22 Pułk Ułanów Podkarpackich

22 pułk Ułanów Podkarpackich (22 puł) – oddział kawalerii Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.

22 Pułk Ułanów
209 ochotniczy pułk ułanów
Ilustracja
Odznaka pamiątkowa 22 puł.
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

8 listopada 1920

Rozformowanie

29 września 1939

Nazwa wyróżniająca

Podkarpackich

Patron

Jeremi Wiśniowiecki[a]

Tradycje
Święto

19 sierpnia[b]
22 czerwca
28 czerwca

Nadanie sztandaru

23 października 1923

Rodowód

2 Lubelski Pułk Jazdy Ochotniczej
209 Pułk Ułanów

Dowódcy
Pierwszy

mjr Romuald Niemojewski

Ostatni

płk dypl. Władysław Płonka

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Brody

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

X Brygada Jazdy
6 Samodzielna BK
Kresowa BK (1937–1939)

Jednostka powstała w listopadzie 1920 w wyniku połączenia 212 ochotniczego pułku Ułanów Lubelskich i 209 ochotniczego pułku Ułanów Podkarpackich. Od czerwca 1924 do1939 stacjonowała w Brodach. W czasie kampanii wrześniowej pułk walczył w składzie macierzystej Kresowej Brygady Kawalerii, a potem w składzie Grupy „Chełm”.

Walki antenatów pułku w 1920

edytuj

Latem 1920, w ramach Armii Ochotniczej, utworzono między innymi 2 Lubelski i 3 Siedlecki pułki jazdy ochotniczej. Dywizjony obu pułków weszły w skład Brygady Jazdy Ochotniczej mjr. Feliksa Jaworskiego. W związku z postępami ofensywy sowieckiego Frontu Zachodniego, część 3 Siedleckiego pułku jazdy ochotniczej formowana w Mińsku Mazowieckim została przesunięta w rejon Sochaczewa. 9 sierpnia nastąpiła koncentracja oddziałów Grupy Jazdy Ochotniczej mjr. Jaworskiego w rejonie KurówPuławy, skąd szwadrony przeszły w rejon wyjściowy do działań w ramach grupy uderzeniowej Frontu Środkowego[3].
16 sierpnia, rozpoczęła się kontrofensywa znad Wieprza. Grupa Jazdy mjr. Jaworskiego nacierała na styku 3. i 4 Armii dwoma kolumnami w kierunku Firlej – Hock – Radzyń Podlaski. Straż przednią stanowił 3/2 Lubelskiego pułku jazdy ochotniczej, a kolumnę boczną ubezpieczał jego 1 szwadron[4].
Ubezpieczenia kolumny bocznej starły się z nieprzyjacielem pod Annówką i odrzuciły go. Grupa nadal z powodzeniem prowadziła działania na kierunku RadzyńMiedzyrzec Podlaski. 17 sierpnia zajęto Międzyrzec i wzięte 50 jeńców. W potyczce zginął też dowódca sowieckiego 508 pułku strzelców. W kolejnych dniach 3 szwadron por. Władysława Trzaski- Jarzyńskiego zajął Mordy biorąc do niewoli około 200 jeńców, zdobył liczne tabory i nadal kontynuował pościg w kierunku na Łosice[5].
Kolejnym zadaniem grupy było, we współdziałaniu z 1 Dywizją Piechoty Legionów, opanować przeprawy na Bugu w rejonie TonkieleFrankopol. Dowódca Grupy zdecydował prowadzić pościg dwoma kolumnami. Prawoskrzydłowa kolumna dowodzona osobiście przez mjr. Feliksa Jaworskiego opanowała przed świtem 18 sierpnia przeprawę na Bugu w wyznaczonym rejonie, a następnie folwark Frankopol. Tym sposobem od przepraw odcięta została cześć oddziałów sowieckich. Ich gwałtowne kontrataki zostały powstrzymane szarżą 1 szwadronu 2 Lubelskiego pułku jazdy ochotniczej por. Scieżyńskiego[6].

Rano 18 sierpnia lewoskrzydłowa kolumna Grupy dowodzona przez rtm. Pietraszewskiego opanowała Skrzeszew, odcinając tym samym kolejne oddziały sowieckie od przeprawy w rejonie Frankopola[7]. Jednak Sowieci j z powodzeniem kontratakowali, a szwadrony rtm. Pietraszewskiego zmuszone zostały do wycofania się w kierunku na Rudniki. Tu nastąpiła koncentracja Grupy i obie kolumny ponownie zaatakowały Frankopol i Skrzeszów. W szeregi sowieckie wkradła się panika, a 2., 7. i 21 Dywizja Strzelców, oraz resztki 8., 10. i 57 Dywizji Strzelców zmieniły kierunek odwrotu na Granne i Nur. W czasie walk w rejonie Skrzeszewa wzięto do niewoli ponad 1000 jeńców, zdobyto 4 sztandary, 11 dział i 9 karabinów maszynowych[8].

22 sierpnia Grupa mjr. Jaworskiego wznowiła natarcie. W tym dniu opanowano Brańsk, a następnie kontynuowano pościg na kierunku SurażBiałystokAugustówSuwałki.

Pogarszający się stan koni i zmęczenie ludzi spowodował, że oddziały jazdy ochotniczej wycofano z frontu i skoncentrowano w Grajewie. Skąd 19 września przewieziono je transportami kolejowymi do Międzyrzeca i Radzymina Podlaskiego i tu nastąpiła ich reorganizacja[9].

Kawalerowie Virtuti Militari

edytuj

Żołnierze 2 Lubelskiego pułku jazdy ochotniczej odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1920[10]

por. Wiktor Czarnecki kpr. Witold Fałęcki
wachm. Zygmunt Jaworski ułan Edward Rudnicki
por. Zenon Sierzycki

Pułk w okresie pokoju

edytuj

Formowanie i podporządkowanie

edytuj
 
Święto 22 pułku Ułanów Podkarpackich w Brodach, fragment defilady; lipiec 1931

23 września w rejonie Międzyrzeca i Radzymina Podlaskiego zmęczone walkami pododdziały 2 Lubelskiego i 3 Siedleckiego pułku jazdy ochotniczej przechodziły reorganizację. Żołnierze pułków ochotniczych stanowili uzupełnienie dla tworzonego wówczas 19 pułku Ułanów Wołyńskich, IV dywizjonu 1 pułku strzelców konnych, a część z nich utworzyła 212 ochotniczy pułk Ułanów Lubelskich[11].

W tym czasie, w sierpniu i wrześniu 1920, w folwarku majątku dworskiego w miejscowości Nowosielce-Gniewosz, przemysłowiec lwowski, rotmistrz Henryk Towarnicki formował 209 ochotniczy pułk ułanów[12]. 10 września stan pułku wynosił 11 oficerów, 71 podoficerów, 262 szeregowców oraz 95 koni wierzchowych i 55 koni taborowych[13]. Przeprowadzona tego dnia przez Okręgowego lnspektora Armii Ochotniczej kontrola wykazała wiele braków w dziedzinie organizacji i wyszkolenia pułku. Następstwem kontroli był rozkaz ministra spraw wojskowych gen. Kazimierza Sosnkowskiego o reorganizacji pułku i przemianowaniu go z ochotniczego na etatowy 209 pułk Ułanów Podkarpackich. Jego dowódcą został mianowany płk Władysław Belina-Prażmowski, a zastępcą rtm. Towarnicki[14]. Na początku października pułk liczył 15 oficerów, 88 podoficerów, 88 podoficerów i 415 szeregowców oraz 261 koni wierzchowych i 69 koni taborowych. Brakowało rzędów wierzchowych i uzbrojenia[15].
7 października 1920 podkarpacki pułk zajął koszary w Przemyślu na Bakończycach[15]. W dniach od 8 do 14 listopada do koszar na Bakończycach został przewieziony 212 pułk ułanów. Tu nastąpiło scalenie obu oddziałów[16]. 209 pułk ułanów wydzielił ze swego składu I dywizjon, a 212 puł. – II dywizjon. Nowo powstała jednostka przyjęła nazwę – 22 pułk Ułanów Podkarpackich[17][18].

W latach 1921–1924 pułk wchodził w skład X Brygady Jazdy, a po reorganizacji w 1924, wraz ze zmianą terminu „jazda” na „kawaleria”, pułk wszedł w skład 6 Samodzielnej Brygady Kawalerii[19].
W ramach reorganizacji kawalerii przeprowadzonej latem 1930, pułk wszedł w podporzadkowanie nowej 2 Samodzielnej Brygady Kawalerii. Do Brodów przeniosło się też dowództwo brygady, a pułk stał się oddziałem gospodarczym dla dowództwa i sztabu swej macierzystej brygady. Wiosną 1937 nastąpiła kolejna reorganizacja. Dotychczasowa 2 Samodzielna Brygada Kawalerii otrzymała nazwę Kresowa Brygada Kawalerii, a pułk pozostał w jej składzie[20].

Zakwaterowanie

edytuj

Pułk powstał 24 listopada 1920 w koszarach artyleryjskich w Przemyślu na Bakończycach. W 1921 jeden z jego szwadronów stacjonował w koszarach kawaleryjskich w Samborze[21]. 23 października 1921 dowództwo, oddział sztabowy, kadra szwadronu zapasowego oraz 1 szwadron i szwadron ckm odeszły do Hruszowa, 3 szwadron do Jaworowa, natomiast 2. i 4 szwadron do Żurawicy[22]. Już 9 grudnia 1921 dokonano zamiany miejsc postoju 3. i 4. szwadronu, a przed kwietniem 1922 kadrę szwadronu zapasowego przeniesiono z Hruszowa do Żurawicy. 20 kwietnia 3 szwadron przeniesiono z Żurawicy do Hruszowa, 2 szwadron do Koszar Górnych w Radymnie, a kadrę szwadronu zapasowego do Koszar Dolnych w Radymnie. Do Koszar Górnych przeniosło się też dowództwo pułku oraz część oddziału sztabowego. Druga jego część, a także szwadron ckm pozostały w Hruszowie[23][24].

Ostatecznym garnizonem 22 pułku ułanów stały się Brody. 21 maja 1924 wyjechała do Brodów grupa przygotowawcza. Do Brodów miała trafić większość pododdziałów, z wyjątkiem 3 szwadronu, kadry szwadronu zapasowego oraz magazynów mobilizacyjnych, dla których planowano miejsce postoju w Złoczowie. Przedłużające się prace remontowe wymusiły jednak zmianę tych zamierzeń[25], a pułk zmuszony był niemal całe lato 1924 spędzić na placach ćwiczeń. Cały pułk skoncentrował się wówczas w Jaworowie i w okolicach, a następnie przemaszerował w okolice Podhorzec. W czerwcu do Koszar „Na Jurydyce" przeniosła się jedynie drużyna dowódcy pułku, a kadra szwadronu zapasowego kwaterowała w Złoczowie[26].

Manewry zakończyły się 15 września, ale z powodu trwającego nadal remontu Koszar „Na Jurydyce" pułk musiał pozostać na kwaterach polowych. Do koszar wprowadziło się jedynie dowództwo pułku. 1 szwadron rozlokował się w Ponikowicy, 2 szwadron w Koniuszkowie, 3 szwadron w Gajach Dytkowieckich, 4 szwadron w Gajach Smoleńskich, szwadron ckm w Dytkowcach[27].
W miarę postępującego remontu koszar, do Brodów sprowadzano kolejne pododdziały. Wiosną 1925 stacjonowały w nich szwadrony: 2., 3., 4. i jeden pluton szwadronu ckm. Tam również uruchamiano co roku szkołę podoficerską ckm. 1 szwadron kwaterował najpierw w Hłuszynie, a następnie w Hołoskowicach, a reszta szwadronu ckm w Dytkowcach. Po zakończeniu ćwiczeń letnich 2 września 1925 poza koszarami pozostały: po jednym plutonie 2. i 3 szwadronu w Jazłowczyku, 1 szwadron w Folwarkach Wielkich, szwadron ckm w Dytkowcach. Z początkiem grudnia wszystkie te oddziały ściągnięto do Brodów, a 4 szwadron wysłano do Zabłociec, natomiast pluton łączności do Krupca. 11 stycznia 1926 do Krupca przeszedł też 4 szwadron.15 maja 4 szwadron przeniósł się do Gajów Dytkowieckich. Po zakończeniu ćwiczeń letnich, 16 września 4 szwadron nadal nie miał swojego miejsca w koszarach i skierowany został do Koniuszkowa. Dopiero 22 listopada wszystkie pododdziały liniowe znalazły się w Koszarach „Na Jurydyce". Jedynie szwadron zapasowy stacjonował w Złoczowie[28][1].

Osobne artykuły: koszary w Radymnie, BrodachHruszowie.

Święto pułkowe

edytuj

Początkowo święto pułkowe obchodzono 19 sierpnia w rocznicę boju pod Skrzeszewem. Z uwagi na to, że w sierpniu jednostka przebywała na obozie letnim święto przeniesiono na dzień 22 czerwca[29]. 19 maja 1927 minister spraw wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski ustanowił dzień 28 czerwca, jako datę święta pułkowego[30][1].
Pułk czynił starania o uzyskanie szefostwa honorowego księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. Pomimo braku zgody naczelnych władz wojskowych, pułk nieoficjalnie używał nazwy 22 pułk Ułanów Podkarpackich im. Księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, co potwierdzała treść tablicy z nazwą pułku, umieszczonej na bramie koszar w Brodach[20].

Osobny artykuł: Święta wojskowe w Polsce.

Wydarzenia

edytuj

Pod koniec grudnia 1920 dywizjon pod dowództwem podpułkownika Władysława Antoniego Rozlau w składzie 1 i 2 szwadronu z półszwadronem karabinów maszynowych został skierowany nad granicę polsko-radziecką. W czerwcu 1923 dywizjon zakończył działania nad granicą[31]. 6 grudnia 1923 na stanowisko dowódcy „Dyonu Hruszów” został przeniesiony major Leon Rajner-Kotulski[32].

Konie starano się grupować według maści w poszczególnych pododdziałach według następującego schematu: 1. i 2 szwadron – jasne kasztany, 3 szwadron – ciemne kasztany 4 szwadron – brudne kasztany, szwadron ciężkich karabinów maszynowych – brudne kasztany i gniade, pluton łączności oraz pluton trębaczy – konie maści siwej. Przez pewien czas znaczkowy pocztu dowódcy pułku jeździł na koniu srokatym[33].

Mobilizacja

edytuj
 
Pułk w planie mobilizacyjnym „S”[34]
Nazwa pododdziału Termin Miejsce mobilizacji
dowódca pułku z drużyną alarm Brody
pluton łączności
1÷4 szwadrony
szwadron karabinów maszynowych
Kwatera Główna nr 114 (I eszelon)
drużyna dowódcy dywizjonu kawalerii nr 42 7 Złoczów
szwadron kawalerii nr 1/42
pluton ckm nr 42
szwadron kawalerii nr 2/42 10
kolumna taborowa nr 673 6
kolumna taborowa nr 683 12
Kwatera Główna nr 114 (II eszelon) 4 Brody
poczta polowa nr 36
sąd polowy nr 114
uzupełnienie pułku do czasu „W” 5
szwadron marszowy 1/22 puł 18
pluton marszowy nr 1/42 30
szwadron zapasowy do 15

Z zapisów dziennika dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie, gen. bryg. Władysława Langnera wynika, że „w nocy z 19/20 sierpnia 1939 skradziono z magazynu mobilizacyjnego jednego ze szwadronów 22 pułku kawalerii w Brodach dwa karabiny maszynowe. Wysłałem natychmiast na miejsce komisję w składzie prokuratora, szefa wywiadu oraz dowódcę plutonu żandarmerii ze Stanisławowa dla wykrycia sprawców. Po dokładnym sprawdzeniu ewidencji jeden z wartowników owej nocy miał zaznaczone, że jest podejrzany o należenie do organizacji bojowej ukraińskiej. Dzięki sprężystej akcji żandarmerii po kilku dniach karabiny maszynowe odnaleziono ukryte w stodole w rejonie Krasne[35].

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[36][c]
Stanowisko Stopień, imię i nazwisko
dowódca pułku płk dypl. Władysław Płonka
I zastępca dowódcy mjr dypl. Romuald Stankiewicz
adiutant rtm. Zygmunt Urbanowicz[d] *
lekarz medycyny por. lek. Henryk Suchnicki
lekarz weterynarii kpt. Stefan Polankiewicz
młodszy lekarz weterynarii ppor. rez. pdsc. Stefan Leśniak
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) mjr Mieczysław Kozanecki
oficer mobilizacyjny rtm. Bolesław Rymsza
zastępca oficera mobilizacyjnego rtm. adm. (kaw.) Stefan Jan Weiss
oficer administracyjno-materiałowy rtm. Wincenty Ośmiałowski
dowódca szwadronu gospodarczego rtm. Zygmunt Urbanowicz (*)
oficer gospodarczy kpt. int. Henryk Franciszek Jaracz
oficer żywnościowy por. Jan Fijałkowski
dowódca plutonu łączności por. Stanisław Szczepan
dowódca plutonu kolarzy ppor. Jan Bolesław Kulczycki
dowódca plutonu ppanc. por. Stanisław Zbigniew Kuczera
dowódca 1 szwadronu p.o. ppor. Wacław Józef Zdyb
dowódca plutonu ppor. Józef Wania
dowódca 2 szwadronu rtm. Leon Podrez
dowódca plutonu por. Leopold Zimmer
dowódca 3 szwadronu p.o. por Kazimierz Józef Witold Łopuszański
dowódca plutonu ppor. Jan Wacław Kaciuba
dowódca 4 szwadronu rtm. Stanisław Franciszek Głowiński
dowódca plutonu ppor. Józef Stanisław Gajewski
dowódca plutonu ppor. Andrzej Rejmański
dowódca szwadronu km rtm. Leopold Letyński
dowódca plutonu por. Jan Baptysta Pawłowski
dowódca plutonu por. Leopold Jerzy Donhöffner
dowódca plutonu ppor. Jacek Edward Bielawski
dowódca szwadronu zapasowego rtm. Tadeusz Szenk
zastępca dowódcy vacat
na kursie rtm. Bazyli Marcisz
na kursie rtm. Czesław Florkowski
na kursie por. Rudolf Józef Plocek
Szkoła podoficerska ckm Kresowej BK
komendant szkoły rtm. Olgierd Jan Suryn (12 puł)
Instruktor ppor. Stanisław August Batycki (6 psk)

Działania zbrojne

edytuj

Kampanię wrześniową pułk odbył w składzie Kresowej Brugady Kawalerii. W pierwszych dniach września prowadził działania opóźniające. 7 września przebijał się pod Lućmierzem przez pierścień niemieckiego okrążenia. Działając bez 4 szwadronu, wzmocniony 1. i 2 baterią 13 dywizjonu artylerii konnej, ubezpieczał brygadę od północy. W trakcie nocnego marszu oddziały brygady przemieszały się i częściowo się pogubiły. Po osiągnięciu rejonu Głowna, płk dypl. Jerzy Grobicki przekazał dowodzenie brygadą ppłk. dypl. Władysławowi Płonce, a sam wyruszył na poszukiwanie przełożonych i nie zdołał już wrócić do brygady. Do 22 puł. dołączył 3 szwadron 20 pułku ułanów. 10 września w tym składzie 22 puł. maszerował przez Puszczę Kampinoską i dotarł do Modlina[39].

Stąd skierowano go do Otwocka, gdzie 12 września zostało włączone w skład „nowej" Kresowej Brygady Kawalerii. Już następnego dnia zgrupowanie ppłk. dypl. Płonki odłączyło się od sił głównych brygady i pomaszerowało na Chełm[40]. 18 września w rejonie Chełma napotkano trzy szwadrony 1pułku szwoleżerów oraz część 1 dywizjonu artylerii konnej. Byli tam też, poszukujący swoich oddziałów, dowódca 12 pułku ułanów ppłk Andrzej Kuczek i dowódca pułku kawalerii KOP ppłk Feliks Kopeć. Wówczas ppłk dypl. Władysław Płonka utworzył grupę kawalerii pod swoim dowództwem[41].

Osobny artykuł: Grupa „Chełm”.

24 września grupa pomaszerowała w kierunku na Krasnystaw i dalej na południowy zachód. 27 września 1939 weszła w skład nowo utworzonej grupy wojsk płk. dypl. Tadeusza Zieleniewskiego i w jej składzie maszerowała w „korytarzu” pomiędzy ustępującymi wojskami niemieckimi i nadchodzącymi wojskami sowieckimi w kierunku granicy polsko-węgierskiej. 29 września stoczono bój z ariergardami niemieckiej 27 Dywizji Piechoty w okolicach Dzwoli i Krzemienia. Doszło do pertraktacji z Niemcami. Zgodzono się jedynie na wymianę jeńców, zebranie rannych i poległych. Przed zmrokiem, z uwagi na zbliżanie się sowieckiej kawalerii, na rozkaz płk. Płonki, oddziały przerwały walki z Niemcami i pomaszerowały na południe. Wysyłane patrole i podjazdy stwierdzały, że dalszy marsz w kierunku na Karpaty jest niemożliwy. Morale żołnierzy obniżyło się, a brak żywności i amunicji ograniczał możliwość dalszej walki. Następnego dnia okazało się, że linia Sanu jest obsadzona przez oddziały niemieckie, natomiast ze wschodu i północnego wschodu podchodzą oddziały sowieckie. W tym położeniu zapadła decyzja o kapitulacji wobec oddziałów sowieckich. Nastąpiła ona 2 października w Bukowcu pod Biłgorajem[42].

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
Stanowisko etatowe Stopień, imię i nazwisko Uwagi
dowódca pułku płk dypl. kaw. Władysław Płonka Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Charków
zastępca dowódcy pułku mjr kaw. Mieczysław Kozanecki †11 IX 1939 Babsk
kwatermistrz rtm. Leopold Letyński †1940 Charków[43]
adiutant i dowódca szwadronu gospodarczego rtm. Wincenty Ośmiałowski Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Charków[44]
lekarz weterynarii kpt. lek. wet. Stefan Polankiewicz Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Charków[45]
dowódca 1 szwadronu rtm. Czesław Florkowski Grupa Kawalerii „Chełm”, niewola sowiecka
dowódca 2 szwadronu por. kaw. Kazimierz Józef Witold Łopuszański Grupa Kawalerii „Chełm” †1940 Katyń[46]
dowódca 3 szwadronu rtm. Bazyli Marcisz
dowódca 4 szwadronu por. kaw. Stanisław Zbigniew Kuczera
dowódca szwadronu ckm por. kaw. Jan Baptysta Pawłowski †1940 Katyń[47]

Mapy walk pułku

edytuj

Symbole pułkowe

edytuj

Sztandar

edytuj
Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

Grono przemysłowców Borysławia postanowiło ofiarować pułkowi sztandar[48]. Po zatwierdzeniu projektu sztandaru przez władze 23 października 1923 w Przemyślu odbyło się jego uroczyste wręczenie, którego dokonał inspektor Armii gen. broni Lucjan Żeligowski. Pośrodku prawej strony sztandaru widnieje Biały Orzeł otoczony złotym wieńcem, a w rogach monogramy pułku okolone wawrzynem. Po lewej stronie sztandaru widnieje napis „Honor i Ojczyzna”, który jest otoczony wieńcem laurowym. W rogach znajdują się: herby Lwowa z napisem „209 pułk ułanów podkarpackich – 25.VII 1920” i Lublina z napisem „212-y pułk ułanów Lubelskich – 25.VIII 1920”. W dolnej części emblemat górniczy z napisem „22-i pułk ułanów – 10.I 1921” oraz wizerunek św. Barbary z napisem „1922”[49].

Odznaka pamiątkowa

edytuj

10 lutego 1925 Minister Spraw Wojskowych, generał dywizji Władysław Sikorski zatwierdził wzór odznaki pamiątkowej 22 pułku ułanów[50]. Odznaka o wymiarach 50x50 mm (od 1928 - 37x37 mm) ma kształt zbliżony do krzyża maltańskiego o złotych krawędziach, którego ramiona pokryte są białą emalią z czerwonym trójkątem. Na środku krzyża nałożona czerwona tarcza z białym emaliowanym godłem wz. 1919. Między ramionami krzyża krąg w kształcie srebrnych promieni nawiązujących do promieni słońca w herbie Podola. Odznaka dwuczęściowa, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym, emaliowana. Autorem projektu odznaki był porucznik Stefan Oskar Pronaszko, a wykonawcą Wiktor Gontarczyk z Warszawy[51][52].

3 maja 1921 Minister Spraw Wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski „zatwierdził dla 22 p.uł. (b. 209 p.uł.) proporczyk biały z amarantowym trójkątem przy drzewcu”[53][54].

Proporczyk Opis[55][56]
  proporczyk biały z amarantowym trójkątem przy drzewcu
  proporczyk dowództwa w 1939
  proporczyk 1 szwadronu w 1939
  proporczyk 2 szwadronu w 1939
  proporczyk 3 szwadronu w 1939
  proporczyk 4 szwadronu w 1939
  proporczyk szwadronu ckm w 1939
  proporczyk plutonu łączności w 1939
Inne Opis
  Na czapce rogatywceotok biały[57]
  Szasery ciemnogranatowe z białymi lampasami i białą wypustką[58]
  „Łapka” (do 1921[e]) – karmazynowa[f]

Żurawiejki

edytuj
Osobny artykuł: Żurawiejka.

Śmierdzą naftą, robią długi,
to jest pułk „Dwudziesty drugi”.

Tańczą świetnie i namiętnie,
panny ich całują chętnie.

Piją wino robią długi
To jest pułk „Dwudziesty drugi”.

Po każdej zwrotce: Lance do boju, szable w dłoń, bolszewika goń, goń, goń!

Podkarpaccy ułani

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 22 Pułku Ułanów Podkarpackich.

Dowódcy i zastępcy dowódcy pułku

edytuj
Dowódcy pułku
Stopień, imię i nazwisko Okres pełnienia służby Kolejne stanowisko
płk Władysław Belina-Prażmowski 24 IX 1920 -
mjr Romuald Niemojewski I 1921 – V 1921
ppłk / płk kaw. Władysław Fibich V 1921 – 31 XII 1926 dyspozycja dowódcy OK VI[60]
ppłk dypl. kaw. Jerzy Grobicki 31 XII 1926[61] – I 1930 wykładowca WSWoj.[62]
ppłk / płk dypl. Stanisław Rostworowski I 1930 – VII 1935 stan spoczynku z dniem 31 VIII 1935
ppłk kaw. Eugeniusz Jasiewicz 4 VII 1935 – 1937 komendant miasta Łodzi
płk dypl. kaw. Władysław Płonka 1937 – IX 1939
Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 – I zastępca dowódcy)
Stopień, imię i nazwisko Okres pełnienia służby Kolejne stanowisko
rtm. Henryk Towarnicki IX 1920 –
ppłk Władysław Rozlau 25 VII 1922[63] – 1923 dowódca 21 puł
ppłk tyt. płk kaw. Jan Bronikowski do 20 X 1923 zastępca dowódcy 12 puł[64][65]
ppłk kaw. Michał Cieński IV 1924[66] – I 1927 dyspozycja dowódcy OK VI[67]
mjr / ppłk kaw. Mikołaj Prus-Więckowski II 1927 – III 1929 dowódca 4 psk
mjr dypl. kaw. dr Mieczysław Grużewski 6 VII 1929[68] - I 1931
ppłk kaw. Eugeniusz Józef Jasiewicz I 1931 – VII 1935 dowódca pułku[69]
mjr / ppłk dypl. kaw. Aleksander Niedziński od VIII 1935[70]
mjr dypl. kaw. Romuald Stankiewicz 1939

Żołnierze 22 pułku ułanów - ofiary zbrodni katyńskiej

edytuj

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[71] oraz Muzeum Katyńskie[72][g][h].

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy przed mobilizacją zamordowany
Karczewski Kazimierz porucznik rezerwy nauczyciel gimnazjum Charków
Konopko Eugeniusz porucznik rezerwy urzędnik pracował w Tarnopolu ULK
Letyński Leopold[75] rotmistrz żołnierz zawodowy Charków
Łopuszański Kazimierz[76] porucznik żołnierz zawodowy Katyń
Ośmiałowski Wincenty[77] rotmistrz żołnierz zawodowy Charków
Pawłowski Jan Baptysta[78] porucznik żołnierz zawodowy Katyń
Pełka Stanisław porucznik rezerwy nauczyciel Charków
Szczeniowski Władysław podporucznik rezerwy urzędnik pracował w Lublinie Katyń
Szeptycki Andrzej[79] podporucznik rezerwy prawnik Katyń
Załęski Jan porucznik rezerwy inżynier architekt Charków
Zimmer Leopold[80] porucznik żołnierz zawodowy Katyń

Upamiętnienie

edytuj
  1. Nazwa oddziału „22 Pułk Ułanów im. Ks. Jeremiego Wiśniowieckiego” nie została zatwierdzona przez Ministra Spraw Wojskowych[1].
  2. W rocznicę bitwy pod Skrzeszowem[2].
  3. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[37].
  4. Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[38].
  5. W 1921 przywrócono barwne proporczyki w broniach jezdnych.
  6. Karmazynowe patki ułanów (zamiast proporczyków) nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831[59].
  7. Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939[73].
  8. Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940[74].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 35.
  2. Filipow i Wróblewski 1992 ↓, s. 41.
  3. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 5.
  4. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 5–6.
  5. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 6.
  6. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 6–7.
  7. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 7.
  8. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 10.
  9. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 10–11.
  10. Laudyn 1929 ↓, s. 20.
  11. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 11.
  12. Laudyn 1929 ↓, s. 3, 14–16.
  13. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 11–12.
  14. Laudyn 1929 ↓, s. 16.
  15. a b Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 12.
  16. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 12.
  17. Laudyn 1929 ↓, s. 17.
  18. Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 12–13.
  19. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 16.
  20. a b Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 17.
  21. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 29.
  22. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 30.
  23. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 30–31.
  24. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 644.
  25. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 35.
  26. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 35–36.
  27. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 36.
  28. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 37.
  29. Laudyn 1929 ↓, s. 19.
  30. Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 16 z 19 maja 1927, poz. 174.
  31. Laudyn 1929 ↓, s. 18.
  32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923, s. 698.
  33. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 19.
  34. Wojciechowski 2010 ↓, s. 25.
  35. Nie publikowany fragment dziennika generała Langnera, oprac. Wojciech Włodarkiewicz, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (157), Warszawa 1996, ISSN 0043-7182, s. 180-181.
  36. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 705–706.
  37. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  38. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
  39. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 22.
  40. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 23.
  41. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 25.
  42. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 28.
  43. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 296.
  44. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 392.
  45. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 426.
  46. Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 362.
  47. Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 468.
  48. Satora 1990 ↓, s. 237.
  49. Laudyn 1929 ↓, s. 18-19.
  50. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 10 lutego 1925, poz. 51.
  51. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 203–204.
  52. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 5.
  53. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 17 z 3 maja 1921, poz. 330.
  54. Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 18.
  55. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 22 z 4 sierpnia 1927, poz.268
  56. Smaczny 1989 ↓, s. 382.
  57. Dz. Rozk. MSWojsk. nr nr 6 z 24 lutego 1928, poz.66
  58. Smaczny 1989 ↓, s. 377.
  59. Żygulski (jun.) i Wielecki 1988 ↓, s. 116.
  60. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 12 stycznia 1927, s. 4.
  61. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 12 stycznia 1927, s. 2.
  62. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 385.
  63. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 12 sierpnia 1922, s. 608.
  64. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 1 listopada 1923, s. 731.
  65. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 643 podpułkownik tytularny pułkownik Jan Bronikowski był jednocześnie komendantem Kadry Szwadronu Zapasowego.
  66. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 17 kwietnia 1924, s. 215.
  67. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 22 stycznia 1927, s. 11.
  68. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 192.
  69. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 93.
  70. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935, s. 98.
  71. Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
  72. Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
  73. Rocznik oficerski 1939 ↓.
  74. Wyrwa 2015 ↓.
  75. Księgi Cmentarne – wpis 6163.
  76. Księgi Cmentarne – wpis 2137.
  77. Księgi Cmentarne – wpis 6730.
  78. Księgi Cmentarne – wpis 2769.
  79. Księgi Cmentarne – wpis 3637.
  80. Księgi Cmentarne – wpis 4350.

Bibliografia

edytuj