Niemen

rzeka (Białoruś, Litwa, Rosja)

Niemen (biał. НёманNioman, lit. Nemunas, ros. НеманNieman, niem. Memel) – rzeka płynąca przez Białoruś, Litwę i Rosję (obwód królewiecki) o długości 937 km[1]. Wypływa z okolic Mińska. W górnym biegu ma kręty, meandrujący przebieg, w dolnym tworzy zakola i progi. Dzieli się na dwa ramiona (Matrosowkę i Rusnė), uchodzi ośmioramienną deltą do Zalewu Kurońskiego (Morze Bałtyckie).

Niemen
Ilustracja
Niemen w okolicach Jurborku (2009)
Kontynent

Europa

Państwo

 Białoruś
 Litwa
 Rosja

Rzeka
Długość 937 km
Powierzchnia zlewni

98,2 tys. km²

Średni przepływ

616 m³/s przy ujściu

Źródło
Miejsce okolice Mińska
Wysokość

177 m n.p.m.

Współrzędne

53°28′12,4″N 27°21′56,9″E/53,470100 27,365800

Ujście
Recypient Zalew Kuroński
Współrzędne

55°20′12,8″N 21°14′57,1″E/55,336900 21,249200

Mapa
Mapa rzeki
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, w centrum znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Niemen koło Olity
Niemen na trasie MińskNowogródek

Największe miasta położone nad Niemnem to Grodno, Druskieniki, Olita, Kowno i Sowieck. Niegdyś rzeka była żeglowna na odcinku 670 km, od Bielicy do ujścia[2], ale wybudowana w latach 1955−1959 zapora wodna w Kownie, tworząca Zbiornik Kowieński, przerwała żeglowność Niemna - przy zaporze nie ma śluzy. Dzięki systemowi kanałów górna część Niemna (powyżej Zbiornika Kowieńskiego) ma połączenie z dorzeczem Dniepru (przez Kanał Ogińskiego z Prypecią) i dorzeczem Wisły (przez Kanał Augustowski), natomiast dolna część z Kłajpedą (Kanał Kłajpedzki)[1] i przez Kanał Polesski z rzeką Pregołą.

Ważniejsze dopływy prawe:

lewe:

Historia

edytuj

Niemen stanowił główną rzekę Wielkiego Księstwa Litewskiego, jednak jego dolny bieg i ujście znajdowało się w granicach państwa krzyżackiego oraz kolejnych państw w Prusach.

Po III rozbiorze Polski stanowił rzekę graniczną między zaborem pruskim, a rosyjskim. Od 1807 roku, gdy na terenie części zaboru pruskiego utworzono Księstwo Warszawskie, a później Królestwo Polskie (kongresowe), na Niemnie biegła granica z ziemiami włączonymi do Rosji, tzw. ziemiami zabranymi.

W dniach 23–28 września 1920 roku w rejonie Niemna miała miejsce jedna z największych bitew wojny polsko-bolszewickiej (1919–1921) między jednostkami Wojska Polskiego pod dowództwem Józefa Piłsudskiego a wojskami sowieckimi pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego, zakończona zwycięstwem Polaków i wycofaniem się Rosjan.

Niemen w sztuce

edytuj

Niemen często stanowił motyw w malarstwie, literaturze i poezji. Zobacz np.:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l Niemen, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-07-13].
  2. Neman River, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-07-13] (ang.).
  3. Leonard Drożdżewicz, ZNAD ŻEJMIANY, CZARNEJ HAŃCZY, ŁOSOŚNY - DO NIEMNA, „Znad Wilii”, nr 3 (83), 2020, s. 86-91.

Linki zewnętrzne

edytuj