Wikipedia

Dynów (gmina wiejska)

gmina wiejska w województwie podkarpackim

Dynów – gmina wiejska położona w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim. Siedziba gminy znajduje się w mieście Dynów. Jest to gmina o charakterze rolniczo-leśnym, której funkcjami, prócz rolnictwa, są produkcja żywności oraz obsługa ludności i związane z tym osadnictwo[4].

Dynów
gmina wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

rzeszowski

TERC

1816052

Siedziba

Dynów

Wójt

Wojciech Piech

Powierzchnia (30.05.2019)

119,02[1] km²

Populacja (2020)
• liczba ludności


6915[2]

• gęstość

58,1 os./km²

Nr kierunkowy

16

Kod pocztowy (30.05.2019)

36-065, -067,
-068, -069

Tablice rejestracyjne

RZE

Adres urzędu:
Księdza Józefa Ożoga 2
36-065 Dynów
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Dynów
Liczba sołectw

9[3]

Liczba miejscowości

9[3]

Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
49°49′00″N 22°14′00″E/49,816667 22,233333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Gmina stanowi około 10% powierzchni powiatu i zamieszkuje ją około 4% jego mieszkańców. Charakteryzuje się najniższą gęstością zaludnienia oraz najwyższą lesistością terenu spośród gmin powiatu.

Teren gminy jest słabo uprzemysłowiony. Ważnym aspektem jej funkcjonowania jest turystyka, co przejawia się w dużym stosunku obszarów chronionych do jej powierzchni oraz licznych szlakach turystycznych, przebiegających przez jej terytorium.

Sieć dróg w gminie opiera się na dwóch ważnych szlakach komunikacyjnych (drogi wojewódzkie 835 i 884), dobrze łączących ją z pozostałą częścią województwa.

Położenie

edytuj

Teren gminy położony jest w karpackiej części Dorzecza Sanu, na pograniczu Pogórza Dynowskiego i Przemyskiego[5]. Gmina znajduje się na południowych krańcach powiatu rzeszowskiego, w centralnej części województwa podkarpackiego. Według danych z 2019 roku, zajmuje ona obszar 119,02 km², co stanowi 10,32% powierzchni powiatu[1].

Struktura użytkowania gruntów w gminie (2014)[1]
Rodzaj Powierzchnia [ha] %
Użytki rolne 6761 56,81
Lasy i grunty leśne 4557 38,29
Grunty pod wodami 131 1,1
Grunty zabudowane i zurbanizowane 425 3,57
Nieużytki 28 0,23
Suma 11 902 100

Terytorium gminy graniczy z kilkoma gminami:

Środowisko naturalne

edytuj

Rzeźba terenu

edytuj
 
Panorama Dylągowej w kierunku góry Kruszelnica
 
Ciepła Połać – część wsi Harta

Obszar gminy charakteryzuje się bardzo urozmaiconą rzeźbą terenu. Składa się z przedzielonych dolinami pasm wzgórz. Wzgórza te liczą sobie średnio 300–400 m n.p.m., a ich nachylenie wynosi 8-12%. Najwyższe wzniesienia gminy znajdują się w jej północnej oraz południowo-wschodniej części. W okolicach miejscowości Dylągowa wznosi się najwyższy szczyt gminy – Kruszelnica w Paśmie Kruszelnicy o wysokości 500 m n.p.m.

Rzeźba terenu wymusza typ zabudowy, która dominuje w miejscowościach gminy. W dolinach potoków w gminie wykształciły się wsie ulicówki, z drugim pasmem zabudowy na wzgórzach[7].

Wody

edytuj
 
San w Bachórzu, w tle wieś Pawłokoma

Na terytorium gminy nie znajdują się żadne większe zbiorniki wód stojących. Główną rzeką, przepływającą przez nie, jest San, biegnący z południa gminy ku jej centrum i dalej w kierunku wschodnim. Rzeka ta na tym odcinku ma kilka dopływów, w których dolinach położone są wsie.

Cieki wodne na terenie gminy Dynów[8][9]
Nazwa (inne nazwy) Dopływ rzeki Miejscowości Długość
Dylągówka (Dylągowa) San Dylągowa 6 km
Dynówka San Łubno, Dynów 9,2 km
Harta San Harta 11,1 km
Kruszelnica San Dąbrówka Starzeńska, Dylągowa 8,5 km
Laskowska Rzeka (Dąbrowa) San Laskówka 9,6 km
Łubienka San Łubno, Nozdrzec 11,8 km
Olszówka (Pawłokoma) San Pawłokoma 5,8 km
Ostrówek (Ulanka) Harta Ulanica, Dynów 8,1 km
Szklarka San Szklary, Bachórz 10,1 km

Przyroda

edytuj

Na terenie gminy nie ma dużych kompleksów leśnych. Największe zalesione obszary położone są na północ od Bachórza i Harty, pomiędzy Łubnem a Wyrębami, pomiędzy Pawłokomą a Dąbrówką Starzeńską oraz na południe od Dylągowej. Lesistość gminy jest przez to najwyższa w powiecie rzeszowskim i w 2017 roku wynosiła 35,7%[10].

Według przyrodniczo-leśnego podziału Polski lasy na terenie gminy zaliczają się do nadleśnictw Dynów (Wyręby, Łubno, Pawłokoma, Dąbrówka Starzeńska, Dylągowa) i Kańczuga (Harta, Laskówka, Bachórz, Ulanica)[11]. Wchodzą one w skład dzielnicy Pogórze Karpackie w Krainie Karpackiej.

Siedliska leśne reprezentowane są przez las świeży wyżynny, lokalnie przez ols jesionowy. Lasy składają się głównie z dużej ilości zagajników tworzonych przez stare drzewostany dębowe, jodłowe, modrzewiowe i bukowe. W podszyciu lasów rosną m.in. leszczyna, bez czarny i tarnina. Runo leśne reprezentują majeranek, dąbrówka, bluszczyk, szczawik zajęczy, malina, jeżyna, kopytnik i inne.

Fauna reprezentowana jest przez sarny, lisy, borsuki, tchórze i zające. Na południu gminy, w większych lasach, znaleźć można również dziki i jelenie. Przedstawicielami ptaków są jastrzębie, sowy, bażanty, kuropatwy i przepiórki. W gminie znajdują się również rzadkie siedliska bobrów, borsuków, orlika krzykliwego, bociana czarnego, kruka czy kumaka. Rzekę San oraz niektóre jej dopływy zamieszkują leszcze, okonie, jelce, płocie, szczupaki, węgorze, kiełbie i ukleje[12].

Ochrona środowiska

edytuj
 
Lasy pomiędzy Hartą i Ulanicą
 
Łubno

Całe terytorium gminy Dynów chronione jest przez przynajmniej jeden z trzech obszarów ochronnych:

Warunki klimatyczne

edytuj

Pogórze Dynowskie oraz gmina Dynów, położona na jego terenie, ma wyraźnie łagodniejszy klimat od położonych na południe od niego pasm Beskidu Niskiego oraz Bieszczadów. Zalicza się on do piętra klimatu podgórskiego, umiarkowanie ciepłego, o cechach kontynentalnych.

Średnia temperatura roczna oscyluje w granicach 5 – 7 °C. Najwyższe temperatury notowane są w lipcu, osiągają one wtedy 17 – 18 °C. Średnie temperatury zimowe zaś wynoszą od -5 do -3 stopni.

W okresie letnim w okolicy przeważają wiatry południowo-zachodnie i zachodnie, zaś na jesieni i w zimie – południowo-wschodnie i wschodnie. Częste są tutaj wiatry fenowe, wiejące z południa i osiągające duże prędkości. Na sterowanie klimatem ma również duży wpływ przepływająca przez gminę rzeka San.

Przeciętna roczna ilość opadów wynosi od 750 do 800 mm. Największe opady notuje się w okresie letnim, najmniejsze zaś – w lutym. Pokrywa śnieżna utrzymuje się od 60 do 150 dni, przymrozki występują od października do maja[12][14].

Historia

edytuj

Badania archeologiczne dowodzą, że na terenie dzisiejszej gminy Dynów i jej okolic osadnictwo istniało od bardzo dawnych czasów[15]. W obecnie graniczącej z nią Wesołej odnaleziono radiolarytowy półtylczak, pochodzący z górnopaleolitycznej kultury wschodniograweckiej i datowany na okres między XXVII a XXI tysiącleciem p.n.e. Nowszym znaleziskiem, datowanym na starszą epokę kamienia (XII – IX tysiąclecie p.n.e.) są wyroby kamienne, do których należy grocik trzoneczkowaty, znaleziony w Bachórzu[16].

Kolejne, bardziej liczne odkrycia, pochodzą z epoki neolitu (4500 – 1800 p.n.e.) to liczne fragmenty narzędzi krzemiennych (w tym siekierka) i odłamki obsydianowe, znalezione w Bachórzu[17], odłupki krzemienne znaleziono również w Harcie oraz przysiółku Łubna – Kaźmierówce[18].

 
Zabytki z V okresu kultury łużyckiej (900-700 r. p.n.e.) wydobyte w latach 40. XX wieku na stanowisku Bachórz-Chodorówka

Wyraźny rozwój osadnictwa przypada na epokę brązu i okres XII – V wiek p.n.e. Ziemie nad Sanem były zamieszkiwane przez osadników z tzw. grupy tarnobrzeskiej, jednego z odłamów kultury łużyckiej. W Bachórzu odkryto cmentarzysko ciałopalne, na którego terenie znaleziono zestaw naczyń – waz, garnków, mis, czerpaków, kubków, a także ozdoby z brązu – szpile do spinania szat, bransolety, pierścionki i zawieszki[19]. W Bachórzu natrafiono również na ślady osadnictwa z okresu kultury lateńskiej. Odnaleziono tam fragment krawędzi celtyckiego naczynia grafitowego[17] oraz fragment celtyckiej szklanej biżuterii[20].

Na terenie Bachórza oraz Harty odnaleziono odłamki naczyń z okresu rzymskiego, m.in. ceramikę siwą[18]. Z tamtych czasów zachowały się również ziemianki wczesnorzymskie[21] oraz jamy posłupowe[22].

Pozostałe znaleziska archeologiczne pochodzą z okresu wczesnego średniowiecza, w niektórych przypadkach datowane aż na wiek XI. W Bachórzu znaleziono osadę wczesnośredniowieczną z fragmentami chat oraz ziemiankami z paleniskami, w których odkryto fragmenty naczyń i ceramiki, w tym kilka odłamków naczyń typu praskiego z VI w.[17][22]; przęśliki gliniane, duży nóż żelazny, fragment półkoska oraz hakowaty klucz żelazny z VII-X w.[21]. Wspomniana osada wczesnośredniowieczna najprawdopodobniej należała do Lędzian, nie istniało jednak jeszcze w tym okresie poczucie tożsamości etnicznej[23].

Według "Powieści minionych lat"[24], w drugiej połowie X wieku tereny gminy, wraz z obejmującymi je Grodami Czerwieńskimi, należały do państwa Mieszka I, od którego zostały przejęte w 981 roku przez księcia kijowskiego Włodzimierza Wielkiego. W 1018 roku, powróciły do Polski pod panowanie Bolesława Chrobrego. Opanowane ponownie zostały przez księcia ruskiego Jarosława w 1031 roku. Po jego śmierci Ruś uległa rozpadowi. W XIII wieku ziemie weszły w skład księstwa halicko-wołyńskiego, a w XIV wieku zajął je Kazimierz III Wielki, przyłączając do Polski całą Ruś Czerwoną, gdzie weszły w skład ziemi sanockiej.

W średniowieczu przez ziemie dynowskie przechodziły przynajmniej dwa szlaki handlowe. Pierwszy z nich, biegnący z Sanoka do Przemyśla (doliną Sanu przez Dynów i Bachórz), istniał już w XII wieku. W Dynowie krzyżował się on z tzw. szlakiem winnym, biegnącym z Przemyśla w kierunku zachodnim przez Krosno do Przełęczy Dukielskiej[25].

W XIV wieku pojawiły się pierwsze wzmianki o miejscowościach na terenie gminy. W 1377 roku Bachórz odwiedził Władysław Opolczyk, który w tej miejscowości wydał przywilej dla wsi Hadle[26]. Właścicielem tych ziem w tym okresie był ród Kmitów. W XV wieku pojawiły się pierwsze wzmianki na temat pozostałych wsi w gminie – Chodorówki, Dąbrówki Starzeńskiej (1436), Dylągowej (1484), Harty (1429)[26], Laskówki (1425), Łubna (1424)[27] i Ulanicy (1436)[28].

 
Kościół św. Mikołaja w Harcie, wybudowany w latach 1779-1804

Rozwój gospodarczy ziem był hamowany przez liczne najazdy i klęski, do których dochodziło między XVI a XVIII wiekiem. W 1466 roku Dynów nawiedziła epidemia dżumy. W 1503 oraz w 1624 roku (pod wodzą Kantymira) ziemie najechali Tatarzy, w 1657 roku zrabował i spalił je jeden z oddziałów Jerzego II Rakoczego pod wodzą Ferensa Istvana, a podczas III wojny północnej w 1702 roku zrobili to Szwedzi[29][30].

W 1772 roku doszło do I rozbioru Polski, wskutek którego Dynowszczyzna weszła w skład Królestwa Galicji i Lodomerii pod panowaniem austriackim. Na mocy reformy administracyjnej z 1773 roku okolice Dynowa weszły w skład dystryktu przemyskiego w cyrkule samborskim[31], a na mocy kolejnej reformy, w 1782 roku, do cyrkułu leskiego (później sanockiego)[32]. W 1867 roku cyrkuły zostały zniesione, a tereny gminy Dynów weszły w skład powiatu brzozowskiego.

Podczas rzezi galicyjskiej w 1846 roku, rozruchy działy się również w okolicach Dynowa. Zbuntowani chłopi napadli i ograbili dwór Wincentego Skrzyńskiego w Bachórzu, co doprowadziło do interwencji wojsk austriackich[33]. Podczas I wojny światowej, pod koniec 1914 roku do Dynowa wkroczyły rosyjskie oddziały Radko Dimitriewa; okolice zostały odbite przez Austriaków w maju 1915 roku[30]. W 1918 roku, Dynów i okoliczne miejscowości weszły w skład Polski po odzyskaniu przez nią niepodległości.

W dwudziestoleciu międzywojennym, obszar gminy borykał się z problemami gospodarczymi. Największą siłę polityczną stanowiło Stronnictwo Ludowe, którego koła w każdej wsi liczyły po kilkudziesięciu członków. Duża siła Stronnictwa spowodowała szeroki udział okolicznej ludności w strajkach chłopskich w 1937 roku. Zginęło podczas nich trzech rolników.

Po wybuchu II wojny światowej, po okolicznych starciach, 13 września 1939 roku Niemcy zajęli Dynów i okoliczne wsie. Na mocy traktatu o granicach i przyjaźni, granica pomiędzy Niemcami a Związkiem Radzieckim przebiegała po linii Sanu. Okolice Dynowa zostały wyzwolone przez armię radziecką 28 lipca 1944 r. Koniec wojny przyniósł największe zniszczenia w gminie: zabitych zostało kilkuset ukraińskich mieszkańców Pawłokomy, a w odwecie spalone zostały miejscowości Dąbrówka Starzeńska i Dylągowa[34][35].

Historia administracji gminy

edytuj
 
Podział administracyjny gminy Dynów w 1938 r.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, obszary okolic Dynowa weszły w skład powiatu brzozowskiego w województwie lwowskim. Pod względem administracyjnym terytorium kraju było bardzo pofragmentowane i niejednolicie podzielone; na terenach byłej Galicji każda z miejscowości tworzyła własną gminę. Dlatego też, w latach 30. przeprowadzona została reforma administracyjna.

1 sierpnia 1934 roku w Polsce wprowadzone zostały jednolite gminy. Wtedy również po raz pierwszy powstała jednostka pod nazwą gmina Dynów, w której skład weszły dotychczasowe gminy wiejskie Bachórz, Bartkówka, Dynów, Harta, Laskówka, Łubno, Pawłokoma, Przedmieście Dynowskie oraz Ulanica. Siedziba gminy znalazła się w Dynowie; na mocy reformy administracyjnej potwierdzona została utrata przez niego praw miejskich. Wsie Dąbrówka Starzeńska i Dylągowa weszły w skład gminy Nozdrzec[36][37].

Na początku 1939 tytułami honorowego obywatelstwa gminy zostali wyróżnieni: Ignacy Mościcki, Edward Śmigły-Rydz, Felicjan Sławoj Składkowski, Eugeniusz Kwiatkowski[38]. Wiosną 1939 honorowe obywatelstwo gminy otrzymał starosta powiatu brzozowskiego, dr Jan Pomiankowski[39].

Taki stan rzeczy utrzymywał się do wybuchu II wojny światowej. Po zajęciu Polski przez Niemcy i Związek Radziecki, lewobrzeżna część gminy Dynów weszła w skład powiatu sanockiego w dystrykcie krakowskim Generalnego Gubernatorstwa, prawobrzeżna zaś – w skład obwodu drohobyckiego Ukraińskiej SRR. W 1941 roku Niemcy zaatakowali Związek Radziecki i przekroczyli San. Nowozdobyte przez nich terytoria zostały włączone do Generalnego Gubernatorstwa, a teren gminy Dynów wszedł w skład powiatu krośnieńskiego.

Po II wojnie światowej przywrócony został podział administracyjny na poziomie powiatów i gmin z dwudziestolecia międzywojennego i gmina powróciła do powiatu brzozowskiego, który od 1945 roku wszedł w skład nowego województwa rzeszowskiego. Dnia 1 kwietnia 1946 r. z obszaru gminy wyłączono Dynów, który odzyskał prawa miejskie oraz gromadę Przedmieście Dynowskie, która została do niego przyłączona[40].

W latach 50. przeprowadzono kolejną reformę administracyjną, która oficjalnie miała na celu zbliżenie władzy państwowej do mieszkańców dotychczasowych gmin. Z dniem 29 września 1954 r. gminy zostały zlikwidowane, a na ich miejsce powstały mniejsze jednostki, zwane gromadami[41]. Powiat brzozowski został podzielony na gromady z dniem 5 października 1954 roku[42].

Gromady na terenie gminy Dynów w latach 1954 – 1972
Nazwa gromady Miejscowości składowe Data powstania Data likwidacji
Bachorz Bachórz, Laskówka 5 października 1954 1 stycznia 1973
Bartkówka Bartkówka, Dylągowa (od 31.12.1961)[43], Pawłokoma 5 października 1954 1 stycznia 1969[44]
Dąbrówka Starzeńska Bartkówka, Dąbrówka Starzeńska, Dylągowa, Huta Poręby, Pawłokoma, Siedliska, Wołodź 1 stycznia 1969[44] 1 stycznia 1973
Dylągowa Dylągowa 5 października 1954 31 grudnia 1961[43]
Harta Harta 5 października 1954 1 stycznia 1973
Łubno Łubno, Ulanica 5 października 1954 1 stycznia 1973
Siedliska Dąbrówka Starzeńska, Huta Poręby, Siedliska, Wołodź 5 października 1954 1 stycznia 1969[44]

Podział na gromady został zniesiony z dniem 1 stycznia 1973 r., przywracając podział powiatów na gminy[45]. Został powołany organ pod nazwą Miasto i Gmina Dynów, a w jego skład weszły, oprócz Dynowa, miejscowości: Bachórz, Bartkówka, Dąbrówka Starzeńska, Dylągowa, Harta, Laskówka, Łubno, Pawłokoma oraz Ulanica[46][47].

1 czerwca 1975 roku nastąpiła kolejna reforma administracyjna w Polsce, na mocy której zniesione zostały powiaty i utworzona większa liczba mniejszych województw. Miasto i Gmina Dynów weszły w skład województwa przemyskiego (w odróżnieniu do pozostałej części powiatu brzozowskiego, który został dołączony do nowego województwa krośnieńskiego)[48].

Dnia 1 stycznia 1985 roku doszło do odłączenia od wsi Łubno przysiółka Wyręby, który stał się wówczas osobną wsią[47][49]. 1 stycznia 1992 roku jednostka Miasto i Gmina Dynów została podzielona na gminę miejską oraz gminę wiejską Dynów[50]. Rok później, 1 stycznia 1993 roku, wieś Bartkówka została odłączona od gminy wiejskiej Dynów i weszła w skład miasta Dynów[51]. W takim kształcie gmina Dynów pozostaje do dnia dzisiejszego.

Dnia 1 stycznia 1999 roku w życie weszła ostatnia reforma administracyjna, na mocy której gmina Dynów weszła w skład powiatu rzeszowskiego[52] w województwie podkarpackim[53].

Podział administracyjny

edytuj
 
Podział administracyjny gminy Dynów

Gmina Dynów administracyjnie dzieli się na 9 sołectw, z których każde obejmuje jedną miejscowość[54]. Każda z miejscowości zawiera w sobie mniejsze części oraz przysiółki, opisane w rejestrze TERYT.

Podział administracyjny gminy Dynów
Sołectwo Powierzchnia[6] Ludność[55][a] Części wsi wg TERYT[56]
Bachórz 1250,83 ha 1151 Chodorówka, Kolonia
Dąbrówka Starzeńska 740,35 ha 447 Dół, Góra, Reszów
Dylągowa 1887,64 ha 566 Cebakówka, Chrapkówka, Cichówka, Flagówka, Folwark, Jamborówka, Karasiówka, Kłyżówka, Kościelnówka, Łukaszówka, Martowicze, Podlipa, Podtopole, Pustki, Roztoka, Skotnik
Harta 2566,21 ha 2082 Berlin, Budy, Ciepła Połać, Górka, Grzybownia, Harta Dolna, Harta Górna, Koszary, Krzywda, Lipnik, Luzbarg, Mątewki, Miasteczko, Osiki, Pasieka, Pustki, Śliwy, Wysoka
Laskówka 914,8 ha 393 Dział, Górna Wieś, Kalwaria, Kimlina, Kocyłówka, Liszki, Łukawica, Miasteczko, Podlesie, Pohorysko, Poręby, Siemianowskie
Łubno 2619,78 ha 1269 Buda, Dół, Fuksówka, Hruniówka, Jawornik, Kaźmierówka, Kiełbasówka, Koniówka, Kustrówka, Łazek, Łubienka, Pod Guzem, Pod Magarą, Podlas, Potok, Przygórze, Saulanka, Szymanów, Tućkówka, Widłakówka, Wielgosówka, Wierzchowina, Zagroda
Pawłokoma 1016,34 ha 538 Dymitówki, Kaczmarówka, Kolonia, Radanówki, Zagóra
Ulanica 642,89 ha 413 Bania, Benedykówka, Buda, Dydkówka, Jendykówka, Lisówka, Majchrówka, Marszałki, Mędusiówka, Polana, Potok, Wólka
Wyręby 263,64 ha 208 Las, Słoniec

Demografia

edytuj

Gminę Dynów zamieszkuje według stanu na koniec 2018 roku 6941 osób, co stanowi 4,07% ogółu ludności powiatu rzeszowskiego. Na 1 km² powierzchni przypada 58 osób, co jest najniższą gęstością zaludnienia w powiecie[57].

W ostatnich latach można zaobserwować tendencję spadkową liczby ludności, spowodowaną stale ujemnym wskaźnikiem migracji do innych miejsc w kraju.

Liczba ludności gminy Dynów w latach 1931 – 2018
Źródło: dane za rok 1931[58]; dane za rok 1943[59]; dane za rok 1946[60]; dane za rok 1960[61][b][c]; dane za rok 1970[62][b]; dane za rok 1975[63]; dane za rok 1980[64]; dane za rok 1983[65]; dane za rok 1986[66]; dane za lata 1988-2018[1]


Dane o ludności z dnia 31 grudnia 2018[1]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 6941 100 3414 49,19 3527 50,81
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 1271 18,31 587 8,46 684 9,85
Wiek produkcyjny (18–65 lat) 4273 61,56 1898 27,34 2375 34,22
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 1397 20,13 929 13,38 468 6,74
Struktura płci i wieku populacji gminy w 2018 r.[1]
W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Największą grupę wiekową stanowią mieszkańcy w przedziałach wiekowych 20-35 oraz 50-60 lat, co jest skutkiem występowania wyżów demograficznych.

Od ostatnich kilkunastu lat zaobserwować można spadek współczynnika feminizacji w społeczeństwie gminy: z 101% w roku 2002 do 97% w roku 2018, co jest jednym z najniższych wyników na terenie województwa[57]. Stopniowo zwiększa się udział ludności w wieku produkcyjnym (51,5% w roku 1998 → 58,3% w roku 2008 → 61,6% w roku 2018) kosztem udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym (30,2% w roku 1998 → 23,1% w roku 2008 → 18,3% w roku 2018)[1].

Gospodarka

edytuj

Według danych REGON z 2018 roku, w gminie Dynów działało 358 podmiotów gospodarki narodowej – 10 z sektora publicznego i 348 z prywatnego. Spośród przedsiębiorstw prywatnych, zdecydowana większość (303 przedsiębiorstwa) stanowiły jednoosobowe działalności gospodarcze. Drugą co do liczności kategorią przedsiębiorstw prywatnych były stowarzyszenia i fundacje (22 przedsiębiorstw), w gminie istniało również 10 spółek handlowych oraz 5 cywilnych[1].

Przedsiębiorstwa w gminie według rodzaju działalności

  1. budownictwo: 118 (33,1%)
  2. handel; naprawa pojazdów samochodowych: 61 (17,1%)
  3. przetwórstwo przemysłowe: 35 (9,8%)
  4. transport i gospodarka magazynowa: 32 (9,0%)
  5. pozostała działalność usługowa; gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników: 20 (5,6%)
  6. rolnictwo; leśnictwo; łowiectwo i rybactwo: 13 (3,6%)
  7. działalność profesjonalna; naukowa; techniczna: 12 (3,4%)
  8. edukacja: 11 (3,1%)
  9. zakwaterowanie i usługi gastronomiczne: 10 (2,8%)
  10. inne: 45 (12,6%)


Teren gminy Dynów jest słabo uprzemysłowiony. Dominuje drobny przemysł rzemieślniczy, małe hurtownie, sklepy, przemysł drzewny, działalność produkcyjna, budownictwo, handel i naprawy oraz transport. Największym pracodawcą w gminie jest Urząd Gminy oraz podległe mu jednostki organizacyjne (szkoły)[67]. Zdecydowana większość przedsiębiorstw to mikroprzedsiębiorstwa; jedynie 13 spośród nich zatrudnia więcej niż 10 pracowników. Żadne z przedsiębiorstw nie zatrudnia powyżej 50 pracowników.

Stopa bezrobocia na terenie gminy utrzymuje się na wysokim poziomie w stosunku do bezrobocia w województwie oraz w całym kraju. W 2018 roku zanotowano bezrobocie na poziomie 9,2% (w województwie zanotowano 6,3%)[1].

Stopa bezrobocia w gminie Dynów w latach 2003-2018
Źródło: [1]

Rolnictwo

edytuj
Użytki rolne w gminie (2018)[68]
Rodzaj Powierzchnia [ha] %
Grunty orne 5735,9 78,4
Łąki 449,3 6,14
Pastwiska 1111,8 15,2
Sady 19,4 0,26
Suma 7316,4 100

Z powodu przeszłych warunków społeczno-gospodarczych, rolnictwo w gminie charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem, nadmiarem zasobów siły roboczej oraz niską towarowością produkcji. Na terenie gminy występują gleby zaliczane do dobrych, głównie w klasach od II do IV.

Ogółem w gminie istnieją 1434 gospodarstwa rolne. Przeważają małe gospodarstwa – 80% spośród gospodarstw ma powierzchnię poniżej 5 hektarów. Produkują one najczęściej na potrzeby własne i rodziny, posiadającej inne środki utrzymania. Na terytorium gminy nie istnieją zakłady przetwórstwa rolnego, a rolnicy nie organizują się w grupy producenckie.

Największą powierzchnię spośród upraw w gminie mają uprawy zbóż (68% wszystkich upraw; 60% spośród upraw zbóż to uprawy pszenicy), ziemniaków (18%) oraz roślin pastewnych (9%). W gospodarstwach dominuje hodowla bydła mlecznego, trzody chlewnej oraz królików[68].

Komunikacja

edytuj

Transport drogowy

edytuj
 
Droga powiatowa 1433R w Laskówce

Rdzeniem komunikacyjnym na obszarze gminy są dwie drogi wojewódzkie, przecinające ją w kierunku północ-południe oraz wschód-zachód:

Pozostałe drogi w gminie to 8 dróg powiatowych o długości 37,8 km, 56 dróg gminnych o długości 80,6 km oraz drogi wewnętrzne o łącznej długości 840 km[70].

Drogi na terenie gminy
 
Mapa drogowa gminy Dynów
Drogi powiatowe
Droga (stary nr) Relacja Długość w gminie (ogółem)[69][70][71][72]
1426R (501) Futoma (1422R) – Piątkowa – Harta (DW835/DW884) 7,41 km (12,56 km)
1427R (502) Piątkowa (1426R) – Futoma – Ulanica – Dynów (DW884) 3,84 km (9,55 km)
1428R (504) Nozdrzec (DW835) – Łubno (DW884) 7,87 km (9,42 km)
1430R (505) Łubno (1428R) – Dynów (DW835) 3,48 km (5,15 km)
1431R (506) Dynów (DW835) – Dąbrówka Starzeńska (2040R) 3,4 km (4,91 km)
1432R (507) Dynów (1431R) – Pawłokoma – Dylągowa – Sielnica – Bachórzec (DW884) 7,3 km (16,48 km)
1433R (509) Bachórz (DW884) – Kosztowa – Laskówka (108318R/108320R) 4,07 km (4,92 km)
1437R (503) Futoma (1427R) – Łubno (DW884) 0,39 km (0,6 km)
 
Droga wojewódzka 884 w Bachórzu

Na terenie gminy operuje kilku przewoźników autobusowych, wykorzystujących sieć przystanków, rozmieszczonych w każdej miejscowości. Do najmniejszych miejscowości dojeżdżają autobusy PKS Przemyśl, który organizuje kursy:

  • Dynów – Żohatyn przez Dąbrówkę Starzeńską,
  • Dynów – Huta Poręby przez Dąbrówkę Starzeńską,
  • Dynów – Łubno,
  • Dynów – Dylągowa przez Pawłokomę,
  • Dynów – Laskówka przez Bachórz,
  • Dynów – Ujazdy przez Ulanicę i Wyręby,
  • Bircza – Rzeszów przez Bachórz, Dynów i Ulanicę[73].

W 2018 i 2019 roku zostały zawieszone wszystkie kursy PKS Rzeszów na terytorium gminy; powodem była ich niska rentowność[74].

Innymi przewoźnikami, organizującymi kursy na terenie gminy są:

  • Eurobus (trasa Przemyśl – Dynów przez Bachórz)[75],
  • F.U. Polbus (trasa Dubiecko – Rzeszów przez Bachórz, Dynów i Hartę)[76],
  • F.H.U. AGMAR (trasa Bachórz – Rzeszów przez Dynów i Hartę)[77].

Komunikacja kolejowa

edytuj
 
Tory kolejowe w Bachórzu

Obecnie na terenie gminy nie istnieją regularne połączenia kolejowe. Jedyna linia, Przeworska Kolej Dojazdowa, zlikwidowała kursy pasażerskie w drugiej połowie lat 80. XX wieku, a w 1991 roku została wpisana do rejestru zabytków[78]. Organizowane są jedynie kursy turystyczne w okresie wakacyjnym: od czerwca do października w niedziele, a od czerwca do sierpnia również w soboty[79].

Linia kolejowa przechodzi przez terytorium miejscowości Bachórz oraz Harta. Jedyna stacja na terenie gminy to Bachórz.

Poczta

edytuj

Jedyną czynną placówką pocztową na terenie gminy jest placówka w Dylągowej; pozostałe miejscowości korzystają z urzędu pocztowego w Dynowie. Niezależnie od tego, miejscowości mają przypisane osobne kody pocztowe[80].

Kod pocztowy Miejscowości[d]
36-065 Dąbrówka Starzeńska, Dynów, Pawłokoma, Łubno, Ulanica, Wyręby
36-067 Harta
36-068 Bachórz, Laskówka
36-069 Dylągowa

Infrastruktura techniczna

edytuj

Cały teren gminy jest zelektryfikowany oraz zgazyfikowany. Elektryfikacja przebiegała w latach 50. i 60. XX wieku, a gazyfikacja - w latach 90.[81][82]. Obecnie, gmina Dynów jest zasilana liniami 110 kV (stacja położona jest w Dynowie). Znajduje się w rejonie oddziaływania rozdzielni "Rzeszów" w Widełce oraz elektrowni wodnej w Solinie[83]. Zaopatrzenie gminy w gaz odbywa się poprzez średnioprężną sieć przesyłową, zarządzaną, poprzez Zakład Gazowniczy w Jarosławiu, przez Karpackie Zakłady Gazownictwa w Tarnowie[84].

Ze względu na wcześniejszą przynależność do województwa przemyskiego, gmina znajduje się obecnie w okręgu telekomunikacyjnym w Przemyślu. Stąd, jej numer kierunkowy to 16 (pozostała część powiatu rzeszowskiego ma numer 17). Telefonizacja gminy zakończyła się w roku 1999. Dodatkowo, terytorium całej gminy jest pokryte zasięgiem telefonii komórkowej[85].

W gminie powszechny jest również dostęp do sieci Internet. Połączenie dostępne jest w technologiach radiowych (2,4 i 5 GHz)[86][87] jak i poprzez światłowód (realizowane przez Spółdzielnię Telekomunikacyjną OST w częściach gminy[88]).

Gospodarka komunalna

edytuj

Zaopatrzenie mieszkańców w wodę odbywa się głównie z indywidualnych ujęć wodnych. Ogólna długość czynnych linii wodociągowych na terenie gminy w 2018 roku wynosiła 4,1 km. Na linii wykonanych było 56 przyłączy, co dawało dostęp do niej 3,3% budynków w gminie[89][90]. Linie wodociągowe położone są w miejscowościach Bachórz i Wyręby[91].

Podobnie jak w przypadku wodociągów, mieszkańcy również w przypadku kanalizacji korzystają w zdecydowanej większości z przydomowych zbiorników bezodpływowych[92]. W 1983 roku na potrzeby PGR w Bachórzu wybudowano oczyszczalnię ścieków, dostarczanych do niej z tych zbiorników oraz linii kanalizacyjnej w Bachórzu, obsługującej 18 przyłączy na długości 1 km. Ogółem, dostęp do linii kanalizacyjnej ma w gminie 1,1% budynków[89][90].

Pod względem rozwoju linii wodociągowych i kanalizacyjnych gmina zajmuje ostatnie miejsce w powiecie rzeszowskim oraz jedno z ostatnich miejsc w województwie – w obydwu przypadkach jest to 156. gmina na 160[57].

Zbiorem odpadów komunalnych na terenie gminy zajmuje się Gospodarka Komunalna w Błażowej. Złożone deklaracje co do gospodarowania odpadami obejmują 75% ludności gminy, z czego 96% deklaruje sortowanie śmieci. W 2018 roku, na terenie gminy odebrane zostały 733 tony odpadów[93]. Międzygminny Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów, obsługujący mieszkańców gminy, znajduje się w południowo-zachodniej części miasta Dynów, w pobliżu miejscowości Łubno[94].

Mieszkalnictwo

edytuj
 
Zabudowa w miejscowości Wyręby

W 2018 roku na terenie gminy Dynów znajdowały się ogółem 2082 lokale mieszkalne; 28 gminnych mieszkań komunalnych i 2054 mieszkania należące do osób fizycznych. Całkowita powierzchnia mieszkalna w gminie wynosi ponad 177 tys. m². Średnia powierzchnia mieszkania to 85,1 m², a na jednego mieszkańca przypada 25,6 m² powierzchni[95].

Mieszkania komunalne położone są w budynkach, należących do gminy: m.in. na terenie szkół w Bachórzu, Dylągowej oraz Harcie, Domu Strażaka w Łubnie i Domu Ludowego w Harcie[96].

Turystyka

edytuj
 
Zabytkowy budynek stacji w Bachórzu

Jednym z głównych walorów turystycznych gminy jest jej położenie na terenie Pogórza Przemysko-Dynowskiego, co owocuje bogactwem flory i fauny. Cały jej teren jest objęty jedną z form ochrony środowiska: parkiem krajobrazowym, obszarem chronionego krajobrazu oraz obszarami Natura 2000. Z tego powodu, przebiega przez niego wiele pieszych i rowerowych ścieżek turystycznych oraz przyrodniczych.

Innymi zaletami terenu jest wielość zachowanych na nim zabytkowych budowli oraz pomników przyrody (starodrzew "Dębina", znajdujący się w parku dworskim w Bachórzu[97]). Krajobrazy oraz przyroda są wykorzystywane poprzez tworzenie gospodarstw agroturystycznych, w liczbie 11, stanowiących główną atrakcję turystyczną gminy. Po dwa takie gospodarstwa położone są w Harcie i Dąbrówce Starzeńskiej, po jednym w Dylągowej i Ulanicy. Pięć gospodarstw agroturystycznych znajduje się w miejscowości Bachórz, co w połączeniu z karczmą "Pod Semaforem" – jedynym lokalem gastronomicznym w gminie – czyni ją centrum turystyki gminnej[98].

W Bachórzu również położony jest kompleks rekreacyjno-sportowy "Pod Dębiną", oddany do użytku w 2012 roku. Tworzą go boiska do siatkówki, kort tenisowy, pole namiotowe oraz zadaszony budynek z dużym grillem. Kompleks jest często wykorzystywany do organizacji gminnych wydarzeń[99]. W niedużej odległości od kompleksu znajduje się zabytkowa stacja kolejowa Bachórz, leżąca na trasie wąskotorowej Przeworskiej Kolei Dojazdowej.

Zabytki

edytuj
 
Ruiny zamku w Dąbrówce Starzeńskiej
 
Kaplica grobowa Skrzyńskich w Dąbrówce Starzeńskiej

Na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa znajduje się ogółem 8 zabytków, położonych na terytorium gminy[100].

Bachórz

  • grobowiec Władysława Skrzyńskiego z XIX wieku, położony wśród pól, na osi założenia dworskiego,
  • park dworski z XVIII wieku,
  • budynek stacyjny kolejki wąskotorowej z przełomu XIX i XX wieku.

Dąbrówka Starzeńska

  • zespół zamkowy:
    • ruiny zamku z drugiej połowy XVI oraz XVIII wieku,
    • kaplica grobowa z drugiej połowy XIX wieku,
    • park z XVI-XIX wieku.

Dylągowa

Harta

  • zespół kościoła parafialnego:
    • kościół św. Mikołaja, wybudowany w latach 1779-1804,
    • dzwonnica z 1886 roku,
    • wikarówka z drugiej połowy XIX wieku,
    • kapliczka w ogrodzeniu z 1933 roku,
    • kaplica cmentarna z początku XX wieku,
  • młyn gospodarczy z przełomu XIX i XX wieku.

Pawłokoma

Gminna ewidencja zabytków liczyła w 2012 roku 105 pozycji[101].

Pomniki

edytuj
 
Pomnik ofiar zbrodni 3 marca 1945 r. w Pawłokomie
 
Pomnik poświęcony polskim ofiarom ukraińskich nacjonalistów w Pawłokomie

Szlaki turystyczne

edytuj

Przez terytorium gminy przechodzi kilka szlaków turystycznych:

W miejscowości Dylągowa wytyczona została ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna "Kopaniny". Jej długość to około 3 km, a na jej trasie znajduje się 8 przystanków[106].

Przez gminę przechodzi Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo, który rozpoczyna się na jej terenie w Ulanicy, następnie biegnie do Dynowa i do Dąbrówki Starzeńskiej[107]. Inna trasa rowerowa, wykorzystująca w części ten szlak, nosi nazwę "Szlakiem galicyjskich miasteczek" i jest pętlą Błażowa-Piątkowa-Harta-Dynów-Ulanica-Futoma-Błażowa[108].

Przez teren gminy przechodzi również rowerowy "Szlak Nadsańskich Umocnień", którego atrakcjami są umocnienia i bunkry z czasów II wojny światowej. Do takich umocnień należą w gminie bunkier polowy między Dąbrówką Starzeńską a Siedliskami w gminie Nozdrzec oraz drugi, położony w Pawłokomie[109].

W 2012 roku wytyczone zostały dwie gminne ścieżki rowerowe:

  •   "Pagórki Pogórza Dynowskiego", Bachórz – Laskówka (długość 17 km),
  •   "Zakolem Sanu", Dąbrówka Starzeńska – Dylągowa – Pawłokoma (długość 27 km)[99].

Kolejnym szlakiem rowerowym na terenie gminy jest wytyczona przez Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego trasa "Doliną Sanu"[110]. W gminie Dynów w jej skład wchodzą dwie trasy:

  • Trasa I: Dynów – Pawłokoma – Sielnica – Dylągowa – Dąbrówka Starzeńska – Dynów (24 km),
  • Trasa II: Dynów – Łubno – Nozdrzec – przeprawa promowa – Dąbrówka Starzeńska – Dynów (22 km)[111].

Ten sam związek wytyczył również turystyczny szlak wodny "Błękitny San", na terenie gminy przechodzący przez miejscowości Dąbrówka Starzeńska i Bachórz[112].

Kultura i sport

edytuj
 
Dom Strażaka w Dąbrówce Starzeńskiej

W gminie nie istnieje osobny gminny ośrodek kultury. Jedyną instytucją kulturową, funkcjonującą na terenie gminy Dynów jest Gminna Biblioteka Publiczna w Dynowie z siedzibą w Bachórzu. Jako instytucja zorganizowana, biblioteka istnieje od 1994 roku[113]. Posiada ogółem 9 oddziałów (placówka w Bachórzu oraz 8 filii), rozmieszczonych we wszystkich miejscowościach gminy (oprócz Pawłokomy)[114]. W 2018 roku, na stanie biblioteki znajdowało się 34 398 woluminów[115]. Bibliotekę rocznie odwiedza około 1000 czytelników, z pozostałych oferowanych przez nią usług (zajęcia, warsztaty itp.) korzysta rocznie 6000 uczestników[116].

Przy GBP funkcjonują również organizacje społeczne:

  • Kapela Ludowa "Bachórzanie",
  • Zespół Śpiewaczy "Pogórzanki",
  • Kapela Ludowa Młoda Harta,
  • Orkiestra Dęta OSP Harta.

Na terenie gminy Dynów zarejestrowanych jest sześć Kół Gospodyń Wiejskich (w Dąbrówce Starzeńskiej, Dylągowej, Laskówce, Łubnie, Pawłokomie, Ulanicy), jak i również kilka organizacji, skupiających w sobie lokalną ludność:

  • Stowarzyszenie Kobiet Wsi Bachórz,
  • Towarzystwo Kultury i Rozwoju Wsi Harta,
  • Stowarzyszenie "Dolina Łubienki",
  • Towarzystwo Przyjaciół Dąbrówki Starzeńskiej,
  • Stowarzyszenie "Zryw" z Dylągowej,
  • Stowarzyszenie "Między Basztami" z Dąbrówki Starzeńskiej,
  • Klub Honorowych Dawców Krwi "Nadzieja" PCK w Harcie[117].

Działalność organizacji społecznych skupia się głównie wokół gminnych placówek publicznych - filii biblioteki, Domów Ludowych (w Harcie, Łubnie, Pawłokomie, Ulanicy), świetlic (w Bachórzu, Łubnie) oraz Domów Strażaka (w Bachórzu, Dąbrówce Starzeńskiej, Dylągowej, Harcie, Laskówce, Łubnie i Wyrębach)[118].

Do najważniejszych wydarzeń kulturalnych dla mieszkańców gminy należą coroczne dożynki[119] (odbywające się do 2016 roku, obecnie w sąsiednim Dynowie), festyn na pożegnanie lata[120] jak i również odbywające się od lat 60. XX wieku Dni Pogórza Dynowskiego w Dynowie[121].

Kluby sportowe

edytuj

Na terytorium gminy Dynów funkcjonuje kilka klubów piłki nożnej, spośród których dwa uczestniczą w oficjalnych rozgrywkach polskiej ligi piłkarskiej. Obydwa kluby rozgrywają mecze na własnych obiektach, położonych w Bachórzu oraz Harcie.

  • Ludowy Klub Sportowy Pogórze Bachórz (założony w 1999; obecnie w klasie A, grupie Rzeszów II - Łańcut[e]; stadion na 500 miejsc)[122],
  • Klub Sportowy HYDRO-MET Orzeł Harta (założony w 2005; obecnie w klasie B, grupie Rzeszów III - Łańcut[e]; stadion na 250 miejsc)[123].

Oprócz tego, działają inne kluby sportowe, biorące udział głównie w lokalnych rozgrywkach (jak Halowa Liga Dynowa w latach 2010-17[124] czy Puchar Wójta Gminy Dynów[125]):

  • Klub Sportowy Pawłokoma (założony w 2010)[126],
  • Klub Sportowy ZaSanie Dąbrówka Starzeńska (założony w 2005)[127],
  • Klub Sportowy Olimpia Dylągowa (założony w 2004)[128].

Wspólnoty religijne

edytuj
 
Kościół św. Jana Chrzciciela w Łubnie
 
Greckokatolicki cmentarz przy nieistniejącej cerkwi w Pawłokomie

Na terenie gminy funkcjonuje 9 kościołów rzymskokatolickich, pod względem administracyjnym wchodzących w skład 6 parafii. Parafie te stanowią część dwóch dekanatów: dekanatu Dynów oraz dekanatu Dubiecko w archidiecezji przemyskiej.

Dekanat[129] Parafia[130] Kościół[131]
Dynów Dylągowa, św. Zofii Dylągowa, św. Zofii
Pawłokoma, św. Michała Archanioła
Harta, św. Mikołaja Harta, św. Mikołaja
Harta, Matki Bożej Różańcowej
Łubno, św. Jana Chrzciciela Łubno, św. Jana Chrzciciela
Siedliska, NMP Królowej Polski Dąbrówka Starzeńska, Matki Bożej Częstochowskiej
Ulanica, św. Józefa Ulanica, św. Józefa
Dubiecko Bachórz, św. Wojciecha Bachórz, św. Wojciecha
Laskówka, św. Maksymiliana Kolbego

W przeszłości na terenie gminy istniały również parafie greckokatolickie Bachórz, Dynów, Łubno oraz Pawłokoma, będące do 1924 roku częścią dekanatu birczańskiego, a w latach 1924-46 dekanatu dynowskiego. Do czasów obecnych nie zachowała się żadna cerkiew, ostatnia z nich – cerkiew Pokrowy Najświętszej Marii Panny w Pawłokomie została rozebrana w latach 60. XX wieku[132].

Oświata

edytuj
 
Szkoła Podstawowa w Dąbrówce Starzeńskiej
 
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Pawłokomie

W 2018 r. na terenie gminy uczyło się 451 uczniów w 9 szkołach podstawowych oraz 118 osób w 5 gimnazjach. System edukacyjny uzupełnia 9 oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych, do których uczęszczało 130 dzieci[133]. W gminie nie istnieją żadne szkoły ponadgimnazjalne; najbliższe placówki tego typu znajdują się m.in. w Dynowie, Błażowej oraz Dubiecku.

Szkoły podstawowe:

Gimnazja:

  • Gimnazjum w Bachórzu
  • Gimnazjum w Dylągowej
  • Gimnazjum w Harcie
  • Gimnazjum w Łubnie
  • Gimnazjum w Pawłokomie

Opieka społeczna i zdrowotna

edytuj

Opiekę zdrowotną zapewnia sieć ośrodków zdrowia w gminie. Pacjenci mają dostęp do lekarza ogólnego w ośrodkach w Bachórzu, Dylągowej, Harcie i Łubnie, do pielęgniarki środowiskowej w Bachórzu, Harcie i Łubnie oraz do lekarza stomatologa w Harcie[137]. W Harcie również położony jest jedyny punkt apteczny w gminie[138].

Do lekarzy specjalistów mieszkańcy gminy mają dostęp w dynowskiej Przychodni Rejonowej oraz Centrum Medycznym "DYNMED". Nagłe wypadki obsługują szpitale w Rzeszowie oraz stacja pogotowia ratunkowego w Dynowie.

Gmina Dynów prowadzi w Dynowie od 1992 roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, którego głównymi zadaniami są wspieranie osób w rodzinach dotkniętych m.in. ubóstwem, bezdomnością, bezrobociem, niepełnosprawnością oraz zdarzeniami losowymi[139]. W 2018 r. z usług ośrodka skorzystało łącznie 553 osoby. W tym, 18 osób z terenu gminy przebywało w Domu Pomocy Społecznej (Domu Pogodnej Starości im. św. Brata Alberta w Dynowie)[140].

Bezpieczeństwo

edytuj
 
Zabytkowy wóz strażacki OSP w Dąbrówce Starzeńskiej

Obszar gminy Dynów podlega pod komisariat policji w Dynowie. Podzielony został na dwa rejony służbowe, do których przydzielonych zostało po jednym funkcjonariuszu dzielnicowym:

  • rejon służbowy nr 6 obejmuje miejscowości Harta, Łubno, Ulanica i Wyręby,
  • rejon służbowy nr 7 obejmuje miejscowości Bachórz, Dąbrówka Starzeńska, Dylągowa, Laskówka i Pawłokoma[141].

W Dynowie znajduje się jednostka Państwowej Straży Pożarnej, wykonująca działania ratowniczo-gaśnicze w okolicy, również na terenie gminy Dynów[142]. Oprócz tej jednostki, w każdej z miejscowości gminy w XX wieku powstały jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej.

Jednostka Rok założenia[143]
OSP Bachórz 1926
OSP Dąbrówka Starzeńska 1952
OSP Dylągowa 1958
OSP Harta 1912
OSP Laskówka 1928
OSP Łubno 1923
OSP Pawłokoma 1961
OSP Ulanica 1946
OSP Wyręby 1954

Polityka i administracja

edytuj

Samorząd gminny

edytuj
 
Budynek Urzędu Gminy w Dynowie

Organem uchwałodawczym w gminie Dynów jest rada gminy, w której skład wchodzi 15 radnych[144]. Funkcję organu wykonawczego pełni wójt. Siedzibą rady gminy oraz wójta jest od maja 1999 roku zabytkowy, neogotycki budynek starej szkoły w Dynowie, pełniący od tego czasu rolę Urzędu Gminy[145].

W 2018 r. wykonane zostały dochody gminy na poziomie 29,4 mln zł oraz wydatki na poziomie 30,6 mln zł.

Wykonanie wydatków i dochodów budżetowych według działów klasyfikacji budżetowej w 2018[146]
Dział klasyfikacji budżetowej Dochody [tys. zł] Udział w dochodach [%] Wydatki [tys. zł] Udział w wydatkach [%]
Rolnictwo i łowiectwo 325,7 1,11% 299,8 0,98%
Leśnictwo 145 0,49% 36,1 0,12%
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię el., gaz i wodę 13,9 0,05% 32,9 0,11%
Transport i łączność 967,4 3,29% 2551,1 8,33%
Turystyka 7,7 0,03% 90,6 0,3%
Gospodarka mieszkaniowa 17,8 0,06% 573,3 1,87%
Działalność usługowa 1 0,00% 101,6 0,33%
Informatyka — — 30 0,1%
Administracja publiczna 219,2 0,74% 3173,4 10,36%
Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa 96,5 0,33% 96,5 0,32%
Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 11,4 0,04% 447,1 1,46%
Dochody od osób prawnych i fizycznych, wydatki związane z poborem 4668,3 15,86% — —
Obsługa długu publicznego — — 214,8 0,7%
Różne rozliczenia 12 439,2 42,25% — —
Oświata i wychowanie 267,5 0,91% 10 731,4 35,04%
Ochrona zdrowia 0,2 0,00% 65,1 0,21%
Pomoc społeczna 604,3 2,05% 1359,7 4,44%
Edukacyjna opieka wychowawcza 188,3 0,64% 198,1 0,65%
Rodzina 8978,9 30,5% 9010,8 29,42%
Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 485,7 1,65% 1115,3 3,64%
Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 1,6 0,01% 436,5 1,43%
Kultura fizyczna i sport — — 65 0,21%
(Σ) Budżet razem 29 439,7 100,00% 30 629,3 100,00%

Polityka

edytuj
Organy wykonawcze w gminie Dynów
Imię i nazwisko Pełniona funkcja Okres sprawowania funkcji
Leonard Jurek Naczelnik Miasta i Gminy Dynów 1973-1975[147]
Krystyna Grądalska 1975–1978[147]
Mieczysław Zawada 1978-1986[148][149]
Józef Kędzierski 1986-1989[148]
Marian Duch 1989[150]
Marian Duch Burmistrz Miasta i Gminy Dynów 1990–1992[150]
Stanisław Woźny Wójt Gminy Dynów 1992–1998[151][152]
Adam Chrobak 1998-2014[153][154][155][156]
Krystyna Sówka 2014–2018[157]
Wojciech Piech od 2018[158]
Podział mandatów w Radzie Gminy Dynów (2018–2023)[159][160][161]
Komitet wyborczy Liczba radnych
KW Prawo i Sprawiedliwość
10/15
KWW Rozwój Pogórza Dynowskiego
3/15
KWW Nasza Gmina Dynów
2/15
Reprezentacja miejscowości w Radzie Gminy Dynów[144][162]
Miejscowość Liczba radnych
Bachórz 2
Dąbrówka Starzeńska 1
Dylągowa 1
Harta 4
Laskówka 1
Łubno 3
Pawłokoma 1
Ulanica 1
Wyręby[f] 1
Razem (Σ) 15

Gmina Dynów jest częścią następujących okręgów w pozostałych rodzajach wyborów:

Współpraca międzygminna

edytuj

Gmina Dynów jest zrzeszona w czterech terytorialnych organizacjach samorządowych[164]:

  • Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego, zrzeszający miasto Dynów oraz gminy Dynów, Dubiecko, Dydnia, Krzywcza i Nozdrzec. Jego celem jest ochrona wód i zlewni środkowego Sanu poprzez realizację programu "Błękitny San" oraz rozwój turystyki.
  • Lokalna Grupa Działania Pogórza Przemysko-Dynowskiego, zrzeszający gminy Dynów, Dubiecko, Krzywcza, Markowa, Jawornik Polski oraz Rokietnica. Jej celem jest poprawa jakości życia mieszkańców i przyspieszenie rozwoju gospodarczego gmin członkowskich.
  • Podkarpackie Stowarzyszenie Samorządów Terytorialnych - organizacja jednostek samorządowych w województwie podkarpackim, której celem jest upowszechnianie idei samorządności, integracja oraz społeczny, gospodarczy i kulturalny rozwój członków[165]. Zrzesza w sobie większość powiatów oraz gmin województwa.
  • Stowarzyszenie Regio Resovia, zrzeszające gminy powiatu rzeszowskiego w celu upowszechniania ich dokonań. Działa przy starostwie rzeszowskim[166].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Liczba ludności wg danych Urzędu Gminy Dynów. Dane za rok 2018.
  2. ↑ a b Dane według podziału administracyjnego sprzed reformy z 1954 r.
  3. ↑ Łącznie z miejscowością Dylągowa.
  4. ↑ Wytłuszczoną czcionką zaznaczono "siedzibę" poczty. Kursywą oznaczono miejscowości niewchodzące w skład gminy.
  5. ↑ a b Stan na sezon 2019/2020.
  6. ↑ Wraz z fragmentem wsi Łubno.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2019-06-30].
  2. ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 6 [dostęp 2022-01-22]
  3. ↑ a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
  4. ↑ Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Dynów na lata 2009-2015, 1.1 Informacje ogólne, str. 8-10
  5. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Położenie Gminy Dynów w jednostkach administracyjnych wyższego rzędu – kraju, województwie oraz powiecie, str. 7
  6. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  7. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Miejsce w sieci osadniczej, str. 13
  8. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Potoki w Gminie Dynów – charakterystyka, str. 36-37
  9. ↑ Rozporządzenie nr 43/2016 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie z dnia 9 grudnia 2016 r. w sprawie przyjęcia Planu utrzymania wód obejmującego obszar Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 14 grudnia 2016, poz. 4152)
  10. ↑ Województwo Podkarpackie. Podregiony, powiaty, gminy 2018. Rzeszów: Urząd Statystyczny w Rzeszowie, 2018, s. 241. ISSN 1733-0041.
  11. ↑ Bank Danych o Lasach. Lasy Państwowe. [dostęp 2019-06-30].
  12. ↑ a b W gminie Dynów, Położenie, str. 7-12
  13. ↑ Pogórze Przemyskie. Instytut na rzecz Ekorozwoju. [dostęp 2019-06-30].
  14. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Klimat, str. 9
  15. ↑ Bachórz, st. 16, gm. Dynów, woj. przemyskie, AZP 107-79. „Informator Archeologiczny: badania”. 32, s. 155, 2009. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. ISSN 0085-1876. 
  16. ↑ Pradzieje Powiatu Brzozowskiego. „Brzozowska Gazeta Powiatowa”. Kwiecień 2002 (9), s. 5, 2002. Brzozów: Starostwo Powiatowe w Brzozowie. ISSN 1642-8420. 
  17. ↑ a b c Michał Parczewski. Bachórz, pow. Brzozów. Stanowisko 16. „Informator Archeologiczny: badania”. 6, s. 21-22, 1973. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. ISSN 0085-1876. 
  18. ↑ a b Michał Parczewski. Badania poszukiwawcze nad środkowym Sanem w roku 1973. „Sprawozdania Archeologiczne”. 28, s. 257-266, 1976. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN. ISSN 0081-3834. 
  19. ↑ Maria Zielińska, Piotr Kotowicz: Archeologia. Muzeum Historyczne w Sanoku. [dostęp 2019-06-30].
  20. ↑ U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych. Rzeszów: Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2007, s. 130. ISBN 978-83-60545-47-8.
  21. ↑ a b Michał Parczewski. Bachórz, pow. Brzozów. Stanowisko 16. „Informator Archeologiczny: badania”. 8, s. 153, 1975. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. ISSN 0085-1876. 
  22. ↑ a b Michał Parczewski. Bachórz, woj. przemyskie. Stanowisko 16. „Informator Archeologiczny: badania”. 10, s. 173, 1977. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. ISSN 0085-1876. 
  23. ↑ Dynów. Studia z dziejów miasta. Dynów: 1995.
  24. ↑ Powieść minionych lat, przekład Franciszek Sielicki, Wrocław 1968
  25. ↑ Jacek Wolski: Komunikacja i transport w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych. W: Bojkowszczyzna zachodnia – wczoraj, dziś i jutro. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 2016, s. 716-717. ISSN 1643-2312.
  26. ↑ a b Adam Fastnacht: Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu. Cz. 1 (A-I). Krosno: Urząd Wojewódzki w Krośnie, 1991, s. 23-25, 68-69, 77-79, 105, 144-147. ISBN 83-900130-8-8.
  27. ↑ Adam Fastnacht: Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu. Cz. 2 (J-N). Brzozów: Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta w Brzozowie, 1998, s. 111-112, 130-131. ISBN 83-900130-8-8.
  28. ↑ Adam Fastnacht: Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu. Cz. 3 (O-Z). Kraków: Towarzystwo Naukowe "Societas Vistulana", 2002, s. 211-212. ISBN 83-88385-14-3.
  29. ↑ Piotr Kwasiżur: Krótki zarys dziejów wsi Sielnica. Z życia Sielnicy. [dostęp 2019-06-30].
  30. ↑ a b Historia Dynowa. Bliskie sercu. Dynów i okolice dawniej i dziś. [dostęp 2019-06-30].
  31. ↑ Podziały administracyjne Galicji w latach 1773-1775. Cyrkularz galicyjski. O cyrkułach i dominiach Galicji.. [dostęp 2019-06-30].
  32. ↑ Reforma administracyjna z 1782 roku. Cyrkularz galicyjski. O cyrkułach i dominiach Galicji.. [dostęp 2019-06-30].
  33. ↑ W gminie Dynów, Bachórz, str. 57
  34. ↑ W gminie Dynów, Okres międzywojenny, str. 43-46; II wojna światowa, str. 46-53; Dąbrówka Starzeńska, str. 67; Dylągowa, str. 70; Pawłokoma, str. 81-83
  35. ↑ a b Andrzej Plęs: Krwawa zemsta w Dylągowej. Śmierć przychodziła dwa razy. Nowiny. [dostęp 2019-06-30].
  36. ↑ Ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego. (Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294)
  37. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 lipca 1934 r. o podziale powiatu brzozowskiego w województwie lwowskiem na gminy wiejskie. (Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 540)
  38. ↑ Z Birczy obok Dobromila. „Wschód”. Nr 120, s. 2, 3 marca 1939. 
  39. ↑ Starosta dr Pomiankowski – obywatelem honorowym gminy Dynów. „Wschód”. Nr 126, s. 1, 16 kwietnia 1939. 
  40. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 2 maja 1947 r. o utworzeniu gminy miejskiej Dynów w powiecie brzozowskim, województwie rzeszowskim (Dz.U. z 1947 r. nr 39, poz. 194)
  41. ↑ Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. (Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191)
  42. ↑ Uchwała Nr 18/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu brzozowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
  43. ↑ a b Uchwała Nr 20/61 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 14 września 1961 r. w sprawie zmian w podziale administracyjnym województwa rzeszowskiego; w ramach Obwieszczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 25 listopada 1961 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu tejże uchwały (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 29 listopada 1961 r., Nr. 11, Poz. 55)
  44. ↑ a b c Uchwała Nr XVIII/13/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 27 września 1968 r. w sprawie zniesienia i łączenia niektórych gromad w województwie rzeszowskim z uwzględnieniem zmiany wprowadzonej uchwałą Nr XIX/20/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 października 1968 r. (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 15 listopada 1968 r., Nr. 11, Poz. 92)
  45. ↑ Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. (Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312)
  46. ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972 r., Nr 16, Poz. 193)
  47. ↑ a b Andrzej Stankiewicz. Składy osobowe organów władz lokalnych Dynowa i okolicznych wsi w latach 1954 – 1988 (część 1). „Dynowinka”. Październik 2018 (nr 7/277), s. 11-13. Dynów: Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Regionu Dynowskiego – Towarzystwo Przyjaciół Dynowa. ISSN 1234-6063. 
  48. ↑ Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. (Dz.U. z 1975 r. nr 16, poz. 91)
  49. ↑ W gminie Dynów, II wojna światowa, str. 55
  50. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib. (Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397)
  51. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic i ustalenia siedzib gmin w niektórych województwach oraz nadania gminie statusu miasta. (Dz.U. z 1992 r. nr 100, poz. 500)
  52. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652)
  53. ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603)
  54. ↑ Uchwała Nr XXVII(206)2001 Rady Gminy w Dynowie z dnia 28 sierpnia 2001 roku w sprawie uchwalenia Statutu Gminy
  55. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, 1. Informacje ogólne, str. 3
  56. ↑ Rejestr TERYT. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2019-06-30].
  57. ↑ a b c Statystyczne Vademecum Samorządowca 2018 – Dynów (gmina wiejska). Urząd Statystyczny w Rzeszowie. [dostęp 2019-06-30].
  58. ↑ Skorowidz gmin Rzeczypospolitej Polskiej: ludność i budynki: na podstawie tymczasowych wyników drugiego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 9.XII 1931 r. oraz Powierzchnia ogólna. Cz. 3a. Województwa południowe. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1935, s. 7.
  59. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund der Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943. Kraków: Burgverlag Krakau, 1943, s. 25.
  60. ↑ Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14 II 1946 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947, s. 63.
  61. ↑ Spis Powszechny z dnia 6 grudnia 1960 r.: wyniki ostateczne. Ludność: dodatkowe informacje dla powiatu: woj. rzeszowskie: pow. Brzozów. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1965, s. 12-23.
  62. ↑ Statystyczna charakterystyka miejscowości w gromadach: pow. Brzozów, woj. rzeszowskie. Rzeszów: Wojewódzki Urząd Statystyczny, 1971, s. 17-19.
  63. ↑ Rocznik statystyczny województwa przemyskiego 1977. Przemyśl: Wojewódzki Urząd Statystyczny, 1977, s. 32-33.
  64. ↑ Rocznik statystyczny województwa przemyskiego 1981. Przemyśl: Wojewódzki Urząd Statystyczny, 1981, s. 19.
  65. ↑ Rocznik statystyczny województwa przemyskiego 1984. Przemyśl: Wojewódzki Urząd Statystyczny, 1984, s. 38.
  66. ↑ Rocznik statystyczny województwa przemyskiego 1987. Przemyśl: Wojewódzki Urząd Statystyczny, 1986, s. 38.
  67. ↑ Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Dynów na lata 2009-2015, 1.8. Gospodarka, str. 34
  68. ↑ a b Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, Rolnictwo, str. 21-23
  69. ↑ a b Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Dynów na lata 2009-2015, 1.7. Infrastruktura techniczna, str. 30
  70. ↑ a b Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Drogi i szlaki komunikacyjne, str. 30-31
  71. ↑ Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. [dostęp 2019-06-30].
  72. ↑ Wykaz dróg w granicach administracyjnych powiatu rzeszowskiego. Zarząd Dróg Powiatowych w Rzeszowie. [dostęp 2019-06-30].
  73. ↑ Rozkład jazdy krajowy – Dworzec Dynów. Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. w Przemyślu. [dostęp 2019-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-15)].
  74. ↑ PKS Rzeszów zawiesza niektóre kursy. Są nieopłacalne dla spółki. Nowiny. [dostęp 2019-06-30].
  75. ↑ Połączenia – Dynów. EUROBUS. [dostęp 2019-06-30].
  76. ↑ Rozkład jazdy Linie Regularne. F.U. Polbus. [dostęp 2019-06-30].
  77. ↑ Rozkłady jazdy. F.H.U. AGMAR. [dostęp 2019-06-30].
  78. ↑ Historia kolejki. "Pogórzanin" Przeworska Kolejka Wąskotorowa. [dostęp 2019-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-14)].
  79. ↑ Rozkład jazdy PKD 2019. "Pogórzanin" Przeworska Kolejka Wąskotorowa. [dostęp 2019-06-30].
  80. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 239 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  81. ↑ a b Uchwała Nr XXXV(205)2010 Rady Gminy Dynów z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie przyjęcia "Planu Odnowy Miejscowości Harta" przyjętego uchwałą zebrania wiejskiego nr 02/2010 z dnia 11 lipca 2010 r.
  82. ↑ Historia Bartkówki. Bliskie sercu. Dynów i okolice dawniej i dziś. [dostęp 2019-06-30].
  83. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Elektroenergetyka, str. 35
  84. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Gazownictwo, str. 39
  85. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Telekomunikacja, str. 35
  86. ↑ NET-Land Dynów – cennik. dostawcy-internetu.pl. [dostęp 2019-06-30].
  87. ↑ Zasięg. Optima Internet Provider. [dostęp 2019-06-30].
  88. ↑ O nas. Spółdzielnia Telekomunikacyjna OST. [dostęp 2019-06-30].
  89. ↑ a b Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, Sieć wodociągowo-kanalizacyjna, str. 29
  90. ↑ a b Województwo Podkarpackie. Podregiony, powiaty, gminy 2018. Rzeszów: Urząd Statystyczny w Rzeszowie, 2018, s. 154. ISSN 1733-0041.
  91. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Wodociągi, kanalizacja i gospodarka odpadami, str. 35
  92. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Stan gospodarki ściekowej, str. 38
  93. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, Odpady komunalne, str. 28
  94. ↑ System Gospodarowania Odpadami. Urząd Gminy w Dynowie. [dostęp 2019-06-30].
  95. ↑ Województwo Podkarpackie. Podregiony, powiaty, gminy 2018. Rzeszów: Urząd Statystyczny w Rzeszowie, 2018, s. 165. ISSN 1733-0041.
  96. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, Mieszkania komunalne, str. 12
  97. ↑ Pomniki przyrody. Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego. [dostęp 2019-06-30].
  98. ↑ Dla turysty. Urząd Gminy w Dynowie. [dostęp 2019-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-19)].
  99. ↑ a b Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Turystyka, str. 47-49
  100. ↑ Zestawienia zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie (stan na 31.03.2019 r.). Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2019-06-30].
  101. ↑ Uchwała Nr XVIII(101)2012 Rady Gminy Dynów z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Dynów na lata 2012 - 2016” (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 17 stycznia 2013, poz. 351)
  102. ↑ W gminie Dynów, Okres międzywojenny, str. 44
  103. ↑ Zaproszenie. Urząd Gminy w Dynowie. [dostęp 2019-06-30].
  104. ↑ Szlaki piesze Pogórza Przemyskiego. Przemysl24.pl. [dostęp 2019-06-30].
  105. ↑ Szlaki turystyczne PTTK na Pogórzu Karpackim. Szlakami i bezdrożami Beskidu Niskiego i Pogórzy Karpackich. [dostęp 2019-06-30].
  106. ↑ Kopaniny. Zielone Podkarpacie. [dostęp 2019-06-30].
  107. ↑ Szlak Green Velo. Green Velo. [dostęp 2019-06-30].
  108. ↑ Szlakiem galicyjskich miasteczek. Green Velo. [dostęp 2019-06-30].
  109. ↑ Szlak Nadsańskich Umocnień – Linia Mołotowa. Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego. [dostęp 2019-06-30].
  110. ↑ Informacje o trasie. Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego. [dostęp 2019-06-30].
  111. ↑ Doliną Sanu. Trasa przyrodniczo-edukacyjno-turystyczna. Przewodnik z mapami. Lublin: Kartpol S.C., 2012, s. 27. ISBN 978-83-62664-42-9.
  112. ↑ Szlak wodny Błękitny San. Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego. [dostęp 2019-06-30].
  113. ↑ Rejestr instytucji kultury prowadzony przez Gminę Dynów. Urząd Gminy w Dynowie. [dostęp 2019-06-30].
  114. ↑ O instytucji. Gminna Biblioteka Publiczna w Dynowie z/s w Bachórzu. [dostęp 2019-06-30].
  115. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, Gminna Biblioteka Publiczna w Dynowie z siedzibą w Bachórzu, str. 25
  116. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Kultura, str. 39-40
  117. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Organizacje społeczne, str. 40-43
  118. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, Budynki i budowle – własność Gminy Dynów, str. 13-14
  119. ↑ Relacja z Dożynek Gminnych. Urząd Gminy w Dynowie. [dostęp 2019-06-30].
  120. ↑ Gmina Dynów. Pożegnanie lata 2018. RzeszowskieInfo.pl. [dostęp 2019-06-30].
  121. ↑ Ula Sobol: Już za kilka dni 52. Dni Pogórza Dynowskiego. W sobotę gwiazdą wieczoru będzie SŁAWOMIR. Nowiny. [dostęp 2019-06-30].
  122. ↑ Skarb – Pogórze Bachórz. 90minut.pl. [dostęp 2019-06-30].
  123. ↑ Skarb – Orzeł Harta. 90minut.pl. [dostęp 2019-06-30].
  124. ↑ Halowa Liga Dynowa. [dostęp 2019-06-30].
  125. ↑ Puchar Wójta Gminy Dynów w piłce nożnej. Urząd Gminy w Dynowie. [dostęp 2019-06-30].
  126. ↑ O klubie. KS Pawłokoma – strona oficjalna. [dostęp 2019-06-30].
  127. ↑ Informacje. ZaSanie Dąbrówka St.. [dostęp 2019-06-30].
  128. ↑ KS Olimpia Dylągowa - strona oficjalna. [dostęp 2019-06-30].
  129. ↑ Dekanaty Archidiecezji Przemyskiej. Archidiecezja Przemyska. [dostęp 2019-06-30].
  130. ↑ Parafie. Archidiecezja Przemyska. [dostęp 2019-06-30].
  131. ↑ Godziny Mszy św.. Archidiecezja Przemyska. [dostęp 2019-06-30].
  132. ↑ Stanisław Kryciński: Pogórze przemyskie. Przewodnik. Pruszków: Rewasz, 2007, s. 311. ISBN 978-83-89188-64-9.
  133. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, Edukacja publiczna, str. 23-24
  134. ↑ Historia szkolnictwa w Harcie Dolnej. Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bohaterów Walk Chłopskich w Harcie. [dostęp 2019-06-30].
  135. ↑ Uchwała Nr VII (51)2007 Rady Gminy w Dynowie z dnia 24 lipca 2007 roku w sprawie nadania imienia Szkole Podstawowej Nr 2 w Harcie
  136. ↑ Uchwała Nr V(29)2019 Rady Gminy Dynów z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie nadania imienia Szkole Podstawowej w Laskówce
  137. ↑ Zintegrowany Informator Pacjenta – Gdzie się leczyć. Narodowy Fundusz Zdrowia. [dostęp 2019-06-30].
  138. ↑ Apteki z ważnym zezwoleniem/zgodą – Rejestr Aptek. Główny Inspektorat Farmaceutyczny. [dostęp 2019-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-29)].
  139. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Dynów na lata 2016-2026, Pomoc społeczna, str. 22-23
  140. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, 5. Polityka społeczna – GOPS, str. 26
  141. ↑ Dzielnicowi Komisariatu Policji w Dynowie. Komenda Wojewódzka Policji w Rzeszowie. [dostęp 2019-06-30].
  142. ↑ Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie. [dostęp 2019-06-30].
  143. ↑ W gminie Dynów, Działalność Ochotniczych Straży Pożarnych, str. 86-92
  144. ↑ a b Uchwała Nr XXXVII(189)2018 Rady Gminy Dynów z dnia 22 marca 2018 r. w sprawie podziału gminy Dynów na okręgi wyborcze, ustalenia ich granic i numerów oraz liczby radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 16 kwietnia 2018, poz. 1954)
  145. ↑ Szkoła murowana z XIX/XX wieku w Dynowie. Bliskie sercu. Dynów i okolice dawniej i dziś. [dostęp 2019-06-30].
  146. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, 2. Informacje finansowe, str. 5-11
  147. ↑ a b Andrzej Stankiewicz. Kalendarium Dynowskie. „Dynowinka”. Maj 2017 (nr 5/263), s. 3. Dynów: Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Regionu Dynowskiego – Towarzystwo Przyjaciół Dynowa. ISSN 1234-6063. 
  148. ↑ a b Andrzej Stankiewicz. Kalendarium Dynowskie. „Dynowinka”. Czerwiec-lipiec 2017 (nr 6-7/264-265), s. 6. Dynów: Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Regionu Dynowskiego – Towarzystwo Przyjaciół Dynowa. ISSN 1234-6063. 
  149. ↑ Stanisław Siwak. Osadzony w realiach Dynowa. „Nowiny”, s. 4, 1984-05-30. Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch”. 
  150. ↑ a b Zygmunt Frańczak. Burmistrz informuje. „Dynowinka”. Lipiec 2012 (nr 7/202), s. 4-5. Dynów: Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Regionu Dynowskiego – Towarzystwo Przyjaciół Dynowa. ISSN 1234-6063. 
  151. ↑ Justyna Woś. Opcja "0". „Nowiny”, s. 5, 1992-03-16. R-Pres sp. z o.o.. 
  152. ↑ Kadencja 1996−1999. Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego. [dostęp 2019-06-30].
  153. ↑ Kadencja 1999–2002. Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego. [dostęp 2019-06-30].
  154. ↑ Wybory wójta, burmistrza i prezydenta miasta: wyniki głosowania i wyniki wyborów w I turze. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2019-06-30].
  155. ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2019-06-30].
  156. ↑ Obwieszczenie nr DRZ-763-2/10 Komisarza Wyborczego w Rzeszowie z dnia 6 grudnia 2010 r. o wynikach wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast na obszarze województwa podkarpackiego (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 7 grudnia 2010, poz. 2656)
  157. ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego w Rzeszowie z dnia 1 grudnia 2014 r. uzupełniające obwieszczenie z dnia 22 listopada 2014 r. o wynikach wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast na obszarze województwa podkarpackiego (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 4 grudnia 2014, poz. 3337)
  158. ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego w Rzeszowie z dnia 23 października 2018 r. o wynikach wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast na obszarze województwa podkarpackiego (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 24 października 2018, poz. 4401)
  159. ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego w Rzeszowie z dnia 23 października 2018 r. o wynikach wyborów do rad na obszarze województwa podkarpackiego (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 24 października 2018, poz. 4402)
  160. ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego w Rzeszowie z dnia 11 lutego 2019 r. o wynikach wyborów uzupełniających do Rady Gminy Dynów przeprowadzonych w dniu 10 lutego 2019 r. (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 12 lutego 2019, poz. 959)
  161. ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego w Rzeszowie z dnia 29 kwietnia 2019 r. o wynikach wyborów uzupełniających do Rady Gminy Dynów przeprowadzonych w dniu 28 kwietnia 2019 r. (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 30 kwietnia 2019, poz. 2618)
  162. ↑ Uchwała nr XXXIX(203)2018 Rady Gminy Dynów z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Gminy Dynów w sprawie podziału gminy Dynów na okręgi wyborcze, ustalenia ich granic i numerów oraz liczby radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym (Dziennik Urzędowy Woj. Podkarpackiego z dnia 29 czerwca 2018, poz. 2992)
  163. ↑ Obwieszczenie Starosty Rzeszowskiego z dnia 21 sierpnia 2018 r. o okręgach wyborczych, ich numerach, granicach i liczbie radnych wybieranych w okręgu wyborczym oraz wyznaczonej siedzibie powiatowej komisji wyborczej w wyborach do rady powiatu
  164. ↑ Raport o stanie Gminy Dynów za rok 2018, 8. Współpraca z innymi społecznościami samorządowymi, str. 33
  165. ↑ Deklaracja programowa Podkarpackiego Stowarzyszenia Samorządów Terytorialnych. Podkarpackie Stowarzyszenie Samorządów Terytorialnych. [dostęp 2019-06-30].
  166. ↑ Regio Resovia – nowa marka promująca Aglomerację Rzeszowską. Wzorem Toskania. Rzeszów News. [dostęp 2019-06-30].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Dynów_(gmina_wiejska)&oldid=75105234”