Jan Bajoński
Jan Bajoński (ur. 11 grudnia 1888 w Raszkowie[1], zm. wiosna 1940 w Katyniu) – polski lekarz ginekolog-położnik, major lekarz rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 major lekarz
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1914 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
lekarz baonu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujBył synem Józefa i Anieli z Zielewskich[1]. Jego bratem był Kazimierz Bajoński (1880-1927), ekonomista i przedsiębiorca[2]. Jan Bajoński ukończył Królewskim Gimnazjum w Ostrowie[1]. Następnie został absolwentem studiów medycznych Berlinie i Strasburgu[1]. W 1916 uzyskał tytuł doktora medycyny[3] ze specjalizacją w ginekologii i położnictwa.
Podczas I wojny światowej latach 1914–1918 służył w armii niemieckiej na froncie francuskim.
W 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Walczył w powstaniu wielkopolskim. Awansowany na stopień porucznika. W 1919 powołany na szefa pociągu sanitarnego, a później przeniesiony do 16 pułku ułanów wielkopolskich, następnie służył jako lekarz pułkowy na Froncie Litewsko-Białoruskim i w 14 pułku artylerii ciężkiej jako lekarz batalionu.
„Odznaczył się walecznością, znajdując się zawsze w pierwszej linii bojowej pułku. Pełniąc służbę w 16 puł., podczas odwrotu 5 Brygady Jazdy z Ukrainy w walkach pod Rohoźną, mjr Bajoński został, by zabrać rannych. Pod Szczurowicami, kiedy dowiedział się, że zostawiono ciężko rannego oficera w wiosce częściowo zajętej przez wroga, z kilkoma sanitariuszami pod ogniem wyniósł rannego”[4]. Za te czyny został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy nr 5348.
Po skończeniu wojny, w 1921 bezterminowo urlopowany, a w 1922 przeniesiony do rezerwy. W 1934, jako major rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto i posiadał przydział do Kadry Zapasowej 7 Szpitala Okręgowego w Poznaniu[5].
Po zwolnieniu z wojska podjął pracę w klinice na Uniwersytecie Poznańskim jako ginekolog–położnik. 21 czerwca 1928 został habilitowany jako docent ginekologii i położnictwa. W czerwcu 1930 brał udział w zjeździe ginekologów w Krakowie jako członek prezydium. Członek rzeczywisty Konwentu Lechia – Korporacji Studentów Uniwersytetu Poznańskiego. Należał do Polskiej Korporacji Akademickiej Lechia i od 1937 do 1939 pełnił funkcję jej kuratorami z ramienia uczelni. Zamieszkiwał w Poznaniu przy ulicy Patrona Jackowskiego. Ponadto prymariusz Kliniki Położniczo–Ginekologicznej Poznańskiego Samorządu Wojewódzkiego, działacz zawodowy, członek Komisji Lekarskiej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, wiceprezes Związku Lekarzy obwodu poznańskiego, sekretarz obwodu poznańskiego Związku Lekarzy Słowiańskich oraz Rady Lekarzy Ubezpieczeniowych. Publikował w zakresie swojej specjalizacji lekarskiej, był autorem ok. 50 prac naukowych[6].
Wobec zagrożenia konfliktem zbrojnym 24 sierpnia 1939 został zmobilizowany do Kadry Zapasowej 7 Szpitala Okręgowego. Po wybuchu II wojny światowej, w czasie kampanii wrześniowej 1939 wraz ze szpitalem ewakuowano go z Poznania do wojskowego szpitala okręgowego nr 2 w Białowieży[7], gdzie w następnym dniu po agresji ZSRR na Polskę, 18 września został aresztowany przez Sowietów. Początkowo więziono go w obozie w Ostaszkowie, a następnie od listopada w Kozielsku[7][6]. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Pogrzebano go w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[8][9]. W Lesie Katyńskim prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[10]. W czasie ekshumacji przeprowadzonej w 1943 przez Niemców, odnaleziono przy nim Krzyż i legit. Virtuti Militari, wizytówkę, listy oraz pocztówki[3], a zwłoki oznaczono numerem 1484[11][6][12][13]. Figuruje na liście wywózkowej 022/3 z 9 kwietnia 1940[6].
Jego żoną była Józefa, z domu Preibisz[1], z którą miał dwie córki: Zofię i Irenę[6].
Publikacje
edytuj- Spontane Uterusruptur während der Schwangerschaft (1917)
- Badania bakteriologiczne pochwy w porodzie i w połogu, z uwzględnieniem paciorkowców, gronkowców, prątków okrężnicy i laseczek pochwowych (1927)
- Profilaktyczne sprowadzenie nóżki w przypadkach położeń pośladkowych (1930)
- Gorączka połogowa (1933)
- Stosunek wyrostka robaczkowego do narządów rodnych kobiety (1934)
Upamiętnienie
edytuj
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[14][15][16]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[17][18][19].
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” w Radomiu został zasadzony Dąb Pamięci upamiętniający Jana Bajońskiego[20].
Jest jednym z 305 lekarzy pochowanych na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu i upamiętnia go tabliczka epitafijna nr 77[21].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5348[6]
- Krzyż Walecznych (1921)[22]
Zobacz też
edytuj- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
- Tadeusz Żuralski, Tadeusz Zawodziński – inni lekarze ginekolodzy habilitowani, zamordowani w Katyniu
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 19.
- ↑ Archiwum Korporacyjne - Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich
- ↑ a b Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność., pbc.uw.edu.pl, 9 października 1948, s. 4 [dostęp 2024-11-17] (pol.).
- ↑ [CAW, AP 2677, VM 38-2924].
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 214, 779.
- ↑ a b c d e f Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 14.
- ↑ a b JAN BAJOŃSKI [online], wlkp24.info [dostęp 2024-11-20].
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-11-17] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 207 [dostęp 2024-11-20] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-04-25].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 22. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 10 [dostęp 2024-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Jan Bajoński. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-04-23].
- ↑ Lekarze pochowani na cmentarzu w Katyniu [online], www.oil.org.pl [dostęp 2024-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-06].
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2028 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1546).
Bibliografia
edytuj- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Biogram na stronie korporacji „Lechia”
- Klinika Położniczo-Ginekologiczna. W: Halina Potyrałowa: Wydział Lekarski i Oddział Farmaceutyczny Uniwersytetu Poznańskiego 1919-1939. Bibliografia publikacji. Materiały biograficzne. Poznań: 1997, s. 529-566.
- Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 20, R. 9 Z. 2 (18) / 2000.
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Jana Bajońskiego w bibliotece Polona