22 Pułk Ułanów Podkarpackich
22 pułk Ułanów Podkarpackich (22 puł) – oddział kawalerii Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.
Odznaka pamiątkowa 22 puł. | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
8 listopada 1920 |
Rozformowanie |
29 września 1939 |
Nazwa wyróżniająca | |
Patron | |
Tradycje | |
Święto |
19 sierpnia[b] |
Nadanie sztandaru |
23 października 1923 |
Rodowód |
2 Lubelski Pułk Jazdy Ochotniczej |
Dowódcy | |
Pierwszy | |
Ostatni |
płk dypl. Władysław Płonka |
Działania zbrojne | |
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Rodzaj wojsk | |
Podległość |
X Brygada Jazdy |
Jednostka powstała w listopadzie 1920 w wyniku połączenia 212 ochotniczego pułku Ułanów Lubelskich i 209 ochotniczego pułku Ułanów Podkarpackich. Od czerwca 1924 do1939 stacjonowała w Brodach. W czasie kampanii wrześniowej pułk walczył w składzie macierzystej Kresowej Brygady Kawalerii, a potem w składzie Grupy „Chełm”.
Walki antenatów pułku w 1920
edytujLatem 1920, w ramach Armii Ochotniczej, utworzono między innymi 2 Lubelski i 3 Siedlecki pułki jazdy ochotniczej. Dywizjony obu pułków weszły w skład Brygady Jazdy Ochotniczej mjr. Feliksa Jaworskiego. W związku z postępami ofensywy sowieckiego Frontu Zachodniego, część 3 Siedleckiego pułku jazdy ochotniczej formowana w Mińsku Mazowieckim została przesunięta w rejon Sochaczewa. 9 sierpnia nastąpiła koncentracja oddziałów Grupy Jazdy Ochotniczej mjr. Jaworskiego w rejonie Kurów – Puławy, skąd szwadrony przeszły w rejon wyjściowy do działań w ramach grupy uderzeniowej Frontu Środkowego[3].
16 sierpnia, rozpoczęła się kontrofensywa znad Wieprza. Grupa Jazdy mjr. Jaworskiego nacierała na styku 3. i 4 Armii dwoma kolumnami w kierunku Firlej – Hock – Radzyń Podlaski. Straż przednią stanowił 3/2 Lubelskiego pułku jazdy ochotniczej, a kolumnę boczną ubezpieczał jego 1 szwadron[4].
Ubezpieczenia kolumny bocznej starły się z nieprzyjacielem pod Annówką i odrzuciły go. Grupa nadal z powodzeniem prowadziła działania na kierunku Radzyń – Miedzyrzec Podlaski. 17 sierpnia zajęto Międzyrzec i wzięte 50 jeńców. W potyczce zginął też dowódca sowieckiego 508 pułku strzelców. W kolejnych dniach 3 szwadron por. Władysława Trzaski- Jarzyńskiego zajął Mordy biorąc do niewoli około 200 jeńców, zdobył liczne tabory i nadal kontynuował pościg w kierunku na Łosice[5].
Kolejnym zadaniem grupy było, we współdziałaniu z 1 Dywizją Piechoty Legionów, opanować przeprawy na Bugu w rejonie Tonkiele – Frankopol. Dowódca Grupy zdecydował prowadzić pościg dwoma kolumnami. Prawoskrzydłowa kolumna dowodzona osobiście przez mjr. Feliksa Jaworskiego opanowała przed świtem 18 sierpnia przeprawę na Bugu w wyznaczonym rejonie, a następnie folwark Frankopol. Tym sposobem od przepraw odcięta została cześć oddziałów sowieckich. Ich gwałtowne kontrataki zostały powstrzymane szarżą 1 szwadronu 2 Lubelskiego pułku jazdy ochotniczej por. Scieżyńskiego[6].
Rano 18 sierpnia lewoskrzydłowa kolumna Grupy dowodzona przez rtm. Pietraszewskiego opanowała Skrzeszew, odcinając tym samym kolejne oddziały sowieckie od przeprawy w rejonie Frankopola[7]. Jednak Sowieci j z powodzeniem kontratakowali, a szwadrony rtm. Pietraszewskiego zmuszone zostały do wycofania się w kierunku na Rudniki. Tu nastąpiła koncentracja Grupy i obie kolumny ponownie zaatakowały Frankopol i Skrzeszów. W szeregi sowieckie wkradła się panika, a 2., 7. i 21 Dywizja Strzelców, oraz resztki 8., 10. i 57 Dywizji Strzelców zmieniły kierunek odwrotu na Granne i Nur. W czasie walk w rejonie Skrzeszewa wzięto do niewoli ponad 1000 jeńców, zdobyto 4 sztandary, 11 dział i 9 karabinów maszynowych[8].
22 sierpnia Grupa mjr. Jaworskiego wznowiła natarcie. W tym dniu opanowano Brańsk, a następnie kontynuowano pościg na kierunku Suraż – Białystok – Augustów – Suwałki.
Pogarszający się stan koni i zmęczenie ludzi spowodował, że oddziały jazdy ochotniczej wycofano z frontu i skoncentrowano w Grajewie. Skąd 19 września przewieziono je transportami kolejowymi do Międzyrzeca i Radzymina Podlaskiego i tu nastąpiła ich reorganizacja[9].
Kawalerowie Virtuti Militari
edytujŻołnierze 2 Lubelskiego pułku jazdy ochotniczej odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1920[10]
por. Wiktor Czarnecki | kpr. Witold Fałęcki |
wachm. Zygmunt Jaworski | ułan Edward Rudnicki |
por. Zenon Sierzycki |
Pułk w okresie pokoju
edytujFormowanie i podporządkowanie
edytuj23 września w rejonie Międzyrzeca i Radzymina Podlaskiego zmęczone walkami pododdziały 2 Lubelskiego i 3 Siedleckiego pułku jazdy ochotniczej przechodziły reorganizację. Żołnierze pułków ochotniczych stanowili uzupełnienie dla tworzonego wówczas 19 pułku Ułanów Wołyńskich, IV dywizjonu 1 pułku strzelców konnych, a część z nich utworzyła 212 ochotniczy pułk Ułanów Lubelskich[11].
W tym czasie, w sierpniu i wrześniu 1920, w folwarku majątku dworskiego w miejscowości Nowosielce-Gniewosz, przemysłowiec lwowski, rotmistrz Henryk Towarnicki formował 209 ochotniczy pułk ułanów[12]. 10 września stan pułku wynosił 11 oficerów, 71 podoficerów, 262 szeregowców oraz 95 koni wierzchowych i 55 koni taborowych[13]. Przeprowadzona tego dnia przez Okręgowego lnspektora Armii Ochotniczej kontrola wykazała wiele braków w dziedzinie organizacji i wyszkolenia pułku. Następstwem kontroli był rozkaz ministra spraw wojskowych gen. Kazimierza Sosnkowskiego o reorganizacji pułku i przemianowaniu go z ochotniczego na etatowy 209 pułk Ułanów Podkarpackich. Jego dowódcą został mianowany płk Władysław Belina-Prażmowski, a zastępcą rtm. Towarnicki[14]. Na początku października pułk liczył 15 oficerów, 88 podoficerów, 88 podoficerów i 415 szeregowców oraz 261 koni wierzchowych i 69 koni taborowych. Brakowało rzędów wierzchowych i uzbrojenia[15].
7 października 1920 podkarpacki pułk zajął koszary w Przemyślu na Bakończycach[15]. W dniach od 8 do 14 listopada do koszar na Bakończycach został przewieziony 212 pułk ułanów. Tu nastąpiło scalenie obu oddziałów[16]. 209 pułk ułanów wydzielił ze swego składu I dywizjon, a 212 puł. – II dywizjon. Nowo powstała jednostka przyjęła nazwę – 22 pułk Ułanów Podkarpackich[17][18].
W latach 1921–1924 pułk wchodził w skład X Brygady Jazdy, a po reorganizacji w 1924, wraz ze zmianą terminu „jazda” na „kawaleria”, pułk wszedł w skład 6 Samodzielnej Brygady Kawalerii[19].
W ramach reorganizacji kawalerii przeprowadzonej latem 1930, pułk wszedł w podporzadkowanie nowej 2 Samodzielnej Brygady Kawalerii. Do Brodów przeniosło się też dowództwo brygady, a pułk stał się oddziałem gospodarczym dla dowództwa i sztabu swej macierzystej brygady. Wiosną 1937 nastąpiła kolejna reorganizacja. Dotychczasowa 2 Samodzielna Brygada Kawalerii otrzymała nazwę Kresowa Brygada Kawalerii, a pułk pozostał w jej składzie[20].
Zakwaterowanie
edytujPułk powstał 24 listopada 1920 w koszarach artyleryjskich w Przemyślu na Bakończycach. W 1921 jeden z jego szwadronów stacjonował w koszarach kawaleryjskich w Samborze[21]. 23 października 1921 dowództwo, oddział sztabowy, kadra szwadronu zapasowego oraz 1 szwadron i szwadron ckm odeszły do Hruszowa, 3 szwadron do Jaworowa, natomiast 2. i 4 szwadron do Żurawicy[22]. Już 9 grudnia 1921 dokonano zamiany miejsc postoju 3. i 4. szwadronu, a przed kwietniem 1922 kadrę szwadronu zapasowego przeniesiono z Hruszowa do Żurawicy. 20 kwietnia 3 szwadron przeniesiono z Żurawicy do Hruszowa, 2 szwadron do Koszar Górnych w Radymnie, a kadrę szwadronu zapasowego do Koszar Dolnych w Radymnie. Do Koszar Górnych przeniosło się też dowództwo pułku oraz część oddziału sztabowego. Druga jego część, a także szwadron ckm pozostały w Hruszowie[23][24].
Ostatecznym garnizonem 22 pułku ułanów stały się Brody. 21 maja 1924 wyjechała do Brodów grupa przygotowawcza. Do Brodów miała trafić większość pododdziałów, z wyjątkiem 3 szwadronu, kadry szwadronu zapasowego oraz magazynów mobilizacyjnych, dla których planowano miejsce postoju w Złoczowie. Przedłużające się prace remontowe wymusiły jednak zmianę tych zamierzeń[25], a pułk zmuszony był niemal całe lato 1924 spędzić na placach ćwiczeń. Cały pułk skoncentrował się wówczas w Jaworowie i w okolicach, a następnie przemaszerował w okolice Podhorzec. W czerwcu do Koszar „Na Jurydyce" przeniosła się jedynie drużyna dowódcy pułku, a kadra szwadronu zapasowego kwaterowała w Złoczowie[26].
Manewry zakończyły się 15 września, ale z powodu trwającego nadal remontu Koszar „Na Jurydyce" pułk musiał pozostać na kwaterach polowych. Do koszar wprowadziło się jedynie dowództwo pułku. 1 szwadron rozlokował się w Ponikowicy, 2 szwadron w Koniuszkowie, 3 szwadron w Gajach Dytkowieckich, 4 szwadron w Gajach Smoleńskich, szwadron ckm w Dytkowcach[27].
W miarę postępującego remontu koszar, do Brodów sprowadzano kolejne pododdziały. Wiosną 1925 stacjonowały w nich szwadrony: 2., 3., 4. i jeden pluton szwadronu ckm. Tam również uruchamiano co roku szkołę podoficerską ckm. 1 szwadron kwaterował najpierw w Hłuszynie, a następnie w Hołoskowicach, a reszta szwadronu ckm w Dytkowcach. Po zakończeniu ćwiczeń letnich 2 września 1925 poza koszarami pozostały: po jednym plutonie 2. i 3 szwadronu w Jazłowczyku, 1 szwadron w Folwarkach Wielkich, szwadron ckm w Dytkowcach. Z początkiem grudnia wszystkie te oddziały ściągnięto do Brodów, a 4 szwadron wysłano do Zabłociec, natomiast pluton łączności do Krupca. 11 stycznia 1926 do Krupca przeszedł też 4 szwadron.15 maja 4 szwadron przeniósł się do Gajów Dytkowieckich. Po zakończeniu ćwiczeń letnich, 16 września 4 szwadron nadal nie miał swojego miejsca w koszarach i skierowany został do Koniuszkowa. Dopiero 22 listopada wszystkie pododdziały liniowe znalazły się w Koszarach „Na Jurydyce". Jedynie szwadron zapasowy stacjonował w Złoczowie[28][1].
Święto pułkowe
edytujPoczątkowo święto pułkowe obchodzono 19 sierpnia w rocznicę boju pod Skrzeszewem. Z uwagi na to, że w sierpniu jednostka przebywała na obozie letnim święto przeniesiono na dzień 22 czerwca[29]. 19 maja 1927 minister spraw wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski ustanowił dzień 28 czerwca, jako datę święta pułkowego[30][1].
Pułk czynił starania o uzyskanie szefostwa honorowego księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. Pomimo braku zgody naczelnych władz wojskowych, pułk nieoficjalnie używał nazwy 22 pułk Ułanów Podkarpackich im. Księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, co potwierdzała treść tablicy z nazwą pułku, umieszczonej na bramie koszar w Brodach[20].
Wydarzenia
edytujPod koniec grudnia 1920 dywizjon pod dowództwem podpułkownika Władysława Antoniego Rozlau w składzie 1 i 2 szwadronu z półszwadronem karabinów maszynowych został skierowany nad granicę polsko-radziecką. W czerwcu 1923 dywizjon zakończył działania nad granicą[31]. 6 grudnia 1923 na stanowisko dowódcy „Dyonu Hruszów” został przeniesiony major Leon Rajner-Kotulski[32].
Konie
edytujKonie starano się grupować według maści w poszczególnych pododdziałach według następującego schematu: 1. i 2 szwadron – jasne kasztany, 3 szwadron – ciemne kasztany 4 szwadron – brudne kasztany, szwadron ciężkich karabinów maszynowych – brudne kasztany i gniade, pluton łączności oraz pluton trębaczy – konie maści siwej. Przez pewien czas znaczkowy pocztu dowódcy pułku jeździł na koniu srokatym[33].
Mobilizacja
edytujPułk w planie mobilizacyjnym „S”[34] | ||
---|---|---|
Nazwa pododdziału | Termin | Miejsce mobilizacji |
dowódca pułku z drużyną | alarm | Brody |
pluton łączności | ||
1÷4 szwadrony | ||
szwadron karabinów maszynowych | ||
Kwatera Główna nr 114 (I eszelon) | ||
drużyna dowódcy dywizjonu kawalerii nr 42 | 7 | Złoczów |
szwadron kawalerii nr 1/42 | ||
pluton ckm nr 42 | ||
szwadron kawalerii nr 2/42 | 10 | |
kolumna taborowa nr 673 | 6 | |
kolumna taborowa nr 683 | 12 | |
Kwatera Główna nr 114 (II eszelon) | 4 | Brody |
poczta polowa nr 36 | ||
sąd polowy nr 114 | ||
uzupełnienie pułku do czasu „W” | 5 | |
szwadron marszowy 1/22 puł | 18 | |
pluton marszowy nr 1/42 | 30 | |
szwadron zapasowy | do 15 |
Z zapisów dziennika dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie, gen. bryg. Władysława Langnera wynika, że „w nocy z 19/20 sierpnia 1939 skradziono z magazynu mobilizacyjnego jednego ze szwadronów 22 pułku kawalerii w Brodach dwa karabiny maszynowe. Wysłałem natychmiast na miejsce komisję w składzie prokuratora, szefa wywiadu oraz dowódcę plutonu żandarmerii ze Stanisławowa dla wykrycia sprawców. Po dokładnym sprawdzeniu ewidencji jeden z wartowników owej nocy miał zaznaczone, że jest podejrzany o należenie do organizacji bojowej ukraińskiej. Dzięki sprężystej akcji żandarmerii po kilku dniach karabiny maszynowe odnaleziono ukryte w stodole w rejonie Krasne”[35].
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[36][c] | |
---|---|
Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
dowódca pułku | płk dypl. Władysław Płonka |
I zastępca dowódcy | mjr dypl. Romuald Stankiewicz |
adiutant | rtm. Zygmunt Urbanowicz[d] * |
lekarz medycyny | por. lek. Henryk Suchnicki |
lekarz weterynarii | kpt. Stefan Polankiewicz |
młodszy lekarz weterynarii | ppor. rez. pdsc. Stefan Leśniak |
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) | mjr Mieczysław Kozanecki |
oficer mobilizacyjny | rtm. Bolesław Rymsza |
zastępca oficera mobilizacyjnego | rtm. adm. (kaw.) Stefan Jan Weiss |
oficer administracyjno-materiałowy | rtm. Wincenty Ośmiałowski |
dowódca szwadronu gospodarczego | rtm. Zygmunt Urbanowicz (*) |
oficer gospodarczy | kpt. int. Henryk Franciszek Jaracz |
oficer żywnościowy | por. Jan Fijałkowski |
dowódca plutonu łączności | por. Stanisław Szczepan |
dowódca plutonu kolarzy | ppor. Jan Bolesław Kulczycki |
dowódca plutonu ppanc. | por. Stanisław Zbigniew Kuczera |
dowódca 1 szwadronu | p.o. ppor. Wacław Józef Zdyb |
dowódca plutonu | ppor. Józef Wania |
dowódca 2 szwadronu | rtm. Leon Podrez |
dowódca plutonu | por. Leopold Zimmer |
dowódca 3 szwadronu | p.o. por Kazimierz Józef Witold Łopuszański |
dowódca plutonu | ppor. Jan Wacław Kaciuba |
dowódca 4 szwadronu | rtm. Stanisław Franciszek Głowiński |
dowódca plutonu | ppor. Józef Stanisław Gajewski |
dowódca plutonu | ppor. Andrzej Rejmański |
dowódca szwadronu km | rtm. Leopold Letyński |
dowódca plutonu | por. Jan Baptysta Pawłowski |
dowódca plutonu | por. Leopold Jerzy Donhöffner |
dowódca plutonu | ppor. Jacek Edward Bielawski |
dowódca szwadronu zapasowego | rtm. Tadeusz Szenk |
zastępca dowódcy | vacat |
na kursie | rtm. Bazyli Marcisz |
na kursie | rtm. Czesław Florkowski |
na kursie | por. Rudolf Józef Plocek |
Szkoła podoficerska ckm Kresowej BK | |
komendant szkoły | rtm. Olgierd Jan Suryn (12 puł) |
Instruktor | ppor. Stanisław August Batycki (6 psk) |
Działania zbrojne
edytujKampanię wrześniową pułk odbył w składzie Kresowej Brugady Kawalerii. W pierwszych dniach września prowadził działania opóźniające. 7 września przebijał się pod Lućmierzem przez pierścień niemieckiego okrążenia. Działając bez 4 szwadronu, wzmocniony 1. i 2 baterią 13 dywizjonu artylerii konnej, ubezpieczał brygadę od północy. W trakcie nocnego marszu oddziały brygady przemieszały się i częściowo się pogubiły. Po osiągnięciu rejonu Głowna, płk dypl. Jerzy Grobicki przekazał dowodzenie brygadą ppłk. dypl. Władysławowi Płonce, a sam wyruszył na poszukiwanie przełożonych i nie zdołał już wrócić do brygady. Do 22 puł. dołączył 3 szwadron 20 pułku ułanów. 10 września w tym składzie 22 puł. maszerował przez Puszczę Kampinoską i dotarł do Modlina[39].
Stąd skierowano go do Otwocka, gdzie 12 września zostało włączone w skład „nowej" Kresowej Brygady Kawalerii. Już następnego dnia zgrupowanie ppłk. dypl. Płonki odłączyło się od sił głównych brygady i pomaszerowało na Chełm[40]. 18 września w rejonie Chełma napotkano trzy szwadrony 1pułku szwoleżerów oraz część 1 dywizjonu artylerii konnej. Byli tam też, poszukujący swoich oddziałów, dowódca 12 pułku ułanów ppłk Andrzej Kuczek i dowódca pułku kawalerii KOP ppłk Feliks Kopeć. Wówczas ppłk dypl. Władysław Płonka utworzył grupę kawalerii pod swoim dowództwem[41].
24 września grupa pomaszerowała w kierunku na Krasnystaw i dalej na południowy zachód. 27 września 1939 weszła w skład nowo utworzonej grupy wojsk płk. dypl. Tadeusza Zieleniewskiego i w jej składzie maszerowała w „korytarzu” pomiędzy ustępującymi wojskami niemieckimi i nadchodzącymi wojskami sowieckimi w kierunku granicy polsko-węgierskiej. 29 września stoczono bój z ariergardami niemieckiej 27 Dywizji Piechoty w okolicach Dzwoli i Krzemienia. Doszło do pertraktacji z Niemcami. Zgodzono się jedynie na wymianę jeńców, zebranie rannych i poległych. Przed zmrokiem, z uwagi na zbliżanie się sowieckiej kawalerii, na rozkaz płk. Płonki, oddziały przerwały walki z Niemcami i pomaszerowały na południe. Wysyłane patrole i podjazdy stwierdzały, że dalszy marsz w kierunku na Karpaty jest niemożliwy. Morale żołnierzy obniżyło się, a brak żywności i amunicji ograniczał możliwość dalszej walki. Następnego dnia okazało się, że linia Sanu jest obsadzona przez oddziały niemieckie, natomiast ze wschodu i północnego wschodu podchodzą oddziały sowieckie. W tym położeniu zapadła decyzja o kapitulacji wobec oddziałów sowieckich. Nastąpiła ona 2 października w Bukowcu pod Biłgorajem[42].
Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939 | ||
---|---|---|
Stanowisko etatowe | Stopień, imię i nazwisko | Uwagi |
dowódca pułku | płk dypl. kaw. Władysław Płonka | Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Charków |
zastępca dowódcy pułku | mjr kaw. Mieczysław Kozanecki | †11 IX 1939 Babsk |
kwatermistrz | rtm. Leopold Letyński | †1940 Charków[43] |
adiutant i dowódca szwadronu gospodarczego | rtm. Wincenty Ośmiałowski | Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Charków[44] |
lekarz weterynarii | kpt. lek. wet. Stefan Polankiewicz | Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Charków[45] |
dowódca 1 szwadronu | rtm. Czesław Florkowski | Grupa Kawalerii „Chełm”, niewola sowiecka |
dowódca 2 szwadronu | por. kaw. Kazimierz Józef Witold Łopuszański | Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Katyń[46] |
dowódca 3 szwadronu | rtm. Bazyli Marcisz | |
dowódca 4 szwadronu | por. kaw. Stanisław Zbigniew Kuczera | |
dowódca szwadronu ckm | por. kaw. Jan Baptysta Pawłowski | †1940 Katyń[47] |
Mapy walk pułku
edytuj-
Pułk walczył w składzie Kresowej BK
Symbole pułkowe
edytujSztandar
edytujGrono przemysłowców Borysławia postanowiło ofiarować pułkowi sztandar[48]. Po zatwierdzeniu projektu sztandaru przez władze 23 października 1923 w Przemyślu odbyło się jego uroczyste wręczenie, którego dokonał inspektor Armii gen. broni Lucjan Żeligowski. Pośrodku prawej strony sztandaru widnieje Biały Orzeł otoczony złotym wieńcem, a w rogach monogramy pułku okolone wawrzynem. Po lewej stronie sztandaru widnieje napis „Honor i Ojczyzna”, który jest otoczony wieńcem laurowym. W rogach znajdują się: herby Lwowa z napisem „209 pułk ułanów podkarpackich – 25.VII 1920” i Lublina z napisem „212-y pułk ułanów Lubelskich – 25.VIII 1920”. W dolnej części emblemat górniczy z napisem „22-i pułk ułanów – 10.I 1921” oraz wizerunek św. Barbary z napisem „1922”[49].
Odznaka pamiątkowa
edytuj10 lutego 1925 Minister Spraw Wojskowych, generał dywizji Władysław Sikorski zatwierdził wzór odznaki pamiątkowej 22 pułku ułanów[50]. Odznaka o wymiarach 50x50 mm (od 1928 - 37x37 mm) ma kształt zbliżony do krzyża maltańskiego o złotych krawędziach, którego ramiona pokryte są białą emalią z czerwonym trójkątem. Na środku krzyża nałożona czerwona tarcza z białym emaliowanym godłem wz. 1919. Między ramionami krzyża krąg w kształcie srebrnych promieni nawiązujących do promieni słońca w herbie Podola. Odznaka dwuczęściowa, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym, emaliowana. Autorem projektu odznaki był porucznik Stefan Oskar Pronaszko, a wykonawcą Wiktor Gontarczyk z Warszawy[51][52].
Barwy
edytuj3 maja 1921 Minister Spraw Wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski „zatwierdził dla 22 p.uł. (b. 209 p.uł.) proporczyk biały z amarantowym trójkątem przy drzewcu”[53][54].
Proporczyk | Opis[55][56] |
---|---|
proporczyk biały z amarantowym trójkątem przy drzewcu | |
proporczyk dowództwa w 1939 | |
proporczyk 1 szwadronu w 1939 | |
proporczyk 2 szwadronu w 1939 | |
proporczyk 3 szwadronu w 1939 | |
proporczyk 4 szwadronu w 1939 | |
proporczyk szwadronu ckm w 1939 | |
proporczyk plutonu łączności w 1939 | |
Inne | Opis |
Na czapce rogatywce – otok biały[57] | |
Szasery ciemnogranatowe z białymi lampasami i białą wypustką[58] | |
„Łapka” (do 1921[e]) – karmazynowa[f] |
Żurawiejki
edytuj
Śmierdzą naftą, robią długi,
|
Tańczą świetnie i namiętnie,
|
Piją wino robią długi
|
Po każdej zwrotce: Lance do boju, szable w dłoń, bolszewika goń, goń, goń! |
Podkarpaccy ułani
edytujDowódcy i zastępcy dowódcy pułku
edytujDowódcy pułku | ||
---|---|---|
Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia służby | Kolejne stanowisko |
płk Władysław Belina-Prażmowski | 24 IX 1920 - | |
mjr Romuald Niemojewski | I 1921 – V 1921 | |
ppłk / płk kaw. Władysław Fibich | V 1921 – 31 XII 1926 | dyspozycja dowódcy OK VI[60] |
ppłk dypl. kaw. Jerzy Grobicki | 31 XII 1926[61] – I 1930 | wykładowca WSWoj.[62] |
ppłk / płk dypl. Stanisław Rostworowski | I 1930 – VII 1935 | stan spoczynku z dniem 31 VIII 1935 |
ppłk kaw. Eugeniusz Jasiewicz | 4 VII 1935 – 1937 | komendant miasta Łodzi |
płk dypl. kaw. Władysław Płonka | 1937 – IX 1939 | |
Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 – I zastępca dowódcy) | ||
Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia służby | Kolejne stanowisko |
rtm. Henryk Towarnicki | IX 1920 – | |
ppłk Władysław Rozlau | 25 VII 1922[63] – 1923 | dowódca 21 puł |
ppłk tyt. płk kaw. Jan Bronikowski | do 20 X 1923 | zastępca dowódcy 12 puł[64][65] |
ppłk kaw. Michał Cieński | IV 1924[66] – I 1927 | dyspozycja dowódcy OK VI[67] |
mjr / ppłk kaw. Mikołaj Prus-Więckowski | II 1927 – III 1929 | dowódca 4 psk |
mjr dypl. kaw. dr Mieczysław Grużewski | 6 VII 1929[68] - I 1931 | |
ppłk kaw. Eugeniusz Józef Jasiewicz | I 1931 – VII 1935 | dowódca pułku[69] |
mjr / ppłk dypl. kaw. Aleksander Niedziński | od VIII 1935[70] | |
mjr dypl. kaw. Romuald Stankiewicz | 1939 | |
Żołnierze 22 pułku ułanów - ofiary zbrodni katyńskiej
edytujBiogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[71] oraz Muzeum Katyńskie[72][g][h].
Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
---|---|---|---|---|
Karczewski Kazimierz | porucznik rezerwy | nauczyciel | gimnazjum | Charków |
Konopko Eugeniusz | porucznik rezerwy | urzędnik | pracował w Tarnopolu | ULK |
Letyński Leopold[75] | rotmistrz | żołnierz zawodowy | Charków | |
Łopuszański Kazimierz[76] | porucznik | żołnierz zawodowy | Katyń | |
Ośmiałowski Wincenty[77] | rotmistrz | żołnierz zawodowy | Charków | |
Pawłowski Jan Baptysta[78] | porucznik | żołnierz zawodowy | Katyń | |
Pełka Stanisław | porucznik rezerwy | nauczyciel | Charków | |
Szczeniowski Władysław | podporucznik rezerwy | urzędnik | pracował w Lublinie | Katyń |
Szeptycki Andrzej[79] | podporucznik rezerwy | prawnik | Katyń | |
Załęski Jan | porucznik rezerwy | inżynier architekt | Charków | |
Zimmer Leopold[80] | porucznik | żołnierz zawodowy | Katyń |
Upamiętnienie
edytuj-
Skrzeszew - pomnik ku czci żołnierzy 22 pułku ułanów poległych w 1920
Uwagi
edytuj- ↑ Nazwa oddziału „22 Pułk Ułanów im. Ks. Jeremiego Wiśniowieckiego” nie została zatwierdzona przez Ministra Spraw Wojskowych[1].
- ↑ W rocznicę bitwy pod Skrzeszowem[2].
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[37].
- ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[38].
- ↑ W 1921 przywrócono barwne proporczyki w broniach jezdnych.
- ↑ Karmazynowe patki ułanów (zamiast proporczyków) nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831[59].
- ↑ Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939[73] .
- ↑ Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940[74] .
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 35.
- ↑ Filipow i Wróblewski 1992 ↓, s. 41.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 5.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 5–6.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 6.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 6–7.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 7.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 10.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 10–11.
- ↑ Laudyn 1929 ↓, s. 20.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 11.
- ↑ Laudyn 1929 ↓, s. 3, 14–16.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 11–12.
- ↑ Laudyn 1929 ↓, s. 16.
- ↑ a b Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 12.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 12.
- ↑ Laudyn 1929 ↓, s. 17.
- ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 12–13.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 16.
- ↑ a b Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 17.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 29.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 30.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 30–31.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 644.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 35.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 35–36.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 36.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 37.
- ↑ Laudyn 1929 ↓, s. 19.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 16 z 19 maja 1927, poz. 174.
- ↑ Laudyn 1929 ↓, s. 18.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923, s. 698.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 19.
- ↑ Wojciechowski 2010 ↓, s. 25.
- ↑ Nie publikowany fragment dziennika generała Langnera, oprac. Wojciech Włodarkiewicz, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (157), Warszawa 1996, ISSN 0043-7182, s. 180-181.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 705–706.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 22.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 23.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 25.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 28.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 296.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 392.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 426.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 362.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 468.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 237.
- ↑ Laudyn 1929 ↓, s. 18-19.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 10 lutego 1925, poz. 51.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 203–204.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 5.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 17 z 3 maja 1921, poz. 330.
- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 18.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. nr 22 z 4 sierpnia 1927, poz.268
- ↑ Smaczny 1989 ↓, s. 382.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. nr nr 6 z 24 lutego 1928, poz.66
- ↑ Smaczny 1989 ↓, s. 377.
- ↑ Żygulski (jun.) i Wielecki 1988 ↓, s. 116.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 12 stycznia 1927, s. 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 12 stycznia 1927, s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 385.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 12 sierpnia 1922, s. 608.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 1 listopada 1923, s. 731.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 643 podpułkownik tytularny pułkownik Jan Bronikowski był jednocześnie komendantem Kadry Szwadronu Zapasowego.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 17 kwietnia 1924, s. 215.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 22 stycznia 1927, s. 11.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 192.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 93.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935, s. 98.
- ↑ Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
- ↑ Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓.
- ↑ Wyrwa 2015 ↓.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 6163.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2137.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 6730.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2769.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3637.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 4350.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Krzysztof Filipow, Bohdan Wróblewski: Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921–1939. Kawaleria. Warszawa: Feniks editions, 1992. ISBN 83-900217-3-0.
- Cezary Jankowski, Juliusz S. Tym: Historia pułku. W: 22 Pułk Ułanów Podkarpackich. Kraków: Edipresse Polska SA, 2012, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-352-0.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 22 pułk ułanów. T. 31. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2020, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
- "Księga jazdy polskiej": pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1993
- Władysław Laudyn: Zarys historji wojennej 22-go pułku Ułanów Podkarpackich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
- Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Jerzy Wojciechowski: Kawaleria w planie mobilizacyjnym „S”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2010. ISBN 978-83-62046-24-9.
- Maciej Wyrwa: Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940. Pruszków: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015. ISBN 978-83-64486-31-9.
- Zdzisław Żygulski (jun.), Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Śląska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2017-03-05].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Przegląd Kawaleryjski, 1930.