Mosty w Krakowie
lista mostów w Krakowie
W obrębie Krakowa przez Wisłę przerzucono 12 mostów drogowych, 2 rowerowo-piesze (kładki) oraz 3 mosty kolejowe. Łączą one dzielnice południowe miasta z północnymi – Wisła przedziela Kraków na 2 zbliżone rozmiarami części. Na obszarze miasta znajdują się też liczne mosty na mniejszych rzekach stanowiących dopływy Wisły, w tym na Rudawie, Wildze i Białusze.
Krakowskie mosty
.jpg)
Jedynym oficjalnie nazwanym mostem nieleżącym nad Wisłą jest most Retmański (na Wildze).
Mosty na Wiśle
edytujIstniejące
edytuj
mosty drogowe
mosty kolejowe
kładki pieszo-rowerowe
rurociągi
stopnie wodne
Obiekty w kolejności z zachodu na wschód (porównaj z obrazkiem po prawej stronie):
- most na stopniu wodnym Kościuszko (IV obwodnica Krakowa)
- kładka przy stopniu wodnym Kościuszko
- most podwieszony w Pychowicach (rurociąg grzewczy) (drugi z kolei)
- most Zwierzyniecki
- most Dębnicki (II obwodnica Krakowa)
- most Grunwaldzki
- most Józefa Piłsudskiego
- kładka Ojca Bernatka
- most Powstańców Śląskich
- most kolejowy na Zabłociu (linia kolejowa nr 91)
- most Kotlarski (II obwodnica Krakowa)
- most kolejowy na Dąbiu (linia kolejowa nr 100)
- most na stopniu wodnym Dąbie
- most Nowohucki oraz rurociąg grzewczy w Łęgu
- most Wandy
- most kardynała Franciszka Macharskiego
- stopień wodny Przewóz
- most kolejowy w Przylasku Rusieckim (linia kolejowa nr 95)
- most Kraków-Niepołomice
Mosty historyczne (nieistniejące)
edytuj- most Karola
- most Podgórski
- most Krakusa
- most Królewski (nad Starą Wisłą)
- most kolejowy na Grzegórzkach (nad Starą Wisłą) – dziś wiadukt nad ul. Grzegórzecką
- tymczasowe:
- most Lajkonik
- most Lajkonik 2
- most saperski w Tyńcu, istniejący w czasie I wojny światowej[1]
Projektowane
edytuj- most Pychowicki[2] (III obwodnica Krakowa)
- most na „Trasie Ciepłowniczej” w Łęgu (III obwodnica Krakowa)
- kładki pieszo-rowerowe:
- Kazimierz – Ludwinów, w pobliżu miejsca gdzie rzeka Wilga wpada do Wisły[3]
- Wawel – Manggha
- Zabłocie – ul. Podgórska (przy Galerii Kazimierz)
Kalendarium mostów na Wiśle
edytuj
Od początków pierwszego osadnictwa w Krakowie istniały brody i mosty na najważniejszych traktach przekraczających Wisłę. Łączyły one Kraków z sąsiadującymi miastami: Kazimierzem, Podgórzem, Dębnikami, z pobliskimi miejscowościami:Tyńcem, Wieliczką, Bochnią i Skawiną, umożliwiając podróż w kierunku Lwowa i Wiednia. Najważniejszym z nich był most Stradomski (zwany Królewskim) łączący Kraków z Kazimierzem.
W 1657 r. opuszczający miasto po Potopie Szwedzi spalili krakowskie mosty (wówczas wszystkie drewniane). Mosty Stradomski i Wielicki (w okolicy dzisiejszego mostu Powstańców Śląskich) odbudowano w postaci prostych konstrukcji drewnianych, a most Skawiński (w okolicy dzisiejszej ul. Skawińskiej) został zastąpiony przeprawą promową, która nie ciesząc się popularnością, wkrótce została zlikwidowana.
Pierwszy murowany most kamienny na obszarze Krakowa powstał w końcu XVIII w.
- 1802 – otwarcie mostu Karola
- 1813 – powódź niszczy mosty:
- most Karola
- most Królewski (nad Starą Wisłą)
- 1824 – odbudowa mostu Stradomskiego
- 1828 – most przy dzisiejszej ul. Starowiślnej (nad Starą Wisłą) – otwarcie
- 1844–1850 – most Podgórski (Pierwszy Most, most Franciszka Józefa) – budowa i otwarcie (tuż obok byłego mostu Karola)
- 1854–1856 – drewniane mosty kolejowe:
- nad Starą Wisłą (Grzegórzki) – budowa i otwarcie
- nad Nową Wisłą (Zabłocie) – budowa i otwarcie
- 1861–1863 – most kolejowy na Grzegórzkach – przebudowa na most kamienny
- 1863–1864 – most kolejowy na Zabłociu – przebudowa na most stalowy
- 1878–1880 – zasypanie koryta Starej Wisły
- most Stradomski – rozbiórka
- most przy dzisiejszej ul. Starowiślnej – rozbiórka
- most kolejowy na Grzegórzkach – stał się wiaduktem
- 1884 – most kolejowy w Zabłociu – przebudowa na 2 mosty kratownicowe (na starych filarach)
- 1887 – drewniany most wojskowy u podnóża Baszty Sandomierskiej pod Wawelem – otwarcie[4]
- 1887–1888 – most Dębnicki (kolejowo-drogowy) – budowa i otwarcie
- 1891 – drewniany most wojskowy u podnóża Baszty Sandomierskiej pod Wawelem – rozbiórka ze względu na wady konstrukcyjne
- 1905–1909 – uregulowanie Wisły i budowa bulwarów
- 1911 – most Dębnicki – likwidacja trasy kolejowej (most stał się mostem drogowym)
- 1909-13 – III Most; most Krakusa – budowa i otwarcie
- 1914
- wojskowy most drewniany w Przegorzałach – krótkie użytkowanie
- wojskowy most drewniany na Grzegórzkach – krótkie użytkowanie
- wojskowy most drewniany w Czyżynach – krótkie użytkowanie
- wojskowy most drewniany w Mogile – krótkie użytkowanie
- 1917 – III Most – przeprowadzenie linii tramwaju elektrycznego
- 1925 – most Podgórski – rozbiórka ze względu na zły stan techniczny i budowa kładki na starych podporach[5]
- 1926–1933 – most Józefa Piłsudskiego (Drugi Most) – budowa i otwarcie (tuż obok byłego mostu Podgórskiego)
- 1929 – most saperski na Dąbiu – otwarcie
- 1939
- most we wsi Mogiła (stalowo-drewniany) – otwarcie
- most we wsi Mogiła – wysadzenie przez wycofujące się oddziały Armii Kraków
- most saperski na Dąbiu – likwidacja
- 1943 – most kolejowy na Dąbiu (w ciągu małej obwodnicy kolejowej) – otwarcie
- 1944 – most we wsi Mogiła – odbudowa (w postaci mostu drewnianego)
- 1945 – 18 stycznia wycofujące się wojska niemieckie niszczą krakowskie mosty:
- most Dębnicki – wysadzenie
- most Krakusa – wysadzenie
- most Józefa Piłsudskiego – częściowe zniszczenie
- most we wsi Mogiła – wysadzenie
- most kolejowy na Zabłociu – wysadzenie i odbudowa przez wojska sowieckie
- 1945–1948 – most Krakusa – odbudowa
- 1948 – most Józefa Piłsudskiego – odbudowa i nadanie imienia Tadeusza Kościuszki
- 1948–1951 – most Dębnicki – odbudowa
- 1949–1954 – stopień wodny Przewóz – budowa i otwarcie
- 1951 – most Nowohucki ( w Łęgu) – otwarcie
- 1952 – most kolejowy w Przylasku Rusieckim (w ciągu dużej obwodnicy kolejowej) – otwarcie
- 1959 – most kolejowy na Dąbiu (w ciągu małej obwodnicy kolejowej) – przebudowa na most stalowy
- 1966 – most na stopniu wodnym Dąbie – otwarcie
- 1968–1971
- most Krakusa – rozbiórka
- most Powstańców Śląskich (Trzeci Most) – budowa w miejscu mostu Krakusa
- 1971 – most Kraków-Niepołomice – otwarcie
- 1972 – most Grunwaldzki – otwarcie
- 1978 – most Powstańców Śląskich – przebudowa
- 1986 – most podwieszony w Pychowicach (rurociąg grzewczy Kraków-Skawina) – otwarcie
- 1988 – most kolejowy na Zabłociu – wymiana przęseł
- 1990
- most Józefa Piłsudskiego – przywrócenie nazwy (zmienionej w 1948 r.)
- most na stopniu wodnym Kościuszko – otwarcie
- 1998
- most Dębnicki – remont generalny
- most Lajkonik – otwarcie na czas remontu mostu Dębnickiego
- most Lajkonik – demontaż i przeniesienie w inne miejsce (jako most Lajkonik 2)
,Krakow,Poland.jpg)
- 2001
- most Kotlarski – otwarcie
- most Zwierzyniecki – otwarcie
- 2002
- most Lajkonik 2 – demontaż ze względu na otwarcie mostu Kotlarskiego tuż obok
- most Wandy (w miejscu mostów wysadzonych w 1939 i 1945 r.) – otwarcie
- 2007–2008 – most na stopniu wodnym Kościuszko – remont generalny
- 2008 – wybudowanie kładki pieszo-rowerowej przy stopniu wodnym Kościuszko[6]
- 2010
- most Kotlarski – przeprowadzenie linii tramwaju elektrycznego
- kładka Ojca Bernatka – otwarcie
- 2017
- most kard. Franciszka Macharskiego – otwarcie
- 2023
- most kolejowy na linii średnicowej w Krakowie – ukończenie przebudowy na trzy mosty z czterema w sumie torami kolejowymi i kładką pieszo-rowerową[7]
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Tymczasowy most na Wiśle pod Tyńcem
- ↑ Budowle inżynierskie. [dostęp 2008-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-12)].
- ↑ Kraków: 15 mln zł na budowę drugiej kładki pieszo-rowerowej
- ↑ Mapa Krakowa z 1888 roku z widocznym mostem pod Wawelem
- ↑ Pozostałości mostu Podgórskiego na zdjęciu lotniczym z 1944 roku
- ↑ Balice-Opatkowice – portal medyczny – projekt zdrowe życie [online], www.balice-opatkowice.pl [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-09] (pol.).
- ↑ Koniec wielkiej inwestycji kolejowej w Krakowie. 12 czerwca 2023.
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Krakowa, Antoni Henryk Stachowski (red.), Elżbieta Adamczyk, Warszawa: PWN, 2000, ISBN 83-01-13325-2, OCLC 830213257.
- Jan Adamczewski, Mała Encyklopedia Krakowa, Kraków: Wydawnictwo „Wanda”, 1997, ISBN 83-87023-05-1, OCLC 233464911.