Jaskinie polskich Tatr
Jaskinie polskich Tatr – grupa 862 jaskiń (grudzień 2020 roku) znajdujących się w polskich Tatrach. Znajdują się tu najdłuższe i najgłębsze jaskinie Polski. Ich łączna długość przekracza 135,4 km[1][2]. Ze względu na budowę geologiczną Tatr zdecydowana ich większość występuje w Tatrach Zachodnich[3]. Największe jaskinie są pochodzenia tektoniczno-krasowego lub krasowo-tektonicznego[4][5]. Kilkanaście jaskiń zalicza się do jaskiń lodowych.
18 jaskiń w polskich Tatrach ma ponad 1000 m długości, 27 ma głębokość ponad 50 m.
Liczba jaskiń oraz ich długość i głębokość ulegają zmianom, gdyż duża ich część nie jest do końca zbadana i zmierzona. Odkrywane są nowe jaskinie (Jaskinia Harda) lub okazuje się, że niektóre jaskinie są ze sobą połączone i w rzeczywistości tworzą jeden system jaskiniowy. Przykładem jest tu Jaskinia Wielka Śnieżna (powstała z połączenia pięciu jaskiń), Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami (powstała z połączenia Jaskini Wysokiej, Jaskini za Siedmiu Progami i Jaskini Pośredniej) czy jaskinia Zośka – Zagonna Studnia (powstała z połączenia jaskini Zośka z jaskinią Zagonna Studnia)[6].
Większość jaskiń występujących w polskich Tatrach ma ukształtowanie pionowe. Parę jaskiń o ukształtowaniu poziomym udostępniono dla ruchu turystycznego. Są to:
- Jaskinia Mroźna,
- Jaskinia Mylna, Jaskinia Obłazkowa i Jaskinia Raptawicka, tworzące system Jaskiń Pawlikowskiego,
- Smocza Jama,
- Dziura.
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m |
---|---|---|---|
1 | Jaskinia Wielka Śnieżna | 23753 | 824 |
2 | Śnieżna Studnia | 13650 | 805 |
3 | Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami | 11660 | 435 |
4 | Jaskinia Miętusia | 10780 | 305 |
5 | Bańdzioch Kominiarski | 10010 | 562 |
6 | Jaskinia Czarna | 7247 | 303,5 |
7 | Ptasia Studnia | 6283 | 352 |
8 | Jaskinia Zimna | 5420 | 176 |
9 | Jaskinia Mała w Mułowej | 3863 | 555 |
10 | Jaskinia Kozia | 3470 | 389 |
11 | Jaskinia Kasprowa Niżnia | 3100 | 47 |
12 | Jaskinie Pawlikowskiego | 2409 | 76 |
13 | Szczelina Chochołowska | 2320 | 60 |
14 | Jaskinia Bystrej | 1480 | 53 |
15 | Siwy Kocioł | 1318 | 295 |
Lp | Nazwa | Deniwelacja m | Długość m |
---|---|---|---|
1 | Jaskinia Wielka Śnieżna | 824 | 23753 |
2 | Śnieżna Studnia | 805[2] | 13650[7] |
3 | Bańdzioch Kominiarski | 562 | 10010 |
4 | Jaskinia Mała w Mułowej | 555 | 3863 |
5 | Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami | 435 | 11660 |
6 | Jaskinia Kozia | 389 | 3470 |
7 | Ptasia Studnia | 352 | 6283 |
8 | Jaskinia Miętusia | 305 | 10780 |
9 | Jaskinia Czarna | 303,5 | 7247 |
10 | Siwy Kocioł | 295 | 1318 |
11 | Studnia w Kazalnicy Miętusiej | 244 | 1000 |
12 | Jaskinia Zimna | 176 | 5420 |
13 | Jaskinia pod Wantą | 172 | 520 |
14 | Jaskinia Małołącka | 166 | 258 |
15 | Zośka – Zagonna Studnia | 163 | 700 |
Położenie jaskiń
edytujZe względu na położenie można podzielić jaskinie na następujące grupy:
Dolina Chochołowska
edytujZnajduje się tu 83 jaskinie[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Szczelina Chochołowska | 2320 | 60 | Wyżnia Brama Chochołowska |
2 | Kamienne Mleko | 430 | 30,3 | Wyżnia Brama Chochołowska |
3 | Jaskinia Rybia | 358 | 6 | Wyżnia Brama Chochołowska |
4 | Dziura nad Potokiem | 150 | 0 | Wyżnia Brama Chochołowska |
5 | Dmuchawa | 130 | 17,5 | Dudziniec |
Dolina Kościeliska
edytuj(bez Doliny Miętusiej i Wąwozu Kraków)
Znajduje się tu 225 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Bańdzioch Kominiarski | 10010 | 562 | Żeleźniakowy Wierch |
2 | Jaskinia Czarna | 7247 | 303,5 | Organy |
3 | Jaskinia Zimna | 5420 | 176 | Organy |
4 | Jaskinie Pawlikowskiego | 2409 | 76 | Raptawicka Turnia |
5 | Jaskinia Naciekowa | 1210 | 97 | Organy |
Wąwóz Kraków
edytujZnajdują się tu 123 jaskinie[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami | 11660 | 435 | Wysoki Grzbiet |
2 | Jaskinia Psia | 1076 | 62 | Gubalec |
4 | Jaskinia Poszukiwaczy Skarbów | 484 | 30,7 | Zbójnicka Turnia |
3 | Jaskinia Lodowa w Ciemniaku | 390 | 42 | Ciemniak |
5 | Jaskinia Zakosista | 131 | 25,6 | Rynek |
Dolina Miętusia
edytujZnajdują się tu 133 jaskinie[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Jaskinia Miętusia | 10780 | 305 | Dziurawe |
2 | Ptasia Studnia | 6283 | 352 | Ratusz Mułowy |
3 | Jaskinia Mała w Mułowej | 3863 | 555 | Dolina Mułowa |
4 | Jaskinia Kozia | 3470 | 389 | Dolina Litworowa |
5 | Studnia w Kazalnicy Miętusiej | 1000 | 244 | Kazalnica Miętusia |
Dolina Małej Łąki
edytujZnajduje się tu 112 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Jaskinia Wielka Śnieżna | 23753 | 824 | Wyżnia Świstówka Małołącka |
2 | Śnieżna Studnia | 13650 | 805 | Niżnia Świstówka Małołącka |
3 | Siwy Kocioł | 1318 | 295 | Niżnia Świstówka Małołącka |
4 | Zośka – Zagonna Studnia | 700 | 163 | Czerwony Grzbiet |
5 | Jaskinia Lodowa Małołącka | 360 | 53 | Koprowe Mniszki |
Dolina Bystrej
edytujZnajduje się tu 78 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Jaskinia Kasprowa Niżnia | 3100 | 47 | Zawracik Kasprowy |
2 | Jaskinia Bystrej | 1480 | 53 | Kalacka Turnia |
3 | Jaskinia Magurska | 1285 | 59 | Jaworzyńska Czuba |
4 | Jaskinia Goryczkowa | 605 | 31 | Myślenickie Turnie |
5 | Jaskinia Kalacka | 405 | 19 | Kalacka Turnia |
Doliny reglowe
edytujZnajduje się tu 59 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Dziura | 175 | 40,5 | Dolina ku Dziurze |
2 | Dziura Wyżnia – Lisia Jama | 164 | 14 | Dolina ku Dziurze |
3 | Tylkowa Szczelina | 98 | 25 | Dolina Lejowa |
4 | Jaskinia Lejowa Wyżnia | 97 | 17,7 | Dolina Lejowa |
5 | Suchy Biwak | 70 | 18 | Dolina Lejowa |
Tatry Wysokie
edytujZnajduje się tu 49 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:
Lp | Nazwa | Długość m | Deniwelacja m | Położenie |
---|---|---|---|---|
1 | Studnia w Mnichu | 59,3 | 22,3 | Mnich |
2 | Jaskinia Wołoszyńska Niżnia | 46,4 | 15,7 | Wołoszyn |
3 | Jaskinia Wołoszyńska Wyżnia | 44 | 10,2 | Wołoszyn |
4 | Wielka Żabia Szpara | 35,8 | 26 | Siedem Granatów |
5 | Cubryńska Dziura I | 27 | 11,5 | Cubryna |
Przypisy
edytuj- ↑ Jaskinie Tatr [online], old.kktj.pl [dostęp 2018-10-23] .
- ↑ a b c d e f g h i j k l Jaskinie Tatr [online], Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego [dostęp 2020-12-06] (pol.).
- ↑ Tatry polskie. Mapa topograficzna 1:10 000. Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego WP, Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe, 1984
- ↑ a b c Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-02-19] (pol.).
- ↑ Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego (tom I). Jaskinie Doliny Chochołowskiej i dolinek reglowych, Grodzicki J. (red.), PTPNoZ, Warszawa 1991, ISBN 83-00-03525-7
- ↑ Jaskinie Tatrzańskie, Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego pod patronatem KTJ PZA [online], www.sktj.pl [dostęp 2016-10-11] .
- ↑ Jaskinie – kwartalnik Polskiego Związku Alpinizmu. Nr 1-2 (90-91)/2018. ISSN 1234-4346