Wikipedia

Zygmunt Vetulani (dyplomata)

polski dyplomata i ekonomista

Zygmunt Vetulani[a] (ur. 4 marca 1894 w Sanoku, zm. 25 października 1942 w Rio de Janeiro) – polski ekonomista, dyplomata, urzędnik konsularny i państwowy.

Zygmunt Vetulani
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 marca 1894
Sanok

Data i miejsce śmierci

25 października 1942
Rio de Janeiro

Kierownik Konsulatu RP w Ostrawie
Okres

od 26 września 1921
do 26 marca 1926

Poprzednik

Stefan Bratkowski

Następca

Karol Ripa

Kierownik Konsulatu RP w Bukareszcie
Okres

od 1 czerwca 1930
do 30 czerwca 1935

Poprzednik

Jan Rzewuski

Następca

Adam Mikucki

Konsul Generalny RP w Bagdadzie
Okres

od 1939
do 1940

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Niepodległości Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii Komandor Orderu Korony Rumunii Krzyż Komandorski Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia) Komandor Orderu Feniksa (Grecja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kierownik konsulatu Rzeczypospolitej w Ostrawie[b] i Bukareszcie[c], radca handlowy w Konstantynopolu[d], radca i kierownik Referatu Środkowej Europy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych[e], konsul generalny RP w Badgadzie[f] i Rio de Janeiro[g].

Życiorys

edytuj
 
Rodzina Vetulanich w Sanoku, około 1910, w kilka lat po śmierci Romana Vetulaniego – ojca Zygmunta
W pierwszym rzędzie, od lewej: Adam Vetulani (stoi), Helena Kunachowicz z domu Kadłubowska (babka Zygmunta), Elżbieta Karolina Vetulani z domu Kunachowicz, Elżbieta Vetulani (siedzą); w drugim rzędzie, od lewej stoją: Tadeusz, Maria, Kazimierz i Zygmunt Vetulani
 
Poseł Polski w Turcji Kazimierz Olszowski (na pierwszym planie w środku) w towarzystwie m.in.: radcy Kazimierza Papée (z lewej) i radcy Zygmunta Vetulaniego (z prawej) przed pałacem prezydenta Turcji Mustafy Kemala w Ankarze po złożeniu listów uwierzytelniających (1928)
 
Zygmunt Vetulani (lata 20.)
 
Zjazd absolwentów Akademii Eksportowej w Wiedniu. Uczestnicy zjazdu w sali Hotelu Polonia w Warszawie. Zygmunt Vetulani siedzi czwarty od lewej (1925–1930)
 
Zygmunt Vetulani (lata 20./30.)

Urodził się 4 marca 1894 w Sanoku[1]. Był najstarszym synem z małżeństwa Romana Vetulaniego, profesora gimnazjalnego i Elżbiety z Kunachowiczów. Był bratem Adama, Tadeusza, Marii i Elżbiety. Rodzina Vetulanich zamieszkiwała w Sanoku przy ulicy Floriańskiej, potem w Willi Zaleskich przy placu św. Jana. Zygmunt Vetulani kształcił się w C. K. Gimnazjum w Sanoku. Podczas nauki otrzymywał stypendia: w 1909 jako uczeń V klasy (stypendium z fundacji Chlebowskiego)[2], oraz w 1911[3]. W 1912 w Sanoku zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości[4][5]. Był tam jednym z pierwszych członków ruchu skautowego, został członkiem tajnego „oddziału ćwiczebnego” im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego, założonego w listopadzie 1909 przez działaczy Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, od 1911 jako jawna Drużyna Skautowa im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego – Ex ossibus ultor[6][7]. W sanockim harcerstwie pełnił funkcję plutonowego[8]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” od 1912[9][10]. Na początku XX wieku Vetulaniowie zamieszkiwali w Sanoku przy ulicy Podgórze w domu pod numerem konskrypcyjnym 284[11][12][13].

Ukończył studia na Akademii Eksportowej (Exportakademie) w Wiedniu[1]. Podczas studiów, w kwietniu 1914 został wybrany prezesem zarządu koła polskich słuchaczy tej uczelni, pod nazwą „Ognisko”[14]. Przebywając w Warszawie na praktyce wakacyjnej po wybuchu I wojny światowej został internowany i deportowany do Astrachania[15]. Na terenie Rosji został dyrektorem huty szkła w Sławińsku i profesorem Wyższej Szkoły Handlowej w Charkowie. Po powrocie do Polski w 1919 w niepodległej II Rzeczypospolitej był urzędnikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie od 10 lipca 1919 do 1 marca 1920 (jako dietariusz w Departamencie Konsularnym, pracownik kontraktowy od 1 września 1919, prowizoryczny referent od 15 września 1919)[16]. Następnie przeszedł do służby dyplomatycznej MSZ. Pełnił służbę w Przedstawicielstwie RP w Wiedniu od 1 marca do 1 listopada 1920 (tytularny wicekonsul), wicekonsul w Królewcu od 1 listopada 1920 do 26 września 1921, konsul w Ostrawie od 26 września 1921 do 26 marca 1926[17][1] (w 1924 został awansowany na konsula drugiej klasy[18], a w połowie tego roku uznany przynależnym do gminy Sanok[19]). Następnie radca handlowy w Konstantynopolu od 26 marca 1926 do 1 czerwca 1930[20], konsul i kierownik konsulatu w Bukareszcie od 1 czerwca 1930 do 30 czerwca 1935[21]. Następnie od 30 czerwca 1935 był radcą w departamencie Polityczno-Ekonomicznym MSZ[16]. W 1938 był kierownikiem Referatu Środkowej Europy w Wydziale Wschodnim MSZ[22]. Pod koniec lat 30. zasiadał w sądzie koleżeńskim Stowarzyszenia „Samopomoc Urzędników Polskiej Służby Zagranicznej”[23]. Z dniem 1 maja 1939 w randze radcy MSZ został przydzielony do Radcy Ekonomicznego[24].

Później pełnił funkcję konsula generalnego w Bagdadzie od 1939 do 1940[15]. Uchodził za wytrawnego negocjatora, w okresie międzywojennym negocjował traktaty handlowe pomiędzy Polską i Turcją oraz Rumunią. Publikował prace i artykuły z zakresu gospodarki i ekonomii, podczas pobytu w Brazylii także w języku portugalskim. Był inicjatorem wydawnictwa propagandowego o Polsce w języku tureckim pt. Bogünki Lehistan (1928, Stambuł)[1].

Był członkiem honorowym Macierzy Ziemi Cieszyńskiej od 1926 roku[25]. Należał do warszawskiego Koła Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość[26].

Prywatnie interesował się filatelistyką. Jego żoną była Stanisława Leśniewska (zm. 1964), z którą miał córkę Wandę (1921–1987)[27][h]. Przed II wojną światową zamieszkiwali przy ulicy Chmielnej w Warszawie.

Po wybuchu II wojny światowej w 1940 został odwołany z pełnionego stanowiska w Bagdadzie i przeniesiony do biura szyfrów Ministerstwa Spraw Zagranicznych polskiego rządu na uchodźstwie w Angers, gdzie trafił z żoną i córką[28]. Po kampanii francuskiej i klęsce Francji z czerwca 1940 wyjechał z żoną i córką do Brazylii[29]. Został konsulem w Rio de Janeiro oraz podjął pracę w Instytucie Badania Kryształu Górskiego.

Zmarł 25 października 1942 w Rio de Janeiro[i][30] w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku.

Publikacje

edytuj

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[1].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

Podczas procesu zmian nazw ulicy w Sanoku w maju 1989 zaproponowano nazwanie jednej z odnóg ulicy Wincentego Witosa w dzielnicy Dąbrówka „ulicą Vetulanich”[43]. Ulica pod taką nazw w ww. dzielnicy widnieje w źródłach urzędowych z 1990[44], jednak współcześnie nie ma już jej w wykazie ulic miasta Sanoka[45].

Rodzina

edytuj
Rodzina Vetulanich[j]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Michał Vetulani
 
Franciszka Śliwińska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jan Vetulani
 
Matylda
Pisz
 
 
 
Roman Vetulani
 
 
 
Elżbieta
Kunachowicz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Franciszek
Latinik
 
 
 
 
 
 
Franciszek Vetulani
 
Katarzyna
Ipohorska-Lenkiewicz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Eugeniusz Vetulani
 
 
 
Kazimierz Vetulani
 
Zygmunt Vetulani
 
Tadeusz Vetulani
 
Maria
Godlewska
 
 
 
Adam Vetulani
 
Irena
Latinik
 
Zofia Vetulani
 
Bohdan
de Nisau
 
Maria Vetulani de Nisau
 
Cecylia Vetulani
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Armand Vetulani
 
 
 
 
 
 
 
Wanda Vetulani
 
 
Zygmunt Vetulani
 
Grażyna
Małgorzata
Świerczyńska
 
Krystyna Vetulani-Belfoure
 
Jerzy Vetulani
 
Maria
Pająk
 
 
 
 
Witold de Nisau
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Agnieszka Vetulani-Cęgiel
 
Maria Vetulani
 
Charles Belfoure
 
Marek Vetulani
 
Tomasz Vetulani
 
 
 
 
 

|- |}

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Właśc. Zygmunt Michał Vetulani.
  2. ↑ W latach 1921–1926.
  3. ↑ W latach 1930–1935.
  4. ↑ W latach 1926–1930.
  5. ↑ W latach 1935–1938.
  6. ↑ W latach 1939–1940.
  7. ↑ W latach 1940–1942.
  8. ↑ Wanda Vetulani była zamężna z Leonardem Charles’em van Dongen.
  9. ↑ Niektóre źródła błędnie podają datę śmierci 25 października 1941.
  10. ↑ Wykaz niekompletny.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 768–769.
  2. ↑ Stypendya Wydziału Krajowego. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 111 z 10 marca 1909. 
  3. ↑ Stypendja. „Kurjer Lwowski”. Nr 52, s. 4, 1 lutego 1911. 
  4. ↑ XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: Fundusz Naukowy, 1912, s. 45.
  5. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-03-16].
  6. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 199–200, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  7. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 474.
  8. ↑ Czesław Mazurczak: Harcerstwo Sanockie 1910–1949. Kraków: Harcerska Oficyna Wydawnicza, 1990, s. 11–12.
  9. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149. ISBN 978-83-939031-1-5.
  10. ↑ Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 29 listopada 2009. [dostęp 2014-11-16].
  11. ↑ Powódź. „Gazeta Sanocka”. Nr 216, s. 3–4, 8 marca 1908. 
  12. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1908/1909 (zespół 7, sygn. 48). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 178, 520.
  13. ↑ Kronika. Antysemityzm w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 226, s. 3, 17 maja 1908. 
  14. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 166, s. 3, 25 kwietnia 1914. 
  15. ↑ a b Helena z Kadłubowskich Kunachowiczowa: Dziennik z lat 1856–1860. W: Kapitan i dwie Panny. Irena Homola, Bolesław Łopuszański (red.). Kraków: Wydawnictwo Literackie Kraków, 1980, s. 317. ISBN 83-08-00406-7.
  16. ↑ a b c d e f g h i j k Rocznik SZRP 1938 ↓, s. 233.
  17. ↑ Rocznik SZRP 1938 ↓, s. 55.
  18. ↑ Von den Konsularvertretungen. „Prager Tagblatt”. Nr 56, s. 5, 6 marca 1924. (niem.). 
  19. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 538 (poz. 4).
  20. ↑ Poselstwo Polskie w Angorze. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, s. 31, nr 182 z 5 lipca 1926. 
  21. ↑ Rocznik SZRP 1938 ↓, s. 126, 233.
  22. ↑ Rocznik SZRP 1938 ↓, s. 29, 245.
  23. ↑ Rocznik SZRP 1938 ↓, s. 11.
  24. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy. Ministerstwo Spraw Zagranicznych”. Nr 3, s. 66, 18 lipca 1939. 
  25. ↑ Macierz Ziemi Cieszyńskiej – Członkowie honorowi. [dostęp 2011-05-12]. (pol.).
  26. ↑ Czesław Mazurczak: Harcerstwo Sanockie 1910–1949. Kraków: Harcerska Oficyna Wydawnicza, 1990, s. 67.
  27. ↑ Zygmunt Vetulani: Wanda Vetulani (1921–1987). W: Stulecie Liceum Francuskiego. 1919–1939. Łucja Orłow (red.). René Goscinny: Lycée français de Varsovie, 2019, s. 178–179.
  28. ↑ Adam Vetulani: Poza płomieniami wojny. Internowani w Szwajcarii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1976, s. 15.
  29. ↑ Maria Luiza Tucci Carneiro: Weltbürger. Brasilien und die fluchtlinge des Nationalsozialismus 1933–1948. Munster/Zurych: Lit Verlach, 2014, s. 213. ISBN 978-3-643-90369-3.
  30. ↑ Brasil, Rio de Janeiro, Registro Civil, 1829–2012. 05ª Circunscrição > Óbitos 1942. Corregedor Geral da Justicia, Rio de Janeiro.
  31. ↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1084 „za owocną działalność w służbie konsularnej”.
  32. ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 1, s. 14, 1939. 
  33. ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 597 „za zasługi w służbie państwowej”.
  34. ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwo Spraw Zagranicznych”, s. 12, nr 1 z 15 lutego 1939. 
  35. ↑ M.P. z 1932 r. nr 64, poz. 82 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  36. ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 46, 1935. 
  37. ↑ Zezwolenie na przyjęcie odznaczeń cudzoziemskich. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 45, 1937. 
  38. ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 19, s. 189, 1933. 
  39. ↑ Zezwolenie na przyjęcie odznaczeń cudzoziemskich. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 83, 1937. 
  40. ↑ Zezwolenie na przyjęcie odznaczeń cudzoziemskich. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 36, 1938. 
  41. ↑ Zezwolenie na przyjęcie odznaczeń cudzoziemskich. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 1, s. 20, 1939. 
  42. ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 10, s. 289, 1936. 
  43. ↑ Nowe nazwy sanockich ulic. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 13 (484) z, s. 4, 1–10 maja 1989. 
  44. ↑ Zarządzenie Wojewódzkiego Komisarza Wyborczego w Krośnie. „Dziennik Urzędowy Województwa Krośnieńskiego”. Nr 11, s. 108, 11 kwietnia 1990. 
  45. ↑ Wykaz nazw ulic miasta Sanoka. bip.um.sanok.pl. [dostęp 2020-04-19].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zygmunt_Vetulani_(dyplomata)&oldid=71253784”