Wikipedia

Filip Schneider

Filip Schneider (ur. 5 sierpnia 1897 w Bukowsku, zm. 26 września 1979 w Sanoku) – uczestnik trzech wojen, legionista, żołnierz AK, działacz PPS, wieloletni pracownik i urzędnik fabryk środków transportu, w tym wagonów, taboru i sprzętu kolejowego.

Filip Schneider
Ilustracja
Filip Schneider (1947)
Data i miejsce urodzenia

5 sierpnia 1897
Bukowsko

Data i miejsce śmierci

26 września 1979
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Posada w Sanoku

Zawód, zajęcie

pracownik i urzędnik fabryk

Miejsce zamieszkania

Sanok

Narodowość

polska

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej Gwiazda Przemyśla Krzyż Obrońców Węzła Zagórskiego Odznaka pamiątkowa „Orlęta” Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”
Multimedia w Wikimedia Commons
Filip Schneider
Wyżeł
Data i miejsce urodzenia

5 sierpnia 1897
Bukowsko

Data śmierci

26 września 1979

Przebieg służby
Lata służby

1914–1945

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Oddział partyzancki OP-23

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska,
II wojna światowa

Życiorys

edytuj

Filip Schneider urodził się 5 sierpnia 1897 w Bukowsku jako syn Filipa (ślusarz, kotlarz, tokarz, zm. 1912 w wieku 45 lat[1]) i Marii (Marianny) z domu Solon[2][3][4][a][b]. Pochodził z rodziny o tradycjach rzemieślniczych. Miał braci Józefa (ur. 1899), Juliana (1901-1902[5]), Tadeusza (ur., zm. 1903[6]), Piotra (ur., zm. 1904[7]), siostrę Marię (ur. 1905)[3]. W 1915 jego matka wyszła powtórnie za mąż za Franciszka Hordyskiego[8].

Ukończył Szkołę Wydziałową, a następnie Szkołę Przemysłową przy Fabryce Maszyn i Wagonów w Sanoku (uczył się w niej do 1914; w jego klasie był Kazimierz Wnękowski)[9]). 7 stycznia 1913 podjął pracę w sanockiej Fabryce Wagonów S.A. Ludwika Zieleniewskiego, w której pracował z przerwami (I wojna światowa, wojna 1918-1921, II wojna światowa 1939-1941) do 1948. Przez trzy lata pracował jako uczeń kotlarski, po czym w 1916 został traserem, a tuż po tym mistrzem kotlarskim, zaś od 1917 do 1918 oraz od 1921 do 1929 był kalkulatorem w biurze zakładowym. Od 1920 był kierownikiem biura fabrycznego. W 1929 został awansowany na stanowisko kierownika technicznego fabryki i pełnił je do 1939.

Był jednym z pierwszych członków sanockiego oddziału Związku Strzeleckiego, założonego w fabryce w 1912[10][11] i jego organizatorem. Działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1914 przystąpił do PPS.

Podczas I wojny światowej służył w szeregach Legionów Polski. Od listopada 1918 w szeregach Wojska Polskiego brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz obronie węzła zagórskiego, za co został odznaczony Krzyżem Ochrony Węzła Zagórskiego. W okresie walk polsko-ukraińskich w listopadzie 1918 w Zagórzu zorganizował się samorzutnie polski Komitet Obrońców Węzła Zagórskiego, składający się z kolejarzy oraz członków Sokoła. W Sanoku 2 listopada sformowano również polski obywatelski 3 Baon Strzelców Sanockich, który rozpoczął systematyczną walkę z Ukraińską Armią Galicyjską, w tym z Strzelcami Siczowymi. Natomiast Sanocka Fabryka Wagonów zorganizowała zbrojne pogotowie z robotników fabrycznych, którzy zbudowali drugi pociąg pancerny o imieniu Kozak. Pociąg ten walczył na odcinku linii kolejowej Zagórz-Olszanica-Ustrzyki Dolne-Krościenko-Chyrów. Od 1920 był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[12].

W 1921 powrócił na wcześniej zajmowane stanowisko w Fabryce Wagonów i pracował na nim przez osiem lat. W latach 1929–1939 Filip Schneider był kierownikiem produkcji fabryki. Po wybuchu II wojny światowej, w okresie kampanii wrześniowej w myśl rozkazu z 7/8 września 1939 brał udział w ewakuacji fabryki na wschód, podczas której pociąg towarowy był ostrzeliwany przez Niemców, po czym dotarł do Stanisławowa 18 września i tam zakończyła się ewakuacja wskutek agresji ZSRR na Polskę[13]. Po nastaniu okupacji niemieckiej 1939-1945 został aresztowany i 6 lutego 1941 osadzony w więzieniu w Sanoku, skąd zwolniono go 14 lutego 1941[4]. Od kwietnia 1941 do sierpnia nadal pracował na swoim stanowisku w sanockiej fabryce pod ówczesną nazwą Zieleniewski Maschinen und Wagonbau-Gesellschaft m. b. H. Werk Sanok. Od marca 1940 działał w Związku Walki Zbrojnej, później został żołnierzem Armii Krajowej, w strukturze oddziału partyzanckiego OP-23, przyjmując pseudonim „Wyżeł”[14] (do organizacji przyjął go Władysław Pruchniak ps. „Ireneusz”[15], wraz z którym wspólnie działali[16]). Wśród jego zadań była ochrona pracowników fabryki przed wywiezieniem na roboty przymusowe w III Rzeszy.

12 sierpnia 1944 dwa dni po opuszczeniu Sanoka przez wojska niemieckie został wybrany przez załogę do tymczasowego zarządu fabryki[17][18][19]. Decyzję tę zatwierdziła następnie Powiatowa Rada Narodowa pismem z dnia 3 października 1944. Był w pierwszej grupie osób przystępujących do odbudowy zniszczonej fabryki. Trzy dni po wkroczeniu do Sanoka Armii Radzieckiej grupa przedwojennych działaczy związkowych jako pierwsza w kraju wznowiła działalność Oddziału Związku Metalowców. Uruchomiono wówczas produkcję prostych narzędzi dla rolnictwa: łopat, pługów, bron, gwoździ, okuć budowlanych, wiader i innych wyrobów metalowych. po włączeniu fabryki do Zjednoczenia Przemysłu Taboru i Sprzętu Kolejowego w Poznaniu i zastąpieniu tymczasowego zarządu przez jednoosobowe kierownictwo Schneider objął stanowisko naczelnego dyrektora[20]

Pierwszym dyrektorem naczelnym został wybrany decyzją Ministerstwa Przemysłu Filip Schneider[21]. Szybko uruchomiono produkcję wagonów kolejowych (węglarki od czerwca 1945), przyczep ciągnikowych i tramwajów (m.in. 15 sztuk dla otwartej w 1948 roku trasy W-Z w Warszawie).

Tuż po wojnie był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku[22]. Równolegle działał na innych polach. Z jego inicjatywa została powołana orkiestra dęta[23]. Po jego wniosku skierowanym do „Tasko” z maja 1946 w Poznaniu zostało wydane zezwolenie na utworzenie trzyletniej Szkoły Przemysłowej przy Fabryce Wagonów w Sanoku, a Schneider był następnie współorganizatorem jej infrastruktury[24] (szkoła działała później jako Technikum Mechaniczne, a obecnie jako Zespół Szkół nr 2 im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku). Ponadto przy jego wsparciu czterech pracowników fabryki 17 września 1946 założyło klub sportowy „Wagon Sanok”[25], a Schneider był jego prezesem klubu w latach 1948-1949[26] (od 1949 funkcjonuje jako Stal Sanok). 27 marca 1947 razem z m.in. burmistrzem Michałem Hipnerem, wiceburmistrzem Józefem Bubellą, dyrektorem Muzeum Ziemi Sanockiej Stefanem Stefańskim, działaczem PPS Romanem Baczyńskim, przed kamienicą służącą za siedzibę 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty witali przybyłego z Krosna generała Karola Świerczewskiego[27][28], który następnego dnia poniósł śmierć pod Jabłonkami[29]. 30 listopada 1948 został zwolniony z funkcji dyrektora fabryki (w tym czasie jako działacz PPS miał preferować działaczy swojej partii[30] i być nieprzychylnie traktowany przez działaczy Polskiej Partii Robotniczej[31][32]. Wcześniej, 1 kwietnia 1948. zrezygnował z władz partyjnych (wraz z nim ustąpili inni działacze, m.in. Andrzej Szczudlik, Roman Baczyński)[33].

W kolejnych latach pracował w innych zakładach na terenie Polski. w Zakładach Mechanicznych w Elblągu (kierownik obsługi technicznej od listopada 1948), Konstalu w Chorzowie (szef produkcji, potem dyrektor techniczny od stycznia 1949 do 1950), Fabryce Cegielskiego (wówczas Zakłady Metalowe im. Józefa Stalina) w Poznaniu (dyrektor fabryki od lipca 1950 do maja 1951), w Zjednoczeniu Przemysłu Motoryzacyjnego (od maja do sierpnia 1951), oraz Fabryce Wagonów „Świdnica” w Świdnicy (zastępca dyrektora do spraw technicznych 1951-1954[34]). W latach 1954–1960 pracował w Zjednoczeniu Przemysłu Taboru i Sprzętu Kolejowego „Tasko” w Poznaniu, skąd w międzyczasie został delegowany w 1957 i w 1958 do pracy w Korei Północnej, gdzie uruchamiana była fabryka wagonów. W 1960 przeszedł na rentę, a w 1960 na emeryturę. Osiadł w Sanoku.

Filip Schneider zmarł 26 września 1979 i został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Posada w Sanoku.

 
Grobowiec rodziny Schneider (2014)
 
Grobowiec Schneiderów (2021)

Pamięci Filipa Schneidera oraz innych założycieli klubu Stal Sanok została zadedykowana publikacja pt. 55 lat klubu sportowego „Stal” Sanok 1946-2001 z 2001[35].

Odznaczenia i wyróżnienia

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Tablica nagrobna podała rok urodzenia 1896. Edward Zając wskazał datę urodzenia 3 sierpnia 1897, Waldemar Bałda podał datę 6 sierpnia 1897.
  2. ↑ Monitor Polski Rok 1955 Nr 98 Poz. 1357, w którym ogłoszono nadanie Filipowi Schneiderowi Srebrnego Krzyża Zasługi, podał imię ojca Jan.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 137 (poz. 151).
  2. ↑ Bukowsko Baptisms, Volume X, 1893–1940. semanchuk.com. [dostęp 2016-05-24]. (ang.).
  3. ↑ a b Księga urodzeń (1898–1908). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 77, 297, 498, 617, 769.
  4. ↑ a b Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1940-1942 (zespół 134, sygn. 100). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 56 (poz. 186).
  5. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 350 (poz. 78).
  6. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 364 (poz. 49).
  7. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 5 (poz. 140).
  8. ↑ Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 29 (poz. 4).
  9. ↑ Władysław Sygnarski: Kronika Zakładu. Sprawozdanie Przemysłowej Szkoły Uzupełniającej w Sanoku za rok 1913/1914. 1915, s. 9.
  10. ↑ Julian Gorgoń: Wspomnienia ze Związku Strzeleckiego w Sanoku z roku 1912/13. W: Jednodniówka wydana z racji jubileuszu 25-lecia istnienia i działalności Związku Strzeleckiego na terenie Sanoka i ziemi sanockiej 1908–1933. Sanok: 21 maja 1933, s. 12.
  11. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 479.
  12. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 29 listopada 2009. [dostęp 2014-03-12].
  13. ↑ Filip Schneider: Relacja Filipa Schneidera. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 286-291. ISBN 978-83-903080-5-0.
  14. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 45, 116, 164.
  15. ↑ Andrzej Brygidyn: Sanockie reminiscencje. Sanok: 2013, s. 118. ISBN 978-83-903080-2-9.
  16. ↑ Filip Schneider: Relacja Filipa Schneidera. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 292. ISBN 978-83-903080-5-0.
  17. ↑ Prokopski. Światła i cienie 1946 ↓, s. 3.
  18. ↑ Wiesław Koszela. Pierwsze dni..., pierwsze lata.... „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, Nr 1 (235) z 20-30 maja 1982. 
  19. ↑ Główne kierunki walki o zdobycie i utrzymanie władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie (sierpień 1944 – czerwiec 1945). W: Edward Olszewski: Początki władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie 1944–1947. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1974, s. 151.
  20. ↑ Prokopski. Światła i cienie 1946 ↓, s. 12.
  21. ↑ Józef Ząbkiewicz. Z kart historii SFA. Początek drogi. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 21 (114) z 20-31 lipca 1978. 
  22. ↑ Stanisław Dobrowolski. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Kształtowanie się władzy w Sanoku w latach 1944-1950. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 121, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  23. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 152. ISBN 978-83-935385-7-7.
  24. ↑ Małgorzata Buczek: Historia szkoły. zs2.sanok.pl, 1 sierpnia 2009. [dostęp 2014-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 maja 2014)].
  25. ↑ Józef Ząbkiewicz, Sport i rekreacja, w: Sanok. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków 1995. s. 925.
  26. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 155. ISBN 978-83-935385-7-7.
  27. ↑ Artur Bata. Nie o każdym śpiewają pieśń.... „Nowiny”, s. 4, Nr 61 z 26-28 marca 1982. 
  28. ↑ Artur Bata: Bieszczady w ogniu. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 172. ISBN 83-03-01790-X.
  29. ↑ Artur Bata. Jabłonki: miejsce śmierci generała Karola Świerczewskiego. KAW. 1987. s. 39; Akcja „Wisła”: dokumenty. 1993. s. 110.
  30. ↑ Stanisław Dobrowolski. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Kształtowanie się władzy w Sanoku w latach 1944-1950. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 129, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  31. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 109, 163. ISBN 978-83-935385-7-7.
  32. ↑ Opinia działaczy PPR: „Był rozbijaczem PPR, Zabraniał sprzedawać „Trybunę Robotniczą” i inne gazety, które były organem PPR. Na zakładzie przeprowadzał antypartyjną robotę przeciwko zjednoczeniu obu partii, za co w lipcu 1948 został wykluczony z PPS. [...] Silnie związany z klerem. Dał do dyspozycji biskupa samochód, przyjmował go w domu, brał udział w uroczystościach kościelnych. „ [w:] Stanisław Dydek. Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku. Brzozów. 1997. ISBN 83-87450-00-6. str. 20.
  33. ↑ Stanisław Dobrowolski. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Kształtowanie się władzy w Sanok w latach 1944-1950. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 129, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  34. ↑ Bogdan Trojnicki: Fabryka Wagonów „Świdnica”. mojemiasto.swidnica.pl, 23 maja 2012. [dostęp 2014-05-25].
  35. ↑ Adam Baszak, Józef Ząbkiewicz: 55 lat klubu sportowego „Stal” Sanok 1946-2001. Sanok: Miejski Klub Sportowy „Stal” Sanok, 2001, s. 2. ISBN 83-915504-0-0.
  36. ↑ M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 260
  37. ↑ Setny wagon z fabryki sanockiej. „Dziennik Rzeszowski”. Nr 482, s. 3, 15 listopada 1946. 
  38. ↑ M.P. z 1955 r. nr 98, poz. 1357
  39. ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410
  40. ↑ Wysokie odznaczenia dla wieloletnich działaczy sportowych i kulturalnych. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 23 (68) z 1-15 grudnia 1976. 
  41. ↑ Prokopski. Światła i cienie 1946 ↓, s. 15.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Filip_Schneider&oldid=75165701”