Wikipedia

Rdestowate

rodzina roślin okrytonasiennych

Rdestowate (Polygonaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych z grupy dwuliściennych właściwych. W sumie do rodziny zalicza się 43-49 rodzajów (w zależności od ujęcia systematycznego) z 1110 gatunkami[2]. Występują one głównie w strefie klimatu umiarkowanego na obu półkulach, zasięg nielicznych rodzajów obejmuje także tropiki[3]. Do rodzimej flory polskiej należy ok. 30 gatunków przeważnie roślin łąkowych i ruderalnych[4]. W sumie do flory Polski należą (rodzaje rodzime, uprawiane i zawleczone): gryka Fagopyrum, szczaw Rumex, szczawiór Oxyria, rabarbar Rheum, rdest Polygonum (w wąskim ujęciu też Persicaria i Bistorta), rdestowiec Reynoutria i rdestówka Fallopia[5].

Rdestowate
Ilustracja
Szczaw zwyczajny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Nazwa systematyczna
Polygonaceae Juss.
Gen. Pl.: 82. 4 Aug 1789
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Szczaw alpejski
Rumex vescicaria
Rheum palaestinum

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj
 
Rdest ziemnowodny

Rdestowate są kosmopolityczną rodziną roślin, lecz głównie występują w strefach umiarkowanych i chłodnych półkuli północnej. Jednak niektóre rodzaje są unikalne dla półkuli południowej lub strefy międzyzwrotnikowej, jak na przykład: Oxygonum na Madagaskarze i w Afryce Południowej, mulenbekia w Australii i Nowej Zelandii, Antigonon w Meksyku i Ameryce Środkowej czy kokkoloba w strefie tropikalnej Ameryki[6].

Morfologia

edytuj
 
Kokkoloba gronowa
 
Chorizanthe staticoides
Pokrój
Wśród przedstawicieli dominują rośliny zielne (roczne i wieloletnie), należą tu także pnącza, krzewy i drzewa. Formy drzewne są w przeważającej części ograniczone do strefy tropikalnej Ameryki. Poszczególne gatunki mogą być wiecznie zielone lub zrzucające liście[6]. Charakterystyczne są często zgrubiałe węzły na łodygach[3].
Liście
Skupione w rozecie przyziemnej lub skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe lub okółkowe. Zwykle są pojedyncze, u niektórych rodzajów silnie zredukowane (Calligonum i Muehlenbeckia). Ogonek liściowy jest lub go brak, w podrodzinie Polygonoideae u nasady ogonka liściowego występuje charakterystyczna gatka – pochewka powstała ze zrośnięcia przylistków.
Kwiaty
Niepozorne, obupłciowe, wiatropylne lub owadopylne. Kwiaty zredukowane, 3–krotne. Okwiat jest pojedynczy lub podwójny, barwny lub zielony. Słupek jeden górny, powstający z 3 owocolistków zakończony 2-4 szyjkami, zwykle wolnymi, pręcików 6–9.
Owoce
Trójgraniasty orzeszek, u niektórych rodzajów zamknięty w rozrastającym się, mięsistym dnie kwiatowym[3].

Systematyka

edytuj
 
Triplaris americana

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

edytuj

Rodzina siostrzana dla ołownicowatych, spokrewniona także z rodzinami tamaryszkowatych i pomorzlinowatych w obrębie kladu polygonids w rzędzie goździkowców:

polygonids



Droseraceae – rosiczkowate



Nepenthaceae – dzbanecznikowate





Drosophyllaceae – rosolistnikowate




Ancistrocladaceae



Dioncophyllaceae








Frankeniaceae – pomorzlinowate



Tamaricaceae – tamaryszkowate





Plumbaginaceae – ołownicowate



Polygonaceae – rdestowate





Podział rodziny

edytuj

Klasyfikacja rodziny opiera się tradycyjnie na cechach morfologicznych. Relacje między taksonami pozostają niejasne, przez różnych autorów rodzaje są różnie ujmowane i dzielone[2][7][8][9]:

Podrodzina Symmerioideae Meisner

Podrodzina Polygonoideae Eaton – rośliny zielne, pnącza i krzewy, tu należą wszystkie rdestowate występujące w Europie Środkowej. Wyróżnia się tu ok. 15[2]–20 rodzajów[10] (w zależności od szerszego lub węższego ujęcia taksonomicznego taksonów). Wykaz rodzajów według GRIN[10][7]:

  • Plemię Oxygoneae T. M. Schuster & Reveal
    • Oxygonum Burch. ex Campd. – 30 gatunków
  • Plemię Persicarieae Dumort.
    • Podplemię Persicariinae (Dumort.) Galasso, Soldano & Banfi
    • Podplemię Koenigiinae Dammer
  • Plemię Fagopyreae Eaton
    • Fagopyrum Mill. – gryka
  • Plemię Pteroxygoneae T. M. Schuster & Reveal

Podrodzina Eriogonoideae Arnott – rodzaje zmienne pod względem pokroju, często z drewniejącymi pędami, występują w strefie tropikalnej i w zachodniej części Ameryki Północnej. Wyróżnia się tu ok. 28[2]–30 rodzajów[10] (w zależności od szerszego lub węższego ujęcia taksonomicznego taksonów). Wykaz rodzajów według GRIN[10]:

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Polygonanae Takht. ex Reveal, rząd rdestowce (Polygonales Dumort.), rodzina rdestowate (Polygonaceae Juss.)[11].

Pozycja w systemie Takhtajana (1997)

Gromada okrytonasienne, klasa dwuliścienne, podklasa goździkowe (Caryophyllidae), nadrząd Polygonanae, rząd rdestowce (Polygonales), rodzina rdestowate (Polygonaceae).

Pozycja w systemie Cronquista (1981)

Gromada okrytonasienne, klasa dwuliścienne, podklasa goździkowe (Caryophyllidae), rząd rdestowce (Polygonales), rodzina rdestowate (Polygonaceae).

Zastosowanie

edytuj

Do rodziny rdestowatych należy kilka roślin ozdobnych, takich jak uprawiane w ogrodach skalnych rośliny z rodzaju pokoślin (Eriogonum) i persikaria (Persicaria) oraz sadzone nad wodami gatunki z rodzaju rabarbar (Rheum) i szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum). Do roślin sadzonych jako ozdobne należą także mulenbekia kątowa (Muehlenbeckia axillaris), antigonon cienkoogonkowy (Antigonon leptopus) i Atraphaxis frutescens. Spożywane są mięsiste owoce pozorne gatunku kokkoloba gronowa (Coccoloba uvifera), liście szczawiu zwyczajnego (Rumex acetosa) i ogonki liściowe rabarbaru ogrodowego (Rheum × hybridum). Szeroko rozpowszechniona rośliną uprawianą dla jadalnych owoców jest też gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum)[3].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-18] (ang.).
  3. ↑ a b c d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 263-264. ISBN 1-55407-206-9.
  4. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika Systematyka. Wyd. t. 2, wydanie 10. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 83-01-10951-3.
  5. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 53, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b La famille des Polygonaceae. Plantes et botanique. [dostęp 2016-09-02]. (fr.).
  7. ↑ a b Gabriele Galasso, Enrico Banfi, Fabrizio De Mattia, Fabrizio Grassi, Sergio Sgorbati, Massimo Labra. Molecular phylogeny of Polygonum L. s.l. (Polygonoideae, Polygonaceae), focusing on European taxa: preliminary results and systematic considerations based on rbcL plastidial sequence data. „Atti Soc. it. Sci. nat. Museo civ. Stor. nat. Milano”. 150 (I), s. 113-148, 2009. (ang.). 
  8. ↑ Schuster, Tanja M., Wilson, Karen L., Kron, Kathleen A.. Phylogenetic relationships of Muehlenbeckia, Fallopia, and Reynoutria (polygonaceae) investigated with chloroplast and nuclear sequence data. „International Journal of Plant Sciences”. 172, 8, s. 1053(14), 2011. (ang.). 
  9. ↑ Schuster, Tanja M.; Reveal, James L.; Kron, Kathleen A.. Phylogeny of Polygoneae (Polygonaceae: Polygonoideae). „Taxon”. 60, 6, s. 1653-1666, 2011. 
  10. ↑ a b c d Family: Polygonaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-06-01]. (ang.).
  11. ↑ Crescent Bloom: Polygonaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-08-29]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Rdestowate&oldid=75032478”