Ulica Długa w Krakowie
Ulica Długa – ulica w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto, na Kleparzu. Ma 1051 m długości[1].
Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Widok na północny zachód, od strony skrzyżowania z ulicą Pędzichów | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość |
1051 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
50°04′13,0″N 19°56′12,7″E/50,070270 19,936860 |
Historia
edytujUlica ta w dokumentach wymieniana była już przed 1690, a ukształtowała się w średniowieczu. Jest ona częścią średniowiecznego traktu sławkowskiego, a jej historycznym przedłużeniem jest ulica Śląska. Początkowo szlak ten sięgał tylko do ul. Pędzichów, a dalej przebiegał wśród błoń, obok miejskich szubienic. Okolica, gdzie dziś kończy się ul. Długa, na XVIII-wiecznych mapach oznaczona jest jako Świnia Krzywda. W XIX wieku ulica była zabudowana parterowymi domkami. Obecna zabudowa pochodzi sprzed I wojny światowej.
W 2010 r. ulica została gruntownie odnowiona. Zmodernizowano całą ulicę wraz z torowiskiem tramwajowym i chodnikami. Przebudowano również skrzyżowania z ulicami Basztową i Szlak oraz odcinek torowiska od wylotu ul. Długiej do ul. Kamiennej. Wymieniono oświetlenie i wybudowano zatoki parkingowe[2][3]. Koszt remontu – 20,7 mln zł[3].
Zabudowa
edytuj- ul. Długa 1 (ul. Basztowa 11) – Dom „Pod Globusem”. W 1904 r. rozpoczęto jego budowę; była to reprezentacyjna siedziba krakowskiej Izby Handlowej i Przemysłowej, powstałej 14 listopada 1850 r.[4] Przedtem był tu placyk miejski oraz niewielka posiadłość Łysakowskich – zajazd z pokojami gościnnymi i stajniami dla koni. „Łysoń” uważany był za jeden z większych zajazdów krakowskich. Na jego miejscu został zbudowany z surowej cegły dwupiętrowy gmach Izby w stylu gdańskim, według planów Tadeusza Stryjeńskiego i Franciszka Mączyńskiego. Zakończony jest wieżą, na której widnieje zegar i globus, stąd nazwa. Parter od 1913 zajmowała największa w mieście, firma papiernicza: Fabryczny Skład Papieru Regina Aleksandrowicz i Synowie; jej poprzednia siedziba była przy Rynku Kleparskim.
- ul. Długa 3 – kamienica, 1868.
- ul. Długa 4 – kamienica, proj. Leopold Tlachna, 1895.
- ul. Długa 5 – Dom Pod Głowami, kamienica czynszowa projektu Maksymiliana Nitscha, przykład historyzmu. Nad bramą wejściową domu znajduje się orzeł z rozpiętymi skrzydłami, a nad oknami – kartusze z plastycznie wymodelowanymi głowami Stefana Czarnieckiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Tadeusza Kościuszki, Hugona Kołłątaja. W domu tym mieszkał Gustaw Ehrenberg.
- ul. Długa 6 – kamienica, proj. Ksawery Pietraszkiewicz, Roman Bandurski, 1908.
- ul. Długa 7 – kamienica, proj. Jacek Matusiński, 1874.
- ul. Długa 8 – kamienica, proj. Jacek Pokutyński, 1907.
- ul. Długa 9 – kamienica, 1893.
- ul. Długa 31 (ul. Pędzichów 2) – Dom Turecki, czynszowa kamienica zwieńczony trzema wieżyczkami-minaretami.
- ul. Długa 42 – siedziba Stowarzyszenia Siemacha[5]. Już w 1886 r. ks. Kazimierz Siemaszko otworzył tutaj „dom schronienia i dobrowolnej pracy dla biednych opuszczonych chłopców”[6], przemianowany po jego śmierci w 1904 r. na Zakład Wychowawczy im. ks. Siemaszki.
- ul. Długa 53 – Kamienica czynszowa, projektował Sebastian Jaworzyński, 1885. Zdobi nad bramą wejściową kolorowy geometryczny witraż.
- ul. Długa 54 – Kamienica czynszowa, projektował Teodor Talowski, 1891.
- ul. Długa 55 – Kamienica czynszowa, projektował Kazimierz Brzeziński, 1909. Mieszkała w niej Iwona Borowicka polska śpiewaczka operowa, primadonna Operetki Krakowskiej.
- ul. Długa 60 – Secesyjna kamienica, projektował Zygmunt Pszorn, 1907.
- ul. Długa 64 – Kamienica czynszowa, projektował Teodor Talowski, 1891. W latach 1908–1929 mieszkał w niej Jan Sztaudynger poeta, fraszkopisarz, satyryk.
- ul. Długa 72 – Dawne magazyny firmy C. Hartwig, projektował Ludwik Wojtyczko, 1920.
-
Widok z ulicy Basztowej na północ
-
Widok z Nowego Kleparza na południe
-
Widok od skrzyżowania z ul. Szlak na północ
Galeria
edytuj-
ul. Długa 7
Kamienica, piekarnia (proj. Jacek Matusiński, 1872) -
ul. Długa 8
Kamienica (proj. Józef Pokutyński, 1907) -
ul. Długa 9
Zabytkowa kamienica (1893) -
ul. Długa 11a
Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1892–1895) -
ul. Długa 15
Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1893–1894) -
ul. Długa 16 Kamienica (proj. Stanisław Nowakowski, Aleksander Denker, 1908)
-
ul. Długa 18
Kamienica (proj. Beniamin Torbe, 1898) -
ul. Długa 20
Kamienica (2020–2021) -
ul. Długa 21
Zabytkowa kamienica (1895) -
ul. Długa 29
Kamienica (proj. Józef Pokutyński, 1910) -
ul. Długa 32
Kamienica (proj. Władysław Kleinberger, 1909) -
ul. Długa 34
Kamienica (proj. Władysław Kleinberger, 1911) -
ul. Długa 35
Kamienica (1890) -
ul. Długa 37
Zabytkowa kamienica (proj. Stefan Ertel, 1891–1892) -
ul. Długa 40 (ul. Słowiańska 4-6)
Sklepy, 1875. W tym miejscu do początków XIX wieku stał budynek kościoła Świętego Krzyża. -
ul. Długa 41
Kamienica (proj. Aleksander Biborski, 1905–1906) -
ul. Długa 44
Modernistyczna kamienica (ok. 1930) -
ul. Długa 46
Modernistyczna kamienica (ok. 1930) -
ul. Długa 48
Kamienica, dawna hutrownia apteczna i wytwórnia leków Spółki Akcyjnej „Pharma” (proj. Ludwik Wojtyczko, 1920–1923) -
ul. Długa 49
Kamienica (proj. Karol Knaus, 1887–1888) -
ul. Długa 51
Kamienica (proj. Karol Knaus, 1888) -
ul. Długa 53
Kamieniczka (proj. Sebastian Jaworzyński, 1885). -
ul. Długa 54
Kamienica (proj. Teodor Talowski, 1891) -
ul. Długa 55 (ul. Szlak 27)
Kamienica (proj. Kazimierz Brzeziński, 1909) -
ul. Długa 57
Kamienica (ok. 1910) -
ul. Długa 60
Secesyjna kamienica (proj. Zygmunt Pszorn, 1907) -
ul. Długa 62
Kamienica (proj. Józef Kryłowski, ok. 1890) -
ul. Długa 64
Kamienica (proj. Józef Kryłowski, 1889) -
ul. Długa 72
Dawne magazyny firmy C. Hartwig SA (proj. Ludwik Wojtyczko, 1920) -
ul. Długa 80
Kamienica (ok. 1890)
-
ul. Długa 7
Mozaika „Kłosy” proj. Aniela Szatara-Tymcik, ok. 1969 -
ul. Długa 55
Tablica pamiątkowa Iwony Borowickiej -
ul. Długa 64
Tablica pamiątkowa Jana Sztaudyngera
Przypisy
edytuj- ↑ a b Długa, ulica. W: Encyklopedia Krakowa. Kraków: Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, 2023, s. 261 t. I. ISBN 978-83-66253-46-9.
- ↑ Małgorzata Stuch: Kraków: przedłuża się remont ulicy Długiej. 2010-06-29. [dostęp 2010-09-17]. (pol.).
- ↑ a b Magdalena Lorenc: Remont ul. Długiej w Krakowie. 2010-02-10. [dostęp 2010-09-17]. (pol.).
- ↑ Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie – Historia.
- ↑ SIEMACHA Spot • Kraków, Długa 42 [online], siemachaspot.pl [dostęp 2018-08-06] (pol.).
- ↑ Ks. Kazimierz Siemaszko CM – Zgromadzenie Księży Misjonarzy [online], misjonarze.pl [dostęp 2018-08-06] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Długa, ulica. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
- Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski: Kraków, ulica imienia.... Kraków: BiK, 2000. ISBN 83-87023-08-6.
- Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2007, ISBN 978-83-9229-8-1 s. 147–150