Jaskinia Bystrej
Jaskinia Bystrej, dawniej także Niżnia Kalacka Jaskinia – jaskinia położona w Tatrach Zachodnich w Dolinie Bystrej, u podnóża Kalackiej Turni. Razem z Jaskinią Kalacką i Jaskinią Dudnicą stanowi część systemu odwadniającego masyw Giewontu[2].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Długość |
1480 m |
| Rozciągłość pozioma |
630[1] m |
| Głębokość |
27 m |
| Deniwelacja |
53 m |
| Wysokość otworów |
1182, 1192 m n.p.m. |
| Wysokość otworów nad dnem doliny |
27 m |
| Ekspozycja otworów |
ku E, SE |
| Data odkrycia |
1923 |
| Odkrywca | |
| Ochrona i dostępność |
niedostępna |
| Kod |
(nr inwentarzowy PIG) T.D-16.04 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°15′16″N 19°58′02″E/49,254444 19,967222
| |
Opis jaskini
edytujPrzez Jaskinię Bystrej przepływają wody, które wypływają w znajdującym się nieopodal Wywierzysku Bystrej, zaopatrującym część Zakopanego w wodę pitną. Z tego względu Tatrzański Park Narodowy całkowicie uniemożliwił dostęp do niej (poprzez zagrodzenie otworów drewnianymi balami). Jaskinia charakteryzuje się dużą liczbą jeziorek i syfonów.
Jaskinia posiada dwa otwory, z których jeden jest dwunastometrową studnią zakończoną układem syfonów. Zaraz za nimi znajduje się połączenie z korytarzem łączącym się z drugim otworem. W dalszej części korytarz dzieli się na dwie odnogi. Południowo-zachodnia prowadzi do dolnych partii jaskini, w których znajduje się Wielki Komin (najwyższy punkt jaskini), Wielki Syfon oraz syfon biegnący w stronę Wywierzyska Bystrej, który po kilkudziesięciu metrach prawdopodobnie łączy się z syfonem w dalszych partiach jaskini. Odnoga zachodnia doprowadza do Sali Pośredniej, gdzie ma miejsce kolejne rozgałęzienie. Główny ciąg jaskini kontynuuje się długim korytarzem rozwijającym się w kierunku południowym. W dalszej części znajduje się sieć skomplikowanych kanałów nazwana Gąbką, a także Sala Wodospadów. Kolejne partie to ciąg wielu syfonów (najdłuższy ma długość 180 metrów i głębokość 28,5 m) i jeziorek, z niewielkimi fragmentami niezalanymi wodą. Znane partie jaskini kończą się VI Syfonem.
Historia poznania
edytujJaskinia została odkryta w roku 1923 przez braci Zwolińskich, w czasie systematycznych przeszukiwań okolic Wywierzyska Bystrej. W 1929 r. podjęli oni pierwsze próby odgruzowania korytarza, który okazał się być pionową studnią. Wobec braku środków i pracowników do kolejnych robót przystąpiono dwa lata później, już z czterema wynajętymi kopaczami. Po wydobyciu 7,5 ton gruzu na dnie studni pokazała się woda, co spowodowało ponownie dwuletnią przerwę w pracach odkrywczych. W marcu 1933 r. po poważnych problemach z pompą udało się przedostać przez syfony we wstępnych partiach jaskini, jednak dotarli oni jedynie do Sali Pośredniej. W 1935 r.[a] i 1949 r. dokonano kolejnych, niewielkich odkryć.
W 1956 r. do Jaskini Bystrej wyruszyła wyprawa Koła Jaskiniowego PTTK w Zakopanem pod kierownictwem Edwarda Winiarskiego. Odkryto wtedy dalsze partie jaskini do Sali Wodospadów. Dwa lata później przekopano górny, suchy otwór.
W latach 1973–1974 wyeksplorowano 350 m korytarzy z licznymi syfonami. Ostatnich odkryć dokonał Krzysztof Starnawski, pokonując V Syfon.
Wypadki
edytujW 1987 r. doszło w Jaskini Bystrej do śmiertelnego wypadku – podczas nurkowania w V Syfonie zginął Jugosłowianin Aleksej Petrujkič. Wydobycie zwłok było utrudnione ze względu na znaczne oddalenie od otworu jaskini i konieczność przedostania się przez serię syfonów[3]. Wypadek ten spowodował całkowite wyłączenie jaskini z działalności speleologicznej, a oba otwory zostały decyzją TPN zagrodzone.
Uwagi
edytuj- ↑ Podczas ówczesnych prac odkryto również oddaloną o kilkanaście metrów od Jaskini Bystrej Dudnicę.
Przypisy
edytuj- ↑ Jaskinie Polski [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2020-12-22].
- ↑ Jaskinie Tatr [online], 31 sierpnia 2017 [dostęp 2018-10-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-31].
- ↑ Grupa Nurków Jaskiniowych [online], gnj.org.pl [dostęp 2018-10-21] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Drogami wód podziemnych do wnętrza Giewontu. W: Stefan Zwoliński: W podziemiach tatrzańskich. Wydawnictwo Geologiczne, 1987. ISBN 83-220-0263-7.
- Wielka encyklopedia tatrzańska, hasło "Jaskinia Bystrej". [dostęp 2012-09-01].
- Oficjalna Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego przy KTJ PZA – opis jaskini, zdjęcia, plan. [dostęp 2008-05-12].