Stanisław Król (1912–1987)
Stanisław Bolesław Mieczysław Król (ur. 6 sierpnia 1912 w Lesku, zm. 6 maja 1987 w Toronto) – podpułkownik obserwator Wojska Polskiego, żołnierz Polskich Sił Powietrznych, dowódca eskadry, kawaler Złotego Krzyża Virtuti Militari.
 podpułkownik obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
21. eskadra liniowa, |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
       
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujUrodził się w Lesku w województwie lwowskim. Po maturze podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, które przerwał po roku[1]. Ochotniczo zgłosił się do odbycia służby wojskowej w Wojsku Polskim. Został skierowany na kurs unitarny do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii, a po jego ukończeniu w 1932 r. rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Szkołę ukończył w 1934 r. z 32. lokatą jako obserwator i został przydzielony do 21. eskadry liniowej[2].
W 1934 r. ukończył kurs pilota szybowcowego i samolotowego. W późniejszym okresie został przesunięty do 26. eskadry towarzyszącej, gdzie od września 1937 r. został mianowany dowódcą II plutonu[3]. W marcu 1938 r. otrzymał awans na stopień porucznika[4]. We wrześniu jego pluton brał udział w operacji zajęcia Zaolzia[5].
W składzie 26. et wziął udział w wojnie obronnej Polski[6]. Jego pluton został przekazany do dyspozycji Grupie Operacyjnej "Śląsk". Wykonywał loty na rozpoznanie oraz na współpracę z artylerią, najczęściej w załodze z kpr. Stanisławem Talagą[7]. Ostatni lot bojowy wykonali 17 września, kiedy to dostarczyli okolicznym jednostkom lotniczym rozkaz udania się do Kut i ewakuacji do Rumunii. 18 września, wraz z rzutem kołowym eskadry, wjechał na teren Rumunii[8].
Udało mu się uniknąć internowania i w październiku 1939 r. dotarł do Francji, skąd następnie przedostał się w grudniu do Wielkiej Brytanii. Otrzymał numer służbowy RAF 76613 i został przydzielony do tworzonego tam lotnictwa bombowego. W sierpniu 1940 r. ukończył szkolenie w 1 Air Observer Navigation School i został przydzielony do dywizjonu 301[9].
Swój pierwszy lot bojowy wykonał w nocy z 24 na 25 września 1940 r., kiedy to wszedł w skład załogi samolotu Fairey Battle (GR-P, nr L5449) bombardującego niemieckie barki desantowe w porcie Boulogne[10]. Kolejny atak, tym razem na barki w Ostendzie, przeprowadził 12 października[11].
Po ukończeniu tury lotów bojowych został we wrześniu 1941 r. skierowany do 138. dywizjonu specjalnego przeznaczenia RAF specjalizującego się w lotach z zaopatrzeniem dla okupowanej Europy. 8 września znalazł się w załodze odkomenderowanej na przeszkolenie na samolocie Whitley na lotnisku Kinloss. 16 października przydzielono im do wykonania lotu do Polski samolot bombowy Halifax[12]. W nocy z 7 na 8 listopada został członkiem czysto polskiej załogi, która wykonała pierwszy lot z zaopatrzeniem do okupowanej Polski. Transportował czterech cichociemnych (jednym z nich był por. Jan Piwnik) na placówkę odbiorczą o krypt. „Ugór” położoną w okolicach miejscowości Łyszkowice. W drodze powrotnej, z powodu oblodzenia maszyny i małego zapasu paliwa, samolot lądował przymusowo na terenie Szwecji. Załoga zniszczyła samolot i została internowana na kilka tygodni[13].
29 stycznia 1942 r. powrócił do Wielkiej Brytanii i już w nocy z 27 na 28 lutego poleciał do kolejnego lotu z zaopatrzeniem dla Armii Krajowej. Zrzut był planowany na placówkę „Granat” zlokalizowaną w okolicach wsi Gazomka. Z uwagi na oblodzenie maszyny i trudne warunki atmosferyczne od zrzutu nie doszło[14].
31 marca 1943 r. objął dowództwo nad polską eskadrą „C” w 138 dywizjonie RAF, która składała się z siedmiu załóg[15]. W listopadzie 1943 r. eskadra usamodzielniła się, funkcjonowała jako 1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia i została przebazowana do Afryki[16]. W grudniu kolejnym miejscem stacjonowania jednostki stały się Włochy. Stanisław Król w tym czasie wykonywał liczne loty o charakterze transportowym[17]. Zimą 1943 r. dowodzona przez niego załoga wykonywała zrzuty zaopatrzenia dla 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty[18]. Poza lotami do Polski wykonywał loty do innych krajów okupowanej Europy, m.in. w nocy z 15 na 16 marca 1944 r. zrzucał zaopatrzenie w Jugosławii[19], z 22 na 23 marca wykonał lot nad północne Włochy[20]. 26 marca 1944 r. z rąk gen. Kazimierza Sosnkowskiego otrzymał Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari[21]. 14 czerwca zdał dowództwo 1586. ESP. Wykonał 29 loty do Polski (trwające 324 godziny) i 39 lotów do innych okupowanych krajów (trwające 260 godzin i 25 minut)[22]. W ten sposób ukończył trzecią turę lotów bojowych[23].
Następnym jego przydziałem był Ośrodek Zapasowy Lotnictwa, z którego przeszedł do Balkan Air Force. W 1945 r. został na krótko przydzielony do dywizjonu 301. W kwietniu rozpoczął służbę przy dowództwie 1. Bomber Group RAF. Z chwilą zakończenia wojny pozostał w PSP, został skierowany na kurs w Wyższej Szkole Lotniczej, którego nie ukończył. Przy dowództwie 91. Grupy RAF pełnił funkcję oficera łącznikowego, w maju 1946 r. trafił do 4. Personnel Holding Unit.
Służbę w Polskich Siłach Powietrznych zakończył w polskim stopniu majora i angielskim Wing Commandera, w późniejszym okresie został awansowany do stopnia podpułkownika[9].
Po demobilizacji nie zdecydował się na powrót do rządzonej przez komunistów Polski. Zgłosił się do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia[24]. Wyjechał do Kanady. 6 maja 1987 r. zmarł w Toronto i tam został pochowany[25].
Ordery i odznaczenia
edytujZa swą służbę otrzymał odznaczenia[26]:
- Złoty Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 30,
- Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari,
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie,
- Srebrny Krzyż Zasługi,
- Medal Lotniczy – trzykrotnie,
- Distinguished Service Order,
- Distinguished Flying Cross – dwukrotnie.
Przypisy
edytuj- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 115.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 142.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 189.
- ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 463.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 190-191.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 362.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 368-370.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 370.
- ↑ a b Krzystek 2012 ↓, s. 312.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 631.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 638.
- ↑ Olejko, Mroczkowski 2011 ↓, s. 66-67.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 28-31.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 38-39.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 45.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 86-87.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 90-94.
- ↑ Olejko, Mroczkowski 2011 ↓, s. 114-116.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 104.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 107.
- ↑ Olejko, Mroczkowski 2011 ↓, s. 97.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 134.
- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 116.
- ↑ Stanisław Król - z cyklu wspomnień. samoloty.pl. [dostęp 2023-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-23)]. (pol.).
- ↑ Stanisław Mieczysław Król. samoloty.pl. [dostęp 2023-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-04)]. (pol.).
- ↑ Król Stanisław Mieczysław. Lista Krzystka. [dostęp 2023-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-04)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Kajetan Bieniecki: Polskie załogi nad Europą 1942–1945 : Polacy w operacjach specjalnych. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10235-X. OCLC 237043165.
- Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Andrzej Olejko, Krzysztof Mroczkowski: Szachownice nad okupowaną Europą. Rzeszów: Wydawnictwo Libra, 2011. ISBN 978-83-89183-69-9. OCLC 730035695.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
- Grzegorz Sojda, Grzegorz Śliżewski, Piotr Hodyra: Ci cholerni Polacy! : Polskie Siły Powietrzne w Bitwie o Anglię. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-625-3. OCLC 1004941915.