Wikipedia

Kurwa

polski wulgaryzm i przekleństwo
Ten artykuł dotyczy wulgaryzmu. Zobacz też: inne znaczenia słowa „kurwa”.

Kurwa – najczęściej używany polski wulgaryzm[1], wykorzystywany również jako przekleństwo lub wyrażenie emocji. Występuje w wielu funkcjach. Jest produktywny słowotwórczo, obfituje w słowa pochodne, eufemizmy i derywaty. We współczesnej formie funkcjonuje od XV w.; wielokrotnie i aż po czasy współczesne pojawia się w literaturze i innych kontekstach kulturowych. Ponieważ słowo to jest wulgaryzmem, jego publiczne użycie stanowi w Polsce wykroczenie i jest zagrożone karą grzywny[2]. Słowo występuje również w innych językach, np. w litewskim[3], białoruskim[4], ukraińskim[5], czeskim[6], słowackim[7], węgierskim[8], rumuńskim[9], serbsko-chorwackim[10][11], albańskim[12], bułgarskim[13] i macedońskim[14].

Znaczenie

Słownik przekleństw i wulgaryzmów Macieja Grochowskiego podaje następujące znaczenia słowa kurwa: prostytutka, kobieta chętnie odbywająca stosunki płciowe z dowolnym partnerem, kobieta – określenie z pogardą i złością, osoba robiąca coś, co jest oceniane negatywnie pod względem moralnym, a także przekleństwo[15]. Andrzej Bańkowski dodaje znaczenie pustej partykuły emfatycznej, służącej do podkreślania wyrazów[16]. Oprócz tego słownik podaje liczne związki frazeologiczne, takie jak kurwa mać, kurwa kurwie łba nie urwie, kurwa męska, do kurwy nędzy, rzucać kurwami[15]. Słownik polszczyzny rzeczywistej autorstwa łódzkich i wrocławskich językoznawców wskazuje słowo kurwa jako prawdopodobnie najbardziej uniwersalny polski wulgaryzm[17]; może on występować w rozmaitych funkcjach, takich jak zachwyt, dezaprobata, groźba, złość, pogarda, rozładowanie napięcia, a także zwykły przerywnik[18].

Eufemizmy i derywaty

 
Jacht Awruk’o (o, kurwa)

Słowo posiada kilka eufemizmów, np. kurna, kurna chata, kurna Olek, kuźwa, a także anagram rukwa ćma[19]. Czasem używa się tylko pierwszej litery, jak na przykład w wierszu Juliana Tuwima Zwariowany alfabet: „Bo jeśli nawet żona Pe została Ka i jest dziś w Be (...)”[20]. Najważniejszą sylabą, która jest podstawą podczas tworzenia eufemizmów słowa kurwa, jest kur-: kurczę pieczone, kurka wodna, kurde itp. Podobna pod względem fonetycznym jest sylaba kurz, stąd np. kurza twarz, kurza melodia. Innym zabiegiem eufemizacyjnym jest pozostawienie sylab w nagłosie i wygłosie i manipulacja środkiem: karwa, kuwa. Ponadto w celu złagodzenia wymawia się słowo oparte o pisownię pseudoangielską: curwa, istnieją również liczne neosemantyzmy zawierające głoski, które naprowadzają na właściwy wyraz: morwa, bulwa, używa się również skrótu PKP – pięknie, kurwa, pięknie[21]. Przekleństwo kurwa mać! ma mniej eufemizmów, jednak i w tym przypadku polegają one na przedstawieniach bądź zniekształceniach fonetycznych, np. murwa kać, możliwe jest również znalezienie podobnie brzmiącego wyrażenia, np. urwał nać[21].

Słowami pochodnymi są m.in. kurwiątko (zdrobnienie), kurwiszcze, kurwiszon, kurwowaty, kurwić się, wkurwić się, skurwysyn, kurwica[21], kurwiki[22]. Derywatem jest słowo biurwa oznaczające według słownika PWN niekompetentną lub nieuprzejmą urzędniczkę[23], a wg Grochowskiego kobietę niewybredną pod względem seksualnym[15]. W opowiadaniu Stanisława Lema Jak Erg Samowzbudnik Bladawca pokonał ze zbioru Bajki robotów (1964) pojawia się słowo Awruk! (wulgaryzm czytany wspak), mające być okrzykiem bojowym rodu Selektrytów[24][25].

Użycie i klasyfikacja

Wyraz może być użyty jako:

  • zwrot bezpośredni – ty jesteś kurwa;
  • przerywnik – byłem, kurwa, wczoraj...;
  • przekleństwo – o, kurwa;
  • wyrażenie zachwytu – o, kurwa;
  • wyrażenie zdziwienia, zaskoczenia – o, kurwa;
  • wyzwisko – ty stara kurwo;
  • ogólne wyrażenie frustracji – kurwa!;
  • podkreślenie negatywnego stanu psychicznego, np. zdenerwowania – no i co ty, kurwa, robisz;
  • w swej podstawowej funkcji słownikowej – ta laska to zwykła kurwa[21].

Nadużywanie słowa kurwa tak tłumaczy językoznawca Jerzy Bralczyk: „Rzucone w eter słowo zwalnia nas z refleksji. Zakrzykniemy i już możemy poczuć ulgę, bo oto nie potrzeba nam już konstruować bardziej przemyślanej opinii. Wystarczy jedna zdenerwowana … «kurwa»”[26].

Pod względem socjolingwistycznym słowo kurwa jest wulgaryzmem systemowym, istniejącym ze względu na swe cechy wyrażeniowe, niezależnie od znaczenia i kontekstu, w którym się pojawia. Ten typ wulgaryzmów narusza pewne konwencje kulturowe funkcjonujące w danej społeczności. Jest zarówno wulgaryzmem, jak i przekleństwem[21]. W zdaniu pełni najczęściej funkcję ekspresywną: może wyrażać zaskoczenie: o, kurwa, pierwsze słyszę!, podziw: o kurwa, ale nogi!, złość: o kurwa, aleś narozrabiał lub nienawiść: Ta kurwa znowu mnie oblała![21].

Etymologia

Słowo pochodzi z języka prasłowiańskiego, w mianowniku brzmiało *kury, a w dopełniaczu *kurъve. Według słownika etymologicznego Vasmera wyraz zaświadczony jest w cerkiewnosłowiańskim redakcji serbskiej[27]. Już w czasach prasłowiańskich słowo oznaczało kobietę lekkiego prowadzenia się, jako drugie znaczenie. W obecnej formie słowo ukształtowało się w XV wieku[28].

Teorie pochodzenia:

  1. Z praindoeuropejskiego *keh₂ros („kochana”), z *keh₂-. Pokrewne z kochać, łacińskim cārus, łotewskim kārs, niemieckim die Hure.
  2. Pierwotne słowo oznaczało prawdopodobnie kurę lub kokoszkę. Według prof. Walerego Pisarka słowo powstało od *kurъ w znaczeniu kogut, a jego użycie w stosunku do lubieżnej kobiety powstało przez analogię do jego zachowania[29]. W słowniku języka cerkiewnosłowiańskiego Miklosicha znajdują się zapisy кѹръва oraz кѹрьва, w znaczeniu „meretrix” (czyli „prostytutka, nierządnica”)[30].
  3. Zbigniew Gołąb za Wiktorem Martynowem zestawia wyraz z greckim κύριος – „potężny, pan” i staroindyjskim śṻra – „silny, bohater”, awestyjskie sūra ts. Wszystkie formy z praindoeuropejskiego *K’euH – „pęcznieć, puchnąć”, w związku z tym *kury (*kourūs) mogło po prostu znaczyć „dojrzała, dorosła kobieta”[31]. W słowniku Sławskiego od roku 1415 w dialektach wyraz znaczył również „miejsce gołe na zagonie, nie obsiane przez nieuwagę lub niedbalstwo”[32].
  4. Istnieje również etymologia wyprowadzona przez Andrzeja Bańkowskiego mówiąca, że słowo początkowo oznaczało kobietę niezamężną, a stało się wulgaryzmem po pojawieniu się wyrazu kurew (zachowanego w wyrażeniu kurwie macierze syn) oznaczającego syna niezamężnej matki, syna nieznanego ojca[16].

Od XVI wieku wyraz funkcjonował jako wulgaryzm i istniało kilka derywatów, np. kurewnik. Nieprawdziwym jest przekonanie, jakoby słowo wywodziło się od łacińskiego curvus – „krzywy”[21].

Wiesław Boryś w „Słowniku Etymologicznym Języka Polskiego” twierdzi, że wszelkie próby poszukiwania rzekomych odpowiedników słowa w językach indoeuropejskich są nieuzasadnione[33]. Bańkowski zauważa istnienie słowa w dialektach węgierskich, rumuńskich, albańskich i litewskich[16]. Według słownika Sławskiego nie można wyprowadzić etymologii z germańskich słow *horion i *hora (obecnie die Hure) ze względu na trudności głosowe, natomiast były próby sugerowania, że ten niemiecki wyraz pochodzi od słowa kurwa, co miałoby być krótszą wersją słowa *kuropatva[32].

Historia

 
Aleksander Fredro w poemacie Sztuka obłapiania, wydanym w 1817 roku, radził:

Jeb, Młodzieńcze, jeb, lecz miej zwyczaj drogi,
Ze świecą kurwie patrzeć między nogi[34].

Słowo kurwa pojawia się w dokumencie nr 531 z początku XIII wieku, który znaleziony został w Nowogrodzie Wielkim. Tekst gramoty, zapisany z obu stron płatu kory brzozowej, zawiera prośbę niejakiej Anny do brata o sprawiedliwość dla siebie i swojej córki. Kobieta skarży się bratu, że niejaki Kosniatyn oskarżył ją o nadużycia, prawdopodobnie finansowe, i nazwał ją kurwą, a jej córkę dziwką: назовало еси сьтроу коровою и доцере блядею[35].

Kurwa było obelżywe już w języku staropolskim; występowało w piśmiennictwie sądowym przy opisach awantur. Polskie średniowieczne roty sądowe notują np. zwrot: „Csom uczynił Pawłowi, to za jego początkiem, kiedy mi zadawał kurwie macierze syny, a na jegom dom nie biegał”[36].

Jednym z najstarszych, udokumentowanych przysłów polskich jest: „Kto nie ma kurwy w swym rodzie, tedy to zmaż” – taki dopisek zamieścił w latach trzydziestych XVI wieku czytelnik na egzemplarzu traktatu Arystotelesa De anima[37][38].

W literaturze kurwa pojawiła się już w okresie renesansu, występuje np. we fraszce Jana Kochanowskiego Na matematyka[29]:

Ziemię pomierzył i głębokie morze,
Wie, jako wstają i zachodzą zorze;
Wiatrom rozumie, praktykuje komu,
A sam nie widzi, że ma kurwę w domu[39].

Słowo to pojawia się również u Mikołaja Reja: „Nie masz tak zamku s twardego żelaza / By przezeń kurwa s kotką nie wylazła”[40].

W okresie baroku słowo pojawia się u Jana Morsztyna, który napisał wiersz o kochankach magnata, które musiały opuścić dwór Precz kurwom z Zamościa[41]. Wyraz kurwa pojawia się w literaturze błazeńskiej, w tłumaczeniu Jana z Koszyczek w utworze Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprośnym (1521). Marchołt i król Salomon posługują się w rozmowie wulgaryzmami, w tym słowem kurwa: „Zaiste to była kurwa, która porodziła takiego syna”[21]. Wśród utworów romantyzmu, na słowo można natknąć się w twórczości Juliusza Słowackiego: w Zawiszy Czarnym jedna z rywalek wygłasza do drugiej następującą kwestię: – „Jak on cię pozna, k..., to odpędzi”[21]. Słowacki także w wierszu Mój Adamito skierowanym do Adama Mickiewicza[42] pisze „Medale rosły w olbrzymie posągi, / Kurwy odeskie zmieniały [w] grafinie”[43].

Często cytowane jest powiedzenie Józefa Piłsudskiego o Polakach: „Naród wspaniały tylko ludzie kurwy”[44]. Ten sam Piłsudski zapytany o program jego partii, według relacji Aleksandra Skrzyńskiego, przytoczonej przez Macieja Rataja[45], miał odpowiedzieć „Bić kurwy i złodziei”[46].

W obronie słowa kurwa, a także innych wulgaryzmów, wystąpił Melchior Wańkowicz w felietonie Czy tylko sarmackość?[47]. Wańkowicz drwił z Zofii Kossak, która we wspomnieniach z obozu koncentracyjnego zastąpiła słowo kurwa „kulfonem”. Skomentował to słowami: „Biedna kurwa! Za tyle lat wiernej służby językowi!”[47].

W okresie PRL słowo rzadko pojawiało się w mediach i utworach literackich z powodu działalności cenzury, która oceniała przekleństwa jako „niemoralne”[48].

W czasach staropolskich istniały również inne słowa oznaczające prostytutkę: wyleganica, murwa, kortyzanka, małpa, nęta, przechodka, klępa, larwa, suka[49]. Pochodne słowo murwa występowało jeszcze w XVIII i XIX w.[50][49] Samuel Linde w Słowniku języka polskiego zanotował: „Kto nie ma w swoim rodzie siostry murwy, a brata złodzieja, zmaż ten rym”[51].

Współczesne użycie słowa

Według językoznawcy Piotra Fąki jest najpopularniejszym polskim wulgaryzmem, pojawiającym się w 40% polskich przekleństw[1]. Profesor Maciej Grochowski, autor słownika przekleństw i wulgaryzmów, uważa, że najpopularniejszym przekleństwem w języku polskim jest kurwa mać!, ponieważ jest krótkie i dźwięczne[52]. Profesor Walery Pisarek przypisuje ekspresję słowa spółgłosce r występującej w środku i uważa, że zamiennikiem kurwy mogłoby być np. słowo miliard[29]. Podobnie uważa profesor Jerzy Bralczyk, wskazując na głoski /k/, /r/ i /w/, zapewniające wyrazowi przekonujące brzmienie[26]. Profesor Jan Miodek zauważył, że słowo często jednoznacznie kojarzone jest z Polską i na poparcie tego cytuje zasłyszane zdanie „La Pologne, kurwa, kurwa”[53].

W polskiej literaturze współczesnej słowa tego używali pisarze tacy jak Marek Hłasko (jeden z jego bohaterów pyta: „A cóż ty, kurwo, wiesz o życiu? Czy ty, kurwo, czytałaś Dostojewskiego?”[54], a w opowiadaniu Ósmy dzień tygodnia (1954) padają słowa: „Możesz mówić kotku. Skarbie. Serce. Kurwo. Kurwiątko. Słoneczko. To też dobre, co?”[55]). Także Dorota Masłowska nader chętnie posługiwała się wulgaryzmami w celu wyrażania emocji bohaterów w swojej debiutanckiej powieści Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną (2002), gdzie padały m.in. takie słowa jak: „Wtedy mówi parę razy: kurwa i ja pierdolę, chujoza i gówno”[56].

W filmie Seksmisja (1983) w reżyserii Juliusza Machulskiego kurwa mać była hasłem uruchamiającym windę[57]. Film Psy w reżyserii Władysława Pasikowskiego (1992) nakręcono po zlikwidowaniu cenzury, co pozwoliło na swobodne operowanie przekleństwami; kurwa i inne wulgaryzmy pojawiają się tam już wielokrotnie[58].

Słowo kurwa jest używane w twórczości kabaretowej; w internecie znany jest skecz naśladujący wykłady profesora Miodka o tym słowie z Piwnicy pod Baranami: „kiedy się człowiek potknie lub skaleczy, woła: o, kurwa!”[59] wykonany przez Tadeusza Kwintę. Obfitość użycia słowa kurwa w filmie „Psy” skomentował kabaret Grupa Rafała Kmity w skeczu, w którym podczas kręcenia scen do sequelu filmu „Psy 3” pada: „Za mało kurwa!, kurwa!”[60].

Słowo bywa używane również przez polityków. Marszałek Sejmu Józef Zych podczas obrad plenarnych w sierpniu 1997 roku, nie zdając sobie sprawy z tego, że mikrofon jest włączony, zwrócił się do urzędnika: „No, stary, ale co mi tu, kurwa, przynosisz?”[61]. W 2003 roku posłanka Samoobrony Renata Beger w wywiadzie, w którym opowiadała o własnej seksualności, powiedziała między innymi: „Kolega twierdzi nawet, że mam kurwiki w oczach”. Profesor Jerzy Bralczyk skomentował to słowami: „To zachęta do pewnych zachowań erotycznych. Bardziej pasuje na pobocze szosy katowickiej niż do Sejmu”[22].

Przekleństwa „Kurwa mać!” i „Kurwaaaaaa...” były jednymi z ostatnich słów, jakie zarejestrowały czarne skrzynki samolotu Tu-154 lecącego do Smoleńska 10 kwietnia 2010 roku[62].

Zgodnie z kodeksem wykroczeń użycie słowa kurwa, jak i innych wulgaryzmów, jest karane na podstawie artykułu 141 mówiącego o używaniu słów nieprzyzwoitych w miejscu publicznym; w 2017 roku karę 100 zł za użycie m.in. tego słowa podczas Przystanku Woodstock zapłacił Jerzy Owsiak[19].

Słowo kurwa jest dobitnym przykładem postępującego wzrostu użycia wulgaryzmów, co ma swoje odbicie w danych pochodzących z Narodowego Korpusu Języka Polskiego. Magdalena Hądzlik-Dudka znalazła w nim aż 11 743 wystąpienia tego słowa (w danych zebranych do 2014 roku) i wykazała gwałtowną tendencję rosnącą (zwłaszcza po 1990 roku), co jej zdaniem oznacza, że stało się ważnym elementem codziennej komunikacji Polaków[63].

Przypisy

  1. ↑ a b Marcin Markowski: Uwaga, przekleństwa! Cztery słowa i rozmowa. Gazeta Wyborcza, 2011-06-27. [dostęp 2018-09-07].
  2. ↑ Art. 141 kodeksu wykroczeń.
  3. ↑ Kurwa lietuviškai. Lenkų-lietuvių žodynas. [dostęp 2018-09-09]. (lit.).
  4. ↑ курва. Slounik. [dostęp 2018-09-09]. (biał.).
  5. ↑ курва. Словар українського сленгу. [dostęp 2018-09-09]. (ukr.).
  6. ↑ Gertraude Zandová: Totální realismus a trapná poezie. Česká neoficiální literatura 1948-1953. Pobocza. [dostęp 2018-09-07]. (cz.).
  7. ↑ kurva. Slovník slovenského jazyka. [dostęp 2018-09-09]. (słow.).
  8. ↑ Kurva. SZTAKI Szótár. [dostęp 2018-09-08]. (węg.).
  9. ↑ curvă. Dexonline.ro. [dostęp 2018-09-09]. (rum.).
  10. ↑ kurva. Hrvatski jezični portal. [dostęp 2018-09-09]. (chorw.).
  11. ↑ kurva definicija – Srpski jezik – Leksikon. onlinerecnik.com. [dostęp 2018-09-18]. (serb.).
  12. ↑ kurvë. Fjalor i Gjuhës Shqipe. [dostęp 2018-09-09]. (alb.).
  13. ↑ курва. [w:] Речник на българския език [on-line]. Институт за български език. [dostęp 2018-09-09]. (bułg.).
  14. ↑ курва. Дигитален речник на македонскиот јазик. [dostęp 2018-09-09]. (mac.).
  15. ↑ a b c Maciej Grochowski: Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11788-5.
  16. ↑ a b c Andrzej Bańkowski: Etymologiczny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 860.
  17. ↑ Michael Fleischer i inni, Słownik polszczyzny rzeczywistej (siłą rzeczy fragment), 2011, s. 40, 45, DOI: 10.14691/CPPJ.23.2.265, ISBN 978-83-62157-17-4.
  18. ↑ Polskie przekleństwa: słowo na „k” ma aż 47 funkcji!. Polskie Radio, 2012010-20. [dostęp 2018-09-07].
  19. ↑ a b Bartek Chaciński: Bluzgi nasze powszednie. Polityka, 2017-12-12. [dostęp 2018-09-07].
  20. ↑ Julian Tuwim: Zwariowany alfabet. [dostęp 2018-09-08].
  21. ↑ a b c d e f g h i Karolína Vašourková: Analiza wulgaryzmów w powieści Doroty Masłowskiej Wojna polsko-ruska.... Brno: Masarykova Univerzita, 2015.
  22. ↑ a b Renata Beger lubi seks „jak koń owies”. Wirtualna Polska, 2003-05-16. [dostęp 2018-09-10].
  23. ↑ Biurwa. Słownik języka polskiego PWN. [dostęp 2018-09-07].
  24. ↑ Rita Pagacz-Moczarska: Najważniejsze miejsce na świecie. Rozmowa z rektorem UJ prof. Karolem Musiołem. Alma Mater, 2008, nr 109. [dostęp 2018-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-11)].
  25. ↑ Monika Krajewska. Nowa jakość słowa. Lemowe neologizmy w rosyjskiej szacie. „Rocznik przekładoznawczy”. 7, 2012. 
  26. ↑ a b Tym słowem najczęściej komentowaliśmy porażkę naszych z Senegalem!. Newsweek, 2018-06-20. [dostęp 2018-09-09].
  27. ↑ Этимологический онлайн-словарь русского языка Макса Фасмера. [dostęp 2018-09-08]. (ros.).
  28. ↑ Barbara Ruppik: Literaturübersetzungen als Kulturtransfer – die Bedeutung der polnischen Übersetzungen von Tadeusz Boy-Żeleński aus dem Französischen. Paderborn: Universität Paderborn Fakultät der Kulturwissenschaften, 2010.
  29. ↑ a b c Katarzyna Siwiec: Prof. Walery Pisarek o bluzgu po polsku. Skąd ta zdumiewająca kariera słowa „k...a”?. Gazeta Wyborcza, 2016-12-15. [dostęp 2018-09-07].
  30. ↑ Franz von Miklosich: Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum: emendatum auctum. s. 324.
  31. ↑ Zbigniew Gołąb: O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych. Kraków: 2004, s. 80.
  32. ↑ a b Kurwa. W: Franciszek Sławski: Słownik etymologiczny języka polskiego. T. III: Kotar – Kysz. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1966–1969, s. 416–417.
  33. ↑ Wiesław Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: 2005.
  34. ↑ Sztuka obłapiania w serwisie Wikiźródła.
  35. ↑ А.А. Зализняк: Древненовгородский диалект. Москва: Языки славянской культуры, 2004, s. 416–420. ISBN 5-94457-165-9.
  36. ↑ Wydra i Rzepka 1984 ↓, s. 194.
  37. ↑ Wacław Twardzik: Discordia amicabilis al. przyjacielska swada. „Teksty Drugie” 2003, nr 1. [dostęp 2018-09-08].
  38. ↑ Andrzej Litwornia: „Średniowiecze”, Teresa Michałowska, Warszawa 1995: [recenzja]. Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 88/3, 187-198, 1997. [dostęp 2018-09-08].
  39. ↑ Jan Kochanowski: Na matematyka. Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej. [dostęp 2018-09-09].
  40. ↑ J. Anusiewicz. Językowo-kulturowy obraz kota w polszczyźnie. „Etnolingwistyka”. 3. s. 95–141. 
  41. ↑ Małgorzata Goślińska: Witajcie, k..., w Polsce. Gazeta Wyborcza, 2010-08-30. [dostęp 2018-09-08].
  42. ↑ Natalia Charysz: „Wielki konflikt”. Słowacki i Mickiewicz a media społecznościowe. 2019-12-19. [dostęp 2020-06-28].
  43. ↑ Juliusz Słowacki: Mój Adamito – widzisz, jak to trudne. [dostęp 2020-06-28].
  44. ↑ Stanisław Zasada: Józef Piłsudski: Naród wspaniały, tylko ludzie kurwy. Czego możemy nauczyć się od Marszałka. Gazeta Wyborcza, 2017-11-10. [dostęp 2018-09-08].
  45. ↑ Andrzej Krajewski: Przewrót majowy – przypadkowy zamach stanu. Wirtualna Polska, 2016-06-27. [dostęp 2018-09-11].
  46. ↑ TOP 7 cytatów z Piłsudskiego, czyli brutalizacja polityki w II RP. gazeta.pl, 2010-11-11. [dostęp 2018-09-08].
  47. ↑ a b Melchior Wańkowicz: Czy tylko sarmackość?. W: Melchior Wańkowicz: Karafka La Fontaine’a. T. I. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1972, s. 160–173.
  48. ↑ Wiktor Henryk Gardocki: Cenzura wobec literatury polskiej w latach osiemdziesiątych XX wieku. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku Wydział Filologiczny, 2017, s. 152.
  49. ↑ a b Sebastian Adamkiewicz: Jak przeklinali nasi przodkowie. [w:] Histmag [on-line]. 2013-12-17. [dostęp 2017-10-25].
  50. ↑ Zenon Lica: Wszystko o „kurwie”. Rzecz o wulgaryzmach – część II. Gazeta Bałtycka, 2013-10-25. [dostęp 2018-09-07].
  51. ↑ Samuel Bogumił Linde, August Bielowski: Słownik języka polskiego, Tom 2. W drukarni Zakładu Ossolińskich, 1855, s. 556.
  52. ↑ Magdalena Rigamonti: Przeklinasz po to, żeby wyrzucić z siebie emocje. Gazeta Krakowska, 2008-08-28. [dostęp 2018-09-08].
  53. ↑ Marek Markowski: Narka, seeU na afterku po projekcie. Rozmowa z prof. Janem Miodkiem. Gazeta Wyborcza, 2016-04-11. [dostęp 2018-09-07].
  54. ↑ Jerzy Wittlin: Pójdź ze mną!: dziennik – pamiętnik. (Połowa XII 1980 – połowa III 1981). Kraków: 1985, s. 171.
  55. ↑ Twórczość, Tom 12, Wydania 7-12. RSW „Prasa-Książa-Ruch”, 1956, s. 65.
  56. ↑ Ana Aliuk: Wykorzystywanie środków stylistyczno-składniowych w przekazywaniu emocji w „Wojnie polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną” Doroty Masłowskiej. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 45, 2010. [dostęp 2018-09-08].
  57. ↑ Polityka, Wydania 27-39. Wyd. Prasowe „Polityka”, 1998, s. 44.
  58. ↑ Igor Rakowski-Kłos, Olga Szymkowiak: Kiedyś szambo moralne, dziś klasyka. „Psy” Pasikowskiego znów w kinach. Gazeta Wyborcza, 2014-05-14. [dostęp 2018-09-07].
  59. ↑ Tadeusz Kwinta: Wykład o słowie kurwa. Piwnica pod Baranami. [dostęp 2018-09-07].
  60. ↑ Grupa Rafała Kmity: Psy 3. [dostęp 2018-09-09].
  61. ↑ Jerzy Witaszczyk: Język parlamentarny. Dziennik Łódzki, 2010-12-02. [dostęp 2018-09-09].
  62. ↑ Transkrypcja rozmów załogi samolotu Tu-154M. mswia.gov.pl, 2010. s. 39. [dostęp 2021-08-09]. (ros. • pol.).
  63. ↑ Magdalena Hądzlik-Dudka: Wulgaryzmy a przekleństwa w kontekście przemian w komunikacji językowej. Studia Filologiczne Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, tom 27, rok 2014. [dostęp 2018-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-17)].

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kurwa&oldid=74485201”