczne jeziora^[2].

Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej gmina zalicza się do krainy I Bałtyckiej, dzielnicy 3 Pojezierze Wałecko-Myśliborskie, mezoregionu Równina Gorzowska^[3].

Warunki klimatyczne

Klimatogramⁱ dla gminy Kłodawa^[4]

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

40

0

-4

30

1

-2

20

6

-1

30

15

4

60

16

7

60

21

11

50

22

12

50

22

12

50

18

9

30

13

9

40

6

2

20

0

-3

Temperatury w °C
Opad całkowity w mm

Na jednostki imperialne

I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
1.6 32 25	1.2 34 28	0.8 43 30	1.2 59 39	2.4 61 45	2.4 70 52	2 72 54	2 72 54	2 64 48	1.2 55 48	1.6 43 36	0.8 32 27
Temperatury w °F Opad całkowity w calach

Obszar, w którym znajduje się gmina, należy do strefy klimatu umiarkowanego, na pograniczu dzielnicy pomorskiej i lubuskiej. Rejon ten zaliczany jest do najcieplejszych w Polsce. Wiatry wieją przeważnie z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego. Temperatury w latach 1981–2000 wahały się od –24,6 °C do +37,4 °C. Czas trwania pokrywy śnieżnej w okresach od listopada do kwietnia przekracza 25 dni. Liczba dni z mrozem i przymrozkami nie przekracza 90 do 100, a okres wegetacyjny trwa przez 200–215 dni^[5]. Początek fenologicznej wiosny (rozkwitanie roślin, których liście i kwiaty rozwijają się równocześnie) wypada pomiędzy 30 kwietnia a 10 maja. Początek wczesnej jesieni (pełnia kwitnienia wrzosów i dojrzewanie owoców kasztanowca) wypada pomiędzy 10 a 15 września.

Skrajne wartości opadów występują w lipcu (ok. 80 mm) i lutym (ok. 30 mm). Średnia liczba dni w roku z opadem śnieżnym wynosi 34 dni. Pierwszy opad śnieżny występuje średnio w drugiej połowie listopada, a ostatni w pierwszej połowie kwietnia. Średnia liczba dni pochmurnych wynosi około 150 rocznie, z czego najwięcej przypada na miesiące zimowe^[6].

Dane ze stacji meteorologicznej w pobliskim Gorzowie Wlkp. obrazują z dużym przybliżeniem warunki pogodowe w gminie^[7]^[8]:

Temperatury powietrza w °C
średnie								skrajne		amplitudy temperatur skrajnych
1971– –2000	1991– –2000	2001– –2005	2001– –2010	2015	2016	2017	2018	maksimum	minimum
1971– –2000	1991– –2000	2001– –2005	2001– –2010	2015	2016	2017	2018	1971 – 2018
8,6	9,0	9,2	9,3	10,2	9,8	9,6	10,7	37,4	-24,6	62,0

Opady atmosferyczne, prędkość wiatru, usłonecznienie i zachmurzenie
Roczne sumy opadów w mm								Średnia prędkość wiatru w m/s				Usłonecznienie w h				Średnie zachmurzenie w oktantach
1971– –2000	1991– –2000	2001– –2005	2001– –2010	2015	2016	2017	2018	2015	2016	2017	2018	2015	2016	2017	2018	2015	2016	2017	2018
531	541	553	572	424	473	872	402	2,7	2,5	2,7	2,6	1 853	1 697	1 578	2 148	5,3	5,5	5,7	4,9

Zasoby przyrodnicze

Obiekty przyrodnicze

Pomnikowe dęby

Jeziora Suche i Lubieszewko (Portki)

Jezioro Lubie

Jezioro Wojcieszyckie

Miejsce odpoczynku nad jeziorem Sulemińskim

Kozak na brzegu jeziora

Próg na rzeczce Santocznej

Zawilec gajowy

Pomnik przyrody (dąb szypułkowy w Wojcieszycach)

Jesienny pejzaż

Pomnikowe dęby

Struga Srebrna

Zaśnieżone pola

Droga przez zimowy las

Struga Srebrna zimą

69,4% powierzchni gminy stanowią grunty leśne, 25,4% użytki rolne. Wody otwarte zajmują 2,5% powierzchni gminy. Wśród utworów geologicznych przeważają gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe.

Północna część terenu gminy została zaliczona do krajowego obszaru węzłowego korytarza ekologicznego ECONET-POLSKA^[9]. Wypełnia ją krajobraz leśny młodoglacjalny. Obszary o powierzchni 8.625,00 ha wchodzą w skład Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego, a dalsze 8.170,00 ha stanowi jego otulinę. Dominują tutaj bory: mieszany świeży, a w wilgotniejszych obniżeniach mieszany wilgotny oraz lasy: świeży z buczynami pomorskimi, mieszany świeży z buczynami pomorskimi i dąbrowami, w wilgotniejszych obniżeniach mieszany wilgotny olsowy i jesionowy. Drzewostany pod względem gatunkowym stanowią na większości obszaru monolit sosnowy (83% powierzchni leśnej) z dodatkiem modrzewia (1,1%), świerka (0,8%), jednak są dość bogato urozmaicone gatunkami liściastymi: bukiem (6,8%), dębem szypułkowym i bezszypułkowym (1,7%), brzozą (1,8%) i jarzębiną. W mniejszych ilościach występują też: grab pospolity, klon pospolity i klon jawor, jesion wyniosły, wiąz szypułkowy, topola osika oraz lipa drobnolistna.

Również świat roślinny poszycia jest bardzo bogaty, obejmuje łącznie 639 gatunków paprotników i roślin kwiatowych oraz 138 gatunków porostów, w tym 41 gatunków uznanych za ginące na terenie kraju. Na bogatym w różnorodne siedliska obszarze występuje bardzo bogata fauna zwierząt kręgowych i bezkręgowych. Opisano występowanie 16 gatunków pijawek, 65 gatunków mięczaków i wiele gatunków owadów, skorupiaków, pajęczaków i innych.

Z kręgowców najlepiej rozpoznano ptaki, ryby i ssaki łowne. Spośród 142 gatunków występujących ptaków, 105 gnieździ się na terenie parku, pozostałe obserwowano w różnym czasie. Z gatunków rzadkich, objętych ochroną gatunkową występują: bielik, jastrząb, rybołów, orlik krzykliwy, kania rdzawa i czarna, puchacz, żuraw, gągoł, zimorodek, dzięcioły i inne^[10].

W południowej części gminy dominuje krajobraz rolniczy z gruntami ornymi, łąkami i pastwiskami. Jest on urozmaicony zadrzewieniami i zakrzewieniami występującymi przy drogach, rowach, kanałach i innych ciekach w formie alei, szpalerów, rzędów oraz różnej wielkości kęp. Tworzą je gatunki liściaste, właściwe dla siedlisk łęgowych, czyli wierzby, topole, wiązy, olszyny, jesiony, dęby i inne. Obszarom użytków rolnych towarzyszy osadnictwo związane z gospodarką rolną i leśną. Krajobraz wiejski tych miejscowości harmonizuje zarówno z elementami krajobrazu leśnego, jak i rolniczego^[11].

W części wschodniej tego obszaru dominują duże areały gruntów ornych, jest niezbyt wiele elementów wzbogacających krajobraz, np. sieci hydrograficznej. Część zachodnia jest bardziej zróżnicowana, liczne cieki oraz ciągi i płaty zadrzewień tworzą mozaikę krajobrazową.

Rolę łączników pomiędzy dużymi jednostkami przyrodniczymi spełniają lokalne korytarze ekologiczne^[12]:

„Dolina Kłodawki” – łączy wielki kompleks leśny Puszczy Gorzowskiej (Barlineckiej) z doliną Warty,
„Dolina Santocznej” – łączy Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką poprzez Puszczę Gorzowską z północnym korytarzem zewnętrznym „Dolina Płoni”,
„Dolina Pełczy” – łączy wschodnią częścią Puszczy Gorzowskiej z doliną Noteci.

Gleby na terenie gminy w większości należą do niskich klas bonitacyjnych. Przeważają klasy V i VI, które zajmują 79,6% wszystkich gleb. W południowej części gminy miejscami występują wyższe klasy (III i IV). Powierzchniową warstwę gleb tworzą utwory plejstoceńskie, powstałe podczas zlodowacenia północnopolskiego (bałtyckiego): gliny, piaski i żwiry oraz utwory pyłowe pochodzenia wodnego. Niewielkie powierzchnie zajmują piaski rzeczne w dolinach rzek oraz osady organiczne. Możemy wyróżnić między innymi gleby:

brunatne – wytworzone na siedliskach o odczynie zbliżonym do obojętnego (6–7 pH) w podłożu zróżnicowanych gatunkowo lasów liściastych. Skałą macierzystą są w przewadze gliny zwałowe, rzadziej piaski naglinowe i naiłowe. Na terenie gminy występują głównie w postaci odosobnionych wysepek pośród gleb typu bielicowego.
hydrogeniczne, wytworzone dzięki sumującym się oddziaływaniom nadmiernego uwilgotnienia i udziału roślinności bagiennej. Są to głównie gleby wytworzone z torfów i gytii. Występują na terasach dennych wielu strumieni, w rozlicznych kotlinkach, basenach pojeziernych i obniżeniach terenu rozsianych na całym obszarze.
bielicowe i rdzawe są typem dominującym na terenie gminy. Zostały wytworzone na piaskach luźnych, różnej genezy, przy współudziale środowiska kwaśnego, pod drzewostanami iglastymi^[6].

W gminie występują liczne jeziora o dużych walorach krajobrazowych i znaczącej wartości przyrodniczej. W większości są to jeziora rynnowe, genetycznie związane z wodami roztopowymi lądolodu bałtyckiego. Charakteryzują się podłużnym i wąskim, kształtem o na ogół nieregularnym przebiegu. Ich brzegi są z reguły wysokie i strome, dna są silnie zróżnicowane, występują w nich przegłębienia i płycizny. Część jezior układa się w ciągi, tworzące malownicze łańcuchy. Do największych jezior należą: Lubie (75,8 ha), Chłop (58,7 ha), Przyłęg (43,2 ha), Grabino (36,4 ha), Ostrowite 26,0 ha), Kłodawskie (26,3 ha), Mrowinko (25,1 ha), Nierzym (18,8 ha), Wojcieszyckie (10,49 ha).

Przez teren gminy przepływają rzeczki i strugi: Kłodawka (27,2 km), Santoczna (25,3 km), Marwica (23,8 km), Grabinka (12,9 km), Srebrna (12,0 km), Przyłęg (8,4 km) i Pełcz^[12].

Ochrona przyrody

Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona^[13]
Ogółem	W tym			Pomniki przyrody
Ogółem	rezerwaty przyrody	obszary chronionego krajobrazu	użytki ekologiczne
w hektarach
19 147,4	114,4	10 516,0	9,9	8

Na obszarze gminy znajdują się następujące rezerwaty przyrody^[14]:

Dębina – 12,18 ha, chroni grąd środkowoeuropejski^[15],
Przyłężek – 35,08 ha, chroni fragment rzeki Przyłężek, w której występują ryby łososiowate, nadbrzeżnych skarp i otaczających rzekę drzewostanów^[16],
Wilanów – 67,16 ha, chroni fragment lasu mieszanego pochodzenia naturalnego z udziałem buka na krańcowym stanowisku gromadnego zasięgu, z charakterystycznym, bogatym runem^[17].

Północna i wschodnia część gminy została włączona do obszarów Natura 2000:

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Puszcza Barlinecka” (PLB080001), obejmujący 44,4% powierzchni gminy,
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Barlinecka” (PLH080071), obejmujący 43,7% powierzchni gminy.

Pomniki przyrody na terenie Gminy Kłodawa^[6]
Obiekt	Położenie	Obwód cm	Wysokość / Wiek	Uwagi
dąb szypułkowy Quercus robur	Łośno, dz. nr 483l	420	26 / 385
grupa 5 buków zwyczajnych Fagus silvatica	Santocko, dz. 729	380–430	23–26 /?
Skupienie 2 dębów szypułkowych Quercus robur	Kłodawa, dz. nr 1085	340, 355	16 / 400
dąb szypułkowy Quercus robur	Wojcieszyce, dz. nr 197	423	28 / 230
kasztanowiec biały Aesculus hippocastanum	Różanki, dz. nr 300/2	405	23/–
dąb szypułkowy Quercus robur	Różanki, dz. nr 142 (droga gminna)
głaz narzutowy	Nadl. Kłodawa, oddz. 236t	365		Napis na głazie „Wanschen – 1932”
głaz narzutowy	Nadl. Kłodawa, oddz. 236p2	250		Pomnik leśnika zamordowanego w 1923 r.

Układ osadniczy

Miejscowości z lotu ptaka

Chwalęcice

Kłodawa

Lipy

Łośno

Mironice

Różanki

Różanki Szklarnia

Rybakowo

Santocko

Santoczno

Wojcieszyce

Zdroisko

Na sieć osadniczą gminy Kłodawa składa się 19 miejscowości, z których 10 jest wsiami sołeckimi, a pozostałe 9 osadami leśnymi. Część wsi Różanki, która jest wyodrębnionym przestrzennie osiedlem zwanym Różanki Szklarnia, nie stanowi miejscowości, a mimo to uzyskała status sołectwa.

Miejscowości uwzględnione w systemie TERYT (w nawiasie identyfikator SIMC)^[18]:

Wsie: Chwalęcice (0181800), Kłodawa (0181817), Łośno (0181852), Mironice (0181875), Różanki (0181881), Rybakowo (0181912), Santocko (0181935), Santoczno (0181958), Wojcieszyce (0181964), Zdroisko (0181987)

Osady leśne: Lipy (0181869), Mironice (0181823), Rębowo (0181941), Różanki (0181898), Rybakowo (0181929), Smolarki (0181830), Wojcieszyce (0181970), Zamoksze (0181846), Zdroisko (0181906)

Miejscowości nie wyodrębnione w systemie TERYT:

Dzicz – dwuzagrodowa osada leśna, siedziba leśnictwa w pobliżu Wojcieszyc,
Lubociesz – osada leśna oraz ośrodek wypoczynkowy nad jeziorem Lubie. Administracyjnie zaliczona do osady leśnej Lipy^[19],
Mszaniec – osada leśna zamieszkała przez 23 osoby, zaliczone do wsi Kłodawa, choć znajduje się ok. 5 km od jej najbliższych zabudowań,
Przyłęsko – dawna leśniczówka, obecnie ośrodek wypoczynkowy 3 km na północny wschód od Rybakowa,
Różanki Szklarnia (lub Szklarnia) – osiedle przyzakładowe, zamieszkałe przez ok. 250 osób, oddalone o ok. 2,5 km od najbliższych zabudowań wsi Różanki, jednak formalnie do niej zaliczone
Zielęcin – jednozagrodowa osada leśna, dawna leśniczówka przy drodze powiatowej nr 1405F na północ od Rybakowa^[20].

Miejscowości zanikłe: Marzęcin

Osadnictwo koncentruje się głównie w południowej części gminy, wykształcając układ pasmowy, łączący miasto Gorzów Wielkopolski z najbliższymi jednostkami gminnymi na kierunkach ciągów komunikacyjnych dróg: krajowej nr 22 – Gorzów Wielkopolski – Strzelce Krajeńskie, wojewódzkiej nr 151 Gorzów Wielkopolski – Barlinek, a także dróg powiatowych 11332 – Gorzów – Chwalęcice – Kłodawa, 11314 Kłodawa – Wojcieszyce. W północnej części gminy osadnictwo charakteryzuje się znacznym rozproszeniem i obfituje w enklawy śródleśne. Tworzą je miejscowości Łośno, Lipy, Zdroisko, Rybakowo, Santoczno, Mszaniec, Rębowo, Smolarki i Zamoksze. Miejscowości te charakteryzują się gorszym wyposażeniem w elementy infrastruktury technicznej i słabą dostępnością komunikacyjną.

Szkielet sieci osadniczej tworzą przede wszystkim wsie średnie. Najbardziej ludnymi miejscowościami gminy są: Kłodawa (34,9% mieszkańców gminy) Różanki (16,6%), Chwalęcice (12,9%), Wojcieszyce (11,0%) i Santocko (9,3%). Pozostałe odznaczają się znacznie mniejszą liczbą ludności. Na terenach gminy dominuje mieszkalnictwo o niskiej intensywności. Zabudowa wielorodzinna występuje w miejscowościach: Wojcieszyce, Różanki, Łośno i Kłodawa.

Podobnie jak i w całym regionie, od początku lat 90 XX w. miało miejsce szereg niekorzystnych dla stanu ładu przestrzennego zjawisk: dekoncentracja zabudowy, wprowadzanie nowych jej zespołów bez starannego powiązania z otoczeniem, budowa obiektów o agresywnym w stosunku do otoczenia wyrazie architektonicznym, degradacja niektórych obiektów i zespołów zabytkowych. Skala tych negatywnych zjawisk nie narusza jednak w drastyczny sposób historycznie ukształtowanego układu sieci osadniczej gminy.

Bliskie sąsiedztwo Gorzowa Wielkopolskiego, wysoka jakość środowiska przyrodniczego, dogodne położenie komunikacyjne oraz intensywnie rozwijająca się infrastruktura techniczna, wywołały presję osadniczą i zasadnicze zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym gminy. Kilka wsi z dawnych typowo rolniczych przekształciło się w suburbia – miejscowości o charakterze podmiejskim z dominującą funkcją mieszkaniową. Są to zwłaszcza Kłodawa, Chwalęcice, a po części również Santocko^[6]. Wiąże się to ze znacznym przyrostem liczby mieszkańców wymienionych wsi, podczas gdy w pozostałych jest ona stabilna lub nawet nieco maleje. Zjawiska te ilustruje poniższy diagram oraz dane liczbowe zawarte w tabeli (dane za lata 2001–2019 wg stanu na 31 grudnia)^[21].

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Zmiany liczby mieszkańców miejscowości oraz (lub) sołectw w XXI wieku
Miejscowość	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
Miejscowość	M	M	M	M	M	M	M	S	S	S	S	S	S	S	M	M	M	M	M
Chwalęcice	569	604	640	701	752	826	842	892	911	916	954	990	1 003	1 023	1 065	1 085	1 091	1 123	1 148
Kłodawa	1 102	1 152	1 202	1 315	1 452	1 587	1 600	1 999	2 152	2 252	2 403	2 514	2 601	2 716	2 827	2 844	2 966	3 014	3 049
Mszaniec	22	23	25	24	23	23	23								23	23	23
Zamoksze	51	48	50	48	46	47	47								39	39	39	37	37
Łośno	373	364	369	376	384	377	376	429	447	456	461	456	459	466	437	445	441	448	442
Lipy	38	38	39	41	43	45	45								49	49	46	42	43
Mironice	68	69	70	73	71	74	74	119	118	111	113	112	112	121	79	83	84	79	81
Różanki	1 106	1 127	1 139	1 159	1 196	1 213	1 210	1 024	1 043	1 062	1 086	1 099	1 109	1 109	1 383	1 414	1 407	1 398	1 457
Różanki Szklarnia								215	203	207	204	200	197	198
Rybakowo	205	207	211	224	239	231	236	234	236	238	244	250	255	267	289	288	283	288	302
Santocko	462	476	467	468	477	486	497	559	590	621	657	686	708	729	778	794	803	832	827
Santoczno	187	192	198	211	213	235	235	229	212	217	224	233	233	231	231	222	222	233	233
Wojcieszyce	933	942	928	945	937	921	920	926	944	953	938	946	945	957	975	968	958	932	920
Zdroisko	89	91	96	116	114	118	120	127	133	136	138	138	138	131	162	159	158	162	156

Legenda	Wieś sołecka		Miejscowość niekoniecznie pokrywająca się z sołectwem								M dane dla miejscowości				S dane dla sołectw

Liczba mieszkańców sołectw zameldowanych na pobyt stały lub czasowy^[1]
Rok / sołectwo	2016			2017			2018			2019
Rok / sołectwo	Pobyt stały	Pobyt czasowy	Razem	Pobyt stały	Pobyt czasowy	Razem	Pobyt stały	Pobyt czasowy	Razem	Pobyt stały	Pobyt czasowy	Razem
Chwalęcice	1 061	24	1 085	1 070	21	1 091	1 099	24	1 123	1 129	20	1 149
Kłodawa	2 811	56	2 861	2 912	54	31,5	2 945	69	3 014	2 989	60	3 049
Mironice	113	9	122	110	13	123	112	4	116	113	5	118
Łośno	488	8	496	480	7	487	481	9	490	478	7	485
Różanki	1 117	8	1 125	1 125	11	1 136	1 129	6	1 135	1 142	5	1 147
Różanki Szklarnia	199	89	288	191	80	271	188	75	263	191	119	310
Rybakowo	269	19	288	270	13	283	278	10	298	282	20	302
Santocko	765	32	797	779	28	807	808	24	832	815	16	831
Santoczno	213	9	222	213	9	222	220	13	232	223	11	234
Wojcieszyce	952	16	968	944	14	958	924	8	932	910	10	920
Zdroisko	146	13	159	147	11	158	148	14	162	144	12	156

Do pozytywnych cech krajobrazu osadniczego należy zaliczyć brak zagospodarowania przemysłowego oraz dużych obiektów infrastrukturalnych, relatywnie dobry stan techniczny zabudowy, a także mały udział zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej.

Planowanie przestrzenne

Kompleksowe ujęcie wizji zagospodarowania obszaru gminy zawiera studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjęte 13 lipca 2010 r.^[22] i częściowo zmienione 12 czerwca 2013 r.^[23] w wyniku odrzucenia przez mieszkańców w drodze referendum koncepcji lokalizacji lotniska na terenie gminy^[24]. Konkretyzacja ustaleń zawartych w studium następuje w drodze sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W razie ich braku wydawane są jednostkowe decyzje administracyjne o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Niejednokrotnie odmowa wydania decyzji szkodliwej z punktu widzenia planistycznego nie jest możliwa, dlatego gmina dąży do sporządzania planów dla całych miejscowości lub możliwie dużych ich części.

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy^[25]
		Rok
		2010	2015	2016	2017	2018	2019
Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
– plany zagospodarowania przestrzennego ogółem (szt.)		41	47	48	48	50	52
– powierzchnia gminy objęta obowiązującymi planami (ha)		335	4 500	4 571	4 571	7 768	8 483
– udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem (%)		1,4	19,2	19,5	19,5	33,1	36,9
– łączna powierzchnia gruntów rolnych, dla których zmieniono w planach przeznaczenie na cele nierolnicze (ha)		113	130	140	140	140	142
– łączna powierzchnia gruntów leśnych, dla których zmieniono w planach przeznaczenie na cele nieleśne (ha)		6	7	7	7	8	10
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w trakcie sporządzania
– projekty planów ogółem (szt.)		7	5	3	4	3	2
– powierzchnia gminy objęta planami w trakcie sporządzania (ha)		11 814	8 158	8 087	8 137	4 940	4 218
Wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
– decyzje o warunkach zabudowy ogółem (szt.)		152	95	119	141	100	122
w tym	decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego	28	20	12	13	15	27
	decyzje dotyczące zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej	78	44	64	93	73	88
	decyzje dotyczące zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej	0	1	0	0	0	0
	decyzje dotyczące zabudowy usługowej	4	16	5	5	6	30
	decyzje dotyczące innej zabudowy	42	14	38	30	21	4

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, jak i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uwzględniają^[12]:

tereny mieszkaniowe pod zabudowę jednorodzinną obejmujące zarówno tradycyjne rejony osadnicze w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącej od lat zabudowy, jak również bardzo duże i całkowicie nowe obszary dotychczas pozbawione zabudowy. Zostały wyznaczone we wszystkich miejscowościach gminy i w każdym przypadku obejmują powierzchnie nieadekwatnie duże w stosunku do aktualnie występujących potrzeb. Na południe od miejscowości Różanki przewidziano rozległy obszar pod zabudowę wielorodzinną.
tereny usługowe skoncentrowane głównie w pasie drogi krajowej nr 22 pomiędzy Gorzowem Wielkopolskim i Różankami. Mniejsze obszary wskazano również na południe od Wojcieszyc (teren dawnej farmy) oraz na północ od Santocka przy planowanej północnej obwodnicy Gorzowa Wielkopolskiego Tereny zabudowy mieszkaniowej z dopuszczeniem usług nieuciążliwych zostały wskazane w północnej części Kłodawy, a w mniejszym stopniu również w Santocku, Chwalęcicach, Różankach, na tzw. Osiedlu Południowym w Wojcieszycach, w Łośnie i Rybakowie.
tereny przemysłowe wyznaczone na południe od wsi Wojcieszyce. Nieduże obszary przeznaczone na działalność produkcyjną, a także bazy i składy zostały zlokalizowane na północy i południu Kłodawy w bezpośrednim sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 151 i na południe od wsi Różanki.
tereny usług sportu, rekreacji i turystyki wyznaczone w wyniku zmiany Studium w 2013 r. pomiędzy Wojcieszycami i Różankami. Jak stwierdza się w Strategii zrównoważonego rozwoju Gminy Kłodawa, było to podyktowane raczej koniecznością znalezienia nowego przeznaczenia, aniżeli rzeczywistą potrzebą. (...) Można z bardzo dużym prawdopodobieństwem założyć, że obszar ten będzie zawsze pełnił funkcje rolnicze.
tereny produkcji rolnej zachowane w rejonie Różanek, Wojcieszyc oraz pomiędzy Santockiem i Chwalęcicami.
tereny dla komunikacji zarezerwowane dla tzw. północnej obwodnicy Gorzowa, czyli łącznika pomiędzy drogą ekspresową S3 i drogą krajową nr 22 przebiegającego w przybliżeniu na granicy obszarów rolno-osadniczych oraz leśnych, a także obejście od strony wschodniej miejscowości Kłodawa w ciągu drogi wojewódzkiej nr 151.

Demografia

W końcu grudnia 2019 r. ludność gminy Kłodawa liczyła 8701 osób i wzrosła o 124 osoby w stosunku do 2018 r. Z tego 8416 osoby zameldowane były na pobyt stały, natomiast 285 osób na pobyt czasowy. Kobiety stanowiły 50,23% populacji; na 100 mężczyzn przypadało 101 kobiet^[1].

W latach 1988–2019 liczba mieszkańców wzrosła o 84%. Systematycznie rośnie również wskaźnik obciążenia demograficznego^[26], który w roku 2017 wyniósł 41,7%.

Ludność gminy Kłodawa w latach 1995–2019^[25]
		1995	2000	2005	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
Ogółem		4 892	5 303	6 210	7 458	7 651	7 879	8046	8 201	8298	8 407	8 506	8 609	8 677
z tego	mężczyźni	2 466	2 657	3 111	3 715	3 808	3 907	4 005	4 066	4 110	4 166	4 201	4 241	4 262
z tego	kobiety	2 426	2 646	3 099	3 743	3 843	3 972	4 041	4 135	4 188	4 241	4 305	4 368	4 415

Dane o ludności gminy według wieku i płci (2019)^[25]
Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Opis	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	8 677	100	4 415	50,1	4 262	49,9
w wieku przedprodukcyjnym (do 14 lat)	1 432	16,5	737	8,5	695	8,0
w wieku produkcyjnym (15–59 lat kobiety, 15–64 lata mężczyźni)	5 844	67,3	2 768	31,9	3 076	35,4
w wieku poprodukcyjnym	1 401	16,1	910	10,5	491	5,6

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Gmina systematycznie wykazuje dodatni przyrost naturalny. W roku 2000 wyniósł on 5,4‰, w 2005 – 3,2‰, w 2010 – 2,7‰, w 2015 – 1,1‰, a w 2017 roku 2,8‰. Również saldo migracji jest zdecydowanie dodatnie^[25]. Zwłaszcza to drugie zjawisko determinuje szybki przyrost liczby mieszkańców gminy, której południowa część w coraz większej mierze przekształca się w „sypialnię Gorzowa”. Mieści się to w ogólnokrajowej tendencji suburbanizacyjnej, polegającej na masowym migrowaniu mieszkańców miast do okolicznych wsi i związanej ze zmianami stylu życia, wzrostem majętności oraz dostępności do kredytów.

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

30,7% mieszkańców jest stanu wolnego, 55,1% żyje w małżeństwie, 5,9% jest po rozwodzie, a 8,1% to wdowy/wdowcy^[27].

W roku 2019 67,3% mieszkańców było w wieku produkcyjnym, 16,5% w wieku przedprodukcyjnym, a 16,1% w wieku poprodukcyjnym. Średni wiek mieszkańców wynosił 39,1 lat (39,6 lat kobiety, 38,5 lat mężczyźni)..^[28]

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Zasoby mieszkaniowe

Widoki wsi

Zabudowa centrum Różanek

Zabudowa centrum wsi Kłodawa

Kłodawa, ul. Gorzowska

Zabudowa szeregowa na nowym osiedlu w Kłodawie

Bloki mieszkalne w Wojcieszycach

Przedwojenne domy przy ul. Wspólnej w Wojcieszycach

Bloki z wielkiej płyty i średniowieczny kościół w Wojcieszycach

Dom o konstrukcji szachulcowej w Mironicach

Łośno

Przystanek PKS w Lubocieszy (Lipach)

Na terenie Gminy dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Budynki wielorodzinne znajdują się w Wojcieszycach (7 bloków czteropiętrowych i 3 dwupiętrowe), Różankach Szklarni, a także Różankach, Łośnie i Kłodawie.

Gmina jest właścicielem 23 mieszkań komunalnych o łącznej powierzchni 1066 m² oraz 7 mieszkań socjalnych o powierzchni 312 m², jednak nie pokrywa to zapotrzebowania.

Stara zabudowa tworzy zazwyczaj uporządkowane układy i cechuje się podobnymi gabarytami. Natomiast nowa zabudowa jednorodzinna wykazuje bardzo duże zróżnicowanie gabarytów, pokrycia i nachylenia dachów, kolorystyki elewacji, a także zastosowanych materiałów.

Zasoby mieszkaniowe (stan w dniu 31 XII)^[29]
Rok	Budynki mieszkalne	Mieszkania	Izby	Powierzchnia użytkowa mieszkań w m²	Przeciętna
					liczba izb w mieszkaniu	liczba osób na		powierzchnia użytkowa w m²
					liczba izb w mieszkaniu	1 mieszkanie	1 izbę	1 mieszkania	na 1 osobę
1996		1 243	5 096	92 240	4,13	3,99	0,97	74,7	18,7
2006		2 083	9 702	202 516	4,65	3,08	0,66	97,2	31,5
2016	2 319	2 707	13 372	296 301	4,94	3,11	0,63	109,5	35,2
2018	2 416	2 805	13 928	308 666	4,97	3,07	0,62	110,0	35,9
2019	2 468	2 855	14 193	315 104	4,97	3,04	0,61	110,4	36,3

Mieszkania oddawane do użytku w latach 1995–2019^[28]

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania, zarówno ogółem, jak i przypadająca na 1 mieszkańca stale rośnie i jest znacząco wyższa, niż średnio w kraju czy w powiecie gorzowskim. Wynika to głównie z rodzaju zabudowy w ostatnich 25 latach, w której przeważają domy jednorodzinne o znaczącej powierzchni.

Przeciętna powierzchnia 1 mieszkania oddawanego do użytku w latach 1995–2019^[28]

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Systematycznie poprawia się również standard mieszkań, co jest wynikiem zarówno nowego budownictwa, jak i modernizacji starszych domów. Od szeregu lat gmina realizuje program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, ponosząc koszta demontażu oraz utylizacji pokryć dachowych wykonanych z eternitu^[30].

Wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne^[25]
Rok	Liczba mieszkań ogółem	Mieszkania wyposażone w:
		wodociąg		łazienkę		centralne ogrzewanie		gaz sieciowy
		ilość	%	ilość	%	ilość	%	ilość	%
2006	2 083	2 000	96,0	1 806	86,7	1 350	64,8	149	7,1
2016	2 707	2 668	98,6	2 544	94,0	2 103	77,7	963	26,1
2018	2 805	2 766	98,6	2 642	94,2	2 201	78,5	1 058	37,7
2019	2 855	2 816	98,6	2 692	94,3	2 251	78,8	1 124	39,3

Infrastruktura techniczna i transportowa

Wodociągi i kanalizacja

W południowej, przyległej do miasta Gorzowa Wlkp. części gminy, to jest w miejscowościach Kłodawa, Chwalęcice, Santocko, Mironice, Różanki, Różanki Szklarnia i Wojcieszyce, usługi polegające na dostarczaniu wody pitnej oraz odbiorze ścieków świadczy kompleksowo Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Gorzowie Wlkp. Pobiera ono wodę z ujęć w Gorzowie Wlkp. i Kłodawie, a nieczystości odprowadza kolektorami grawitacyjnymi i tłocznymi do zbiorczej oczyszczalni ścieków w miejscowości Łupowo (gmina Bogdaniec). Gmina przekazała PWiK urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne z tego terenu w zamian za akcje o wartości ok. 20 mln zł^[31].

W północnej części, tj. miejscowościach Santoczno, Rybakowo, Zdroisko, Łośno (wraz z Lipami) właścicielem sieci wodociągowej jest gmina. Zarządza nią Zakład Komunalny Gminy Kłodawa w Różankach, korzystający z własnych studni głębinowych w Zdroisku i Łośnie. Na tym terenie nie ma zbiorczej sieci kanalizacyjnej. Ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, a następnie odwożone do punktu zlewnego w Różankach, skąd tłoczone są za pośrednictwem miejskiej sieci kanalizacyjnej do oczyszczalni. Na tych terenach gmina wspiera budowę przydomowych oczyszczalni ścieków, pozyskując na ten cel środki unijne.

Sieć wodociągowa i kanalizacyjna (stan na 31.XII)^[29]^[25]
Rok	Sieć wodociągowa			Sieć kanalizacyjna			Oczyszczalnie przydomowe	Zbiorniki bezodpływowe
Rok	długość sieci w km	przyłącza do budynków	korzystający w % ogółu ludności	długość sieci w km	przyłącza do budynków	korzystający w % ogółu ludności	szt.	szt.
2016	119,9	2 659	99,0	83,0	1 569	63,6	99	684
2017	121,5	2450	92,31	86,8	1785	66,9	99	684
2018	137,4	2 530	98,9	92,0	1 852	67,8	130	660

Energia

Zaopatrzenie w energię elektryczną zapewnia ENEA S.A Wydział Usług Dystrybucji Gorzów Wlkp. Obszar gminy zasilany jest ze stacji elektroenergetycznych 110/15 kV zlokalizowanych w Gorzowie Wlkp: „Jedwabie”, „Słowiańska”, „Górczyn” oraz w Łupowie i Strzelcach Krajeńskich.

Sieć gazowa średniego ciśnienia została w większości wybudowana po roku 2002 przez EWE energia sp. z o.o., która dostarcza do odbiorców we wsiach Santocko, Kłodawa, Chwalęcice, Wojcieszyce i Różanki gaz ziemny wysokometanowy E (GZ-50), pobierany ze stacji 760240 w Kłodawie należącej do Wielkopolskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o.^[32] Do osiedla Różanki Szklarnia gaz dostarczany jest przez PGNiG. Ponadto znaczna część mieszkańców korzysta z gazu butlowego propan-butan.

Sieć gazowa (stan na 31.XII)^[25]
Rok	Długość czynnej sieci km		Przyłącza do budynków		Odbiorcy gazu	Zużycie gazu	Mieszkania ogrzewane gazem
Rok	ogółem	rozdzielcza	ogółem	mieszkalnych	Odbiorcy gazu	Zużycie gazu	Mieszkania ogrzewane gazem
2016	127,8	71,1	1 119	1 070	1 084	15 858,4 MWh	237
2018	127,2	72,6	1 220	1 159	1 179	17 643,8 MWh	365
2019	130,0	73,3	1 286	1 223	1 245	17 851,7 MWh	442

Łączność

Na terenie gminy (w miejscowościach Kłodawa, Różanki i Wojcieszyce) znajdują się 3 centrale telefoniczne firmy Orange Polska S.A. połączone liniami światłowodowymi z centralą nadrzędną w Gorzowie Wlkp. oraz stacje bazowe telefonii komórkowej, zlokalizowane w Kłodawie (2), Łośnie i Nierzymiu.

W 2014 r. w ramach programu wojewódzkiego w części gminy została zbudowana szkieletowa sieć internetowa o dużej przepustowości. Obecnie trwają prace przygotowawcze w celu rozprowadzenia jej do odbiorców w poszczególnych miejscowościach^[33].

Transport publiczny

Miejscowości wchodzące w skład gminy Kłodawa są obsługiwane głównie przez przedsiębiorstwo PKS Gorzów Wlkp. Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp. poprzez następujące linie^[34]:

241A: Gorzów Wlkp. - Wojcieszyce - Różanki - Róż. Szklarnia - Gorzów Wlkp.
241B: Gorzów Wlkp. Róż. Szklarnia - Różanki - Wojcieszyce - Gorzów Wlkp.
242: Gorzów Wlkp. - Kłodawa - Mironice - Santocko - Mironice - Klodawa - Gorzów Wlkp.
243A: Gorzów Wlkp. - Kłodawa - Łośno - Lubociesz - Lipy - Rybakowo - Santoczno - Zdroisko - Nierzym - Różanki - Róż. Szklarnia - Gorzów Wlkp.
243B: Gorzów Wlkp. - Róż. Szklarnia - Różanki - Nierzym - Zdroisko - Santoczno - Rybakowo - Lipy - Lubociesz - Łośno - Kłodawa - Gorzów Wlkp.
243C: Gorzów Wlkp. - Kłodawa - Łośno - Lubociesz - Lipy - Rybakowo - Santoczno - Zdroisko - Nierzym - Różanki - Wojcieszyce - Kłodawa - Gorzów Wlkp.
243D: Gorzów Wlkp. - Kłodawa - Wojcieszyce - Różanki - Nierzym - Zdroisko - Santoczno - Rybakowo - Lipy - Lubociesz - Łośno - Kłodawa - Gorzów Wlkp.

Ponadto Miejski Zakład Komunikacji w Gorzowie Wlkp. obsługuje linię:

111 : Gorzów Wlkp. – Chwalęcice

Gospodarowanie odpadami

Zadania związane z wywozem odpadów wykonuje w imieniu gminy Związek Celowy Gmin MG-6.^[35]

Odpady zebrane w ciągu roku^[25]
	2017	2018	2019
Ogółem (ton)	3 104,88	3 346,43	3 519,69
w tym zebrane selektywnie (ton)	1 054,76	1 009,91	1 108,06
Odpady zebrane selektywnie w relacji do ogółu odpadów (%)	34,0	30,3	31,5

Odpady zebrane selektywnie w ciągu roku (w tonach^[25]
		2017	2018	2019
Ogółem		1 054,76	1 009,91	1 108,06
w tym	papier i tektura	16,72	24,62	71,88
	szkło	98,23	103,44	115,61
	tworzywa sztuczne	1,19	78,21	157,21
	urządzenia elektryczne i elektroniczne	5,58	0,00	0,00
	wielkogabarytowe	131,14	117,90	152,36
	biodegradowalne	585,85	559,64	611,00

Referat Gospodarczy Gminy Kłodawa

Od początku roku 2012 do końca 2019 r. działał Zakład Gospodarczy jako jednostka organizacyjna Gminy Kłodawa. Z dniem 1 stycznia 2020 r. został on przekształcony w Referat Gospodarczy i włączony w struktury organizacyjne Urzędu Gminy Kłodawa. Aktualnie zatrudnia 15 pracowników. Prowadzi działalność w zakresie:

zbiorowego zaopatrzenia w wodę mieszkańców wsi Łośno, Rybakowo, Santoczno i Zdroisko. W roku 2016 było w nich łącznie 525 odbiorców, w roku 2017 – 542,
zbiorowego odprowadzania ścieków w części miejscowości Łośno,
wywozu własnym samochodem asenizacyjnym nieczystości płynnych. W roku 2017 zostało odebranych i przekazanych do punktu zlewnego 8 400m³, co miesiąc obsługiwano ok. 77 punktów odbioru,
budowy przydomowych oczyszczani ścieków (15 szt. w roku 2017),
administracji cmentarzy komunalnych w miejscowościach Kłodawa, Różanki, Łośno i Santoczno,
utrzymania terenów zielonych,
zimowego utrzymania dróg.^[36]

Drogi

Na terenie gminy brakuje dróg wodnych oraz sieci kolejowej (połączenia zapewnia stacja Gorzów Wlkp.).

Drogi krajowe i wojewódzkie w gminie Kłodawa^[37]^[38]
Droga	Trasa	Długość w gminie
S3 E65	Świnoujście – Goleniów – Szczecin – Klucz) – Parnica – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – A4 (Legnica) – Bolków – Lubawka –	6 km
22	– Kostrzyn nad Odrą – Gorzów Wielkopolski – Człopa – Wałcz – Człuchów – Starogard Gdański – Malbork – Elbląg – Grzechotki –	11 km
151	Gorzów Wielkopolski – Barlinek – Recz – Węgorzyno – Łobez – Świdwin	11 km

Drogi powiatowe

posiadają na terenie gminy łączną długość 44,50 km. Ich stan techniczny w dużej części jest zły, dlatego gmina Kłodawa niejednokrotnie z własnych środków udziela Powiatowi Gorzowskiemu dotacji na prace remontowe i modernizacyjne^[39].

1404F: Wojcieszyce – Różanki – Janczewo,
1405F: od skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 151 przez Łośno i Zdroisko do Czechowa,
1406F: Kłodawa – Wojcieszyce – Wawrów – Czechów,
1407F: Santoczno – Wielisławice – Bronowice,
1408F: droga przez wieś Rybakowo (ul. Lipowa),
1409F: Gorzów Wlkp – Chwalęcice – Kłodawa,
1410F: Witnica – Lubno – Marwice – Santocko – Kłodawa
1411F: Łośno – Różanki
1412F: od drogi krajowej nr 22 do drogi pow. 1405F

Drogi gminne i wewnętrzne

drogi gminne publiczne posiadają długość 37,84 km,
drogi wewnętrzne posiadają długość 86,49 km^[21].

Gospodarka

Główną funkcją gminy przez wiele lat była gospodarka leśno-drzewna i rolnictwo uzupełniane funkcjami pozarolniczymi, głównie w zakresie usług. Współcześnie w strukturze gospodarki gminnej wzrasta rola funkcji mieszkaniowej oraz turystyki i rekreacji, przy zmniejszającej się roli produkcji rolniczej i usług związanych z tym sektorem.

Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON według wybranych sekcji^[40]^[25]
	Ogółem	W tym
	Ogółem	rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo	przetwórstwo przemysłowe	budownictwo	handel; naprawa pojazdów samochodowych	transport i gospodarka magazynowa	zakwaterowanie i gastronomia	informacja i komunikacja	działalność finansowa i ubezpieczeniowa	obsługa rynku nieruchomości	działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
2016	1 188	49	97	145	257	86	32	17	39	18	77
2017	1 262	56	110	163	297	149	26	24	40	18	149
2018	1 319	55	110	167	303	167	26	26	42	22	167
2019	1 357	55	113	177	296	172	29	28	41	22	172

W ciągu ostatnich kilkunastu lat bardzo dynamicznie zwiększa się liczba podmiotów gospodarczych, jednak ten przyrost dotyczy głównie bardzo małych przedsiębiorstw. W roku 2017 ich udział wynosił 97,8%.

Podmioty nowo zarejestrowane (Z) i wyrejestrowane (W) w ciągu roku^[25]
		2010		2015		2016		2017		2018		2019
		Z	W	Z	W	Z	W	Z	W	Z	W	Z	W
Ogółem		129	61	129	88	91	100	130	82	132	89	122	96
w tym	rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo	3	2	4	1	6	2	8	2	3	5	4	4
	przemysł i budownictwo	31	17	19	15	28	22	40	17	23	25	30	22
	pozostała działalność	95	42	97	72	66	76	82	69	106	59	88	70

Podmioty gospodarcze według klas wielkości^[25]
Rok	Ogółem	Liczba zatrudnionych 0 – 9	Liczba zatrudnionych 10 – 49	Liczba zatrudnionych 50 – 249
2005	549	528	16	5
2010	919	889	23	7
2015	1 188	1 162	20	5
2017	1 262	1 235	22	5
2018	1 319	1 289	24	6
2019	1 357	1 327	24	6

Zdecydowana większość podmiotów gospodarczych należy do sektora prywatnego. 85,4% z nich to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Podmioty gospodarki narodowej według wybranych form prawnych^[25]
Rok	Ogółem	w tym
		spółki handlowe		spółki cywilne	Państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego	fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne	osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
		razem	w tym z udziałem kapitału zagranicznego	spółki cywilne	Państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego	fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne	osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
1995	319	10	6		9	3	262
2000	446	20	12		10	9	351
2005	549	30	12		11	8	448
2010	919	40	14		10	18	784
2015	1 187	58	13	9	10	40	1 006
2017	1 262	70	12	47	7	39	1 078
2018	1 319	64	3	51	7	37	1 134
2019	1 357	66	3	51	6	39	1 169

80,2% gruntów na terenie gminy jest własnością Skarbu Państwa. Składa się na to głównie 69,1% gruntów leśnych oraz 8,8% użytków rolnych i 1,6% gruntów pod wodami. Drogi zajmują łącznie 1,6% powierzchni gminy.

Struktura własności użytków gruntowych w gminie Kłodawa w hektarach (30.06.2018)^[41]
Wyszczególnienie	Ogółem	Grunty rolne					Grunty leśne	Grunty zabudowane i zurbanizowane					Grunty pod wodami			Użytki ekolo- giczne	Tereny różne
		razem	w tym					razem	w tym				razem	w tym
		razem	orne	sady	łąki	Past- wiska		razem	miesz- kan.	prze- mysł.	rekr. wyp.	drogi	razem	płyną cymi	stoją cymi
Ogółem	23 447	5 947	3 667	32	1 027	217	16 282	593	140	6	18	381	583	527	56	17	25
w tym
Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa (SP)	18 801	2 072	1 261	2	239	99	16 197	141	1	–	5	129	351	299	52	17	23
Grunty SP przekazane w użytkowanie wieczyste	238	237	195	–	27	–	–	1	1	–	–	–	–	–	–	–	–
Grunty spółek SP i innych państwowych osób prawnych	111	3	–	–	–	–	5	–	–	–	–	–	103	103	–	–	–
Grunty gmin i związków międzygminnych	365	177	75	–	63	20	15	171	–	1	12	144	2	–	2	–
Grunty osób fizycznych	3 554	3 318	2 012	30	699	98	65	167	136	3	1	3	2		2	–	2
Grunty spółdzielni	11	–	11	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–
Grunty kościołów i związków wyznaniowych	91	90	89	–	–	–	–	1	–	–	–	–	–	–	–	–	–
Grunty powiatów	84	1	1	–	–	–	–	83	–	–	–	83	–	–	–	–	–
Grunty Województw	24	1	1	–	–	–	–	23	–	–	–	22	–	–	–	–	–
Grunty spółek prawa handlowego	163	32	19	–	–	–	–	5	1	2	–	–	125	–	125	–	–

Rolnictwo

Użytki rolne zajmują prawie 23% powierzchni gminy, z czego 16% stanowią grunty orne, a 4,5% łąki. Przeważają gospodarstwa małe; średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 6,9 ha, a w północnej części gminy jeszcze mniej, bo 2,8 ha. Największym przedsiębiorstwem rolnym jest Zakład Ogrodniczy Maciej Mularski, zajmujący się produkcją pomidorów w Różankach Szklarni, a ponadto dzierżawiący od Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa znaczne obszary gruntów pozostałych po byłej Stacji Hodowli Roślin w Wojcieszycach^[42].

Gospodarstwa rolne wg grup obszarowych (dane ze spisów rolnych)^[25]
Rok	Ogółem	o powierzchni użytków rolnych
Rok	Ogółem	do 1 ha	1 – 5 ha	5 – 10 ha	10 – 15 ha	15 ha i więcej
2002	727	246	172	74	29	28
2010	574	268	193	59	24	30

Produkcja rolna skupia się na uprawie zbóż podstawowych. Rozwijają się również specjalistyczne kierunki produkcji rolnej, np. uprawa warzyw i owoców (zwłaszcza w okolicach Kłodawy, Chwalęcic i Różanek), hodowla bydła mięsnego i mlecznego, a także rybactwo (w Mironicach, Kłodawie i Lipach) oraz hodowla drobiu.

Leśnictwo

Lasy zajmują 16 282 ha, tj. prawie 70% powierzchni gminy. W zdecydowanej większości są własnością Skarbu Państwa, tylko 25 ha (0,15%) gruntów leśnych stanowi własność indywidualną. W ostatnich latach powierzchnia lasów powoli rosła, na co istotny wpływ miały dopłaty z UE do zalesiania gruntów rolnych.

Lasy państwowe zarządzane są przez: Nadleśnictwo Kłodawa (14 549 ha), Nadleśnictwo Bogdaniec (566 ha) i Nadleśnictwo Strzelce Krajeńskie (1 578 ha). Poziom urządzenia i użytkowania jest bardzo wysoki, co obfituje dużą produktywnością, bogactwem runa leśnego i zwierzyny łownej.

Na terenie gminy posiadają obwody 4 koła łowieckie: „Leśnik” w Kłodawie, „Wilk” w Różankach, „Orzeł” w Santocku i „Knieja-Lubociesz w Lipach”^[12].

Przemysł

Niewielkie i niezbyt liczne przedsiębiorstwa produkcyjne skupiły się głównie w Kłodawie. Do największych należą: Constans Sp. zo.o. – producent okien i drzwi, Vetoquinol Biowet Sp. zo.o. – działająca na rynku medycyny weterynaryjnej, B&B Bilusa – producent okien i drzwi.

Gmina stanowi naturalną rezerwę terenową dla lokalizacji nowych firm produkcyjnych oraz centrów magazynowo-logistycznych. Aby stworzyć ku temu zachętę i ułatwienia, w obrębie miejscowości Wojcieszyce na powierzchni 25 ha została w roku 2016 utworzona podstrefa Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Również północna część wsi Kłodawa, w której działa już kilka podmiotów gospodarczych, może rozwinąć się w lokalną strefę gospodarczą^[43].

Handel

Sklepy wielkopowierzchniowe istnieją tylko we wsi Kłodawa (supermarkety Biedronka i Dino). Na Osiedlu Południowym w Wojcieszycach funkcjonuje salon samochodowy Toyoty oraz hurtownia karmy i sklep zoologiczny, w Różankach są hurtownie artykułów sportowych oraz słodyczy. W pozostałych miejscowościach działają tylko niewielkie sklepy wielobranżowe, będące często przedsiębiorstwami rodzinnymi.

Usługi

Znaczna liczba zakładów usługowych pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkańców^[44].

Górnictwo

W rejonie Różanek działa kopalnia kruszywa prowadzona przez firmę „Stężyca”^[45].

Transport

Do największych przedsiębiorstw przewozowych należą firmy „Transton” w Wojcieszycach oraz „Kozaryn” w Różankach^[46].

Transport publiczny obsługuje przedsiębiorstwo PKS Gorzów Wlkp. oraz – w znacznie mniejszym stopniu – Miejski Zakład Komunikacji w Gorzowie Wlkp

Lokalny rynek pracy

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Pracujący w gminie^[25]
	1995	2000	2005	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
Ogółem	596	596	565	558	565	528	504	639	622	616	703	804	848
Mężczyźni	364	279	253	297	302	288	270	335	316	308	348	426	455
Kobiety	232	317	312	261	263	240	234	304	306	308	355	378	393

Liczba zarejestrowanych bezrobotnych mieszkańców Gminy Kłodawa^[25]
	2005	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	30.VI.2020
Ogółem	447	239	318	349	358	211	170	117	101	85	73	116
Mężczyźni	204	103	135	154	148	80	75	48	42	40	37	70
Kobiety	243	136	183	195	210	131	95	69	59	45	36	46

Fizyczna bliskość oraz dobre warunki dojazdu przesądzają o silnym wpływie sytuacji gospodarczej w mieście Gorzowie Wlkp. na lokalny rynek pracy w gminie Kłodawa.

Według stanu na koniec 2016 roku było zatrudnionych 616 mieszkańców gminy, z tego równo po 308 kobiet i mężczyzn. Na 1000 mieszkańców zatrudnione są 73 osoby.

Bezrobocie rejestrowane w roku 2016 wynosiło 3,8% (4,8% wśród kobiet oraz 3,0% wśród mężczyzn) i było znacznie niższe zarówno od średniej krajowej (8,2%), jako i wojewódzkiej (8,6%). W roku 2017 bezrobotnych było już tylko 1,8% mieszkańców gminy ogółem, w tym 1,4% mężczyzn i 2,3% kobiet. Występujące niedobory w podaży siły roboczej w regionie gorzowskim, w tym również w gminie Kłodawa, są łagodzone przez zatrudnianie pracowników z Ukrainy.

26,2% aktywnych zawodowo pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), 43,3% w przemyśle i budownictwie, 13,2% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja), a 1,3% w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości). Gmina oraz jej jednostki jest pracodawcą dla ok. 150 osób. Lokalne firmy zatrudniają łącznie ponad 420 osób^[12].

Znaczna, choć trudno uchwytna statystycznie liczba mieszkańców, jest zatrudnionych na stałe, bądź sezonowo, w krajach zachodnioeuropejskich.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wyniosło 3 882,12 PLN, co odpowiadało 90.50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce oraz 103,93% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w województwie lubuskim^[28].

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Historia

Obecne tereny gminy Kłodawa do połowy XIII wieku należały do Pomorzan oraz państwa polskiego. Miejscowości Kłodawa i Mironice zaliczały się do systemu obronnego linii Noteci i Warty, którego centrum stanowił Santok. W II połowie XIII wieku ziemie te zagarnięte zostały przez margrabiów brandenburskich i weszły w skład Nowej Marchii. Do Polski powróciły dopiero w 1945 roku na mocy Deklaracji Poczdamskiej.

Gmina Kłodawa 1945–1950

Strukturę polskiej administracji publicznej na Ziemiach Odzyskanych tworzono nawiązując do demokratycznych instytucji prawnoustrojowych II Rzeczypospolitej. Gmina Kłodawa powstała w marcu 1945 r. Złożyły się na nią gromady (wsie) Kłodawa, Chwalęcice, Łośno, Marzęcin, Mironice, Santocko i Wojcieszyce. Pierwszym wójtem, z nominacji pełnomocnika rządu (starosty) Floriana Kroenke, został Władysław Szmigiel. Od maja do listopada 1945 funkcję tę sprawował Stefan Celberg, potem Henryk Machnikowski, a po miesiącu Mikołaj Łucewicz. W styczniu 1946 r. wójtem został Michał Kubik.

W październiku 1945 r. został powołany Zarząd Gminny, a nieco wcześniej Gminna Rada Narodowa, składająca się z radnych delegowanych przez partie polityczne (5 przez PPS, 2 przez PSL i 1 przez PPR) oraz dokooptowanych bezpartyjnych. Początkowo GRN przewodniczył wójt M. Kubik, potem Michał Lasota. Zmiany w składzie Rady następowały m.in. z powodów politycznych. W roku 1947 po wyborach parlamentarnych usunięto członków PSL i przewodnictwo objął Piotr Gliński. Rok później, po tzw. zjeździe zjednoczeniowym i utworzeniu PZPR, doszło do prawdziwej czystki: spośród 21 członków GRN tylko trzech zachowało swoje funkcje. Przewodnictwo objął Antoni Gaj, a potem W. Mroczek^[47].

Gmina Kłodawa 1950–1954

20 marca 1950 r. została wydana ustawa o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, która zniosła dotychczasowy system samorządowy, w tym stanowisko wójta. Organami wykonawczymi pochodzących z wyboru gminnych rad narodowych stały się ich prezydia^[48].

Przewodniczącym Prezydium GRN został Artur(?) Stasiak, a następnie Kazimierz Glejzer.

Gromada Kłodawa 1954–1972

Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych zniosła gminy oraz dotychczasowe gromady, będące odpowiednikami sołectw, a w ich miejsce powołała nowe jednostki administracyjne – gromady^[49].

W skład Gromady Kłodawa weszły wsie Chwalęcice, Kłodawa, Łośno, Mironice, Santocko i Wojcieszyce. W roku 1971 została ona powiększona o miejscowości, które wcześniej wchodziły w skład zniesionej Gromady Różanki oraz o wieś Małyszyn do tej pory należącą do gromady Lubiszyn.

Przewodniczącym prezydium gromadzkiej rady narodowej, która zebrała się po raz pierwszy w grudniu 1954 r., został Aleksander Lipka. Po kilku miesiącach zastąpił go na tej funkcji Józef Bruszko. Od 1957 do 1961 roku pełnił ją Ludwik Kruszewski. Pod koniec 1961 r. przewodniczącym został Antoni Musiał i pozostał nim aż do kolejnej reformy^[47].

Gmina Kłodawa 1973–1990

Kolejna reforma podziału administracyjnego miała miejsce w 1973 roku. Na mocy ustawy z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych został zniesiony podział na gromady i osiedla, a w ich miejsce utworzono gminy. Gminne rady narodowe stały się organami władzy państwowej i podstawowymi organami samorządu społecznego na terenie gminy. Utworzono instytucję naczelnika gminy jako organu administracji państwowej w gminie oraz organu wykonawczego i zarządzającego gminnej rady narodowej. Był on powoływany przez przewodniczącego wojewódzkiej rady narodowej, a od roku 1975 przez wojewodę, po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej rady narodowej^[50].

Gromadzka rada narodowa przekształciła się w gminną radę narodową i prawie przez rok funkcjonowała w niezmienionym składzie pod przewodnictwem Leona Szymkowiaka. Kolejnymi przewodniczącymi GRN byli: Bogdan Malinowski (do 1974 r.), Mieczysław Łygo (do roku 1979), Ryszard Adamski (do 1980), Janina Sapkowska (do 1988), Anna Rajewska (do 1990). Pierwszym naczelnikiem gminy został Antoni Musiał, drugim Franciszek Listowski (od roku 1979 do 1982), trzecim i ostatnim Józef Kończak (od 1982 do 1989 r.).

W roku 1977 wieś Małyszyn, a także fragmenty wsi Chwalęcice oraz Santocko zostały odłączone od gminy Kłodawa i przyłączone do miasta Gorzowa Wielkopolskiego^[47]

Gmina Kłodawa 1990–

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. przywróciła gminom charakter jednostek samorządu terytorialnego z radą gminy jako organem stanowiącym i kontrolnym oraz wójtem jako organem wykonawczym^[51].

Pierwszym wójtem został Marian Jurek, który pełnił tę funkcję do roku 1995. Po nim nastąpili: Andrzej Wawrzyński (do 1998), Józef Kruczkowski (do 2006) i Anna Mołodciak.

Funkcję przewodniczącego rady gminy sprawowali kolejno: Leonard Ruklicz, Anna Rajewska, Dorota Żołędziejewska, Ryszard Arciszewski, Stanisław Dreger, Andrzej Legan, Jan Kubera i Andrzej Korona^[47].

Zabytki

Kościół w Wojcieszycach

Widok kościoła w Wojcieszycach od północnego wschodu

Kościół w Santocznie

Kościół w Różankach

Do najciekawszych zabytków na terenie gminy należą:

kościół w Wojcieszycach wybudowany w końcu XIII, z apsydą i barokową wieżą z początków XVIII wieku. Ogrodzony ceglanym murem z ozdobną, kutą bramą i dwiema furtami z XIX wieku.
kościół w Santocznie powstały w 1767 roku poprzez adaptację budynku magazynowego. W latach 1780–1782 został rozbudowany i powiększony o prezbiterium, roku 1819 dobudowano wieżę. Zachowała się znaczna część pierwotnego wyposażenia^[52].
Kościół w Różankach zbudowany w pierwszej połowy XVII wieku. Około 1735 roku dostawiono wieżę. Na otoczonym kamiennym murem cmentarzu zachowało się kilka reliktów sprzed 1945 roku, w tym pomnik mieszkańców poległych w I wojnie światowej^[53].

Ponadto w ewidencji konserwatorskiej znajduje się ok. 165 obiektów o walorach zabytkowych, reprezentatywnych dla regionu i czasu ich powstania.

Wykaz obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru wojewódzkiego^[54]
MIejscowość	Obiekt	Data powstania	Cechy	Nr w rejestrze
Łośno	dom nr 67	1746	dawna huta, konstr. szachulcowa	KOK-I-479
Mironice	dwór	k. XIX w		L-371/A
Różanki	kościół	1735, 1874	ewangelicki, ob. rzymskokatolicki	L-341/A
	cmentarz		przykościelny	358/91
	zespół folwarczny	1 poł. XIX w	dom mieszkalny, 3 budynki gospodarcze	L-380/A
Santoczno	kościół	XVIII, XIX w	ewangelicki, ob. rzymskokatolicki, konstr. szachulcowa	L-339/A
Santoczno	szkoła	2 poł. XVIII, pocz. XX w		2110
Wojcieszyce	kościół	k. XIII w	romańsko-barokowy	L-340/A

Oświata

Placówki oświatowe

Szkoła Podstawowa w Kłodawie

Szkoła Podstawowa w Różankach

Przedszkole w Kłodawie

Przedszkole w Wojcieszycach

Przedszkole w Różankach

Wizualizacja nowego budynku przedszkola i żłobka w Kłodawie

W gminie działają następujące publiczne placówki oświatowe:

1. Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Kłodawie, w której uczą się dzieci z sołectw Kłodawa, Chwalęcice, Santocko, Mironice i Łośno,

2. Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Różankach, w której uczą się dzieci z sołectw Różanki, Różanki Szklarnia, Wojcieszyce, Zdroisko, Rybakowo i Santoczno,

3. Publiczne Przedszkole „Bajkolandia” w Kłodawie,

4. Publiczne Przedszkole „Wesoła Gromada” w Wojcieszycac z Oddziałem Zamiejscowym w Różankach

Nadzór Pedagogiczny nad placówkami oświatowymi w gminie sprawuje Lubuski Kurator Oświaty.

Nauczyciele i kadra pedagogiczna^[55]
Placówka		SP w Kłodawie	SP w Różankach	Razem szkoły	Przedszkole w Kłodawie	Przedszkole w Wojcieszycach	Razem przedszkola	Ogółem
Liczba nauczycieli zatrudnionych		44	25	69	11	10	21	90
w tym	w pełnym wymiarze	42	18	60	8	8	16	76
w tym	w niepełnym wymiarze	2	7	9	3	2	5	14
Liczba nauczycieli według stopnia awansu zawodowego
stażyści		0	0	0	1	0	1	1
kontraktowi		12	3	15	3	4	7	22
mianowani		8	3	11	4	0	4	15
dyplomowani		24	19	43	2	6	8	51
Liczba nauczycieli tzw. nietablicowych
bibliotekarze		1	1	2	0	0	0	2
psychologowie		1	1	2	0	0	0	2
logopedzi		0	1	1	0,3	0,2	0,5	1,5
pedagodzy		1	2	3	0	0	0	3

Wyposażenie w sprzęt techniczno-dydaktyczny^[55]
	SP w Kłodawie	SP w Różankach	Przedszkole w Kłodawie	Przedszkole w Wojcieszycach	Ogółem
Komputery wykorzystywane w procesie dydaktycznym	38	17	1	2	58
Tablice interaktywne	18	14	0	0	32
Inne urządzenia multimedialne	0	0	6	12	18

Przedszkola

Budynki przedszkoli w Wojcieszycach i Różankach pochodzą z przełomu lat 70 i 80 XX w. i w ciągu ostatnich kilku lat zostały zmodernizowane. Przedszkole w Kłodawie mieści się w przedwojennym budynku, który został poddany remontowi oraz ociepleniu. Z uwagi na roznącą liczbę dzieci w roku 2020 rozpoczęto budowę nowego obiektu, w którym oprócz 7 oddziałów przedszkolnych znajdzie się również dwuoddziałowy żłobek^[56].

Przedszkola w roku szkolnym 2018/2019^[55]
Nazwa	Grupy	Uczniowie	Liczba uczniów uczestniczących w zajęciach
Nazwa	Grupy	Uczniowie	korekcyjno- kompensacyjnych	rewalidacyjnych	logopedycznych	nauki języka angielskiego
Przedszkole Publiczne w Kłodawie	5	123	9	–	21	123
Publiczne Przedszkole W Wojcieszycach z Oddziałem Zamiejscowym w Różankach	5	122	5	2	21	122
Razem	10	245	14	2	42	245

W roku szkolnym 2018/2019 prawie wszystkie dzieci przedszkolne korzystały z pełnego wyżywienia.

Szkoły podstawowe

Szkoły działają w stosunkowo nowych, funkcjonalnych obiektach z dobrym zapleczem edukacyjnym i sportowym. Uczniowie dowożeni są autobusami szkolnymi z poszczególnych wsi, część uczniów dowożona jest samochodami przez rodziców, dojeżdża rowerem lub dochodzi pieszo. Absolwenci najczęściej kontynuują naukę w szkołach średnich w Gorzowie Wlkp.

Uczniowie szkół podstawowych w roku szkolnym 2018/2019^[55]
Zespół szkół w		Różankach	Kłodawie	Razem
Liczba uczniów w szkole		210	443	653
Liczba oddziałów		11	24	35
Liczba uczniów z obwodu szkoły uczęszczających do innej szkoły		71	189	260
Liczba zajęć pozalekcyjnych:		26	36	62
w tym	kół zainteresowań / liczba uczniów	8 / 101	11 / 134	19 / 235
w tym	zajęć sportowych / liczba uczniów	3 / 57	2 / 45	5 / 102
Liczba uczniów uczestniczących
w	zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych	66	146	212
	zajęciach rewalidacyjnych	4	6	10
	zajęciach logopedycznych	17	10	27
	zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych	20	30	50
	zajęciach socjoterapeutycznych	0	12	12
	nauczaniu indywidualnym	0	1	1
Liczba uczniów uczących się języków obcych		210	443	653
w tym	angielskiego	210	443	653
w tym	niemieckiego	40	92	132
Liczba uczniów korzystających z wyżywienia		55	140	195

Gimnazja (oddziały gimnazjalne)

W latach 1999–2017 działały gimnazja w Kłodawie i Różankach. W latach 2017–2019 przy szkołach podstawowych funkcjonowały „oddziały gimnazjalne”, które były stopniowo wygaszane. Ostatnim rocznikiem uczniów, który chodził do gimnazjum, był rocznik 2003.

Uczniowie klas gimnazjalnych w roku szkolnym 2018/2019^[55]
Zespół szkół w		Różankach	Kłodawie	Razem
Liczba uczniów w szkole		25	41	66
Liczba oddziałów		1	2	3
Liczba uczniów z obwodu szkoły uczęszczających do innej szkoły		8	35	43
Liczba zajęć pozalekcyjnych:		18	8	26
w tym	kół zainteresowań / liczba uczniów	4 / 38	7 / 89	11 / 127
w tym	zajęć sportowych / liczba uczniów	1 / 12	1 / 28	2 / 40
Liczba uczniów uczestniczących
w	zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych	8	0	8
	zajęciach rewalidacyjnych	1	2	2
	zajęciach logopedycznych	0	0	0
	zajęciach socjoterapeutycznych	0	0	0
	nauczaniu indywidualnym	1	0	1
Liczba uczniów uczących się języków obcych		25	41	66
w tym	języka angielskiego	25	41	66
w tym	języka niemieckiego	25	41	66
Liczba uczniów korzystających z wyżywienia		2	23	25

Efekty edukacji

Spośród 144 uczniów, którzy w roku 2019 ukończyli gimnazja i szkoły podstawowe, 46% kontynuuje naukę w liceach ogólnokształcących, 34% w technikach i 38% w szkołach zawodowych.

Porównanie wyników procentowych egzaminu gimnazjalnego w roku 2019^[55]
	Historia, WOŚ	Język polski	Przedmioty przyrodnicze	Matematyka	Język angielski poziom podstawowy	Język angielski poziom rozszerzony	Język niemiecki
Powiat gorzowski	57,25	62,53	47,98	39,13	68,86	53,57	51,36
Gmina Kłodawa	56,25	61,54	45,81	38,35	68,48	51,72	53,57
Gimnazjum Różanki	54,42	58,96	39,83	36,25	65,71	55,17	–
Gimnazjum Kłodawa	57,38	63,13	49,49	39,64	70,33	49,42	53,67

Porównanie wyników procentowych egzaminu ósmoklasisty w latach 2019 oraz 2020^[57]
Przedmiot	Język polski		Matematyka		Język angielski
Rok	2019	2020	2019	2020	2019	2020
Kraj	63	59	45	46	59	54
Województwo Lubuskie	60,76	56,44	41,69	41,93	58,40	52,56
Powiat gorzowski	63,37	58,65	44,67	43,36	59,37	51,82
Gmina Kłodawa	65,21	62,85	44,88	47,06	63,99	58,78
SP Różanki	67,39	52,2	35,83	35,47	58,30	40,73
SP Kłodawa	64,29	67,1	48,57	67,14	66,41	66,31

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Kłodawa w % według NSP z 2011 r.^[58]

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Kultura

Obiekty, imprezy, zespoły

Budynek Gminnego Centrum Kultury w Kłodawie

Budynek Gminnego Ośrodka Kultury w Wojcieszycach

Gminna Biblioteka Publiczna w Kłodawie

Gminna Biblioteka Publiczna w Kłodawie – antresola

Gminna Biblioteka Publiczna w Kłodawie – kącik dziecięcy

Gminne Centrum Kultury w Kłodawie szycie maseczek

Spotkanie zespołów amatorskich w GOK

Festyn ‘Kłodawska Majówka’

Zespół wokalny „Echo” z Wojcieszyc

Występ niemieckiego zespołu Kariolle na dożynkach gminnych

Zespół ‘Kłodawianki’

Zajęcia na obozie w Lipach

Zespół ‘Kosy’

W roku 2020 zostało oddane do użytku Gminne Centrum Kultury w Kłodawie, wybudowane kosztem prawie 10 mln zł. Jego powierzchnia użytkowa wynosi ok. 1,5 tys. m². Mieści się w nim m.in. Gminna Biblioteka Publiczna, Gminny Ośrodek Kultury, sala widowiskowa, sala ślubów, świetlica dziecięca, pomieszczenia służące rekreacji i rehabilitacji.

GOK

Przedmiotem działania Gminnego Ośrodka Kultury w Kłodawie z siedzibą w Wojcieszycach jest:

edukacja kulturalna i wychowanie przez sztukę,
gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie i udostępnianie dóbr kultury,
tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego oraz zainteresowanie wiedzą i sztuką,
rozpoznawanie i zaspakajanie potrzeb kulturalnych^[59].

GOK powstał 1 stycznia 1985 r. w wyniku porozumienia Naczelnika Gminy Kłodawa z dyrektorem Stacji Hodowli Roślin w Wojcieszycach o wspólnym prowadzeniu działalności kulturalnej, na mocy którego gmina przejęła przyzakładowy Dom Socjalny, w którym znajduje się m.in. sala widowiskowa na 120 miejsc.

W początkowym okresie działalność skupiała się na sekcjach zlokalizowanych w Wojcieszycach: muzycznej, plastycznej, fotograficznej, teatralnej oraz na sprawowaniu opieki nad zespołami amatorskimi, działającymi w pozostałych wsiach, m.in. w Kłodawie, Różankach, Santocku i Łośnie. W 1996 r. GOK został przekształcony w Gminny Ośrodek Kultury i Sportu (GOKiS), w jego struktury włączono Wielosekcyjny Klub Sportowy. W roku 1999 doszły zadania związane z turystyką oraz wydawaniem czasopisma gminnego „Kłodawskie Wieści”.

W roku 2003 dokonano kolejnych zmian w statucie, tym razem polegających na wyłączeniu zadań i obowiązków dotyczących sportu i turystyki oraz działalności wydawniczej. Stało się widoczne dążenie do możliwie równomiernego objęcia działalnością GOK terenu całej gminy. Placówce zostały podporządkowane świetlice dziecięce (działające w dziesięciu sołectwach) i powierzona wiodąca rola w organizowaniu cyklicznych imprez gminnych oraz zajęć pozaszkolnych w trakcie ferii zimowych i wakacji. Działalność statutowa jest finansowana z budżetu Gminy Kłodawa, a dużą część środków pozyskiwana z Euroregionu Pro Europa Viadrina oraz organizacji Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży. Od połowy roku 2011 dyrektorem placówki jest Jarosław Pikuła^[60].

W roku 2017 pod patronatem GOK działało 10 grup artystycznych, w których uczestniczyło 114 osób. 3 zespoły muzyczno-instrumentalne posiadały łącznie 30 członków, 3 zespoły folklorystyczne 50 członków. Grupy taneczne liczą 34 członków i podobnie jak dorosłe zespoły śpiewacze, występują na imprezach organizowanych przez poszczególne sołectwa oraz imprezach gminnych^[61].

GOK jest organizatorem corocznych imprez masowych (np. „Kłodawska Majówka”, „Kłodawska Noc Rockowa”, „Zlot PRL”, dożynki gminne), współorganizatorem imprez sołeckich, zawodów strażackich, spotkań seniorów oraz inicjatorem wielu imprez związanych z działalnością bieżącą. W roku 2017 odbyło się 38 imprez, w których uczestniczyło ogółem 5480 osób. Z tego 2 imprezy nosiły charakter festiwali i przeglądów artystycznych (350 uczestników), 11 koncertów (2 400 uczestników), 6 prelekcji, spotkań i wykładów (500 uczestników), 12 imprez turystycznych i sportowo-rekreacyjnych (1 100 uczestników), 2 konkursy (200 uczestników), 3 pokazy teatralne (800 uczestników)i 2 warsztaty (200 uczestników).

Placówka wspiera działalność zespołów śpiewaczych i tanecznych. Posiada 7 sekcji, w tym n.in. taneczną, filmową, plastyczną, sportową (gra w bule) w których uczestniczy 106 osób^[25]. Część sekcji działa poza siedzibą Ośrodka^[62].

W roku 2020 GOK uzyskał pomieszczenia w nowo wybudowanym Gminnym Centrum Kultury w Kłodawie.

Biblioteka

Przedmiotem działania Gminnej Biblioteki Publicznej w Kłodawie jest:

gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów bibliotecznych,
obsługa użytkowników, przede wszystkim udostępnianie zbiorów oraz prowadzenie działalności informacyjnej, zwłaszcza informowanie o zbiorach własnych, innych bibliotek, muzeów i ośrodków informacji naukowej, a także współdziałania z archiwami w tym zakresie,
udostępnianie zbiorów bibliotecznych na miejscu w placówce,
popularyzacja książki, informacji, wiedzy i czytelnictwa,
współdziałanie z bibliotekami innych sieci, instytucjami upowszechniania kultury, organizacjami i towarzystwami w rozwijaniu i zaspakajaniu potrzeb oświatowych i kulturalnych społeczeństwa^[63].

Gminna Biblioteka Publiczna w Kłodawie powstała w 1948 roku. Na początku księgozbiór zawierał 100 woluminów, 10 lat później liczył już 4273 egzemplarzy. W roku 1961 ksiądz Józef Szmurło przekazał placówce 700 książek z prywatnego księgozbioru. Od 2005 roku w bibliotece w Kłodawie funkcjonuje pracownia internetowa, a od 2010 roku dostęp do internetu oferuje także filia w Różankach. W 2008 roku placówka uzyskała status samorządowej instytucji kultury. W tym samym roku powstał Dyskusyjny Klub Książki. Biblioteka uczestniczy w licznych programach i konkursach, co pozwala na pozyskiwanie dodatkowych środków na działalność. We wsi Różanki działa filia biblioteki gminnej, a w Wojcieszycach i Zdroisku punkty biblioteczne. Od 2007 roku placówką kieruje Magdalena Turska.

Przez wiele lat główna siedziba biblioteki mieściła się w zaadaptowanym budynku w Kłodawie. W lutym 2020 r. została przeniesiona do nowo wybudowanego Gminnego Centrum Kultury w Kłodawie, gdzie uzyskała pomieszczenia powierzchni 320 m² (wypożyczalnia dla dzieci i dorosłych, czytelnia internetowa i czasopism, sala multimedialna, antresola z miejscem na wystawy).

Gminna Biblioteka Publiczna – podstawowe wskaźniki^[64]
		2018	2019	2020
Wielkość księgozbioru (vol)		25 599	25 473	26 488
Zakup książek (vol)		723	1 101	1 077
Zakup zbiorów specjalnych (poz.)		0	6	5
Zarejestrowani czytelnicy (osób)		887	903	873
w tym	Kłodawa	659	657	634
	Różanki	219	231	239
	Wojcieszyce + Zdroisko	9	15	0
Wypożyczenia		13 090	13 816	12 412
w tym	Literatura piękna	7 175	7 443	6 692
	Literatura dziecięco-młodzieżowa	2 912	3 150	3 190
	Literatura niebeletrystyczna	2 219	2 503	2 253
	Dokumenty audiowizualne	593	459	277
	Prasa	191	261	0

Ruch amatorski

Zespoły wokalno-muzyczne i folklorystyczne

Brzezinki (Santocko)
Bukowina (Zdroisko)
Echo (Wojcieszyce)
Strumyk (Santoczno)
Kłodawianki (Kłodawa)
Róży Kwiat (Różanki)
Kosy (Zdroisko)^[65]

Sport

Sport w gminie w ujęciu statystycznym^[25]
		2008	2010	2012	2014	2016	2018
Kluby sportowe		3	4	3	4	5	5
Sekcje sportowe		3	5	3	4	7	5
Członkowie		137	157	136	167	310	182
Ćwiczący ogółem		117	175	125	160	225	220
w tym	mężczyźni	107	161	108	152	174	196
w tym	kobiety	0	14	17	8	51	24
Ćwiczący do lat 18		79	138	96	97	129	126
w tym	chłopcy	69	124	90	90	116	114
w tym	dziewczęta	10	14	6	7	13	12
Trenerzy		2	1	3	4	4	6
Instruktorzy		4	7	3	2	4	2
Inne osoby prowadzące zajęcia sportowe		–	–	2	2	2	2

We wsiach: Chwalecice, Kłodawa, Różanki, Rybakowo i Wojcieszyce znajdują się pełnowymiarowe boiska do piłki nożnej. Przy szkołach podstawowych w Kłodawie i Różankach istnieją duże sale sportowe.

Na terenie gminy działają następujące kluby sportowe^[66]:

Gminny Klub Sportowy SHR Wojcieszyce – historia klubu sięga roku 1848, kiedy to drużyna wystawiona przez mieszkańców rozegrała mecz piłkarski z żołnierzami Armii Czerwonej, a następnie utworzyła Ludowy Zespół Sportowy. Pod koniec 1958 r. stał się on klubem przyzakładowym miejscowej Stacji Hodowli Roślin. ZLKS SHR Wojcieszyce największe sukcesy sportowe osiągał w latach 80 XX w.: piłkarze przez pięć sezonów grali w III lidze, a w sezonie 1987/1988 zajęli 3 miejsce w końcowej tabeli, awansując jednocześnie do 1/8 finału Pucharu Polski^[67]. Było to możliwe m.in. dzięki wzmocnieniu drużyny przez studentów gorzowskiej filii AWF w Poznaniu. W tym czasie klub powołał własne przedsiębiorstwo remontowo-budowlane, którego zyski finansowały wydatki na sport. Działalność gospodarcza wygasła w początkach lat 90, w tym czasie zanikła współpraca z AWF. Likwidacja Stacji Hodowli Roślin oznaczała konieczność poszukiwania nowych rozwiązań organizacyjnych i ekonomicznych. Z klubu odeszły sekcje brydżowa oraz kulturystyczna, zanikło szkolenie młodzieży. Aktualnie drużyna piłkarska seniorów uczestniczy w rozgrywkach klasy A^[68].
Wielosekcyjny Klub Sportowy RÓŻA Różanki – w 1960 roku powstał Ludowy Zespół Sportowy Różanki. W roku 1980 klub przyjął nazwę LZS Róża. W roku 1981 awansował do klasy A, zaś cztery lata później do klasy okręgowej. Największy sukces odnióśł w 1993 roku. awansując do IV ligi. Aktualnie drużyna piłkarska uczestniczy w rozgrywkach klasy okręgowej.
Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Junior” Różanki powstał w 1996 roku jako Młodzieżowy Ludowy Zespół Sportowy, od roku 2005 występuje pod obecną nazwą. Głównym celem klubu jest promowanie zdrowego stylu życia, rozwijanie sportowych zainteresowań, popularyzacja piłki nożnej oraz praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. Zawodnicy Juniora uczestniczą w licznych turniejach piłkarskich rozgrywanych na boiskach otwartych i w halach. Największym sukcesem było zdobycie w 2012 r. przez drużynę żaków II miejsce w finałowych rozgrywkach wojewódzkich o puchar LZPN.
Gminny Klub Piłkarski Kłodawa w Kłodawie powstał w roku 2014. Posiada drużynę występującą w klasie A.
Rybakowski Klub Sportowy “Rybakowo” powstał w 2010 r. Drużyna piłkarska występuje w klasie B.
Jeździecki Klub Sportowy “ROBIR” Chwalęcice powstał w 2011 roku w oparciu o Stajnię „Robir” prowadzoną przez Marię i Ryszarda Obidowskich. Korzysta z krytej ujeżdżalni, w której prowadzone są treningi przez cały rok. Zawodniczki klubu startują w zawodach regionalnych i towarzyskich na terenie całego kraju. Klub organizuje u siebie parkury otwarte w formie zawodów z pucharami i floots^[69].
KKS Kłodawa działa przy gorzowskim stowarzyszeniu brydża sportowego.
Klub Piłkarski Progres Gorzów Wlkp zajmuje się szkoleniem dzieci i młodzieży od przedszkolaków aż po juniorów starszych. W roku 2018 drużyna młodzików wywalczyła mistrzostwo województwa lubuskiego. Główna siedziba klubu mieści się w Gorzowie Wielkopolskim, jednak korzysta on również ze stadionu piłkarskiego w Wojcieszycach^[70].

Turystyka i rekreacja

Jezioro Lubie. W głębi ośrodek wypoczynkowy w Lipach

Pierwsze żeglarskie kroki

Trasa rowerowa w okolicach Mironic

Ścieżka rowerowa Gorzów-Kłodawa

Na dzikiej plaży w Wojcieszycach

Zimowa kąpiel w jeziorze Kłodawskim

Gospodarstwo agroturystyczne E. Krystkiewicza w Wojcieszycach

Wakeup na jeziorze Kłodawskim

Gmina posiada szczególne walory do uprawiania turystyki aktywnej i stanowi największy obszar turystyczno-rekreacyjny dla sąsiedniego miasta Gorzowa Wielkopolskiego Do rozwoju turystyki i rekreacji szczególnie predysponowany jest lesisty i obfitujący w jeziora teren Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego oraz jego otuliny, w tym miejscowości: Łośno, Lipy, Santoczno, Rybakowo i Zdroisko.

Znacznym potencjałem dysponuje również południowa część gminy. Drogi publiczne, przy części których istnieją ciągi pieszo-rowerowe, a także gruntowe (np. Gorzów Wielkopolski – Wojcieszyce) i leśne, są intensywnie wykorzystywane do wycieczek rowerowych oraz nordic walking. Dużą popularnością cieszą się kąpieliska nad jeziorem Nierzym i w Kłodawie. Wyspecjalizowane usługi świadczy ośrodek jeździecki „Robir w Chwalęcicach oraz ośrodek rybacko–wędkarski „Azyl”. w Mironicach.

Rozwojowi i lepszemu wykorzystaniu potencjału turystycznego służy członkostwo gminy w Lokalnej Grupie Działania „Kraina Szlaków Turystycznych”, stowarzyszeniu skupiającym 11 gmin z północnej części województwa lubuskiego^[71].

Szlaki turystyczne

Przez teren gminy przebiegają oznaczone szlaki^[72]:

(pieszy czerwony) długości 108 km, prowadzący z Kostrzyna nad Odrą, przez Dąbroszyn, Witnicę, Bogdaniec, Gorzów Wielkopolski, jezioro Ostrowite, Santoczno, rezerwat „Rzeka Przyłężek”, Brzozę do Strzelec Krajeńskich,

(pieszy niebieski) długości 66, prowadzący ze Skwierzyny przez Murzynowo, Santok, rezerwat „Zdroiskie Buki: jezioro Wełmino, Santoczno, jezioro Mrowinko, jezioro Lubie, Lipy, Sitno Moczydelskie, Moczydło do Barlinka,

(pieszy zielony) długości 12,3 km, prowadzący z Górek Noteckich przez Zdroisko do Santoczna,

(pieszy czarny) długości 10,2 km, prowadzący z Leśniczówki Wojcieszyce przez jezioro Lubie do Lip,

(rowerowy czerwony) długości 97,2 km, prowadzący z Kostrzyna nad Odrą przez Dąbroszyn, Krześnicę, Kamień Wielki, Mościce, dolinę Witny, Mosinę, Lubiszyn, Ściechów, rezerwat „Bagno Chłopiny, jezioro Marwickie, dolinę Kłodawki, Mironice, Kłodawę, Santoczno, rezerwat „Rzeka Przyłężek”, rezerwat „Wilanów” do Strzelec Krajeńskich,

(rowerowy niebieski) długości 35 km, prowadzący z Gorzowa Wielkopolskiego przez Czechów, Santok, Górki Noteckie, rezerwat „Zdroiskie Buki” do Santoczna,

(rowerowy zielony) długości 13 km, z Czechowa przez Janczewo do Zdroiska,

(rowerowy żółty) Kłodawa – Chwalęcice – Santocko,

(rowerowy zielony) długości 64,5 km, prowadzący z Gorzowa Wielkopolskiego przez Santocko, rezerwat „Dębina”, Łośno, Lipy, dolinę Santocznej, Santoczno, jezioro Ostrowite, Wojcieszyce i z powrotem do Gorzowa Wielkopolskiego,

(rowerowy czarny) długości 4,6 km, prowadzący z Wojcieszyc do Łośna.

po rzece Santoczna – kajakowy, prowadzący z Lip (Lubociesza) nad jeziorem Lubie do Santoczna.

Na terenie gminy wyznakowano też siedem tras do nordic-walking. Przebiegają one w obrębie miejscowości: Kłodawa i Mironice (trasa zielona, czerwona i niebieska), ośrodka Nierzym (czerwona i niebieska), Zdroiska (niebieska) oraz Lip (niebieska). W obrębie Barlinecko Gorzowskiego Parku Krajobrazowego wytyczono dwie ścieżki edukacyjne: przy jeziorach Lubie i Sulemińskie^[73].

Baza noclegowa

Ośrodki wypoczynkowe, oferujące po kilkadziesiąt miejsc, są zlokalizowane w Zdroisku, Lipach i Przyłęsku. Gospodarstwa agroturystyczne i pokoje gościnne znajdują się w Lipach, Rębowie, Rybakowie, Santocku, Santocznie, Wojcieszycach, Zdroisku i nad jeziorem Nierzym^[74].

Turystyczne obiekty noclegowe (stan w lipcu)^[25]
	Jedn. miary	Rok
	Jedn. miary	2015	2016	2017	2018	2019	2020
Obiekty ogółem	obiekt	3	4	3	4	4	4
– w tym całoroczne	obiekt	1	1	1	2	2	2
Miejsca noclegowe ogółem	miejsce	171	189	126	126	127	125
– w tym całoroczne	miejsce	75	75	75	85	85	85
Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe;	obiekt	1	1	1	1	1	1
– miejsca noclegowe	miejsce	75	75	75	75	75	75
Zespoły domków turystycznych	obiekt	2	2	1	1	1	1
- miejsca noclegowe	miejsce	96	96	24	24	24	21
Kwatery agroturystyczne	obiekt	0	1	1	2	2	2
– miejsca noclegowe	miejsce	0	18	18	27	28	29

Siłownie plenerowe

W roku 2018 we wszystkich wsiach sołeckich z terenu gminy zostały zamontowane urządzenia do ćwiczeń siłowych na wolnym powietrzu.

Kąpieliska

Wykaz kąpielisk^[75]
Nazwa	Adres lub lokalizacja	Sezon kąpielowy	Dużą liczbę kąpiących się określono na osób	Organizator
Kąpielisko nad Jeziorem Kłodawskim	Kłodawa, ul. Wojcieszycka,	22.06–31.08	150	Gmina Kłodawa
Kąpielisko na jeziorze Nierzym	pomiędzy Różankami a Zdroiskiem	22.06–31.08	960	Miasto Gorzów Wielkopolski Ośrodek Sportu i Rekreacji

Mieszkańcy korzystają również z dzikich plaż, znajdujących się m.in. w Rybakowie, Santocku, Santocznie i Wojcieszycach.

Wake Park

Na jeziorze Kłodawskim znajdują się urządzenia umożliwiające uprawianie wakeboardingu^[76].

Ochrona zdrowia

Podstawową opiekę medyczną zapewniają mieszkańcom ośrodki zdrowia w Kłodawie, Różankach i Wojcieszycach, w których przyjmuje lekarz rodzinny i pediatra. W ośrodkach w Kłodawie oraz Różankach są gabinety stomatologiczne. Opiekę w pozostałym zakresie oraz w placówkach zamkniętych zapewnia miasto Gorzów Wlkp.

Opieka zdrowotna^[25]
	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
Przychodnie ogółem	6	3	3	3	6	6	5	5	5
Porady lekarskie ogółem		18 581	18 155	18 808	18 301	20 635	20 293	19 677	19 641
Porady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej	15 661	16 410	15 816	16 655	16 429	18 679	19 158	19 677	19 641
Apteki i punkty apteczne	1	1	1	1	1	1	2	2	2

Pomoc społeczna

Rozwiązywaniu problemów społecznych służy działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warsztatów Terapii Zajęciowej oraz bieżącą współpraca jednostek gminy z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie oraz z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Gorzowie Wlkp.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Z danych zawartych w poniższej tabeli wynika, że z pomocy społecznej korzysta około 10% mieszkańców gminy, co świadczy o znacznej skali problemów.

Liczba objętych pomocą GOPS w latach 2011–2019
	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2019
Rodziny	327	350	336	322	342	330	349	298
Osoby w rodzinie	801	846	847	771	815	750	773	753

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Najczęstszymi przyczynami kwalifikującymi do udzielenia pomocy są: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność lub długotrwała ciężka choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych. Rzadziej występują trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietność, alkoholizm, narkomania, sieroctwo, bezdomność, przemoc w rodzinie, zdarzenie losowe lub sytuacje kryzysowe. Bardzo często te problemy są ze sobą sprzężone.

Powody przyznania pomocy^[77]^[1]
	2015	2016	2017	2018	2019
Bezdomność	4	14	10	9	5
Potrzeba ochrony macierzyństwa	26	26	27	17	25
Bezrobocie	75	93	108	123	106
Niepełnosprawność	116	133	109	108	119
Długotrwała lub ciężka choroba	82	82	60	51	139
Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego	39	35	30	23	31
Alkoholizm	9	6	13	14	8
Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z za-kładu karnego	3	4	4	3	2
Przemoc w rodzinie	–	2	3	1	2
Sytuacja kryzysowa	2	3	2	3	3
Ubóstwo	116	152	163	215	198
Zdarzenie losowe	3	1	6	8	1
Klęska żywiołowa lub ekologiczna	–	–	–	–	44
Uwaga: dane z poszczególnych rubryk nie sumują się na pozycję ogółem, gdyż jedna osoba może korzystać z kilku świadczeń

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Świadczenia w ramach zadań własnych i zleconych^[77]^[1]
	2017		2018		2019
	Liczba osób	Kwota zł	Liczba osób	Kwota zł	Liczba osób	Kwota zł
Zasiłki stałe	86	388 527	71	331 479	66	290 578
Zasiłki okresowe	188	223 664	207	223 664	132	180.646
Zasiłki celowe	78	16 678	92	24 140	74	20.090
Zasiłki celowe specjalne	82	29 133	133	36 711	153	37.977
Zasiłki celowe na pokrycie skutków klęski żywiołowej	–	–	–	–	44	114.106
Składki na ubezpieczenia zdrowotne	81	36 109	62	27 385	57	25 068
Usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania	29	160 622	31	188 549	37	216.054
Zasiłek celowy na zakup żywności	254	217 568	210	231 502	403	128.347
Posiłki w szkole	179	133 360	168	117 872	121	100 131
Odpłatność za pobyt w DPS	7	134 157	6	156 411	9	190.958
Odpłatność za pobyt w pieczy zastępczej	14	75 530 zł	18	78 519	15	109.183
Dodatki mieszkaniowe	12	28 517	20	27 160	11	19.938
Prace społeczno-użyteczne	11	10 695	12	7 964	7	4.095
Składki od zasiłków rodzinnych	43	124 245	39	124 732	44	177.425
Dodatki energetyczne	9	665	12	1 194	9	1.013
Zasiłki rodzinne	567	2 135 778	560	2 197 757	538	2.649.786
Świadczenia wychowawcze (tzw. 500+)	778	5 467 194	746	8 719 419	1 766	7 766 119
Świadczenie „Dobry Start” (tzw. 300+)	–	–	850	363 150	1 249	374.100
Uwaga: dane z poszczególnych rubryk nie sumują się na pozycję ogółem, gdyż jedna osoba może korzystać z kilku świadczeń

Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

w roku 2017 obejmowała 313 osób (w tym 264 mężczyzn) opieką polegającą m.in. na rozmowach motywujących do podjęcia leczenia, zmiany postawy, skorzystania z konsultacji specjalisty. Udziela pomocy, również finansowej, w terapii odwykowej oraz po przebytym podstawowym programie leczenia zachęcając do udziału w programach motywujących i podtrzymujących abstynencję. Rozpatruje wnioski o wszczęcie postępowania wobec osób uzależnionych i pokrywa koszta postępowania sądowego w sprawach o zobowiązanie do podjęcie leczenia. Podejmuje działania interwencyjne w zgłoszonych przypadkach sprzedaży napojów alkoholowych nieletnim i osobom nietrzeźwym.

Komisja wspiera różnorakie działania adresowane do dzieci i młodzieży, dofinansowuje działalność świetlic środowiskowych oraz organizację wypoczynku letniego^[78].

Warsztaty Terapii Zajęciowej

działają w miejscowości Chwalęcice jako jednostka organizacyjna gminy. Uczestniczy w nich 30 osób, w większości o znacznym stopniu niepełnosprawności. Ośmioro z nich (tj. 27%) jest mieszkańcami gminy Kłodawa. W ramach rehabilitacji prowadzone są zajęcia rozwijające umiejętności życia codziennego, przygotowujące do życia w środowisku społecznym, rozwijające psychofizyczne sprawności niezbędne w pracy^[79].

Bezpieczeństwo publiczne

Przestępstwa najczęściej popełniane na terenie gminy^[80]
Rodzaj	2017	2019
Kradzież	13	14
Kradzież z włamaniem	10	22
Uszkodzenie mienia	4	9
Uszczerbek na zdrowiu, pobicie	0	2
Używanie narkotyków	3	6
Nietrzeźwość kierującego	7	14
Inne	13	61
Razem	50	128

Przestępstwa oraz wykroczenia popełniane w poszczególnych miejscowościach^[80]
	Przestępstwa		Wykroczenia^[81]
	2018	2019	2018	2019
Chwalęcice	7	6	16	2
Kłodawa	27	15	47	18
Mironice	1	3	1	2
Łośno	3	3	9	4
Różanki	15	11	20	6
Rybakowo	3	3	4	1
Santocko	8	11	7	3
Santoczno	1	0	3	3
Wojcieszyce	10	7	13	11
Zdroisko	2	2	6	3
Razem	79	62	128	52

Działania Policji

W 1999 roku został zlikwidowany Komisariat Policji w Kłodawie, a teren gminy został w całości objęty działaniami Komisariatu II Komendy Miejskiej Policji w Gorzowie Wlkp. Do jego obsługi przydzielono na stałe dwoje dzielnicowych i podano do wiadomości publicznej podane numery ich służbowych telefonów komórkowych dzielnicowych. W razie potrzeby na teren gminy są kierowani funkcjonariusze z innych służb – ruchu drogowego, kryminalnej, patrolowej itd.

W roku 2019 dzielnicowi ujawnili łącznie 52 wykroczenia. Realizują szereg programów mających na celu zapobieganie przestępczości oraz zachowań patologicznych wśród młodzieży. Prowadzili 11 procedur Niebieskiej Karty, w ich ramach odbyli ok. 135 kontroli. w rodzinach dotkniętych problemem przemocy^[80].

Działania Straży Gminnej

Została powołana w roku 1999 i przez cały czas działa w jednoosobowym składzie. Wykonuje zadania związane z utrzymaniem czystości, ładu i porządku, ujawnianiem i zapobieganiem aktom wandalizmu, wybrykom chuligańskim i innym wykroczeniom, zapewnieniem bezpieczeństwa na imprezach gminnych. Współpracuje z Policją, Strażą Leśną, Społeczną Strażą Rybacką oraz Gminną Komisją ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Ośrodkiem Pomocy Społecznej.

W roku 2017 Straż Gminna skontrolowała pod kątem utrzymania porządku i czystości 164 posesje, pouczyła 74 osoby i nałożyła 6 mandatów karnych. Podczas wspólnego z Policją patrolowania w godzinach wieczorno-nocnych kąpielisk i zbiorników wodnych, zostało wylegitymowanych 28 osób, zatrzymano 4 nietrzeźwe osoby przejawiające agresję i ukarano mandatem 3 osoby za zakłócanie spokoju^[82].

Kontrole przestrzegania regulaminu utrzymania czystości i porządku w roku 2019^[83]
Miejscowość	Ilość skontrolowanych posesji	Ilość udzielonych pouczeń	Ilość nałożonych mandatów
Chwalęcice	21	9	1
Kłodawa	21	12	2
Łośno	11	4	0
Różanki	19	7	1
Rybakowo	19	6	1
Santocko	24	8	2
Santoczno	15	4	0
Wojcieszyce	14	6	1
Zdroisko	11	4	0
Razem	163	60	8

Bezpieczeństwo ruchu drogowego

Zdarzenia drogowe w latach 2015–2019^[80]
	2015	2016	2017	2018	2017
Wypadki	5	6	3	6	8
Kolizje	82	130	128	97	101
Razem	87	136	131	103	119
Zabici	5	0	0	1	5
Ranni	9	0	6	15	6

Najwięcej kolizji i wypadków w roku 2017 zdarzyło się na drodze krajowej nr 22 (35 zdarzeń), drodze wojewódzkiej nr 151 (26) i trasie S3 (6). W podziale na miejscowości najwięcej było ich w Kłodawie (27), Różankach (11), Wojcieszycach (9) i Chwalęcicach (4)^[84].

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Aktywność społeczna

Gminny finał WOŚP w 2017 r.

Spotkanie opłatkowe seniorów

Turniej gier karcianych

Święto Pieczonego Ziemniaka 2012 – festyn wiejski w Wojcieszycach

Remiza OSP w Różankach

OSP Kłodawa

OSP Santocko

OSP Rybakowo

Uczestnicy zawodów wędkarskich w Kłodawie

Uczestnicy zawodów wędkarskich o puchar sołtysa

Organizacje pozarządowe^[85]

Stowarzyszenie „Dirt Racers” w Łośnie. Głównym celem jest konsolidacja środowiska miłośników pojazdów terenowych, organizacja i realizacja zadań związanych z turystyką, rekreacją oraz sportami off-road. Numer KRS 0000668299. Prezesem jest Kamil Giżycki.
Stowarzyszenie „Nasza Gminna Rodzina” w Kłodawie. Do głównych celów należy zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu; spisanie i skatalogowanie przed i powojennej historii miejscowości gminy; promowanie regionu, kultury ludowej, lokalnych tradycji i atrakcji. Numer KRS 0000507251. Prezesem jest Tomasz Hałas.
Stowarzyszenie „Nasze Różanki” powstało w roku 2011. Dba o zrównoważony rozwój Różanek i rozwiązywanie bieżących problemów wsi (np. odbudowa rowów melioracyjnych, remonty ulic). Doprowadziło do wyremontowania pomnika mieszkańcom poległym podczas I wojny światowej oraz wybudowania obelisku upamiętniającego stulecie odzyskania niepodległości. Protestowało przeciw budowie biogazowni w okolicach Różanek. Prezesem jest Bożena Adamczyk. Numer KRS 0000408277^[86].
Stowarzyszenie „OKO-Oblicza Kłodawskich Okolic” w Kłodawie. Do głównych celów należy animacja i edukacja kulturalna, działania na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, zdrowia emocjonalnego dzieci i młodzieży, zwiększenia udziału osób starszych w życiu społecznym oraz tworzenie i wspieranie form współpracy międzypokoleniowej. Jest zarejestrowane w KRS pod numerem 0000411618. Prezesem jest Magdalena Turska^[87].
Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Zdroiskiej „Pro Nature”. Do głównych celów należy ochrona środowiska ze szczególnym uwzględnieniem terenu wsi, podnoszenie turystyczno-wypoczynkowych walorów wsi, ochrona praw mieszkańców oraz użytkowników działek rekreacyjnych. Współorganizuje m.in. coroczne festyny „narodowe”. Numer KRS 0000023733. Przewodniczącą Zarządu jest Grażyna Kaźmierczak.
Stowarzyszenie Przyjaciół Rybakowa. Do głównych celów należy wspieranie lokalnych inicjatyw kulturalnych, ekologicznych i sportowych. Prezesem jest Jolanta Kostrubiec. Nr KRS 0000671195.
Stowarzyszenie Przyjaciół Santocznej w Santocznie. Do głównych celów należy działalność na rzecz rozwoju regionu wokół rzeki Santocznej, w szczególności Rybakowa i Santoczna, a także poprawy warunków życia mieszkańców. Prezesem jest Roman Glapa. Nr KRS 0000546228^[88].
Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „NOVA” w Łośnie. Istotnym celem stowarzyszenia jest rozwój wsi, pomoc społeczna oraz wyrównywanie różnic rozwoju miast i wsi, prowadzenie działalności edukacyjnej i kulturalnej w szczególności na rzecz dzieci i młodzieży. Prezesem jest Emilian Marek Prorok. Nr KRS 0000339819^[89].
Stowarzyszenie Szkolna Rodzina w Różankach. Do głównych celów należy prowadzenie działalności wychowawczej wśród dzieci i młodzieży oraz jej wychowawców w wymiarze społecznym, kulturalnym, patriotycznym w duchu wartości chrześcijańskich. Prezesem jest Donata Iwona Grzegocka. Nr KRS 0000393870.
Stowarzyszenie „Wojcieszyce XXI” powstało w roku 2011. Jest zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem 0000392947; liczy niespełna 30 członków, prezesem jest Andrzej Korona^[90]. Koncentruje się na działaniach o charakterze integracyjnym, kulturalno-rozrywkowym, a także szkoleniowym. Pozyskało od Fundacji Orange wyposażenie pracowni komputerowej, która została ulokowana w świetlicy wiejskiej. Jest głównym organizatorem corocznych festynów pn. „Święto Pieczonego Ziemniaka”^[91].

Ochotnicza Straż Pożarna

Na terenie gminy działa 5 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, które są stowarzyszeniami wchodzącymi w struktury Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zrzeszają w sumie 168 członków. Prezesem Oddziału Gminnego OSP jest Anna Mołodciak. Trzy jednostki zostały włączone do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.

Stan organizacyjny OSP w gminie Kłodawa (30 VI 2018)^[92]
Miejscowość	Liczba członków			Drużyny	Samochody pożarnicze		Włączona do KSRG
Miejscowość	zwyczajnych	honorowych	wspierających	Drużyny	średnie	lekkie	Włączona do KSRG
Kłodawa	49	4	3	2	2	–	X
Różanki	24	3	5	1	1	1	X
Santocko	34	4	–	1	2	1	X
Łośno	12	2	9	1	1	–	–
Rybakowo	18	1	–	1	1	–	–
Razem	137	14	17	6	7	2	3

Kluby Seniora

Pierwszy Klub Seniora zawiązał się z inicjatywy Stanisława Dregera w roku 2003 w Wojcieszycach, a krótko potem w pozostałych wsiach. Są to organizacje nieformalne, jednak bardzo aktywne. Prawa członkowskie automatycznie uzyskują mieszkańcy, którzy ukończyli 60 rok życia i tylko od nich zależy, czy i w jakim stopniu będą z nich korzystać. Działalność polega najczęściej na organizacji cyklicznych spotkań (m.in. z okazji Dnia Seniora). Przynajmniej raz w roku organizowana jest autokarowa wycieczka krajowa lub zagraniczna^[93].

Samorząd gminny

Samorząd gminny, sołectwa

Radni, wójt i skarbnik Gminy Kłodawa

Schemat organizacyjny Urzędu Gminy Kłodawa

Sołtysi

Położenie i obszar sołectw

Organa samorządu

W skład Rady Gminy Kłodawa kadencji 2018–2023 wchodzi piętnastu radnych: Bożena Adamczak, Gerard Bieryło, Henryk Brzana, Ryszard Burzawa, Katarzyna Chmiel-Dera, Rafał Chodkiewicz, Wanda Grabowska, Andrzej Korona (przewodniczący), Jan Kubera, Roman Leśnicki, Janina Maciejewska, Benedykt Piotrowski, Ireneusz Winnik, Wiesław Witczyk, Damian Żołędziejewski^[94].

Tylko jedna osoba wybrana do Rady Gminy kandydowała z listy partyjnej (Koalicyjny Komitet Wyborczy Platforma.Nowoczesna Koalicja Obywatelska). Pozostałe kandydowały z list komitetów wyborczych wyborców o zasięgu gminnym lub nawet ograniczonym do jednego okręgu wyborczego: KWW Tomasza Hałasa (1 radny) KWW Razem dla Gminy Kłodawa (8 radnych), KWW Nasza Gmina Kłodawa (3 radnych), KWW Janiny Maciejewskiej (1 radna), KWW Nasze Wojcieszyce (1 radny)^[95].

Wójtem jest od roku 2006 Anna Mołodciak, kandydująca z listy KWW Razem dla Gminy Kłodawa^[96]. W wyborach samorządowych, przeprowadzonych w roku 2018, była jedynym zgłoszonym kandydatem na to stanowisko^[97].

Jednostki pomocnicze

Utworzono 11 jednostek pomocniczych gminy – sołectw, z których dziewięć obejmuje w całości wsie: Chwalęcice, Kłodawa, Łośno, Mironice, Rybakowo, Santocko, Santoczno, Wojcieszyce i Zdroisko, natomiast dwa – fragmenty wsi Różaki (sołectwa Różanki oraz Różanki Szklarnia)^[98].

Poczynając od roku 2020 w budżecie gminy został wyodrębniony fundusz sołecki. Oznaczało to skokowy wzrost zasobności sołectw oraz możliwości ich działania, bo choć w poprzednich latach corocznie przewidywano w budżecie środki na finansowanie działań podejmowanych przez sołectwa i uzyskiwały one dochody własne, głównie z wynajmu sal i świetlic, to były one w sumie znacząco mniejsze. Przykład planowania i rozliczania rocznych dochodów oraz wydatków sołectwa można znaleźć na stronie internetowej wsi Wojcieszyce^[99]^[100].

Liczba mieszkańców poszczególnych sołectw^[1]
Sołectwo		mieszkańców
Chwalęcice		1149
Kłodawa		3049
Łośno		485
Mironice		118
Różanki		1147
Różanki~Szkl.		310
Rybakowo		302
Santocko		831
Santoczno		234
Wojcieszyce		920
Zdroisko		156

Środki z Funduszu Sołeckiego (zł)^[101]
Sołectwo	2020	2021
Chwalęcice	47 259,30	53 597,80
Kłodawa	47 259,30	53 597,80
Łośno	32 514,40	36 553,70
Mironice	15 075,72	17 044,10
Różanki	47 259,30	53 597,80
Różanki Szklarnia	24 669,35	20 688,75
Rybakowo	23 818,69	27 013,29
Santocko	47 259,30	53 597,80
Santoczno	20 510,54	23.100,65
Wojcieszyce	47 259,30	53 597,80
Zdroisko	17 013,35	19 241,61

Budżet gminy

Gmina Kłodawa należy do stosunkowo zasobnych. W roku 2019 dochody jej budżetu (nie licząc wpływów z dotacji celowych) wyniosły 4 013,75 zł na głowę mieszkańca, co dało 131 miejsce na 1539 sklasyfikowanych gmin wiejskich w rankingu pisma Wspólnota^[102]. W rankingu wydatków inwestycyjnych samorządów w latach 2016–2018 gmina zajęła 157 miejsce z wynikiem 1 156,79 zł na jednego mieszkańca^[103]. W rankingu finansowym samorządu terytorialnego w Polsce, opracowanym dla potrzeb VI Europejskiego Kongresu Samorządów i opartym na siedmiu wskaźnikach, pozwalających na wszechstronną ocenę kondycji finansowej, w 2019 roku gmina zajęła 16 miejsce w kraju i pierwsze w województwie lubuskim^[104].

Dynamika dochodów i wydatków budżetowych gminy w latach 2009–2020^[28]:

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Dochody i wydatki budżetu gminy w latach 2014–2021^[105]
Rok	Dochody w zł		Wydatki w zł
Rok	planowane	wykonane	planowane	wykonane
2014	25 811 535,10	26 926 275,18	23 978 844,46	25 227 369,98
2015	28 365 240,00	30 314 929,45	26 532 549,20	26 382 406,78
2016	29 350 007,00	34 980 197,05	28 083 983,00	33 521 227,55
2017	36 211 323,00	38 300 847,28	44 403 151,00	35 835 141,00
2018	42 982 008,00	43 582 100,59	47 390 102,00	46 543 824,71
2019	45 930 659,68	49 623 739,70	43 894 677,68	50 310 695,22
2020	54.208.086,00	53 057 974,50	57.847.041,00	52 102 066,12
2021	55.483.699,00		64.418.738,00

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Wykonanie dochodów budżetowych w 2019 r.^[106]
Wyszczególnienie		Plan po zmianach	Wykonanie	%
Wyszczególnienie		w zaokrągleniu do 1 zł		%
Subwencje		8 541 434	8 541 434	100,00
Dotacje na zadania zlecone gminie		11 648 857	11 532 307	99,00
Dotacje / środki na inwestycje		4 199 706	2 628 552	62,59
Dotacje na zadania własne i porozumienia		1 110 130	1 065 344	95,97
Dotacje na projekty miękkie		110 437	116 256	105,
Dochody własne		25 505 757	25 739 845	100,92
w tym	podatek od dochodów osób fizycznych	15 256 422	15 409 848	101,00
	podatek od nieruchomości osób fizycznych	1 774 020	1 773 637	99,97
	podatek od nieruchomości osób prawnych	3 855 650	4 142 920	107,45
	podatek rolny	560 500	577 236	102,98
	podatek leśny	503 880	505 449	100,39
	podatek od środków transportowych	153 530	143 378	93,39
Ogółem		51 116 321	49 623 739	97,08

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Wykonanie wydatków budżetowych w 2019 r.^[106]
Wyszczególnienie		Plan po zmianach	Wykonanie	%
Wyszczególnienie		w zaokrągleniu do 1 zł		%
Wydatki majątkowe		16 082 162	14 148 341	87,98
Wydatki bieżące		37 317 255	36 162 353	96,91
w tym	wynagrodzenia i pochodne	13 157 795	12 775 082	97,09
	dotacje	1 234 120	1 225 706	99,32
	świadczenia na rzecz osób fizycznych	12 528 872	12 307 18	98,23
	obsługa długu publicznego	125 000	114 111	91,29
	pozostałe wydatki	10 271 468	9 740 271	94,83
Ogółem		53 399 418	50 310 695	94,22

Symbole

Symbole Gminy Kłodawa

Wzór Herbu Gminy Kłodawa ustanowiony uchwałą nr IX/78/19 Rady Gminy Kłodawa z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kłodawa

Wzór Flagi Gminy Kłodawa ustanowiony uchwałą nr IX/78/19 Rady Gminy Kłodawa z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kłodawa

Wzór Pieczęci Urzędowej Gminy Kłodawa z godłem gminy w polu centralnym, ustanowiony uchwałą nr IX/78/19 Rady Gminy Kłodawa z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kłodawa

Wzór Pieczęci Reprezentacyjnej Gminy Kłodawa ustanowiony uchwałą nr IX/78/19 Rady Gminy Kłodawa z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kłodawa

Wzór Herbu Gminy Kłodawa używany do roku 2019

Dnia 24 marca 1990 r. Rada Gminy zatwierdziła herb gminy. Nawiązuje on do pieczęci przedwojennej Gemeinde Cladov i przedstawia w polu zielonym poziomo leżącą brązową kłodę drewna, na której wspiera się snop zboża, na nich zaś znajdują się skrzyżowane ku dołowi kosa i grabie^[47].

W statucie gminy Kłodawa, uchwalonym w lutym 2009 roku, znajdowały się błędne z punktu widzenia zasad heraldyki i weksylologii blazony (opisy) herbu oraz flagi gminy, a ich wzorce w załącznikach do statutu zawierały zniekształcone wizerunki grafik bitowych i nie nadawały się do wykorzystania^[107]. W praktyce używany był wzorzec herbu w grafice wektorowej oraz flaga zawierająca oprócz wizerunku herbu również napis Gmina Kłodawa. W toku prac komisji nadzwyczajnej, powołanej przez Radę Gminy w celu przygotowania projektu nowej wersji statutu^[108], zostały opracowane poprawne opisy oraz wzorce graficzne herbu i flagi, również w wersjach udostojnionych, a dodatkowo wzorce pieczęci urzędowych z herbem gminy oraz pieczęci reprezentacyjnej.

Uchwała Rady Gminy w sprawie uchwalenia nowego Statutu Gminy Kłodawa została podjęta 26.09.2018 r. Zawiera poprawione wzorce graficzne oraz blazony herbu i flagi^[109]:

Herb Gminy Kłodawa przedstawia w polu tarczy o barwie zielonej skrzyżowane kosę z grabiami, zaś pod nimi snop zboża w słup złoty/żółty, stojący na kłodzie w pas; okucia kosy i grabi srebrne/białe, styliska kosy i grabi oraz kłoda brązowe.
Flagą Gminy Kłodawa jest płachta barwy białej o proporcjach 8:5 z umieszczonym w polu sercowym płachty herbem Gminy Kłodawa.

Współpraca międzynarodowa

Gmina Kłodawa współpracuje z Amt Seelow-Land (odpowiednikiem polskiej gminy) położonym w powiecie marchijsko-odrzańskim Po obu stronach granicy organizowane są spotkania robocze i integracyjne, wspólne imprezy kulturalne i sportowe (np. halowe turnieje piłki nożnej w Diedersdorf, zawody wędkarskie „O Kłodawską Złotą Rybkę”, Polsko-Niemieckie Zawody Pożarnicze, rajdy rowerowe odbywające się równolegle w Kłodawie i Falkenhagen).

Wzajemne deklaracje partnerskie umożliwiają pozyskanie ze środków Unii Europejskiej dofinansowywania wielu zadań, poczynając od tzw. małych projektów, aż po duże zadania inwestycyjne, polegające na rozbudowie sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, modernizacji dróg czy budowie ścieżek rowerowych^[110].

Związki wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki

Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Kłodawie. Posiada kościoły filialne w Chwalęcicach, Łośnie i Santocku. Liczba wiernych: 3 100^[111].
Parafia pw. św. Stanisława Kostki w Różankach. Posiada kościoły filialne w Rybakowie, Santocznie, Wojcieszycach i Zdroisku. Liczba wiernych: 2 200^[112].

Ludzie związani z gminą

Karol Parno Gierliński (ur. 12 marca 1938 w Poznaniu, zm. 4 lutego 2015 w Nowym Mieście nad Pilicą) – cygańsko-polski rzeźbiarz, poeta i prozaik; działacz społeczny. Autor elementarza dla dzieci romskich Miri szkoła – Romano elementaro. Mieszkał i tworzył w Wojcieszycach w latach 1999–2006^[113].
Elżbieta Rafalska (ur. 22 czerwca 1955 we Wschowie) – senator VI kadencji, posłanka na Sejm VI, VII i VIII kadencji, w latach 2006–2007 sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, od 2015 minister rodziny, pracy i polityki społecznej. Od 2019 r. posłanka do Parlamentu Europejskiego. Mieszka w Różankach.
Krystyna Sibińska (ur. 12 czerwca 1962 w Złocieńcu) – posłanka na Sejm VII, VIII i IX kadencji. Mieszka w Chwalęcicach.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Raport o stanie Gminy Kłodawa za 2019 rok. Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Internetowy. [dostęp 2020-05-18].
↑ Jan Bieńkowski: Utwory geologiczne. Chronione obiekty przyrody w powiecie gorzowskim. [dostęp 2018-06-19].
↑ Chronione obiekty przyrody w Powiecie Gorzowskim [online], przyroda.powiatgorzowski.pl [dostęp 2018-06-20] .
↑ Weatherbase. [dostęp 2015-04-28]. (ang.).
↑ Jan Bieńkowski: Warunki topoklimatyczne. Chronione obiekty przyrody w powiecie gorzowskim. [dostęp 2015-06-30].
↑ ^a ^b ^c ^d Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kłodawa – tekst jednolity. Załącznik nr 1 do uchwały nr XXIX/228/13 Rady Gminy Kłodawa z dnia 12 czerwca 2013 r. plik do pobrania. [dostęp 2015-07-23].
↑ Rocznik statystyczny województwa lubuskiego 2017. Zielona Góra: Urząd Statystyczny, 2017.
↑ 2019. „Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego”, 2019. Zielona Góra: Urząd Statystyczny. ISSN 1640-0135.
↑ Encyklopedia Leśna [online], encyklopedialesna.pl [dostęp 2018-07-02] .
↑ Jan Bieńkowski: Barlinecko – Gorzowski Park Krajobrazowy. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-23].
↑ Jan Bieńkowski: Funkcjonalne cechy rzeźby terenu. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kłodawa Aktualizacja na lata 2016–2025 [online], w oparciu o opracowanie NFOS, BIP Gminy Kłodawa, 2016 [dostęp 2018-06-30] .
↑ Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z. Górze Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z., Portrety powiatów i gmin województwa lubuskiego w 2016 r., 2017 .
↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubuskiego, RDOŚ Gorzów Wielkopolski stan na 12 lutego 2014. [dostęp 2018-06-20].
↑ JanJ. Bieńkowski JanJ., Rezerwat Przyrody Dębina [online], Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim [dostęp 2018-06-19] .
↑ Jan Bieńkowski: Rezerwat Przyrody Rzeka Przyłężek. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-23].
↑ Jan Bieńkowski: Rezerwat Przyrody Wilanów. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-23].
↑ Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju. Wykaz miejscowości na terenie Gminy Kłodawa. GUS.
↑ Lubociesz. Wikimapia. [dostęp 2018-06-23].
↑ System Informacji Przestrzennej. Urząd Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].
↑ ^a ^b Dane Urzędu Gminy w Kłodawie.
↑ Uchwała Nr XLVIII/362/10 Rady Gminy Kłodawa z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie: uchwalenia zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania przestrzennego Gminy Kłodawa.. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].
↑ Uchwała Nr XIX/228/2013 Rady Gminy Kłodawa z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie uchwalenia zmiany części studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gm. Kłodawa w miejscowości Różanki i Wojcieszyce.
↑ Większość przeciw lotnisku. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci. [dostęp 2018-07-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Bank Danych Regionalnych. GUS. [dostęp 2021-02-04]. (pol.).
↑ Pojęcia stosowane w statystyce publicznej. GUS. [dostęp 2018-06-29].
↑ Uwzględniono osoby w wieku 15+. Dane Narodowego Spisu Powszechnego 2011.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Gmina Kłodawa w liczbach. Liczba i płeć mieszkańców gminy Kłodawa [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-06-23] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z. Górze Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z., Portrety powiatów i gmin województwa lubuskiego w 2016 r., 2017 .
↑ Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest dla Gminy Kłodawa na lata 2009–2032 (załącznik do uchwały Rady Gminy z dnia 25,10.2017r.). BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-07-16].
↑ Urząd Gminy w Kłodawie: Informacja o stanie mienia komunalnego i jego obrocie od 01.01.2017 r. do 31.12.2017 r.. BIP gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-29].
↑ Kłodawa EWE [online], ewe.pl [dostęp 2018-06-22] (pol.).
↑ Gmina Kłodawa przystąpiła do Lubuskiej Unii Światłowodowej. Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy. [dostęp 2018-06-23].
↑ Komunikacja autobusowa [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-06-22] (pol.).
↑ Związek Celowy Gmin MG-6 [online], zcg.net.pl [dostęp 2018-07-02] (pol.).
↑ Zakład Komunalny Gminy Kłodawa: Sprawozdanie z działalności Zakładu Komunalnego Gminy Kłodawa za rok 2017. Różanki: 2018.
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 2009 r. nr 187, poz. 1446).
↑ Zarządzenie Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 10.12.2009.
↑ Uchwała nr XXXVI Rady Gminy Kłodawa z dnia 29 stycznia 2018 r. w sprawie udzielenia pomocy finansowej dla Powiatu Gorzowskiego na zadanie pod nazwą „Remont drogi powiatowej w miejscowości Santocko”. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-28].
↑ Województwo Lubuskie. Podregiony, powiaty, gminy. Zielona Góra: Urząd Statystyczny w Zielonej Górze, 2017.
↑ Dane Starostwa Powiatowego w Gorzowie Wlk.
↑ b. Stacja Hodowli Roslin [online], Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, 31 maja 2010 [dostęp 2018-07-09] (pol.).
↑ Kłodawa. Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. [dostęp 2018-06-29].
↑ Firmy – lista. Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy. [dostęp 2018-07-10].
↑ Żwirownia Gorzów Wielkopolski – piasek, żwir, kruszywo naturalne [online], zwirowniegorzow.pl [dostęp 2018-07-09] .
↑ Kozaryn Transport Spedycja [online], kozaryn.pl [dostęp 2018-07-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zdzisław Zysnarski: Kłodawa historia pewnej wsi – Kladow die Geschichteeines Dorfes. Kłodawa – Herford: Urząd Gminy Kłodawa i Bundesarbeitsgemeinschaft Landsberg (Warthe) Stadt und Land e.v., 2000. ISBN 83-911922-1-0.
↑ Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej. Dziennik Ustaw 1950 nr 14, poz. 130. [dostęp 2018-06-29].
↑ Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.. Dziennik Ustaw 1954 nr 43, poz. 191. [dostęp 2018-06-29].
↑ Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.. Dziennik Ustaw 1972 nr 49, poz. 312. [dostęp 2018-06-29].
↑ Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1990 r. nr 16, poz. 95, ze zm.).
↑ Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Santoczno – kościół pw. Przemienienia Pańskiego [online], lwkz.pl [dostęp 2018-06-25] (ang.).
↑ Kościół Różanki [online], kosciol-rozanki.manifo.com [dostęp 2018-06-25] (pol.).
↑ Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Rejestr i ewidencja zabytków [online], lwkz.pl [dostęp 2018-06-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Urząd Gminy w Kłodawie: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Kłodawa za rok szkolny 2018/2019. Kłodawa, wrzesień 2019. [dostęp 2020-06-10].
↑ Umowa podpisana! Budowa żłobka i przedszkola w Kłodawie staje się faktem [online], klodawa.pl [dostęp 2020-06-10] (pol.).
↑ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu: Egzamin ósmoklasisty / Wyniki i analizy. Rok 2019, Rok 2020. [dostęp 2020-08-07]. (pol.).
↑ Gmina Kłodawa w liczbach. Gmina Kłodawa – Edukacja i szkolnictwo [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-06-29] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Księga rejestrowa instytucji kultury. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].
↑ Niektóre ważne daty w historii GOK. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opublikowano 24 czerwca 2010. [dostęp 2017-02-27].
↑ Zespoły taneczne – GOK Wojcieszyce [online], Gminny Ośrodek Kultury w Kłodawie z/s w Wojcieszycach [dostęp 2018-06-23] (pol.).
↑ GOK Wojcieszyce. Gminny Ośrodek Kultury w Kłodawie z/s w Wojcieszycach. [dostęp 2018-06-23].
↑ Księga rejestrowa instytucji kultury. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].
↑ Dyrektor GBP Magdalena Turska: Sprawozdanie z działalności bibliotek publicznych 2019. Kłodawa: 20.03.2020., Sprawozdanie z działalności bibliotek publicznych 2020. Kłodawa: 15.02.2021.
↑ Zespoły wokalno-muzyczne. Gminny Ośrodek Kultury w Kłodawie z/s w Wojcieszycach. [dostęp 2018-06-23].
↑ Sport i rekreacja [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-06-25] (pol.).
↑ MaciejM. Kusina MaciejM., Skarb – SHR Wojcieszyce [online], 90minut.pl [dostęp 2018-06-25] .
↑ Krótka historia wojcieszyckiego sportu. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opracowano na podstawie: Karolina Paszkowska Dzieje wsi Wojcieszyce PWSZ w Gorzowie Wlkp. 2003, opublikowano 2017-02-27. [dostęp 2015-07-23].
↑ Stajnia ROBIR Chwalęcice [online], stajniarobir.pl [dostęp 2018-06-25] (pol.).
↑ Klub Piłkarski Progres Gorzów Wlkp. [online], kpprogres.pl [dostęp 2018-06-25] (pol.).
↑ Stowarzyszenie Kraina Szlaków Turystycznych Lokalna Grupa Działania [online], kst-lgd.pl [dostęp 2018-07-09] (pol.).
↑ Teresa Znój, Zagospodarowanie turystyczne powiatu gorzowskiego i miasta Gorzowa Wielkopolskiego, UAM, Poznań, 2004.
↑ Łączy nas przyroda – Natur verbindet. Kłodawa: PPH Zapol Dmochowski, Sobczyk i sp. j., 2006. ISBN 83-60140-23-5.
↑ Baza noclegowa [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-07-17] (pol.).
↑ Wykaz kąpielisk [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-06-24] (pol.).
↑ Wakepark Gorzów wita. WAKEPARK GORZÓW. [dostęp 2018-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-16)].
↑ ^a ^b Raport o stanie Gminy Kłodawa za 2018 rok. Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Internetowy. [dostęp 2020-05-18].
↑ Sprawozdanie z działalności Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2017 r., Kłodawa, 14 grudnia 2017.
↑ Maria Szubert: Sprawozdanie z działalności Warsztatu Terapii Zajęciowej. Chwalęcice: 2018.
↑ ^a ^b ^c ^d Komisariat II Policji w Gorzowie Wlkp.: Informacja o stanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w roku 2019 na terenie Gminy Kłodawa. Gorzów Wlkp.: 11.03.2010.
↑ Nie licząc wykroczeń ujawnionych przez patrole Wydziału Ruchu Drogowego
↑ Marian Matczak: Sprawozdanie dot działalności Straży Gminnej w Kłodawie od dnia 1 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. oraz przygotowania do sezonu letniego 2018. Kłodawa: 28.05.2018.
↑ Marian Matczak: Sprawozdanie dot działalności Straży Gminnej w Kłodawie od dnia 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019r. Kłodawa: 6.05.2020.
↑ Komisariat II Policji: Informacja o stanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w roku 2017 na terenie Gminy Kłodawa. Gorzów Wlkp.: 5.02.2018.
↑ Wykaz stowarzyszeń niesportowych, dla których Starosta Gorzowski jest organem nadzoru. Stan na 07.06.2018 roku. BIP Starostwa Powiatowego w Gorzowie Wielkopolskim. [dostęp 2018-07-16].
↑ B.A: Zebranie walne stowarzyszenia „Nasze Różanki” w Różankach – 26.03.2018. Różanki – nasza wieś samorządna. [dostęp 2018-06-23].
↑ OKO Oblicza Kłodawskich Okolic [online], facebook.com [dostęp 2018-06-27] (pol.).
↑ Stowarzyszenie Przyjaciół Santocznej [online], facebook.com [dostęp 2018-07-02] (pol.).
↑ Stowarzyszenie Rozwoju Wsi NOVA [online], facebook.com [dostęp 2018-07-15] (pol.).
↑ Stowarzyszenie Wojcieszyce XXI. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opublikowano 3 września 2011. [dostęp 2017-07-23].
↑ Wieńczysława Piórkowska, Wojcieszyce XXI – Święto ziemniaka, Lubuskie Aktualności Rolnicze, grudzień 2013 – styczeń 2013.
↑ Bożena Popowska: Informacja o stanie organizacyjnym OSP w Gminie Kłodawa. Kłodawa: 6.07.2018.
↑ Klub Seniora. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opublikowano 12 czerwca 2010. [dostęp 2015-07-19].
↑ Skład [online], Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Informacyjny [dostęp 2018-12-03] (pol.).
↑ Wybory samorządowe 2018. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2018-10-22].
↑ Władze [online], BIP Gminy Kłodawa [dostęp 2018-06-20] (pol.).
↑ Wybory Samorządowe 2018 [online], Państwowa Komisja Wyborcza [dostęp 2018-10-22] (pol.).
↑ Sołectwa [online], klodawa.pl [dostęp 2018-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-11] (pol.).
↑ Plan finansowo-rzeczowy na rok 2018. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci. [dostęp 2018-06-23].
↑ Sprawozdanie Sołtysa za rok 2017. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci. [dostęp 2018-06-23].
↑ Uchwała nr XXIV/208/20 Rady Gminy Kłodawa z dnia 10 grudnia 2020 r. w sprawie Uchwały Budżetowej Gminy Kłodawa na 2021 r. [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Kłodawa [dostęp 2021-01-26] (pol.).
↑ Bogactwo samorządów ’20. Ranking dochodów JST per capita w 2019 [online], Pismo Samorządu Terytorialnego Wspólnota [dostęp 2018-08-08] (pol.).
↑ Liderzy inwestycj.iRanking wydatków inwestycyjnych samorządów 2016–2018 [online], Pismo Samorządu Terytorialnego Wspólnota [dostęp 2018-08-08] (pol.).
↑ Ranking finansowy samorządu terytorialnego w Polsce 2019 [online], Fundacja Instytut Studiów Wschodnich [dostęp 2021-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-27] (pol.).
↑ Budżet. Sprawozdania z wykonania budżetu [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Kłodawa [dostęp 2021-01-26] (pol.).
↑ ^a ^b Sprawozdanie zwykonania budżetu Gminy Kłodawa za 2019rok. Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Internetowy. [dostęp 2020-05-18].
↑ Uchwała nr XXX/223/09 Rady Gminy Kłodawa z dnia 25 lutego 2009 r. w sprawie uchwalenia statutu Gminy Kłodawa. Dz. Urz. Woj. Lub 2009 nr 35, poz. 487. [dostęp 2018-06-23].
↑ Uchwała Rady Gminy Kłodawa nr X//76/2015 z dnia 7 października 2015 w sprawie powołała doraźnej komisji Rady Gminy Kłodawa ds. opracowania Statutu Gminy Kłodawa oraz Statutów Sołectw. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].
↑ Uchwała nr IX/78/19 Rady Gminy Kłodawa z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kłodawa. Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego poz. 2002, 2019-07-19. [dostęp 2020-10-21]. (pol.).
↑ Kłodawa – przyjazna gmina. 10-lecie współpracy gmin Kłodawa i Seelow-Land. Kłodawa: PPH Zapol Dmochowski, Sobczyk i sp.j., 2010. ISBN 978-83-751822-8-6.
↑ Kłodawa pw. Matki Bożej Różańcowej – Oficjalna strona Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej [online], diecezjazg.pl [dostęp 2018-06-20] (pol.).
↑ Różanki pw. św. Stanisława Kostki – Oficjalna strona Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej [online], diecezjazg.pl [dostęp 2018-06-20] (pol.).
↑ Andrzej Korona: Człowiek, artysta, działacz społeczny. Parno. [dostęp 2018-06-23].

[raport2019-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Raport o stanie Gminy Kłodawa za 2019 rok. Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Internetowy. [dostęp 2020-05-18].

[2] Jan Bieńkowski: Utwory geologiczne. Chronione obiekty przyrody w powiecie gorzowskim. [dostęp 2018-06-19].

[3] Chronione obiekty przyrody w Powiecie Gorzowskim [online], przyroda.powiatgorzowski.pl [dostęp 2018-06-20] .

[Weatherbase-4] Weatherbase. [dostęp 2015-04-28]. (ang.).

[5] Jan Bieńkowski: Warunki topoklimatyczne. Chronione obiekty przyrody w powiecie gorzowskim. [dostęp 2015-06-30].

[studium-6] Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kłodawa – tekst jednolity. Załącznik nr 1 do uchwały nr XXIX/228/13 Rady Gminy Kłodawa z dnia 12 czerwca 2013 r. plik do pobrania. [dostęp 2015-07-23].

[7] Rocznik statystyczny województwa lubuskiego 2017. Zielona Góra: Urząd Statystyczny, 2017.

[8] 2019. „Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego”, 2019. Zielona Góra: Urząd Statystyczny. ISSN 1640-0135.

[9] Encyklopedia Leśna [online], encyklopedialesna.pl [dostęp 2018-07-02] .

[10] Jan Bieńkowski: Barlinecko – Gorzowski Park Krajobrazowy. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-23].

[11] Jan Bieńkowski: Funkcjonalne cechy rzeźby terenu. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-30].

[strategia-12] Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kłodawa Aktualizacja na lata 2016–2025 [online], w oparciu o opracowanie NFOS, BIP Gminy Kłodawa, 2016 [dostęp 2018-06-30] .

[13] Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z. Górze Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z., Portrety powiatów i gmin województwa lubuskiego w 2016 r., 2017 .

[14] Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubuskiego, RDOŚ Gorzów Wielkopolski stan na 12 lutego 2014. [dostęp 2018-06-20].

[15] JanJ. Bieńkowski JanJ., Rezerwat Przyrody Dębina [online], Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim [dostęp 2018-06-19] .

[16] Jan Bieńkowski: Rezerwat Przyrody Rzeka Przyłężek. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-23].

[17] Jan Bieńkowski: Rezerwat Przyrody Wilanów. Chronione obiekty przyrody w powiecie Gorzowskim. [dostęp 2018-06-23].

[18] Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju. Wykaz miejscowości na terenie Gminy Kłodawa. GUS.

[19] Lubociesz. Wikimapia. [dostęp 2018-06-23].

[20] System Informacji Przestrzennej. Urząd Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].

[ug2-21] Dane Urzędu Gminy w Kłodawie.

[22] Uchwała Nr XLVIII/362/10 Rady Gminy Kłodawa z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie: uchwalenia zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania przestrzennego Gminy Kłodawa.. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].

[23] Uchwała Nr XIX/228/2013 Rady Gminy Kłodawa z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie uchwalenia zmiany części studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gm. Kłodawa w miejscowości Różanki i Wojcieszyce.

[24] Większość przeciw lotnisku. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci. [dostęp 2018-07-20].

[bdl-25] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Bank Danych Regionalnych. GUS. [dostęp 2021-02-04]. (pol.).

[26] Pojęcia stosowane w statystyce publicznej. GUS. [dostęp 2018-06-29].

[27] Uwzględniono osoby w wieku 15+. Dane Narodowego Spisu Powszechnego 2011.

[liczby-28] Gmina Kłodawa w liczbach. Liczba i płeć mieszkańców gminy Kłodawa [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-06-23] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[portrety-29] Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z. Górze Urząd Statystyczny w ZielonejU.S.Z., Portrety powiatów i gmin województwa lubuskiego w 2016 r., 2017 .

[30] Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest dla Gminy Kłodawa na lata 2009–2032 (załącznik do uchwały Rady Gminy z dnia 25,10.2017r.). BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-07-16].

[31] Urząd Gminy w Kłodawie: Informacja o stanie mienia komunalnego i jego obrocie od 01.01.2017 r. do 31.12.2017 r.. BIP gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-29].

[32] Kłodawa EWE [online], ewe.pl [dostęp 2018-06-22] (pol.).

[33] Gmina Kłodawa przystąpiła do Lubuskiej Unii Światłowodowej. Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy. [dostęp 2018-06-23].

[34] Komunikacja autobusowa [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-06-22] (pol.).

[35] Związek Celowy Gmin MG-6 [online], zcg.net.pl [dostęp 2018-07-02] (pol.).

[36] Zakład Komunalny Gminy Kłodawa: Sprawozdanie z działalności Zakładu Komunalnego Gminy Kłodawa za rok 2017. Różanki: 2018.

[37] Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 2009 r. nr 187, poz. 1446).

[38] Zarządzenie Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 10.12.2009.

[39] Uchwała nr XXXVI Rady Gminy Kłodawa z dnia 29 stycznia 2018 r. w sprawie udzielenia pomocy finansowej dla Powiatu Gorzowskiego na zadanie pod nazwą „Remont drogi powiatowej w miejscowości Santocko”. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-28].

[40] Województwo Lubuskie. Podregiony, powiaty, gminy. Zielona Góra: Urząd Statystyczny w Zielonej Górze, 2017.

[41] Dane Starostwa Powiatowego w Gorzowie Wlk.

[42] b. Stacja Hodowli Roslin [online], Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, 31 maja 2010 [dostęp 2018-07-09] (pol.).

[43] Kłodawa. Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. [dostęp 2018-06-29].

[44] Firmy – lista. Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy. [dostęp 2018-07-10].

[45] Żwirownia Gorzów Wielkopolski – piasek, żwir, kruszywo naturalne [online], zwirowniegorzow.pl [dostęp 2018-07-09] .

[46] Kozaryn Transport Spedycja [online], kozaryn.pl [dostęp 2018-07-09] (ang.).

[zysnarski-47] Zdzisław Zysnarski: Kłodawa historia pewnej wsi – Kladow die Geschichteeines Dorfes. Kłodawa – Herford: Urząd Gminy Kłodawa i Bundesarbeitsgemeinschaft Landsberg (Warthe) Stadt und Land e.v., 2000. ISBN 83-911922-1-0.

[48] Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej. Dziennik Ustaw 1950 nr 14, poz. 130. [dostęp 2018-06-29].

[49] Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.. Dziennik Ustaw 1954 nr 43, poz. 191. [dostęp 2018-06-29].

[50] Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.. Dziennik Ustaw 1972 nr 49, poz. 312. [dostęp 2018-06-29].

[51] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1990 r. nr 16, poz. 95, ze zm.).

[52] Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Santoczno – kościół pw. Przemienienia Pańskiego [online], lwkz.pl [dostęp 2018-06-25] (ang.).

[53] Kościół Różanki [online], kosciol-rozanki.manifo.com [dostęp 2018-06-25] (pol.).

[54] Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Rejestr i ewidencja zabytków [online], lwkz.pl [dostęp 2018-06-20] (ang.).

[oswiata-55] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Urząd Gminy w Kłodawie: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Kłodawa za rok szkolny 2018/2019. Kłodawa, wrzesień 2019. [dostęp 2020-06-10].

[56] Umowa podpisana! Budowa żłobka i przedszkola w Kłodawie staje się faktem [online], klodawa.pl [dostęp 2020-06-10] (pol.).

[wyniki_egzaminu-57] Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu: Egzamin ósmoklasisty / Wyniki i analizy. Rok 2019, Rok 2020. [dostęp 2020-08-07]. (pol.).

[58] Gmina Kłodawa w liczbach. Gmina Kłodawa – Edukacja i szkolnictwo [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-06-29] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[59] Księga rejestrowa instytucji kultury. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].

[60] Niektóre ważne daty w historii GOK. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opublikowano 24 czerwca 2010. [dostęp 2017-02-27].

[zespoly_taneczne-61] Zespoły taneczne – GOK Wojcieszyce [online], Gminny Ośrodek Kultury w Kłodawie z/s w Wojcieszycach [dostęp 2018-06-23] (pol.).

[62] GOK Wojcieszyce. Gminny Ośrodek Kultury w Kłodawie z/s w Wojcieszycach. [dostęp 2018-06-23].

[63] Księga rejestrowa instytucji kultury. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].

[64] Dyrektor GBP Magdalena Turska: Sprawozdanie z działalności bibliotek publicznych 2019. Kłodawa: 20.03.2020., Sprawozdanie z działalności bibliotek publicznych 2020. Kłodawa: 15.02.2021.

[65] Zespoły wokalno-muzyczne. Gminny Ośrodek Kultury w Kłodawie z/s w Wojcieszycach. [dostęp 2018-06-23].

[66] Sport i rekreacja [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-06-25] (pol.).

[67] MaciejM. Kusina MaciejM., Skarb – SHR Wojcieszyce [online], 90minut.pl [dostęp 2018-06-25] .

[68] Krótka historia wojcieszyckiego sportu. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opracowano na podstawie: Karolina Paszkowska Dzieje wsi Wojcieszyce PWSZ w Gorzowie Wlkp. 2003, opublikowano 2017-02-27. [dostęp 2015-07-23].

[69] Stajnia ROBIR Chwalęcice [online], stajniarobir.pl [dostęp 2018-06-25] (pol.).

[70] Klub Piłkarski Progres Gorzów Wlkp. [online], kpprogres.pl [dostęp 2018-06-25] (pol.).

[71] Stowarzyszenie Kraina Szlaków Turystycznych Lokalna Grupa Działania [online], kst-lgd.pl [dostęp 2018-07-09] (pol.).

[72] Teresa Znój, Zagospodarowanie turystyczne powiatu gorzowskiego i miasta Gorzowa Wielkopolskiego, UAM, Poznań, 2004.

[73] Łączy nas przyroda – Natur verbindet. Kłodawa: PPH Zapol Dmochowski, Sobczyk i sp. j., 2006. ISBN 83-60140-23-5.

[74] Baza noclegowa [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-07-17] (pol.).

[75] Wykaz kąpielisk [online], Gmina Kłodawa – samorządowy portal internetowy [dostęp 2018-06-24] (pol.).

[76] Wakepark Gorzów wita. WAKEPARK GORZÓW. [dostęp 2018-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-16)].

[raport2018-77] Raport o stanie Gminy Kłodawa za 2018 rok. Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Internetowy. [dostęp 2020-05-18].

[78] Sprawozdanie z działalności Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2017 r., Kłodawa, 14 grudnia 2017.

[79] Maria Szubert: Sprawozdanie z działalności Warsztatu Terapii Zajęciowej. Chwalęcice: 2018.

[policja2019-80] Komisariat II Policji w Gorzowie Wlkp.: Informacja o stanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w roku 2019 na terenie Gminy Kłodawa. Gorzów Wlkp.: 11.03.2010.

[81] Nie licząc wykroczeń ujawnionych przez patrole Wydziału Ruchu Drogowego

[82] Marian Matczak: Sprawozdanie dot działalności Straży Gminnej w Kłodawie od dnia 1 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. oraz przygotowania do sezonu letniego 2018. Kłodawa: 28.05.2018.

[83] Marian Matczak: Sprawozdanie dot działalności Straży Gminnej w Kłodawie od dnia 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019r. Kłodawa: 6.05.2020.

[policja-84] Komisariat II Policji: Informacja o stanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w roku 2017 na terenie Gminy Kłodawa. Gorzów Wlkp.: 5.02.2018.

[85] Wykaz stowarzyszeń niesportowych, dla których Starosta Gorzowski jest organem nadzoru. Stan na 07.06.2018 roku. BIP Starostwa Powiatowego w Gorzowie Wielkopolskim. [dostęp 2018-07-16].

[86] B.A: Zebranie walne stowarzyszenia „Nasze Różanki” w Różankach – 26.03.2018. Różanki – nasza wieś samorządna. [dostęp 2018-06-23].

[87] OKO Oblicza Kłodawskich Okolic [online], facebook.com [dostęp 2018-06-27] (pol.).

[88] Stowarzyszenie Przyjaciół Santocznej [online], facebook.com [dostęp 2018-07-02] (pol.).

[89] Stowarzyszenie Rozwoju Wsi NOVA [online], facebook.com [dostęp 2018-07-15] (pol.).

[90] Stowarzyszenie Wojcieszyce XXI. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opublikowano 3 września 2011. [dostęp 2017-07-23].

[91] Wieńczysława Piórkowska, Wojcieszyce XXI – Święto ziemniaka, Lubuskie Aktualności Rolnicze, grudzień 2013 – styczeń 2013.

[92] Bożena Popowska: Informacja o stanie organizacyjnym OSP w Gminie Kłodawa. Kłodawa: 6.07.2018.

[93] Klub Seniora. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci, opublikowano 12 czerwca 2010. [dostęp 2015-07-19].

[94] Skład [online], Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Informacyjny [dostęp 2018-12-03] (pol.).

[95] Wybory samorządowe 2018. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2018-10-22].

[96] Władze [online], BIP Gminy Kłodawa [dostęp 2018-06-20] (pol.).

[97] Wybory Samorządowe 2018 [online], Państwowa Komisja Wyborcza [dostęp 2018-10-22] (pol.).

[98] Sołectwa [online], klodawa.pl [dostęp 2018-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-11] (pol.).

[99] Plan finansowo-rzeczowy na rok 2018. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci. [dostęp 2018-06-23].

[100] Sprawozdanie Sołtysa za rok 2017. Wojcieszyce – lokalne sprawy w globalnej sieci. [dostęp 2018-06-23].

[101] Uchwała nr XXIV/208/20 Rady Gminy Kłodawa z dnia 10 grudnia 2020 r. w sprawie Uchwały Budżetowej Gminy Kłodawa na 2021 r. [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Kłodawa [dostęp 2021-01-26] (pol.).

[102] Bogactwo samorządów ’20. Ranking dochodów JST per capita w 2019 [online], Pismo Samorządu Terytorialnego Wspólnota [dostęp 2018-08-08] (pol.).

[103] Liderzy inwestycj.iRanking wydatków inwestycyjnych samorządów 2016–2018 [online], Pismo Samorządu Terytorialnego Wspólnota [dostęp 2018-08-08] (pol.).

[104] Ranking finansowy samorządu terytorialnego w Polsce 2019 [online], Fundacja Instytut Studiów Wschodnich [dostęp 2021-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-27] (pol.).

[105] Budżet. Sprawozdania z wykonania budżetu [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Kłodawa [dostęp 2021-01-26] (pol.).

[budzet2019-106] Sprawozdanie zwykonania budżetu Gminy Kłodawa za 2019rok. Gmina Kłodawa Samorządowy Portal Internetowy. [dostęp 2020-05-18].

[107] Uchwała nr XXX/223/09 Rady Gminy Kłodawa z dnia 25 lutego 2009 r. w sprawie uchwalenia statutu Gminy Kłodawa. Dz. Urz. Woj. Lub 2009 nr 35, poz. 487. [dostęp 2018-06-23].

[108] Uchwała Rady Gminy Kłodawa nr X//76/2015 z dnia 7 października 2015 w sprawie powołała doraźnej komisji Rady Gminy Kłodawa ds. opracowania Statutu Gminy Kłodawa oraz Statutów Sołectw. BIP Gminy Kłodawa. [dostęp 2018-06-23].

[109] Uchwała nr IX/78/19 Rady Gminy Kłodawa z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kłodawa. Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego poz. 2002, 2019-07-19. [dostęp 2020-10-21]. (pol.).

[110] Kłodawa – przyjazna gmina. 10-lecie współpracy gmin Kłodawa i Seelow-Land. Kłodawa: PPH Zapol Dmochowski, Sobczyk i sp.j., 2010. ISBN 978-83-751822-8-6.

[111] Kłodawa pw. Matki Bożej Różańcowej – Oficjalna strona Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej [online], diecezjazg.pl [dostęp 2018-06-20] (pol.).

[112] Różanki pw. św. Stanisława Kostki – Oficjalna strona Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej [online], diecezjazg.pl [dostęp 2018-06-20] (pol.).

[113] Andrzej Korona: Człowiek, artysta, działacz społeczny. Parno. [dostęp 2018-06-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

Kłodawa (gmina w województwie lubuskim)

Położenie

Warunki klimatyczne

Zasoby przyrodnicze

Ochrona przyrody

Układ osadniczy

Planowanie przestrzenne

Demografia

Zasoby mieszkaniowe

Infrastruktura techniczna i transportowa

Wodociągi i kanalizacja

Energia

Łączność

Transport publiczny

Gospodarowanie odpadami

Referat Gospodarczy Gminy Kłodawa

Drogi

Gospodarka

Rolnictwo

Leśnictwo

Przemysł

Handel

Usługi

Górnictwo

Transport

Lokalny rynek pracy

Historia

Zabytki

Oświata

Przedszkola

Szkoły podstawowe

Gimnazja (oddziały gimnazjalne)

Kultura

GOK

Biblioteka

Ruch amatorski

Sport

Turystyka i rekreacja

Ochrona zdrowia

Pomoc społeczna

Bezpieczeństwo publiczne

Aktywność społeczna

Organizacje pozarządowe[85]

Ochotnicza Straż Pożarna

Kluby Seniora

Samorząd gminny

Organa samorządu

Jednostki pomocnicze

Budżet gminy

Symbole

Współpraca międzynarodowa

Związki wyznaniowe

Ludzie związani z gminą

Przypisy

Organizacje pozarządowe^[85]