Rabarbar, rzewień (Rheum L.) – rodzaj roślin należących do rodziny rdestowatych. Obejmuje około 60 gatunków[4] występujących w subtropikalnej i umiarkowanej Azji[5] (najdalej na zachód, do europejskiej części Rosji, sięga zasięg rabarbaru tatarskiego[6]). Rośliny te rosną zwykle na górskich łąkach oraz w miejscach skalistych[6]. Wiele gatunków rozpowszechnionych jest w uprawie jako rośliny ozdobne i lekarskie. Do częściej uprawianych należą: rabarbar dłoniasty, rabarbar kędzierzawy, rabarbar lekarski i rabarbar ogrodowy oraz mieszańce między rabarbarem kędzierzawym i ogrodowym (R. × hybridum)[7][6].

Rabarbar
Ilustracja
Rabarbar lekarski
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

rabarbar

Nazwa systematyczna
Rheum L.
Sp. Pl. 371. 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

Rheum rhaponticum L.[3]

Synonimy
  • Rhabarbarum Fabricius[3]
Jadalne ogonki rabarbaru kędzierzawego w ofercie handlowej

Morfologia

edytuj
Pokrój
Okazałe byliny osiągające do 3 m wysokości[6], z tęgim korzeniem i wyprostowaną, dętą, podłużnie bruzdowaną nagą lub owłosioną łodygą[5].
Liście
Zebrane w rozetę przyziemną, poza tym także łodygowe. Pojedyncze, całobrzegie, zatokowo-ząbkowane lub dłoniasto złożone. Blaszka szeroka, owalna lub trójkątna, wyrastająca na grubym ogonku liściowym. Liście rozety przyziemnej okazałe, większe od łodygowych, których u części gatunków zresztą brak. Gatka luźna, zwykle okazała, błoniasta i całobrzega[5][6].
Kwiaty
Drobne, zebrane zwykle w okazałe, rozgałęzione kwiatostany. Okwiat trwały, sześcioczłonowy, różowy, biały lub zielony. Pręcików zwykle 9. Zalążnia jednokomorowa, górna, szyjki słupka 3, krótkie[5][6].
Owoce
Trójkanciaste, oskrzydlone niełupki[5].

Systematyka

edytuj
 
Rabarbar gobijski Rheum nanum
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Polygonoideae, rodziny rdestowatych (Polygonaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych[2]. W obrębie podrodziny reprezentuje plemię Rumiceae[8], obejmujące trzy rodzaje, w obrębie których bazalnym jest szczawiór Oxyria, a rabarbar tworzy wspólny klad z siostrzanym rodzajem szczaw Rumex[9].

Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][9]


Oxygonum





Persicaria




Bistorta



Aconogonon + Koenigia






Fagopyrum




Pteroxygonum





Calligonum



Pteropyrum






Oxyria




Rumex



Rheum






Knorringia





Reynoutria




Fallopia



Muehlenbeckia






Duma




Atraphaxis



Polygonum












Wykaz gatunków[10][11]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
  4. Germplasm Resources Information Network: Species Records of Rheum. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  5. a b c d e Bao Bojian; Alisa E. Grabovskaya-Borodina: Rheum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-06]. (ang.).
  6. a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 92. ISBN 0-333-74890-5.
  7. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
  8. Genus Rheum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-07-30].
  9. a b Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5. 
  10. Rheum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2016-08-27].
  11. Nazwy polskie według: Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 153. ISBN 978-83-925110-5-2.