Dolina Raczkowa

Dolina Raczkowa (słow. Račkova dolina) – dolina w słowackich Tatrach Zachodnich, będąca orograficznie lewym odgałęzieniem Doliny Wąskiej.

Dolina Zadnia Raczkowa z Raczkowymi Stawami

Dolina Zadnia Raczkowa

Polana Ostrzyca

Pod Klinem

Topografia

Boczne jej obramowanie po wschodniej stronie stanowi grań Bystrej (2248 m), po zachodniej Otargańce (2194 m). Północne piętra doliny podchodzą pod grań główną Tatr Zachodnich. Znajdujący się w tej grani Starorobociański Wierch swoimi południowymi grzędami dzieli jej górną część na dwie odnogi: Dolinę Gaborową i Dolinę Zadnią Raczkową. Przebiega z północy na południe, a w Niżniej Łące łączy się z Doliną Jamnicką – drugim, bliźniaczym odgałęzieniem Doliny Wąskiej.

Geologia i rzeźba terenu

Dolina ma powierzchnię ok. 15 km². Jest bardzo głęboka; względna różnica wysokości pomiędzy jej dnem a najwyższymi punktami w jej otoczeniu sięga 850 m. Jej zbocza są strome i w dużej części trawiaste, co powoduje, że w zimie schodzą tutaj ogromne lawiny. Łączna powierzchnia terenów lawinowych wynosi w tej dolinie ok. 530 ha. Jej rzeźba jest pochodzenia lodowcowego. W czasie ostatniego zlodowacenia północnopolskiego lodowiec miał długość 8 km, grubość ponad 150 m i dochodził do wysokości 900 m n.p.m. Od rozdroża w Niżniej Łące dno doliny stromo wznosi się w górę, przez co Raczkowa jest położona średnio o 200 m wyżej niż bliźniacza Dolina Jamnicka. W górnym piętrze doliny wyraźne ślady lodowca; wały morenowe i kotły lodowcowe, w których znajduje się kilka Raczkowych Stawów. Zasilają one Raczkowy Potok spływający dnem doliny. Potok ten w Dolinie Zadniej Raczkowej tworzy kilka kaskad, największa z nich to Raczkowa Siklawa.

Historia

Nazwa doliny pochodzi prawdopodobnie od nazwiska. Dawniej dolina była wypasana. Pozostałością pasterskiej przeszłości jest polana Ostrzyca w środkowej części doliny oraz szałas Koliba pod Klinem znajdujący się w miejscu, w którym łączą się dwie górne odnogi Doliny Raczkowej, zwanym Pod Klinem. Szałas jest wyremontowany i przystosowany do nocowania. Wiodły też przez dolinę zbójnickie ścieżki. Dawniej górale mówili, że w skałach nad Doliną Raczkową jest ukryty skarb – w miejscu, „ka słonko nopierwyj zaświeci na św. Michała”. Lasy wycięte zostały niemal zupełnie, pierwotne lasy ostały się jedynie w niedostępnych miejscach (tzw. lasy urwiskowe). Górna granica lasu jest tu silnie obniżona w wyniku liczącego kilkaset lat pasterstwa i dużych lawin. W lesie występują skupiska limb.

Pierwszym znanym turystą, który zwiedził Dolinę Raczkową, był Robert Townson (1793 r.). Znaczący udział w naukowym badaniu doliny mają polscy naukowcy: rośliny badali tu Feliks Berdau i Bolesław Kotula, geologiczny zwiad przeprowadził Alojzy Alth, skały badał Stefan Kreutz, stawy i morfologię polodowcową Jerzy Młodziejowski, problematykę pasterską Zofia Hołub-Pacewiczowa, a nazewnictwo Tadeusz Zwoliński.

Bazę wyjściową do zwiedzania doliny stanowi osiedle turystyczno-wypoczynkowe u ujścia Doliny Wąskiej, w tym autokemping „Raczkowa”. Dojechać tu można Tatrzańską Drogą Młodości, skręcając na północ w miejscowości Przybylina.

Szlaki turystyczne

– żółty szlak od rozdroża Niżnia Łąka przez Dolinę Raczkową do Rozdroża pod Klinem, a stąd dalej Doliną Zadnią Raczkową na graniczną Starorobociańską Przełęcz i Kończysty Wierch (2002 m). Suma wzniesień ok. 1050 m.

• Czas przejścia z Niżniej Łąki do Rozdroża pod Klinem: 2:30 h, ↓ 1:45 h
• Czas przejścia od rozdroża na Starorobociańską Przełęcz: 2 h, ↓ 1:30 h

– zielony szlak od Rozdroża pod Klinem dnem Doliny Gaborowej na przełęcz Liliowy Karb w grani głównej.

• Czas przejścia od Rozdroża pod Klinem do odgałęziającego się szlaku niebieskiego: 40 min w obie strony
• Czas przejścia od szlaku niebieskiego na Liliowy Karb: 1:40 h, ↓ 1:10 h

– niebieski szlak w Dolinie Gaborowej, łączący szlak zielony z Banistą Przełęczą i Bystrą. Czas przejścia od szlaku zielonego na przełęcz: 1:50 h, ↓ 1:25 h.

Bibliografia

• Józef Nyka, Tatry Słowackie. Przewodnik, wyd. 2, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 1998, ISBN 83-901580-8-6.
• Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000,Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2009/10, ISBN 83-87873-36-5.
• Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska. Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.

Linki zewnętrzne

• Raczkowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 373 .