Wikipedia

Letnie igrzyska olimpijskie

Najbardziej prestiżowe zawody sportów letnich na świecie

Letnie igrzyska olimpijskie – międzynarodowe zawody sportowe organizowane przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Odbywają się co 4 lata, tj. w pierwszym roku danej olimpiady (liczonych od 1896 roku). Należą do największych i najbardziej popularnych zawodów sportowych na świecie. Zwycięstwo na igrzyskach olimpijskich uznawane jest przez sportowców większości dyscyplin za najbardziej prestiżowe osiągnięcie.

Ceremonie otwarcia
Ceremonia otwarcia podczas pierwszych igrzysk w 1896 roku
Paavo Nurmi zapala znicz olimpijski w 1952 roku
Ceremonia otwarcia w 2004 roku
Ceremonia otwarcia w 2008 roku

Same igrzyska, choć kojarzą się z młodością, z racji wielu dyscyplin obejmują różne podejścia do sportu, a mimo nacisku na konkurencje fizyczne, szeroki jest również przekrój wieku uczestników. Najstarszym medalistą igrzysk olimpijskich jest jak dotychczas 72-letni Oscar Swahn ze Szwecji, który zdobył srebrny medal w strzelectwie w 1920 r. Wśród kobiet najstarszą uczestniczką igrzysk jest Lorna Johnstone z Wielkiej Brytanii, która mając 70 lat w 1972 roku, uzyskała 12. miejsce w ujeżdżeniu. Natomiast najmłodszym odnotowanym uczestnikiem igrzysk olimpijskich jest Dimitrios Loundras z Grecji, który współzawodniczył w gimnastyce na pierwszych igrzyskach w 1896 r. mając 10 lat. Najmłodszą zdobywczynią złotego medalu olimpijskiego (w konkurencjach indywidualnych) jest Marjorie Gestring, reprezentantka USA w skokach do wody, zdobyła złoty medal w skokach z trampoliny na igrzyskach w Berlinie w 1936 roku (mając 13 lat i 9 miesięcy)[1]. Szeroki jest również rozrzut masy i wzrostu zawodników (zawodniczek) – kulomioci i kulomiotki osiągają masę powyżej 140 kg i 200 cm wzrostu, z kolei inni lekkoatleci, startujący w tym samym czasie, na tym samym stadionie (zwykle olimpijskim) mają dużo mniejszą masę i wzrost – np. złota medalistka, biegaczka Florence Griffith-Joyner miała 169 cm wzrostu i ważyła 59 kg.

Legenda (stan z 2021 r.)
kolor zielony – państwa, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się tylko raz,
kolor niebieski – państwa, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się 2 lub więcej razy,
punkt czarny – miasta, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się tylko raz,
punkt pomarańczowy – miasta, w których letnie igrzyska olimpijskie odbyły się dwa razy.
Przy miastach, w których igrzyska dopiero mają się odbyć (są już zaplanowane), daty zapisane są kursywą

Historia letnich igrzysk olimpijskich

edytuj
Edycja Data Gospodarz Liczba ekip Liczba sportowców w tym Polaków Liczba konkurencji Najlepsze reprezentacje
Nr Rok Miasto Państwo I miejsce II miejsce III miejsce
I IO 1896 6 IV – 15 IV Ateny   Grecja 14 241 – 43   Stany Zjednoczone   Grecja   Niemcy
II IO 1900 14 V – 28 X Paryż   Francja 22 997 – 95   Francja   Stany Zjednoczone   Wielka Brytania
III IO 1904 1 VII – 23 XI Saint Louis   Stany Zjednoczone 12 651 – 91   Stany Zjednoczone   Cesarstwo Niemieckie   Kuba
IV IO 1908 27 IV – 31 X Londyn   Wielka Brytania 22 2 008 1 110   Wielka Brytania   Stany Zjednoczone   Szwecja
V IO 1912 5 V – 27 VII Sztokholm   Szwecja 28 2 407 3 102   Stany Zjednoczone   Szwecja   Wielka Brytania
VI IO 1916 nie odbyły się[2] Berlin   Niemcy odwołane z powodu I wojny światowej
VII IO 1920 14 VIII – 12 IX Antwerpia   Belgia 29 2 626 – 154   Stany Zjednoczone   Szwecja   Wielka Brytania
VIII IO 1924 4 V – 27 VII Paryż   Francja 44 3 089 75 126   Finlandia   Francja
IX IO 1928 17 V – 12 VIII Amsterdam   Holandia 46 2 883 79 109   Rzesza Niemiecka   Finlandia
X IO 1932 30 VII – 14 VIII Los Angeles   Stany Zjednoczone 37 1 332 20 117   Włochy   Francja
XI IO 1936 1 VIII – 16 VIII Berlin   Niemcy 49 3 963 111 129   Niemcy   Stany Zjednoczone   Węgry
XII IO 1940 nie odbyły się[3] Helsinki   Finlandia odwołane z powodu II wojny światowej
XIII IO 1944 nie odbyły się[3] Londyn   Wielka Brytania odwołane z powodu II wojny światowej
XIV IO 1948 29 VII – 14 VIII Londyn   Wielka Brytania 59 4 104 24 136   Stany Zjednoczone   Szwecja   Francja
XV IO 1952 19 VII – 3 VIII Helsinki   Finlandia 69 4 955 123 149   ZSRR   Węgry
XVI IO 1956 22 XI – 8 XII Melbourne   Australia 72 3 314 64 145   ZSRR   Stany Zjednoczone   Australia
XVII IO 1960 25 VIII – 11 IX Rzym   Włochy 83 5 338 185 150   Włochy
XVIII IO 1964 10 X – 24 X Tokio   Japonia 93 5 151 138 163   Stany Zjednoczone   ZSRR   Japonia
XIX IO 1968 12 X – 27 X Meksyk   Meksyk 112 5 516 176 172
XX IO 1972 26 VIII – 11 IX Monachium   Niemcy Zachodnie 121 7 134 288 195   ZSRR   Stany Zjednoczone   NRD
XXI IO 1976 17 VII – 1 VIII Montreal   Kanada 92 6 084 207 198   NRD   Stany Zjednoczone
XXII IO 1980 19 VII – 3 VIII Moskwa   Związek Radziecki 80 5 179 306 203   Bułgaria
XXIII IO 1984 28 VII – 12 VIII Los Angeles   Stany Zjednoczone 140 6 829 – 221   Stany Zjednoczone   Rumunia   RFN
XXIV IO 1988 17 IX – 2 X Seul   Korea Południowa 159 8 391 153 237   ZSRR   NRD   Stany Zjednoczone
XXV IO 1992 25 VII – 9 VIII Barcelona   Hiszpania 169 9 356 205 257   WNP   Stany Zjednoczone   Niemcy
XXVI IO 1996 19 VII – 4 VIII Atlanta   Stany Zjednoczone 197 10 318 165 271   Stany Zjednoczone   Rosja
XXVII IO 2000 15 IX – 1 X Sydney   Australia 199 10 651 191 300   Chiny
XXVIII IO 2004 13 VIII – 29 VIII Ateny   Grecja 201 10 625 202 301   Chiny   Rosja
XXIX IO 2008 8 VIII – 24 VIII Pekin   Chiny 204 10 942 263 302   Chiny   Stany Zjednoczone
XXX IO 2012 27 VII – 12 VIII Londyn   Wielka Brytania 204 10 820 218 302   Stany Zjednoczone   Chiny   Wielka Brytania
XXXI IO 2016 5 VIII – 21 VIII Rio de Janeiro   Brazylia 207 11 366 238 306   Wielka Brytania   Chiny
XXXII IO 2020 23 VII – 8 VIII 2021[4][5] Tokio   Japonia 204 (+ EOR) 11 326 210 339   Chiny   Japonia
XXXIII IO 2024 26 VII – 11 VIII Paryż   Francja 204 (+ EOR + AIN) 10 714 210 329
XXXIV IO 2028 21 VII – 6 VIII Los Angeles   Stany Zjednoczone – – – – – – –
XXXV IO 2032 23 VII – 8 VIII[6] Brisbane   Australia – – – – – – –

Historia sloganów letnich igrzysk

edytuj
Ta sekcja od 2023-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
  • Berlin 1936 – Wzywam młodzież świata (ang. I call the youth of the world, niem. Ich rufe die Jugend der Welt an)
  • Monachium 1972 – Szczęśliwe Igrzyska (ang. The Cheerful Games, niem. Heitere Spiele)
  • Montreal 1976 – Długie życie igrzysk w Montrealu (ang. Long Life to the Montréal Games, fr. Longue vie aux Jeux de Montréal)
  • Los Angeles 1984 – Odegraj rolę w historii (ang. Play a Part in History)
  • Seul 1988 – Harmonia i Postęp (ang. Harmony and Progress; koreań. 화합과 전진, hwahabgwa jeonjin)
  • Barcelona 1992 – Przyjaciele na całe życie (ang. Friends For Life, hiszp. Amigos Para Siempre)
  • Atlanta 1996 – Świętowanie Stulecia (ang. The Celebration of the Century)
  • Sydney 2000 – Dziel się duchem i miej odwagę marzyć (ang. Share The Spirit and Dare to Dream)
  • Ateny 2004 – Witamy w Domu (ang. Welcome Home; grec. Καλώς ήλθατε σπίτι, Kalós írthate spíti)
  • Pekin 2008 – Jeden Świat, Jedno Marzenie (ang. One World, One Dream; chiń. 同一个世界 同一个梦想, Tóng yīgè shìjiè tóng yīgè mèngxiǎng)
  • Londyn 2012 – Inspiracja dla pokoleń (ang. Inspire a Generation)
  • Rio de Janeiro 2016 – Nowy Świat (ang. A New World; port. Um Mundo Novo)
  • Tokio 2020 – Zjednoczeni przez emocje (ang. United by Emotion; jap. 感動で, 私たちはひとつになる, Kandō de, watashi tachi wa hitotsu ni naru)
  • Paryż 2024 – Igrzyska szeroko otwarte (ang. Games wide open; fr. Ouvrons grand les Jeux)
  • Los Angeles 2028 – Razem tworzymy przyszłość (ang. Together we create the future)

Klasyfikacja medalowa

edytuj
Osobny artykuł: Klasyfikacja medalowa wszech czasów igrzysk olimpijskich.
Poz. Reprezentacja Liczba
igrzysk 		Medale
      Razem
1   Stany Zjednoczone 28 1 061 835 737 2 633
2   ZSRR 9 395 319 296 1 010
3   Wielka Brytania 29 285 316 311 912
4   Chiny 11 265 196 170 631
5   Francja 29 222 253 271 746
6   Włochy 28 216 185 211 612
7   Niemcy 17 201 203 248 652
8   Węgry 27 181 154 176 511
9   Japonia 23 169 148 180 497
10   Australia 27 164 170 209 543
Pozostałe
19   Polska 22 76 94 142 312

Stan po IO 2020

Dyscypliny olimpijskie

edytuj

Obecnie rozgrywane

edytuj

Liczby w tabeli oznaczają liczbę konkurencji rozgrywanych w ramach danej dyscypliny. Kropka oznacza, że dyscyplina była rozgrywana jako pokazowa.

     Gimnastyka –      Kajakarstwo –      Kolarstwo –      Koszykówka –      Siatkówka –      Sporty wodne

Dyscypliny 96 00 04 08 12 20 24 28 32 36 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92 96 00 04 08 12 16 20 24
Badminton   • • 4 5 5 5 5 5 5 5 5
Baseball   • • • • • • 1 1 1 1 1 1
Breakdance   2
Boks   7 5 8 8 8 8 8 8 10 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 11 11 13 13 13 13
Gimnastyka artystyczna   1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2
Gimnastyka sportowa   8 1 11 2 4 4 9 8 11 9 9 15 15 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14
Skoki na trampolinie   2 2 2 2 2 2 2
Golf   2 2 2 2 2
Hokej na trawie   1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Jeździectwo   3 5 7 5 6 5 6 6 6 6 5 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
Judo   4 6 6 8 8 7 14 14 14 14 14 14 14 15 15
Kajakarstwo górskie   4 4 4 4 4 4 4 4 4 6
Kajakarstwo regatowe   • 9 9 9 9 7 7 7 7 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 10
Karate   8
BMX   2 2 2 4 4
Kolarstwo górskie   2 2 2 2 2 2 2 2
Kolarstwo szosowe   1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4
Kolarstwo torowe   5 2 7 6 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 4 4 5 6 7 8 12 12 10 10 10 12 12
Koszykówka   • 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Koszykówka 3x3   2 2
Lekkoatletyka   12 23 25 26 30 29 27 27 29 29 33 33 33 34 36 36 38 37 38 41 42 43 44 46 46 47 47 47 48 48
Łucznictwo   6 6 3 10 2 2 2 2 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5
Pięciobój nowoczesny   1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2
Piłka nożna   1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2
Piłka ręczna   1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Podnoszenie ciężarów   2 2 5 5 5 5 5 6 7 7 7 7 7 9 9 10 10 10 10 10 15 15 15 15 15 14 10
Rugby siedmioosobowe   2 2 2
Siatkówka halowa   2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Siatkówka plażowa   2 2 2 2 2 2 2 2
Skateboarding   4 4
Softball   1 1 1 1 1
Piłka wodna   1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2
Pływanie   4 7 9 6 9 10 11 11 11 11 11 11 13 15 18 29 29 26 26 29 31 31 32 32 32 34 34 34 37 37
Pływanie synchroniczne   2 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2
Skoki do wody   2 2 4 5 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 8 8 8 8 8 8 8
Strzelectwo   5 9 15 18 21 10 2 3 4 7 7 6 6 7 8 7 7 11 13 13 15 17 17 15 15 15 15 15
Surfing   2 2
Szermierka   3 7 5 4 5 6 7 7 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8 8 8 8 10 10 10 10 10 10 12 12
Taekwondo   • • 8 8 8 8 8 8 8
Tenis stołowy   4 4 4 4 4 4 4 4 5 5
Tenis ziemny   2 4 2 6 8 5 5 • • 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5
Triathlon   2 2 2 2 2 3 3
Wioślarstwo   5 5 4 4 5 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14
Wspinaczka sportowa   2 4
Zapasy   1 8 10 5 10 13 13 14 14 16 16 16 16 16 16 20 20 20 20 20 20 20 16 18 18 18 18 18 18
Żeglarstwo   10 4 4 14 3 3 4 4 5 5 5 5 5 5 6 6 6 7 8 10 10 11 11 11 10 10 10 10
Łączna liczba konkurencji 43 81 93 96 101 149 124 109 116 128 136 149 151 150 163 172 195 198 203 221 237 256 269 298 299 300 302 306 339 329

Dyscypliny debiutujące na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 2024

edytuj

W 2017 Międzynarodowy Komitet Olimpijski ogłosił, że rugby 7 i golf, które pojawiły się w programie igrzysk 2016 i 2020, zostaną również uwzględnione w programie aktualnych igrzysk[7]. W 2014 MKOl przyznał gospodarzom większą swobodę wyboru dyscyplin, wobec czego organizatorzy mogli zrezygnować z rozgrywania wspinaczki, karate, skateboardingu, surfingu i baseballu, które zostały rozegrane w Rio de Janeiro w 2016 oraz w Tokio w 2021 roku[7][8]. Paryski komitet organizacyjny zdecydował o pozostawieniu wspinaczki, skateboardingu i surfingu, jednocześnie proponując dołączenie do programu breakdance'u[9], na co 8 grudnia 2020 MKOl wyraził zgodę[10].

Międzynarodowy Komitet Olimpijski wprowadził także modyfikacje, w porównaniu do poprzednich igrzysk, które obejmowały m.in. równouprawnienie płci, zmniejszenie liczby zawodników do 10500 (z 11092 na poprzednich igrzyskach) oraz liczby konkurencji z 339 do 329[11]. Zmieniono następujące konkurencje[11]:

  • w lekkoatletyce: chód sportowy na 50 km mężczyzn zastąpiono sztafetą mieszaną;
  • w boksie: zastąpienie jednej kategorii wagowej mężczyzn przez kategorię kobiecą;
  • w kajakarstwie: zastąpienie konkurencji K-1 200 m w kajakarstwie klasycznym przez Cross KX-1 w kajakarstwie górskim;
  • w żeglarstwie: usunięcie konkurencji 470 (kobiety i mężczyźni) i Finn (mężczyźni), dodanie konkurencji 470 mieszanej, IQFoil oraz Formula Kite;
  • w strzelectwie: usunięto konkurencję Trap mieszany, którą zastąpiono Skeet mieszanym.

Rozgrywane w przeszłości

edytuj

W tabeli wymieniono dyscypliny będące w oficjalnym programie letnich igrzysk olimpijskich w przeszłości. Pominięto dyscypliny rozgrywane wyłącznie jako pokazowe.

Liczby w tabeli oznaczają liczbę konkurencji rozgrywanych w ramach danej dyscypliny. Kropka oznacza, że dyscyplina była rozgrywana jako pokazowa.

Dyscypliny 96 00 04 08 12 20 24 28 32 36 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92 96 00 04 08
Hokej na lodzie   1 włączone w program zimowych igrzysk olimpijskich
Jeu de paume   • 1
Krokiet   3
Krykiet   1
Lacrosse   1 1 • • •
Łyżwiarstwo figurowe   4 3 włączone w program zimowych igrzysk olimpijskich
Pelota   1 • • •
Polo   1 1 1 1 1
Przeciąganie liny   1 1 1 1 1
Rackets   2
Roque   1
Rugby union   1 1 1 1
Sporty motorowodne   • 3

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Olimpijskie ciekawostki. [dostęp 2016-09-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-06)].
  2. ↑ Z powodu I wojny światowej.
  3. ↑ a b Z powodu II wojny światowej.
  4. ↑ IOC, IPC, Tokyo 2020 Organising Committee and Tokyo Metropolitan Govenment Announce New Dates for the Olympic and Paralympic Games Tokyo 2020. MKOl, 2020-03-30. [dostęp 2020-03-30]. (ang.).
  5. ↑ Z powodu pandemii COVID-19 igrzyska olimpijskie zostały przełożone na rok 2021.
  6. ↑ Brisbane będzie gospodarzem letnich igrzysk olimpijskich w 2032 roku.
  7. ↑ a b JO 2024 : les nouveaux sports seront connus en 2019. lequipe.fr, 15 września 2017. [dostęp 2024-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 marca 2024)]. (fr.).
  8. ↑ Les sports qui pourraient apparaître au programme des Jeux Olympiques 2024. lequipe.fr, 15 września 2017. [dostęp 2024-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 września 2023)]. (fr.).
  9. ↑ Paris 2024 veut connecter les Jeux avec la jeunesse. francsjeux.com, 21 lutego 2019. [dostęp 2024-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 czerwca 2023)]. (fr.).
  10. ↑ Breakdance zadebiutuje na igrzyskach olimpijskich w Paryżu 2024. radiozet.pl, 2020-12-08. [dostęp 2020-12-08]. (pol.).
  11. ↑ a b Gender equality and youth at the heart of the Paris 2024 Olympic Sports Programme. olympics.com, 7 grudnia 2020. [dostęp 2024-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 października 2023)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Letnie_igrzyska_olimpijskie&oldid=74535309”