Zofia Glücksburg (1914–2001)
Zofia Glücksburg, zw. Tiny[1], gr. Σοφία Γκλύξμπουργκ (wym. Sofía K'lýzpouryk), niem. Sophie von Glücksburg zu Griechenland und Dänmark (ur. 26 czerwca 1916 w Korfu, zm. 24 listopada 2001 w Schliersee) – grecka arystokratka, członkini rodziny królewskiej, księżniczka Grecji i Danii, tytularna księżna fińska i heska jako żona Krzysztofa, następnie hanowerska i brunszwicka jako żona Jerzego Wilhelma.
| Σοφία Γκλύξμπουργκ | |
 1922 | |
| |
| księżna Finlandii, Hesji, Hanoweru i Brunszwiku, księżniczka Grecji i Danii | |
| Dynastia | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci |
z Krzysztofem: |
| Rodzeństwo |
Małgorzata Glücksburg, |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodziła się jako najmłodsza córka Andrzeja (1882–1944), księcia greckiego i duńskiego, oraz Alicji Battenberg (1885–1969). Miała trzy siostry: Małgorzatę (1905–1981), Teodorę (1906–1969) i Cecylię (1911–1937), oraz brata Filipa (1921–2021). Wychowywała się w Atenach, Tatoi i na Korfu[2]. W rozmowach z matką używała języka angielskiego, ale równie biegle porozumiewała się po grecku, francusku i niemiecku[3]. Otrzymała staranne wykształcenie domowe, typowe dla przedstawicieli arystokracji tego okresu[4]. W 1917–1920 w związku z niestabilną sytuacją domu panującego, przebywała wraz z rodziną na emigracji w Szwajcarii, zamieszkując w Lucernie[5]. W 1920 jej rodzina powróciła do Grecji i zamieszkała na Korfu. W 1922–1936, w związku ze skazaniem ojca na banicję, ponownie na emigracji. Początkowo zamieszkała z rodzicami w Saint-Cloud, zaproszonych przez Marię Bonaparte[6]. Następnie w Londynie u Edwiny Ashley[7].
W 1927 poznała swoich dalekich krewnych (kuzynów 3. st.), pochodzących z elektorskiej linii książąt heskich, braci Filipa (1896–1980) oraz bliźniaków Krzysztofa (1901–1943) i Ryszarda (1901–1969), z których każdy starał się o względy Zofii[8]. Ostatecznie wybrała Krzysztofa, z którym wzięła ślub w 1930, po czym zamieszkali w Berlinie. Dzięki zaangażowaniu męża w działalność Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników, poznała czołowych przedstawicieli partii, w tym Hermanna Göringa i Adolfa Hitlera, którzy wywarli duży wpływ na rodzinę heską[9]. Wykazując coraz większy entuzjazm dla doktryny nazistowskiej, w 1938 wstąpiła do Narodowosocjalistycznej Wspólnoty Kobiet[10]. Związana towarzysko z bliskimi współpracownikami głównych działaczy partii zaprzyjaźniła się m.in. z Emmy Sonnemann i Göringiem, będąc nawet świadkiem na ich ślubie[11]. W 1939 podróżowała wraz z mężem do Jugosławii, gdzie za pośrednictwem kuzynki Olgi Glücksburg (1903–1997), próbowali uzyskać poparcie dla III Rzeszy u jej męża, regenta Pawła Karadziordziewicia[12].
Po wybuchu II wojny światowej i zaciągnięciu się jej męża do wojska, przeniosła się wraz z dziećmi do teściów w Kronberg im Taunus. Od 1942, wraz z pogarszaniem się sytuacji na froncie, rosła niechęć państwa nazistowskiego do kosmopolitycznej arystokracji. Ciągłe rewizje w domu, oraz osadzanie w więzieniach członków rodziny heskiej, do tej pory wiernej nazizmowi, wreszcie wywiezienie do obozu koncentracyjnego jej szwagierki Mafaldy Sabaudzkiej (1902–1944), spowodowały dostrzeżenie przez Zofię prawdy o reżymie[13]. W 1943 w – najprawdopodobniej upozorowanym – wypadku lotniczym zginął jej mąż Krzysztof[14]. Podejmowała bezskuteczne próby wstawiennictwa u dawnych przyjaciół-dygnitarzy, o uwolnienie członków rodziny, co spowodowało zwiększenie zainteresowania Zofią przez tajną policję[15]. Od stycznia 1943 do kwietnia 1945 zamek w Kronbergu stał się za sprawą Zofii i jej teściowej Małgorzaty Hohenzollern (1872–1954), miejscem docelowym ucieczki i ukrywania się Augusta Wilhelma Hohenzollerna i Wolfganga Heskiego[16].
Po wyzwoleniu Kronbergu 29 marca 1945 Zofia przeniosła się do Wolfsgarten k. Frankfurtu nad Menem, gdzie zamieszkała u Ludwika Heskiego[17]. W 1946 powtórnie wyszła za mąż za Jerzego Wilhelma Hanowerskiego (1915–2006), po czym zamieszkali w Getyndze. W 1948–1959 mieszkali w Salem, gdzie mąż pracował jako nauczyciel i dyrektor szkoły. Następnie przenieśli się do Schliersee, gdzie zmarła.
Rodzina
edytujPo raz pierwszy wyszła za mąż 15 grudnia 1930 w Kronberg im Taunus, poślubiając Krzysztofa Heskiego (1901–1943), tytularnego księcia fińskiego i heskiego, syna Väinö (1868–1940), króla-elekta Finlandii w 1918, i Małgorzaty Hohenzollern (1872–1954). Ślub odbył się w podwójnym obrządku, prawosławnym i ewangelicko-augsburskim[18]. Z małżeństwa pochodzi pięcioro dzieci:
- Krystyna Małgorzata (1933–2011) ⚭ Andrzej Karadziordziewić (1929–1990), królewicz Jugosławii, syn Aleksandra Jednoczyciela (1888–1934) i Marii Hohenzollern-Sigmaringen (1900–1961);
- Dorota Karolina (ur. 1934) ⚭ Fryderyk Karol Windisch-Graetz (1917–2002);
- Karol Adolf Andrzej (1937–2022) ⚭ Iwona Szapáry (ur. 1944);
- Rainier Krzysztof Fryderyk (ur. 1939);
- Klarysa Alicja (ur. 1944) ⚭ Jan Klaudiusz Derrien (ur. 1948).
Ponownie wyszła za mąż 23 kwietnia 1946 w Salem, poślubiając Jerzego Wilhelma Hanowerskiego (1915–2006), syna Ernesta Augusta (1887–1953), księcia Brunszwiku, i Wiktorii Ludwiki Hohenzollern (1892–1980). Z tego małżeństwa pochodzi kolejne troje dzieci:
- Welf Ernest August Andrzej Filip Jerzy Wilhelm Ludwik Bertold (1947–1981) ⚭ Wibke van Gunsteren (ur. 1948);
- Jerzy Paweł Krystian (ur. 1949) ⚭ Wiktoria Anna Bee (ur. 1951);
- Fryderyka Elżbieta (ur. 1954) ⚭ Jeremi Wilhelm Cyr (ur. 1951).
Była matką chrzestną m.in. swojego bratanka Edwarda Mountbattena-Windsora (ur. 1964).
Odznaczenia
edytuj
Dama Krzyża Wielkiego Orderu śś. Olgi i Zofii (1916),
Medal Koronacyjny Królowej Elżbiety II (2 czerwca 1953).
W 1994 wraz z bratem odebrała w imieniu matki odznaczenie Sprawiedliwej wśród Narodów Świata[19].
Genealogia
edytuj| Prapradziadkowie | Fryderyk Wilhelm Glücksburg
(1785–1831) ∞ 1810 (1789–1867) |
Wilhelm Heski
(1787–1867) ∞ 1810 (1789–1864) |
car Rosji
(1796–1855) ∞ 1817 (1798–1860) |
ks. Saksonii-Altenburga
(1789–1868) ∞ 1817 (1799–1848) |
w. ks. Hesji
(1777–1848) ∞ 1804 (1788–1836) |
Maurycy Hauke-Bosak
(1775–1830) ∞ 1799 (1790–1831) |
Karol Heski
(1809–1879) ∞ 1836 (1815–1885) |
Albert Koburg
(1819–1861) ∞ 1840 kr. Wielkiej Brytanii (1819–1901) |
| Pradziadkowie | kr. Danii, Chrystian IX (1818–1906)
∞ 1842 Ludwika Heska-Kassel (1817–1898) |
Konstanty Nikołajewicz Romanow
(1827–1892) ∞ 1848 Aleksandra Josifowna (1830–1911) |
Aleksander Heski (1823–1888)
∞ 1851 Julia Hauke (1825–1895) |
w. ks. Hesji, Ludwik IV (1837–1892)
∞ 1861 Alicja Koburg (1843–1878) | ||||
| Dziadkowie | kr. Hellenów, Jerzy I (1845–1913)
∞ 1867 Olga Konstantynowna Romanowa (1851–1926) |
Ludwik Battenberg (1854–1921)
∞ 1884 Wiktoria Heska (1863–1950) | ||||||
| Rodzice | Andrzej Glücksburg (1882–1944)
∞ 1903 Alicja Battenberg (1885–1969) | |||||||
| Zofia Glücksburg (1914–2001) | ||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ Vickers 2000 ↓, s. 110.
- ↑ Sainz de Medrano 2004 ↓, s. 291.
- ↑ Tim Heald, The Duke. A Portrait of Prince Philip, London: Hodder and Stoughton, 1991, s. 38, ISBN 0-340-54607-7 (ang.).
- ↑ Vickers 2000 ↓, s. 92.
- ↑ Vickers 2000 ↓, s. 142–145.
- ↑ Vickers 2000 ↓, s. 176.
- ↑ Philip Eade, Young Prince Philip. His Turbulent Early Life, London: HarperPress, 2012, s. 41–46, ISBN 978-0-00-730539-1 (ang.).
- ↑ Vickers 2000 ↓, s. 216.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 103.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 116–117.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 132–133.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 161–163.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 278–312.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 308–318.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 303–312.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 317.
- ↑ Petropoulos 2006 ↓, s. 329–335.
- ↑ Vickers 2000 ↓, s. 223.
- ↑ Sainz de Medrano 2004 ↓, s. 482–483.
Bibliografia
edytuj- Jonathan Petropoulos: Royals and the Reich. The Princes von Hessen in Nazi Germany. Oxford: Oxford University Press, 2006. ISBN 978-0-19-533927-7. (ang.).
- Ricardo Mateos Sainz de Medrano: La Familia de la Reina Sofía. La Dinastía griega, la Casa de Hannover y los reales primos de Europa. Madrid: La Esfera de los Libros, 2004. ISBN 84-9734-195-3. (hiszp.).
- Hugo Vickers: Alice: Princess Andrew of Greece. London: Hamish Hamilton, 2000. ISBN 978-0-241-13686-7. (ang.).
- Hugo Vickers. „Tiny”. Princess Sophia of Greece, Hesse-Kassel and Hanover 1914–2001. „Royalty Digest Quarterly”. 23 (3), s. 7–25, 2014. ISSN 1653-5219. (ang.).