Wikipedia

Jan Okołowicz

polski ziemianin, powstaniec listopadowy

Jan Okołowicz[a] (ur. 1800, zm. 7 marca 1878 w Sanoku) – polski ziemianin, kupiec, przedsiębiorca, powstaniec listopadowy, naczelnik gminy Sanoka.

Jan Okołowicz
Ilustracja
Data urodzenia

1800

Data i miejsce śmierci

7 marca 1878
Sanok

Naczelnik gminy Sanok
Okres

od 10 listopada 1868
do 20 sierpnia 1872

Poprzednik

Erazm Łobaczewski

Następca

Cyryl Jaksa Ładyżyński

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Pochodził z obszaru Litwy[1]. Był synem Szymona i Magdaleny z domu Rutkowskiej[2][3][4][5] (zm. 1835 w wieku 72 lat[6]). Został ziemianinem[7]. Jego posiadłość znajdowała się na ziemi litewskiej nad Niemnem w okolicach Grodna[7][8][9]. Uczestniczył w powstaniu listopadowym, po którym w ramach represji władze carskie skonfiskowały jego majątek, a on sam był zmuszony udać się emigrację[7][10][9][11]. Przebywał we Francji, a następnie przybył na obszar zaboru austriackiego[7][10][9]. Trafił do Sanoka i tam osiadł[7][10][9]. Nabył obszar, stanowiący pozostałości areału wcześniej należącego do rodziny Tchorznickich, położony na zachodniej granicy miasta z Dąbrówką Polską[7][10][9][11]. Zamieszkiwał w centrum miasta przy ulicy Floriańskiej[12][9][b]. Jego dom w latach 30. mieścił się pod numerem konskrypcyjnym 86[4][13][14][15] (wraz z nim, prócz żony i dzieci, mieszkała tam też jego matka[6]), a w latach 70. pod numerem 270[16]; według stanu z 1931 istniał budynek przy ul. Floriańskiej 12 (nr konskrypcyjny 38) należał do Jana Okołowicza[17].

W latach 30. był kupcem w Sanoku[4][13][5]. Pełnił funkcję drugiego nieegzaminowanego ławnika (niem. ungeprüfter Beisitzer) i kontrolera kasy miasta Sanoka około lat 1839/1842[18][19][20], następnie ponownie od około 1847[21][22], od około 1848 był honorowym nieegzaminowanym ławnikiem[23][24][25][26][27][28][29]. Był radnym miejskim (pierwsza kadencja 1867)[30]. 14 marca 1867 wybrany zastępcą zwierzchnika (naczelnika) gminy Sanoka, Erazma Łobaczewskiego[31][32][33][34]. Po ustąpieniu tegoż w dniu 10 listopada 1868[c] został wybrany przez Radę Miejską na urząd naczelnika gminy Sanok[35][36][37] (prócz niego kandydowali wtedy na stanowisko Teofil Lewicki i Seweryn Popiel[9]). 14 czerwca 1869 Rada Miejska nie przyjęła jego rezygnacji z urzędu burmistrza[38]. Ponownie wybrany został w drugiej kadencji Rady Miejskiej 14 kwietnia 1870 (jego kontrkandydatem był ponownie Teofil Lewicki)[39]. Zastępcami Okołowicza byli Mateusz Beksiński (od 10 listopada 1868[9] do 14 kwietnia 1870[40]), następnie od 14 kwietnia 1870 Teofil Lewicki[41], od 12 czerwca 1871 Jan Zarewicz[42], w 1872 ponownie M. Beksiński[43]. Podczas jego urzędowania w maju 1869 ustalono regulamin poboru drewna z lasu miejskiego. W mieście zorganizowano obchody 300. rocznicy unii lubelskiej z 1569, które odbyły się 11 sierpnia 1869. W 1868 był zastępcą przewodniczącego komitetu kościelnego w Sanoku, Wilhelma Kwiatkowskiego[44]. Wraz z Wilhelmem Kwiatkowskim był fundatorem szkoły muzycznej w Sanoku w 1871[9]. Był założycielem stworzonego w 1872 Stowarzyszenia Ochotniczej Straży Ogniowej Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka, którego celem była ochrona życia i mienia mieszkańców[7][45][9]. W jej ramach założył pierwszą w mieście orkiestrę dętą[46][7][45][9].

10 stycznia 1872, na jego wniosek Roman Zdankiewicz otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka[47]. Dokonał zakupu budynku Ramerówka od Ichla Ramera mając w zamiarze stworzenie w nim Czytelni Mieszczańskiej[7][48][9]. Jednakże remont gmachu wymagał pokaźnych nakładów i trwał długo[7][48][9]. Burmistrza spotkała krytyka, a Komisja Finansów wykazała niegospodarność jego działań[7][48][11]. Ponadto w mieście miał miejsce wielki pożar 9/10 maja 1872, po którym władze namiestnictwa dokonały rozwiązania rady miasta[49][50][51][9]. Okołowicz podał się do dymisji i ustąpił ze stanowiska[7][48][11]. Pełnił obowiązki burmistrza do 20 sierpnia 1872[7][10]. Ponadto był radnym Rady c. k. powiatu sanockiego, wybierany z grupy gmin miejskich i pełnił funkcję wydziałowego (1862)[52] i zastępcy członka wydziału (1871, 1872, 1873, 1874)[53][54][55][56].

 
Grobowiec rodzinny Okołowiczów
 
Panorama osiedla Okołowiczówka

W latach 60. rozpoczął poszukiwanie nafty w podsanockich Płowcach, gdzie posiadał swój majątek (początkowo bez powodzenia, a potem z sukcesem)[57]. Według stanu z 1872 figurował jako właściciel dóbr tabularnych Zahutyń[58]. W Sanoku posiadał destylarnię nafty[59]. Zgłoszony do udziału w Wystawie Powszechnej w Wiedniu 1873 przedstawiał w grupie III (industria chemiczna) wyrób swojej fabryki: biały tłuszcz (smarowidło) z olejów nafty, służący do oliwienia wozów i maszyn[60][61][62][63][64].

Zmarł 7 marca 1878, a dwa dni później odbył się jego pogrzeb[16][11]. Jego żoną od około 1824 była Julia z domu Niemczewska[2][3][13][5][16] (ur. 1803, zmarła dwa miesiące po mężu, 16 maja 1878[65])[7][48][9]. Ich dziećmi byli: Waleria (ur. około 1827, od 1848 żona Franciszka Kisslinga[66]), Natalia Katarzyna (ur. 1828)[2], Ignacy (ur. ok. 1829, zm. 1837[15]), Jakub Ignacy (ur. 1831[3]), Józef Antoni (1833-1834[4][67]), Wilhemina Joanna (1834-1837[5][68]), Norbert Antoni Hieronim (ur. 1837)[13], Wilhelmina Aniela (1839-1840[14][69]), Sylwian Zygmunt wzgl. Zygmunt Sylwan[d] (ur. 1843[70], zm. 1875[71]), Hipolit Marian (1845-1886[72], właściciel dóbr[73], żonaty z Marceliną Łęcką[74][7][48][9]). Grobowiec rodzinny Okołowiczów znajduje się na północnym krańcu cmentarza przy ul. Jana Matejki w Sanoku[7][9][e]. Prócz członków rodziny Okołowicz w tym miejscu został pochowany także Kazimierz Łęcki (powinowactwo obu rodzin wynikało z faktu, że jego córka Marcelina Łęcka została żoną Hipolita Okołowicza tj. syna Jana Okołowicza[75]).

Teren należący pierwotnie do Okołowicza, położony na obszarze Dąbrówki Polskiej, w połowie XIX wieku został wraz z Dąbrówką Ruską połączony w jedną wieś Dąbrówkę[76], a 1 stycznia 1962 wieś przyłączono do miasta Sanoka i od tego czasu stanowi dzielnicę Dąbrówka.

Osiedle mieszkaniowe w sanockiej dzielnicy Dąbrówka, położone na obszarze dawniej należącym do Jana Okołowicza, nosi zwyczajową nazwę Okołowiczówka[7][10][77][78]. W ramach tego osiedla istnieje ulica Okołowiczówka[79].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Johann Okołowicz”.
  2. ↑ Później w tym miejscu tj. przy ulicy Ignacego Daszyńskiego powstał blok mieszkalny.
  3. ↑ Edward Zając w publikacji z 2002 podał datę 10 listopada 1868, a w publikacjach z 1995 i 1998 podawał datę 23 grudnia 1868, zob. Zając 2002 ↓, s. 6 Zając 1995 ↓, s. 7 Zając 1998 ↓, s. 98
  4. ↑ W księdze chrztów określony jako „Sylwian Zygmunt”, a w księdze zmarłych jako „Zygmunt Sylwan”.
  5. ↑ Na tablicy nagrobnej funkcja burmistrza miasta została błędnie przypisana synowi Hipolitowi.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Edward Zając. Sanoczanie w powstaniu listopadowym. „Tygodnik Sanocki”. Nr 48 (264), s. 5, 25 listopada 1996. 
  2. ↑ a b c Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 251.
  3. ↑ a b c Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 329.
  4. ↑ a b c d Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 382.
  5. ↑ a b c d Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 414.
  6. ↑ a b Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 30).
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Zając 1995 ↓, s. 7.
  8. ↑ Zając 1998 ↓, s. 97, 169.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Zając 2002 ↓, s. 6.
  10. ↑ a b c d e f Zając 1998 ↓, s. 97.
  11. ↑ a b c d e Oberc 2008 ↓, s. 339.
  12. ↑ Zając 1998 ↓, s. 97-98.
  13. ↑ a b c d Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 12.
  14. ↑ a b Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42.
  15. ↑ a b Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42).
  16. ↑ a b c Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 378 (poz. 25).
  17. ↑ Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 102.
  18. ↑ Niem. „2er ungeprüfter Besitzer und Stadtkassekontroller”
  19. ↑ Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1840. Lwów: 1840, s. 226.
  20. ↑ Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1841. Lwów: 1841, s. 229.
  21. ↑ Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1848. Lwów: 1848, s. 322.
  22. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1849. Lwów: 1849, s. 274.
  23. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1849. Lwów: 1849, s. 298.
  24. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850. Lwów: 1850, s. 298.
  25. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1851. Lwów: 1851, s. 338.
  26. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1852. Lwów: 1852, s. 321.
  27. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1853. Lwów: 1853, s. 326.
  28. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1854. Lwów: 1854, s. 334.
  29. ↑ Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855. Lwów: 1855, s. 254.
  30. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 373.
  31. ↑ Kronika. Sanok. „Gazeta Narodowa”. Nr 65, s. 2, 19 marca 1867. 
  32. ↑ Zając 1995 ↓.
  33. ↑ Marta Szramowiat. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 18, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  34. ↑ Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868. Lwów: 1868, s. 68.
  35. ↑ Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku 31.07.1868-14.11.1870. T. II. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 34-35. [dostęp 2022-02-03].
  36. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 374.
  37. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1869. Lwów: 1869, s. 61.
  38. ↑ Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku 31.07.1868-14.11.1870. T. II. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 83. [dostęp 2022-02-03].
  39. ↑ Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku 31.07.1868-14.11.1870. T. II. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 152. [dostęp 2022-02-03].
  40. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1870. Lwów: 1870, s. 65.
  41. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1871. Lwów: 1871, s. 55.
  42. ↑ Marta Szramowiat. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 19, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  43. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1872. Lwów: 1872, s. 53.
  44. ↑ Inland. Korrespondenzen. Sanok. „Die Debatte”. Nr 327, s. 2, 26 listopada 1868. (niem.). 
  45. ↑ a b Zając 1998 ↓, s. 98, 169.
  46. ↑ Bronisław Filipczak, Wojciech Sołtys. Ze wspomnień (napisał Wojciech Sołtys). „Rocznik Sanocki”. Tom I, s. 215, 1963. 
  47. ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 19. ISBN 83-909787-8-4.
  48. ↑ a b c d e f Zając 1998 ↓, s. 98.
  49. ↑ Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem 1875–1900. Lwów: 1900, s. 33-35.
  50. ↑ Smutna dla Sanoka rocznica. „Gazeta Sanocka”. Nr 176, s. 2, 12 maja 1907. 
  51. ↑ Alojzy Zielecki: W epoce autonomii galicyjskiej. Struktury organizacyjne miasta. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 376-377. ISBN 83-86077-57-3.
  52. ↑ Kronika. Dokument dot. budowy magazynu augmentacyjnego w Sanoku z 1 maja 1862. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 8, s. 3, 15 lutego 1914. 
  53. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1871. Lwów: 1871, s. 279, 280.
  54. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1872. Lwów: 1872, s. 272, 273.
  55. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1873. Lwów: 1873, s. 271.
  56. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1874. Lwów: 1874, s. 295, 296.
  57. ↑ Gospodarstwo, przemysł i handel. Kopalnie i destylarnie w Płowcach. „Kraj”. Nr 89, s. 3, 20 kwietnia 1870. 
  58. ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 96.
  59. ↑ Heinrich Eduard Gintl: Wykaz udziału Galicyi i wielkiego księztwa Krakowskiego na powszechnej wystawie 1873 w Wiedniu. Wiedeń: 1873, s. 29.
  60. ↑ Gospodarstwo, przemysł i handel. „Gazeta Lwowska”. Nr 163, s. 946, 17 lipca 1872. 
  61. ↑ Weltaustellung 1873 in Wien. Angemeldete Firmen. „Wr. Weltaustellungs-Zeitung / Int. Austellungs-Zeitung”. Nr 13, s. 5, 19 lutego 1873. (niem.). 
  62. ↑ Agaton Giller: Polska na Wystawie Powszechnej w Wiedniu 1873 r. Listy Agatona Gillera. T. 1-2.. Lwów: 1873, s. 152.
  63. ↑ Welt-Ausstellung 1873 in Wien. Offizieller General-Catalog. Wiedeń: Verlag der General-Direction, 1873, s. 24.
  64. ↑ Heinrich Eduard Gintl: Wykaz udziału Galicyi i wielkiego księztwa Krakowskiego na powszechnej wystawie 1873 w Wiedniu. Wiedeń: 1873, s. 50.
  65. ↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 380 (poz. 46).
  66. ↑ Księga ślubów 1848-1967 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 1 (poz. 1).
  67. ↑ Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 15.
  68. ↑ Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42).
  69. ↑ Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 58.
  70. ↑ Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 107.
  71. ↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 337 (poz. 57).
  72. ↑ Księga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 161.
  73. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 178.
  74. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 121 (poz. 139).
  75. ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 118 (poz. 118).
  76. ↑ Ks. Antoni Szypuła. 25 lat Parafii Rzymsko - Katolickiej w Sanoku - Dąbrówce (fragmenty). „Tygodnik Sanocki”. Nr 22, s. 10, 16 października 1991. 
  77. ↑ Jolanta Ziobro. Wilki w Sanoku? To nie bajka!. „Tygodnik Sanocki”. Nr 4 (846), s. 1, 25 stycznia 2008. 
  78. ↑ Bartosz Błażewicz. Dzieci boją się bawić. „Tygodnik Sanocki”. Nr 34 (876), s. 3, 22 sierpnia 2008. 
  79. ↑ Wykaz nazw ulic miasta Sanoka. bip.um.sanok.pl. [dostęp 2021-09-26].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Jan_Okołowicz&oldid=71354822”