Wikipedia

Pułk im. Konstantego Kalinowskiego

białoruski batalion ochotniczy na Ukrainie

Pułk im. Konstantego Kalinowskiego (biał. Полк імя Кастуся Каліноўскага, trb. Połk imia Kastusia Kalinoŭskaha, ukr. Полк імені Кастуся Калиновського)[1], wcześniej Batalion im. Konstantego Kalinowskiego – ochotnicza jednostka w ramach Sił Zbrojnych Ukrainy złożona z Białorusinów, utworzona w marcu 2022 roku w celu obrony Ukrainy podczas rosyjskiej inwazji[3].

Pułk im. Konstantego Kalinowskiego
Полк імя Кастуся Каліноўскага
Wyzwolenie Białorusi poprzez wyzwolenie Ukrainy
(Вызваленне Беларусі праз вызваленне Украіны)[1]
Ilustracja
Flaga jednostki
Historia
Państwo

 Ukraina

Sformowanie

marzec 2022

Nazwa wyróżniająca

kalinowcy

Patron

Konstanty Kalinowski

Komendanci
Pierwszy

Pawieł Szurmiej (p.o.)[2]

Konflikty zbrojne
inwazja Rosji na Ukrainę (2022)
Organizacja
Podległość

Siły Zbrojne Ukrainy

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Pułk składa się z dwóch batalionów – „Wołat” i „Litwin”[1]. Od kwietnia 2024 pełniącym tymczasowo obowiązki dowódcy jest Pawieł Szurmiej ps. „Dziadźka”[4]. Członkowie pułku są żołnierzami kontraktowymi Sił Zbrojnych Ukrainy[5].

Jednostka nosi imię Wincentego Konstantego Kalinowskiego (biał. „Kastuś” Kalinoŭski), jednego z przywódców powstania styczniowego na Litwie i Białorusi. Pułk nosi w godle znak Pogoni, datę roczną wybuchu powstania styczniowego (1863) i sformowania jednostki (2022), skrzyżowane miecz i kosę bojową oraz barwy biało-czerwono-białe (białoruskie) i niebiesko-żółte (ukraińskie)[1].

Szacuje się, że w 2022 po stronie ukraińskiej walczyło około 1500 ochotników z Białorusi[6], zaś według samego dowódcy, w 2024 liczba ta wynosi prawie 5 tysięcy ochotników[potrzebny przypis]. Większość z nich skupiona jest w Pułku im. Kalinowskiego. Oprócz tego w wojnie biorą udział Białoruski pułk „Pahonia” („Pogoń”, związany ze środowiskiem politycznym Swiatłany Cichanoŭskiej) oraz samodzielny batalion „Terror” (odłączył się od Pułku Kalinowskiego)[7][8].

Historia

edytuj
 
Białoruscy ochotnicy na Ukrainie, 8 marca 2022
 
Dzianis Prachoraŭ („Kit”), pierwszy dowódca Pułku Kalinowskiego w latach 2022-2024
 
Iwan Marczuk („Brest”), dowódca jednego z batalionów, poległy pod Lisiczańskiem
 
Zestaw naszywek noszony przez żołnierzy pułku

Pierwsze zagraniczne grupy ochotnicze na Ukrainie powstały już podczas wojny w Donbasie w 2014 roku. Były to m.in. oddział „Pahonia” („Pogoń”) oraz grupa taktyczna „Białoruś”, utworzona w 2015 roku[9]. Białorusini walczyli m.in. w ramach Pułku „Azow”. Członkowie tych grup uczestniczyli w walkach po stronie Ukrainy od samego początku rosyjskiej inwazji z 24 lutego 2022 roku. Dołączyli do nich inni białoruscy ochotnicy, min. uczestnicy protestów z 2020 roku[10][11][12].

Już 3 marca 2022 roku w trakcie bitwy o Kijów w pobliżu Buczy zginął pierwszy białoruski bojownik Ilja Chrenaŭ (ros. Ilja Chrenow), pseudonim „Litwin”[12][13].

9 marca 2022 roku ochotnicy białoruscy poinformowali o utworzeniu batalionu walczącego w walkach o Kijów po stronie Ukrainy. Samodzielny batalion został nazwany imieniem Konstantego „Kastusia” Kalinowskiego, jednego z przywódców powstania styczniowego na Litwie i Białorusi[3]. Dowódcą pułku został Dzianis Prachoraŭ (ros. Denis Prochorow), pseudonim „Kit” (biał. "kot").

Od 5 do 12 marca 2022 roku do batalionu dołączyło około 200 Białorusinów[14]. Jednostka rozpoczynała działalność w ramach Międzynarodowego Legionu Obrony Terytorialnej Ukrainy, a od 25 marca batalion jest częścią Sił Zbrojnych Ukrainy. Wizerunki żołnierzy batalionu zostały umieszczone na plakatach w Kijowie, aby zilustrować ukraińsko-białoruskie więzi wojskowe[potrzebny przypis].

13 marca 2022 roku batalion poinformował o poniesieniu pierwszej straty. Pierwszym zabitym członkiem oddziału był Alaksiej Skobla, pseudonim „Tur”[15], który zginął w walkach o Kijów, gdy jego oddział wpadł w zasadzkę[16].

Pod koniec marca 2022 kalinowcy zostali skierowani do Mariupola, w celu wzmocnienia sił obrońców[17].

21 maja batalion został rozszerzony do rozmiarów pułku złożonego z dwóch batalionów – „Wołat” (biał. "bohater", nazwanego na cześć ochotnika poległego 24 marca pod Irpieniem) i „Terror” (nazwanego na cześć ochotnika poległego 15 maja podczas wyzwalania jednej z ukraińskich wsi)[18][19][10].

W sierpniu 2022 członkowie batalionu „Terror” opuścili pułk Kalinowskiego w ramach protestu przeciwko zmianie swojego dowódcy i odtąd walczą jako oddzielna jednostka pod tą samą nazwą. 23 sierpnia został ostatecznie sformowany batalion „Litwin” (nazwany na cześć ochotnika poległego 3 marca pod Buczą)[13][10].

Pułk brał udział m.in. w obronie Siewierodoniecka i Lisiczańska oraz walkach na południowym odcinku frontu[5][20]. Na początku lipca 2022 pod Lisiczańskiem śmierć poniósł min. dowódca batalionu „Wołat” Iwan Marczuk, pseudonim „Brest” (biał. "Brześć")[21]. Podczas walk w 2023 oba bataliony walczyły m.in. w obronie Bachmutu[22].

25 sierpnia 2022, w 31. rocznicę ogłoszenia przez Białoruś niepodległości, ochotnicy z Pułku Konstantego Kalinowskiego złożyli przysięgę na sztandar przekazany im 9 sierpnia w wileńskiej katedrze przez Radę Białoruskiej Republiki Ludowej, spadkobierców pierwszego białoruskiego rządu na uchodźstwie[23][24][25].

22 października w skład Pułku Kalinowskiego wszedł pluton rozpoznania lotniczego, wcześniej wchodzący w skład Pułku „Pahonia” (biał. "pogoń"), również złożonego z ochotników białoruskich[26]. W grudniu kalinowcy otrzymali pojazd opancerzony BWP-2, a w styczniu 2023 zdobyczny czołg T-72. Pułk poinformował o utworzeniu pierwszego pododdziału zmechanizowanego[27][28].

W lutym 2023 w szeregach pułku utworzony został oddział „Atam” (biał. „atom”), złożony z byłych białoruskich milicjantów (oddział nazwany na cześć ochotnika poległego pod Lisiczańskiem)[29].

W kwietniu 2024 rozpoczęte zostało przeprowadzanie reformy oddziału. W miejsce Dzianisa Prachoraŭa (który zajął się tworzeniem ruchu politycznego "Kalinowcy") pełniącym tymczasowo obowiązki dowódcy Pułku Kalinowskiego został Pawieł Szurmiej ps. „Dziadźka” (biał. "wujek"), znany wioślarz i olimpijczyk[30].

Reakcje i rola polityczna

edytuj

Utworzenie batalionu zostało zauważone przez przebywającą na emigracji byłą kandydatkę na urząd prezydenta Białorusi Swiatłanę Cichanoŭską, która 13 marca 2022 w serwisie Twitter podała Batalion Kalinowskiego jako przykład, że „w ramach naszego Ruchu Antywojennego coraz więcej osób z Białorusi dołącza, aby pomóc Ukraińcom w obronie ich kraju”[31][32].

W tym samym czasie prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka, sojusznik prezydenta Rosji Władimira Putina, nazwał ochotników „szalonymi obywatelami”[15].

We wrześniu 2022 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Białorusi uznało strony i profile internetowe pułku za ekstremistyczne[33].

11 października 2022 Główny Wydział Śledczy Białorusi poinformował, że wszczął sprawę karną wobec założycieli i członków Pułku Kalinowskiego. Ochotników oskarżono o ekstremizm i chęć „stawiania zbrojnego oporu podczas specjalnej operacji wojskowej, a następnie zbrojnego przejęcia władzy w Republice Białoruś”[34].

Przedstawiciele pułku odmówili udziału w zorganizowanej przez demokratyczną opozycję konferencji „Nowa Białoruś”, która odbyła się w dniach 8–9 sierpnia 2022 w Wilnie i nie poparli emigracyjnego Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego sformowanego przez Swiatłanę Cichanoŭską[35].

Jednocześnie w tym samym czasie (9 sierpnia 2022) jednostkę poparła Rada Białoruskiej Republiki Ludowej (spadkobiercy pierwszego białoruskiego rządu) oraz jej przewodnicząca Iwonka Surwiłła (formalnie głowa państwa na uchodźstwie), a przedstawiciele pułku na uroczystości w wileńskiej katedrze odebrali sztandar ofiarowany im przez Radę BRL[24][25].

W październiku 2022 część parlamentarzystów ukraińskich złożyła wniosek, by Pułk Kalinowskiego, a nie tymczasowy gabinet Cichanoŭskiej, był traktowany przez władze Ukrainy jako oficjalny „przedstawiciel narodu białoruskiego”[36].

W lutym 2023 białoruski polityk opozycyjny Zianon Pazniak poinformował o negocjacjach z Pułkiem Kalinowskiego w sprawie utworzenia struktury wojskowo-politycznej, która ma nosić nazwę Rady Bezpieczeństwa[37].

Latem 2024 pułk ogłosił inicjatywę powołania własnej formacji politycznej – Ruchu Obywatelskiego "Kalinowcy", który postawił sobie za cel prowadzić narodowo-wyzwoleńczą działalność polityczną. Jednym z liderów ruchu został Dzianis Prachoraŭ, pierwszy dowódca pułku[38]

25 września 2024 roku Sąd Najwyższy Białorusi uznał Pułk Kalinowski za organizację terrorystyczną[39].

Znani członkowie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Пра палк імя Кастуся Каліноўскага | Про полк имени Кастуся Калиновского [online], www.kalinouski.org [dostęp 2022-11-01] (biał.).
  2. ↑ Рэформы ў Палку Каліноўскага - афіцыйная заява [online].
  3. ↑ a b Putin Won’t Like This: Belarusian Volunteers Are Fighting Against Russia In Kyiv, 1945, 10 marca 2022.
  4. ↑ Рэформы ў Палку Каліноўскага - афіцыйная заява [online].
  5. ↑ a b Jak wygląda struktura białoruskiego Pułku im. Kalinowskiego? [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
  6. ↑ Lukashenko’s war Desperate to avoid direct involvement in Ukraine, Belarus is giving up more sovereignty to Russia [online], Meduza [dostęp 2022-12-19] (ang.).
  7. ↑ Patryk Michalski, Wielka mobilizacja na Białorusi. Łukaszenka już się boi pułku, który walczy w Ukrainie [online], wiadomosci.wp.pl, 6 czerwca 2022 [dostęp 2022-12-19] (pol.).
  8. ↑ Na Ukrainie zginął pierwszy ochotnik białoruskiego Pułku Pogoń [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
  9. ↑ Расея можа паўтарыць украінскі сцэнар у Беларусі [online], Białoruskie Radio Racja, 10 lutego 2017 [dostęp 2022-03-21].
  10. ↑ a b c About the Kastuś Kalinoŭski Regiment [online], www.kalinouski.org [dostęp 2022-12-19] (ang.).
  11. ↑ Pułk Kalinowskiego, dlaczego Białorusini walczą o wolną Ukrainę?. Marcin Strzyżewski, youtube.com [dostęp 2023-03-07].
  12. ↑ a b [Tylko u nas] Za wolną Białoruś! Kim są Białorusini walczący z Putinem po stronie Ukrainy? [online], TYSOL.PL, 15 marca 2022 [dostęp 2023-03-07] (pol.).
  13. ↑ a b Batalion Litwin w składzie białoruskiego Pułku im. Kalinowskiego [online], Biełsat TV [dostęp 2022-12-19].
  14. ↑ Belarusians From Kastus Kalinouski Battalion Sharpening Their Skills: Video Fact [online], charter97.org [dostęp 2022-03-21] (ang.).
  15. ↑ a b Лукашэнка адрэагаваў на ўтварэньне ва Ўкраіне беларускага батальёну імя Кастуся Каліноўскага [online], Radio Wolna Europa [dostęp 2022-03-21] (biał.).
  16. ↑ Под Киевом погиб один из основателей белорусского добровольческого движения в Украине.
  17. ↑ Sabotażyści mogą sparaliżować najważniejszego sojusznika Putina. 2022-03-24. [dostęp 2022-03-24].
  18. ↑ Makar Mysz: Batalion im. Kalinowskiego tworzy pułk złożony z dwóch batalionów. Biełsat TV, 2022-05-21. [dostęp 2022-05-23].
  19. ↑ Батальён Каліноўскага становіцца полкам. Nasza Niwa, 2022-05-21. [dostęp 2022-05-23]. (biał.).
  20. ↑ Wyzwalali Irpiń, bronili Mariupola i Siewierodoniecka. Białoruscy ochotnicy w obronie Ukrainy [ANALIZA] [online], defence24.pl [dostęp 2022-11-01] (pol.).
  21. ↑ „Wielka strata dla Białorusi i Ukrainy”. Nie żyje jeden z białoruskich dowódców [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2022-11-04] (pol.).
  22. ↑ Pułk Kalinowskiego podsumował tydzień obrony Bachmutu [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
  23. ↑ Pułk Kalinowskiego złożył przysięgę na białoruski sztandar [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
  24. ↑ a b W Wilnie poświęcono sztandar białoruskiego Pułku im. Kalinowskiego [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-08].
  25. ↑ a b Зварот з нагоды асьвячэньня палкавога сьцягу Палка імя Каліноўскага [online], Rada Białoruskiej Republiki Ludowej [dostęp 2022-11-08] (biał.).
  26. ↑ Папаўненне Палка [online], www.kalinouski.org [dostęp 2022-11-07] (biał.).
  27. ↑ Tanks in the Kalinouski Regiment [online], kalinouski.org [dostęp 2023-03-07] (ang.).
  28. ↑ Pułk Kalinowskiego rekrutuje czołgistów. Białoruscy ochotnicy pokazali swój T-72 [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
  29. ↑ ATAM. W Pułku Kalinowskiego powstał oddział byłych milicjantów [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
  30. ↑ Рэформы ў Палку Каліноўскага - афіцыйная заява [online].
  31. ↑ HARDtalk – Svetlana Tikhanovskaya: Is the fate of Belarus tied to the fate of Ukraine? – BBC Sounds [online], BBC [dostęp 2022-03-21] (ang.).
  32. ↑ This is the Kastus Kalinouski battalion – a volunteer group of Belarusians formed to defend Ukraine.
  33. ↑ МВД признало экстремистскими формированиями ресурсы Полка Калиновского, телеграм-каналы «Движ» и «Баста!» [online], Reform.news (ros.).
  34. ↑ Białoruski reżim oskarżył Pułk Kalinowskiego. Ochotnicy odpowiedzieli filmem z armatą [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
  35. ↑ „Nikt nie zaproponował konkretnego planu wyzwolenia spod okupacji”. Białoruscy ochotnicy o konferencji opozycji [online], Biełsat TV [dostęp 2022-12-19].
  36. ↑ Ukraińscy parlamentarzyści chcą uznać Pułk Kalinowskiego za przedstawiciela Białorusinów [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
  37. ↑ Białoruska opozycja zapowiada utworzenie wspólnej siły politycznej z pułkiem Kalinowskiego [online], Biełsat TV [dostęp 2023-02-16].
  38. ↑ Стварэнне Грамадскага Руху «Каліноўцы» - прэсканферэнцыя [online], kalinouski.org [dostęp 2024-11-27] (biał.).
  39. ↑ Вярхоўны Суд прызнаў тэрарыстычнай арганізацыяй Полк імя Кастуся Каліноўскага. Nasza Niwa, 2024-09-25. (biał.).
  40. ↑ Экс-гребец Шурмей о войне в Украине: «Каким бы не был этот путь, он закончится победой украинского и беларусского народов» [online], BY.Tribuna.com [dostęp 2022-03-21].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Pułk_im._Konstantego_Kalinowskiego&oldid=75374776”