Jarząbczy Wierch
Jarząbczy Wierch lub po prostu Jarząbczy (słow. Hrubý vrch) – szczyt w potężnej grani Otargańców w słowackich Tatrach Zachodnich, sąsiadujący w tej grani z Raczkową Czubą (2194 m). Znajduje się tuż powyżej (ok. 100 m na południe) grani głównej, pomiędzy Kończystym Wierchem (2002 m), od którego oddzielony jest Jarząbczą Przełęczą (1954 m), a Łopatą (1958 m), oddzielony od niej Niską Przełęczą (1831 m). Po szczytach tych i przełęczach biegnie granica polsko-słowacka[1]. Główny wierzchołek Jarząbczego Wierchu znajduje się na słowackiej stronie, granica państwowa biegnie bowiem granią główną, przez jego niższy punkt, na którym niesłusznie znajduje się polska tabliczka z wysokością 2137 m[2].
 Jarząbczy Wierch, poniżej niego Łopata, z prawej strony zbocza Wołowca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2137 m n.p.m. |
| Pierwsze wejście |
1813 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°11′52,0″N 19°47′42,5″E/49,197778 19,795139
| |
Jarząbczy Wierch wznosi się ponad dolinami: Jarząbczą (po polskiej stronie), Jamnicką i Raczkową (po słowackiej stronie). U podnóży jego urwistych wschodnich zboczy w Dolinie Raczkowej znajdują się trzy Raczkowe Stawy. Zbocza zachodnie są nieco łagodniejsze, wybitnie kamieniste i występują na nich charakterystyczne rowy na 4 poziomach. Z obydwu tych zboczy zimą osuwają się potężne lawiny. Dolna część północnych stoków to tzw. Niskie Turnie – pocięte żlebkami urwiste ściany stromo opadające do kotła lodowcowego Jarząbczej Równi[3].
Jest to wyniosły szczyt zbudowany z granodiorytów rohackich. Właściwy wierzchołek ma wysokość 2137 m. Prowadzi na niego zielony szlak turystyczny[2]. Z rzadkich w Polsce roślin występuje na Jarząbczym Wierchu rutewnik jaskrowaty, przymiotno węgierskie i jarząb nieszpułkowy[4].
Nazwa pochodzi od góralskiego rodu Jarząbków. Na mapie Baltazara Hacqueta z 1796 r. oznaczony był jako Iarszembina. Pierwszym zdobywcą szczytu był najprawdopodobniej szwedzki przyrodnik Göran Wahlenberg, który w 1813 r. pomierzył jego wysokość. Pierwsze wejście zimowe – narciarze Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy (Henryk Bednarski, Gustaw Kaleński) w 1910 r.[2] Ze szczytu rozległe widoki, szczególnie dobrze widać stąd pobliskie Rohacze, Starorobociański Wierch, Bystrą z Zadnią Kopą i masyw Barańca.
Szlaki turystyczne
edytujPoniżej szczytu, w głównej grani na zachód od wierzchołka, łączą się na chwilę dwa szlaki i rozdzielają znów na północ od szczytu:
– czerwony szlak graniczny, prowadzący główną granią z Wołowca przez południowy stok Łopaty na przedwierzchołek Jarząbczego Wierchu, a dalej przez Kończysty Wierch na Starorobociański Wierch i dalej do Pyszniańskiej Przełęczy. Szlak nie przechodzi przez główny wierzchołek Jarząbczego Wierchu[1].
- Czas przejścia z Wołowca na Jarząbczy Wierch: 2 h, ↓ 1:45 h
- Czas przejścia z Jarząbczego Wierchu na Kończysty Wierch: 30 min, z powrotem 40 min
– zielony szlak, biegnący po słowackiej stronie z rozdroża w Dolinie Jamnickiej na niższy wierzchołek góry, a stąd dalej na południe – przez właściwy wierzchołek góry, Raczkową Czubę i całą grań Otargańców do rozdroża Niżnia Łąka.
- Czas przejścia od rozdroża na graniczny wierzchołek Jarząbczego Wierchu: 1:35 h, ↓ 1:15 h
- Czas przejścia z granicznego wierzchołka na Raczkową Czubę: 45 min, z powrotem 35 min
- Czas przejścia z granicznego wierzchołka do Niżniej Łąki: 3:40 h (↑ 4:20 h)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1: 25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, październik 2009, ISBN 83-87873-36-5.
- ↑ a b c Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wyd. „WiT” s.c., 2006, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
-
Jarząbczy Wierch i Raczkowe Stawy -
Północno-wschodnia grań Jarząbczego Wierchu. W głębi Rohacze -
Jarząbczy Wierch i Raczkowa Czuba
