Lista państw Azji

lista w projekcie Wikimedia
(Przekierowano z Państwa Azji)

Lista państw Azji – lista państw i terytoriów zależnych Azji.

Na terenie Azji znajduje się 48 państw oraz 5 terytoriów zależnych Australii i Wielkiej Brytanii. Największym państwem Azji jest Rosja (17 098 242 km²), a najmniejszym – Malediwy (298 km²). Najbardziej zaludnionym państwem Azji jest Chińska Republika Ludowa (1 410 539 758 mieszkańców) a najmniej – również Malediwy (390 164 mieszkańców), przy czym najmniej zaludnionym państwem położonym na stałym lądzie jest Bhutan (867 775 mieszkańców). Ponadto w Azji funkcjonuje 5 państw nieuznawanych na arenie międzynarodowej.

 

Lista państw

edytuj
Flaga Godło Nazwa państwa[1] Stolica[1] Pełna nazwa państwa[1] Język urzędowy[2] Powierzchnia[2] Liczba ludności[2] Waluta[2] Głowa państwa Kod ISO
 
 
Afganistan
افغانستان (dari)
افغانستان (paszto)
Kabul
کابل (dari i paszto)
Islamski Emirat Afganistanu
امارت اسلامی افغانستان (dari)
د افغانستان اسلامي امارت i (paszto)
dari, paszto 652 230 km² 38 346 720 afgani emir Hibatullah Achundzada AFG
 
 
Arabia Saudyjska
السعودية
Rijad
الرياض
Królestwo Arabii Saudyjskiej
المملكة العربيّة السّعوديّة
arabski 2 149 690 km² 35 354 380 rial saudyjski król Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud SAU
 
 
Armenia
Հայաստան
Erywań
Երևան
Republika Armenii
Հայաստանի Հանրապետություն
ormiański 29 743 km² 3 000 756 dram prezydent Wahagn Chaczaturian ARM
 
 
Azerbejdżan
Azərbaycan
Baku
Bakı
Republika Azerbejdżanu
Azərbaycan Respublikası
azerbejdżański 86 600 km² 10 353 296 manat azerbejdżański prezydent İlham Əliyev AZE
 
 
Bahrajn
البحرين
Manama
المنامة
Królestwo Bahrajnu
‏مملكة البحرين
arabski 760 km² 1 540 558 dinar bahrajski król Hamad ibn Isa Al Chalifa BHR
 
 
Bangladesz
বাংলাদেশ
Dhaka
ঢাকা
Ludowa Republika Bangladeszu
গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
bengalski 148 460 km² 165 650 475 taka prezydent Shahabuddin Chuppu BGD
 
 
Bhutan
འབྲུག་ཡུལ
Thimphu
ཐིམ་ཕུ
Królestwo Bhutanu
འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་
dzongkha 38 394 km² 867 775 ngultrum
rupia indyjska
król Jigme Khesar Wangchuck BTN
 
 
Brunei
Brunei
Bandar Seri Begawan
Bandar Seri Begawan
Państwo Brunei Darussalam
Negara Brunei Darussalam
malajski 5765 km² 478 054 dolar brunejski sułtan Hassanal Bolkiah BRN
 
 
Chiny中国 Pekin
北京
Chińska Republika Ludowa
中華人民共和國
chiński 9 596 960 km² 1 410 539 758 renminbi przewodniczący ChRL Xi Jinping CHN
 
 
Cypr
Κύπρος (grecki)
Kıbrıs (turecki)
Nikozja
Λευκωσία(grecki)
Lefkoşa (turecki)
Republika Cypryjska
Κυπριακή Δημοκρατία (grecki)
Kıbrıs Cumhuriyeti (turecki)
grecki, turecki 9251 km² 1 259 102 euro prezydent Nikos Christodulidis CYP
 
 
Filipiny
Philippines (angielski)
Pilipinas (filipiński)
Manila
Manila (angielski)
Maynila (filipiński)
Republika Filipin
Republic of the Philippines (angielski)
Republika ng Pilipinas (filipiński)
angielski, filipiński 300 000 km² 114 597 229 peso filipińskie prezydent Ferdinand Marcos Jr. PHL
 
 
Gruzja
საქართველო
Tbilisi
თბილისი
Gruzja
საქართველო
gruziński 69 700 km² 4 935 518 lari prezydent Salome Zurabiszwili GEO
 
 
Indie
India (angielski)
भारत (hindi)
Nowe Delhi
New Delhi (angielski)
नई दिल्ली (hindi)
Republika Indii
Republic of India (angielski)
भारत गणराज्य (hindi)
angielski, hindi 3 287 263 km² 1 389 637 446 rupia indyjska prezydent Ram Nath Kovind IND
 
 
Indonezja[a]
Indonesia
Dżakarta
Jakarta
Republika Indonezji
Republik Indonesia
indonezyjski 1 904 569 km² 277 329 163 rupia indonezyjska prezydent Joko Widodo IDN
 
 
Irak
الْعِرَاق (arabski)
عێراق (kurdyjski)
Bagdad
بغداد (arabski)
بەغداد (kurdyjski)
Republika Iraku
جمهورية العراق (arabski)
کۆماری عێراق (kurdyjski)
arabski, kurdyjski 438 317 km² 40 462 701 dinar iracki prezydent Abdul Latif Raszid IRQ
 
 
Iran
ايران
Teheran
تهران
Islamska Republika Iranu
‏جمهوری اسلامی ایران
perski 1 648 195 km² 86 758 304 rial irański najwyższy przywódca Ali Chamenei IRN
 
 
Izrael
יִשְרָאֵל
Jerozolima[b]
ירושלים
Państwo Izrael
‏מדינת ישראל
hebrajski 20 770 km²[c] 8 914 885 nowy izraelski szekel prezydent Jicchak Herzog ISR
 
 
Japonia[d]
日本
Tokio
東京
Japonia
日本国
japoński 377 915 km² 124 214 766 jen cesarz Naruhito JPN
 
 
Jemen[e]
‏اليمن
Sana
صنعاء
Republika Jemeńska
‏الجمهوريّة اليمنية
arabski 527 968 km² 30 984 689 rial jemeński przewodniczący Raszad al-Alimi YEM
 
 
Jordania
الأردن
Amman
عمان
Haszymidzkie Królestwo Jordanii
المملكة الأردنية الهاشمية
arabski 89 342 km² 10 998 531 dinar jordański król Abdullah II JOR
 
 
Kambodża
កម្ពុជា
Phnom Penh
ភ្នំពេញ
Królestwo Kambodży
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
khmerski 181 035 km² 16 713 015 riel kambodżański król Norodom Sihamoni KHM
 
 
Katar
قطر
Doha
الدوحة
Państwo Katar
دولة قطر
arabski 11 586 km² 2 508 182 rial katarski emir Tamim ibn Hamad Al Sani QAT
 
 
Kazachstan[f]
Қазақстан (kazachski)
Казахстан (rosyjski)
Astana
Астана (kazachski i rosyjski)
Republika Kazachstanu
Қазақстан Республикасы (kazachski)
Республика Казахстан (rosyjski)
kazachski, rosyjski 2 724 900 km² 19 398 331 tenge prezydent Kasym-Żomart Tokajew KAZ
 
 
Kirgistan
Кыргызстан (kirgiski)
Киргизия (rosyjski)
Biszkek
Бишкек (kirgiski i rosyjski)
Republika Kirgiska
Кыргыз Республикасы (kirgiski)
Киргизская Республика (rosyjski)
kirgiski, rosyjski 199 951 km² 6 071 750 som prezydent Sadyr Dżaparow KGZ
 
 
Korea Południowa
한국
Seul
서울
Republika Korei
대한민국
koreański 99 720 km² 51 844 834 won południowokoreański prezydent Yoon Suk-yeol KOR
 
 
Korea Północna
조선
Pjongjang
평양
Koreańska Republika
Ludowo-Demokratyczna
조선민주주의인민공화국
koreański 120 538 km² 25 955 138 won północnokoreański najwyższy przywódca Kim Dzong Un PRK
 
 
Kuwejt
الكويت
Kuwejt
الكويت
Państwo Kuwejt
دولة الكويت
arabski 17 818 km² 3 068 155 dinar kuwejcki emir Miszal al-Ahmad al-Dżabir as-Sabah KWT
 
 
Laos
Lao
Wientian
ວຽງຈັນ
Laotańska Republika
Ludowo-Demokratyczna
Sathalanalat Paxathipatai Paxaxôn Lao
laotański 236 800 km² 7 749 595 kip prezydent Thongloun Sisoulith LAO
 
 
Liban
لبنان
Bejrut
بيروت
Republika Libanu
الجمهوريّة اللبنانيّة
arabski 10 400 km² 5 296 814 funt libański p.o. prezydenta Nadżib Mikati LBN
 
 
Malediwy
ދިވެހިރާއްޖެ
Male
މާލެ
Republika Malediwów
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމުހޫރިއްޔާ
malediwski 298 km² 390 164 rupia malediwska prezydent Ibrahim Solih MDV
 
 
Malezja
Malaysia (angielski)
Malaysia (malajski)
Kuala Lumpur[g]
Kuala Lumpur (angielski i malajski)
Malezja
Malaysia (angielski)
Malaysia (malajski)
angielski, malajski 329 847 km² 33 871 431 ringgit król Tengku Abdullah MYS
 
 
Mjanma
မြန်မာ
Naypyidaw
နေပြည်တော်
Republika Związku Mjanmy
ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်
birmański 676 578 km² 57 526 449 kiat p.o. prezydenta Myint Swe MMR
 
 
Mongolia
Монгол улс
Ułan Bator
Улаанбаатар
Mongolia
Монгол улс
mongolski 1 564 116 km² 3 227 863 tugrik prezydent Uchnaagijn Chürelsüch MNG
 
 
Nepal
नेपाल
Katmandu
काठमाडौं
Nepal
नेपाल
nepalski 147 181 km² 30 666 598 rupia nepalska prezydent Bidhya Devi Bhandari NPL
 
 
Oman
عُمان
Maskat
مسقط
Sułtanat Omanu
سلطنة عُمان
arabski 309 500 km² 3 764 348 rial omański sułtan Hajsam ibn Tarik Al Sa’id OMN
 
 
Pakistan
Pakistan (angielski)
پاکِستان (urdu)
Islamabad
Islamabad (angielski)
اسلام آباد (urdu)
Islamska Republika Pakistanu
Islamic Republic of Pakistan (angielski)
اِسلامی جمہوریہ پاکِستان (urdu)
angielski, urdu 796 095 km² 242 923 845 rupia pakistańska prezydent Arif Alvi PAK
 
 
Rosja[h]
Россия
Moskwa
Москва
Federacja Rosyjska
Российская Федерация
rosyjski 17 098 242 km² 142 021 981 rubel rosyjski prezydent Władimir Putin RUS
 
 
Singapur
Singapore (angielski)
新加坡 (chiński)
Singapura (malajski)
சிங்கப்பூர (tamilski)
Singapur
Singapore (angielski)
新加坡 (chiński)
Singapura (malajski)
சிங்கப்பூர (tamilski)
Republika Singapuru
Republic of Singapore (angielski)
新加坡共和国 (chiński)
Republik Singapura (malajski)
சிங்கப்பூர் குடியரசு (tamilski)
angielski, chiński,
malajski, tamilski
719 km² 5 921 231 dolar singapurski prezydent Halimah Yacob SGP
 
 
Sri Lanka
ශ්රී ලංකාව (syngaleski)
இலங்கை (tamilski)
Sri Dźajawardanapura Kotte
ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ (syngaleski)
ஸ்ரீ ஜயவர்த்தனபுரம கோட்டே (tamilski)
Demokratyczno-Socjalistyczna
Republika Sri Lanki
ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික
සමාජවාදී ජනරජය
(syngaleski)
இலங்கை சனநாயக
சோஷலிசக் குடியரசு
(tamilski)
syngaleski, tamilski 65 610 km² 23 187 516 rupia lankijska prezydent Ranil Wickremesinghe LKA
 
 
Syria
سوريا
Damaszek
دمشق
Syryjska Republika Arabska
الجمهورية العربية السورية
arabski 187 437 km² 21 563 800 funt syryjski prezydent Baszszar al-Asad SYR
 
 
Tadżykistan
Тоҷикистон
Duszanbe
Душанбе
Republika Tadżykistanu
Ҷумҳурии Тоҷикистон
tadżycki 144 100 km² 9 119 347 somoni prezydent Emomali Rahmon TJK
 
 
Tajlandia
ประเทศไทย
Bangkok
กรุงเทพมหานคร
Królestwo Tajlandii
ราชอาณาจักรไทย
tajski 513 120 km² 69 648 117 bat król Maha Vajiralongkorn THA
 
 
Timor Wschodni
Timor-Leste (portugalski)
Timór Lorosa’e (tetum)
Dili
Díli (portugalski)
Díli (tetum)
Demokratyczna Republika
Timoru Wschodniego
República Democrática
de Timor-Leste
(portugalski)
Repúblika Demokrátika
Timór-Leste
(tetum)
portugalski, tetum 14 874 km² 1 445 006 dolar amerykański prezydent José Ramos-Horta TLS
 
 
Turcja[i]
Türkiye
Ankara
Ankara
Republika Turecka
Türkiye Cumhuriyeti
turecki 783 562 km² 83 047 706 lira turecka prezydent Recep Erdoğan TUR
 
 
Turkmenistan
Türkmenistan
Aszchabad
Aşgabat
Republika Turkmenistanu
Türkmenistan Respublikasy
turkmeński 488 100 km² 5 636 011 manat turkmeński prezydent Serdar Berdimuhamedow TKM
 
 
Uzbekistan
Oʻzbekiston
Taszkent
Toshkent
Republika Uzbekistanu
Oʻzbekiston Respublikasi
uzbecki 447 400 km² 31 104 937 sum prezydent Shavkat Mirziyoyev UZB
 
 
Wietnam
Việt Nam
Hanoi
Hà Nội
Socjalistyczna
Republika Wietnamu
Cộng hòa xã hội nghĩa Việt Nam
wietnamski 331 210 km² 103 808 319 đồng prezydent Võ Văn Thưởng VNM
 
 
Zjednoczone
Emiraty Arabskie

الإمارات العربيّة المتّحدة
Abu Zabi
أبوظبي
Zjednoczone Emiraty Arabskie
الإمارات العربيّة المتّحدة
arabski 83 600 km² 9 915 803 dirham prezydent Muhammad Al Nahajjan ARE

Lista państw, których główna część położona jest poza Azją

edytuj
Flaga Godło Nazwa państwa Stolica Pełna nazwa państwa Język urzędowy Powierzchnia Liczba ludności Waluta Głowa państwa Kod ISO
 
 
Egipt[j]
مصر
Kair
القاهرة
Arabska Republika Egiptu
‏جمهوريّة مصر العربيّة
arabski 1 001 450 km² 107 770 524 funt egipski prezydent Abd al-Fattah as-Sisi EG
 
 
Grecja[k]
Ελλάδα
Ateny
Αθήνα
Republika Grecka
Ελληνική Δημοκρατία‏
grecki 131 957 km² 10 432 481 euro prezydent Ekaterini Sakielaropulu GR
 
 
Ukraina[l]
Україна
Kijów
Київ
Ukraina
Україна‏
ukraiński 603 700[m] km² 41 167 336[n] hrywna prezydent Wołodymyr Zełenski UA

Lista państw o ograniczonym, lecz znaczącym uznaniu międzynarodowym

edytuj
Flaga Godło Nazwa państwa[1] Stolica[1] Pełna nazwa państwa[1] Język urzędowy Powierzchnia Liczba ludności Waluta Głowa państwa Kod ISO
 
 
Palestyna[o]
فلسطين
Ramallah
رام الله
Państwo Palestyna
‏دولة فلسطين
arabski 6242 km² 5 159 076 funt egipski
dinar jordański
prezydent Mahmud Abbas PSE
 
 
Tajwan[p]
台湾
Tajpej
台北
Republika Chińska[q]
中華民國
chiński 35 980 km² 23 580 712 dolar tajwański prezydent Tsai Ing-wen TWN

Lista państw o niskim lub żadnym uznaniu międzynarodowym

edytuj
Flaga Godło Nazwa państwa[1] Stolica[1] Pełna nazwa państwa[1] Język urzędowy Powierzchnia Liczba ludności Waluta Głowa państwa
 
 
Abchazja[r]
Аҧсны (abchaski)
Абха́зия (rosyjski)
Suchumi
Аҟəа (abchaski)
Сухум (rosyjski)
Republika Abchazji
Аҧсны Аҳәынҭқарра (abchaski)
Республика Абхазия (rosyjski)
abchaski, rosyjski 8665 km² 244 926 rubel rosyjski prezydent Asłan Bżanija
 
 
Cypr Północny[s]
Kuzey Kıbrıs
Nikozja
Lefkoşa
Turecka Republika
Cypru Północnego
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
turecki 3355 km² 326 000 lira turecka prezydent Ersin Tatar
 
 
Osetia Południowa[t]
Хуссар Ирыстон (osetyjski)
Южная Осетия (rosyjski)
Cchinwali
Цхинвал (osetyjski i rosyjski
Republika Osetii Południowej
Республикæ Хуссар Ирыстон (osetyjski)
Республика Южная Осетия (rosyjski)
osetyjski, rosyjski 3900 km² 53 532 rubel rosyjski prezydent Alan Gaglojew

Lista terytoriów zależnych

edytuj
Flaga Godło Nazwa terytorium[1] Stolica[1] Państwo Status terytorium Język urzędowy[2] Powierzchnia[2] Liczba ludności[2] Waluta[2]
 
Akrotiri
Akrotiri
Episkopi Cantonment[u]   Wielka Brytania terytorium zamorskie angielski 123 km² 18 195 funt szterling -
 
 
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego
British Indian Ocean Territory
Diego Garcia   Wielka Brytania terytorium zamorskie angielski 60 km² 0 funt szterling IOT
 
Dhekelia
Dhekelia
Episkopi Cantonment[u]   Wielka Brytania terytorium zamorskie angielski 131 km² 15 500 funt szterling -
 
 
Wyspa Bożego Narodzenia
Christmas Island
Flying Fish Cove   Australia terytorium zewnętrzne angielski 135 km² 2205 dolar australijski CXR
 
 
Wyspy Kokosowe
Cocos Islands
West Island   Australia terytorium zewnętrzne angielski 14 km² 596 dolar australijski CCK

Zobacz też

edytuj
  1. Część terytorium Indonezji – zachodnia część Nowej Gwinei i wyspy przyległe – znajduje się w Oceanii (Melanezja).
  2. Organizacja Narodów Zjednoczonych nie uznaje zwierzchnictwa Izraela nad wschodnią Jerozolimą należącą do Zachodniego Brzegu i okupowaną przez Izrael, w związku z tym nie uznaje Jerozolimy jako stolicy państwa. W mieście znajdują się siedziby władz państwowych – prezydenta, parlamentu, czy Sądu Najwyższego, jednak ambasady większości państw znajdują się w Tel Awiwie. Jerozolimę jako stolicę Izraela uznają niektóre państwa członkowskie ONZ: Rosja, Australia, Czechy, Gwatemala, Honduras, Nauru oraz Stany Zjednoczone.
  3. Uznawane na arenie międzynarodowej terytorium Izraela ma powierzchnię 20 770 km², jednak terytorium deklarowane przez państwo ma powierzchnię 22 072 km² i obejmuje Wzgórza Golan (terytorium sporne z Syrią kontrolowane przez Izrael) i Wschodnią Jerozolimę należącą do Zachodniego Brzegu.
  4. Część terytorium Japonii – archipelag Ogasawara – znajduje się w Mikronezji.
  5. Część terytorium Jemenu – wyspa Sokotra – znajduje się w Afryce.
  6. Część terytorium Kazachstanu znajduje się w Europie.
  7. Stolicą administracyjną Malezji (siedzibą władz państwowych) jest miasto Putrajaya.
  8. Rosja położona jest częściowo w Azji i Europie. Granica między kontynentami przebiega wzdłuż Uralu. Większą część terytorium zalicza się do Azji natomiast większość ludności rozmieszczone jest w części europejskiej, gdzie znajduje się również stolica kraju – Moskwa.
  9. Część terytorium Turcji znajduje się w Europie.
  10. Większość terytorium Egiptu położona jest na kontynencie afrykańskim, natomiast geograficznie część w Azji stanowi półwysep Synaj o powierzchni ok. 61 000 km².
  11. Większość terytorium Grecji jest położona w Europie na Półwyspie Bałkańskim, lecz geograficznie część w Azji stanowią: Lesbos, Chios oraz Sporady Południowe.
  12. Większość terytorium Ukrainy jest położona w Europie, lecz geograficznie część w Azji stanowi wyspa Tuzła, która jest obecnie okupowana przez Rosję.
  13. To dotyczy całej powierzchni Ukrainy wraz z Krymem i miastem Sewastopol.
  14. To dotyczy całej populacji Ukrainy bez Krymu i miasta Sewastopol.
  15. Termin Państwo Palestyna dotyczy struktury politycznej (państwo in statu nascendi). Palestyna, jako niepodległy organizm polityczny, nie jest formalnie uznawana przez Izrael, ale została uznana za państwo przez ONZ. Szereg państw utrzymuje kontakty dyplomatyczne z Autonomią Palestyńską, czyli władzami Palestyny. Państwo Palestyna nie ma obecnie uznanej międzynarodowo suwerenności na żadnym obszarze. Zgodnie z palestyńską konstytucją Palestyna obejmuje dwa dystrykty zajęte przez Izrael w 1967 r.: Strefę Gazy i Zachodni Brzeg.
  16. Państwo de iure będące częścią Chińskiej Republiki Ludowej, de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 11 państw członkowskich ONZ.
  17. Nazwa Republika Chińska jest często zastępowana nazwą Chińskie Tajpej z powodu zastrzeżeń zgłaszanych przez Chińską Republikę Ludową. Nazwa Republika Chińska nie jest oficjalnie uznawana przez Polskę.
  18. Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1992 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ.
  19. Państwo de iure będące częścią Cypru, od 1983 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez Turcję.
  20. Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1991 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ.
  21. a b Siedziba dowództwa dwóch baz: Akrotiri i Dhekelia; brak stolicy.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych, wyd. 6, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, ISBN 978-83-254-2587-6 (pol.).
  2. a b c d e f g h Countries – The World Factbook [online], cia.gov [dostęp 2022-06-30] (ang.).

Bibliografia

edytuj