Alojzy Prosper Biernacki
Alojzy Prosper Biernacki herbu Poraj (ur. 21 czerwca 1778 w Siąszycach, zm. 8 września 1854 w Paryżu) – ziemianin kaliski, członek opozycji sejmowej kaliszan, poseł na sejm 1830 roku[1], minister skarbu Rządu Narodowego Królestwa Polskiego w czasie powstania listopadowego, wolnomularz[2] oraz pionier nowoczesnego rolnictwa w Polsce.
| |
 Poraj | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
21 czerwca 1778 |
| Data i miejsce śmierci |
8 września 1854 |
| Ojciec | |
| Matka |
Józefa Zielonacka |
| Żona |
Maria Eleonora Bischoffswerder |
| Dzieci |
Kamila |
Życiorys
edytujSyn Kazimierza wojskiego ostaszowskiego, brat generała brygady Gabriela Józefa. We Wrocławiu ukończył szkołę średnią, a w 1796 zapisał się na studia prawnicze na Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Wkrótce jednak przeniósł się na wydział tzw. kameralistyki, gdzie wykładano ekonomię i wiedzę rolniczą. Ożeniony był z Marią Bischoffswerder, z którą miał dwie córki.
Prawdopodobnie był pierwszym Polakiem, który zdobył uniwersyteckie wykształcenie rolnicze. Następnie wiedzę uzupełniał we Francji, Anglii i Niemczech. Do kraju wrócił w 1801, by objąć rodzinny majątek w Sulisławicach pod Kaliszem.
Za cel życia postawił sobie zaszczepienie Polakom osiągnięć Zachodu w dziedzinie rolnictwa. Postanowił zreformować swój majątek i wprowadzić najnowsze osiągnięcia nauki. Uwolnił chłopów od pańszczyzny, którą prawdopodobnie zamienił na czynsze. Jako pierwszy w Polsce zaczął stosować płodozmian. Projektował budynki gospodarcze i ulepszał narzędzia rolnicze. Zasłynął z hodowli owiec rasy saskiej, których wełna poszukiwana była na rynkach niemieckich. Swoje gospodarstwo przekształcił oraz unowocześnił m.in. stosując sprowadzone z Anglii maszyny rolnicze[3].
Biernacki propagował również mechanizację rolnictwa na zjazdach ziemian. Organizował odczyty i prelekcje na ten temat m.in. w 1821 roku w Marchwaczu koło Kalisza[3]. Edmund Stawiski (1813–1890) z Podłężyc koło Sieradza zamieścił o nim artykuł w „Encyklopedii rolniczej...” (tom I, s. 140 i nast.), podkreślając zasługi Biernackiego w propagowaniu postępu rolniczego, a w szczególności ogrodnictwa. Współdziałał w urządzaniu wzorowych gospodarstw u swych przyjaciół, braci Banawentury i Wincentego Niemojowskich w Marchwaczu i Przystajni. W swoim majątku w Lututowie koło Wielunia uruchomił szkołę, w której kształcono młodzież wiejską na agronomów oraz ogrodników[3].
Był jednym z czołowych działaczy pierwszej polskiej organizacji rolniczej – założonego w 1810 r. w Warszawie Królewskiego Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego i podobnego towarzystwa w Lipsku, Wypowiadał się pochlebnie o jego działalności Stanisław Staszic w „Rocznikach Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, (tom XVI, r. 1823). W swoim majątku w Lututowie założył własnym sumptem szkołę rolniczą dla młodzieży chłopskiej. Był członkiem Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk[4].
Działalność polityczna
edytujW 1830 r. wszedł do sejmu jako poseł wieluński i włączył się w nurt walk parlamentarnych po stronie opozycji, której przewodzili bracia Niemojowscy. Jako poseł z powiatu wieluńskiego województwa kaliskiego na sejm powstańczy[5] podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa[6]. Od 18 lipca 1831 roku był deputowanym z okręgu gminnego powiatu sieradzkiego[5]. Zwalczał wtedy dyktaturę gen. Józefa Chłopickiego, został członkiem komisji skarbowej, a następnie ministrem skarbu. Przedstawił sejmowi projekt rządowy przeniesienia chłopów na czynsze z prawem wieczystej dzierżawy i odkupu gruntów. Realizacja tego projektu miała być rozłożona na 10 lat.
Po upadku powstania udał się do Paryża, gdzie działał w Towarzystwie Wychowania Narodowego, które 1 stycznia 1843 r. przeobraziło się w Szkołę Polską w Batignolles. Był członkiem sejmu powstańczego na emigracji[7]. W 1834 roku skazany przez władze rosyjskie na ścięcie za udział w powstaniu listopadowym[8].
Pochowany został na Cmentarzu Montmartre w Paryżu.
Dzieła
edytujBiernacki także był autorem wielu artykułów w fachowej prasie, np. w wydawanym w Lesznie „Ziemianinie” w 1850 r. ogłosił artykuł o drenowaniu ziemi za pomocą glinianych rurek, który był wówczas rewelacją. Biernacki zostawił po sobie interesującą spuściznę pisarską.
- W 1808 r. wydał we Wrocławiu pracę pt. O zamianie zaciągów na daniny zbożowe lub pieniężne.
- Wydany w 1809 r. druk Doniesienie o przełożeniu na jęz. polski Zasad rolnictwa rozumnego stanowił konspekt pracy wybitnego agronoma Albrechta Thaera.
- W 1815 r. wydał Kalendarz kieszonkowy rolniczo-gospodarski.
- W 1819 w Berlinie przekład pracy J. C.Loudona O zakładaniu folwarków wg zasad szkockiego gospodarstwa (...) i o przyozdabianiu siedlisk wiejskich... wzbogaconych uwagami tłumacza.
- W 1823 roku we Wrocławiu wyszła jego własna praca Wzór taniej, trwałej i wygodnej stodoły i opisanie dwukonnej angielskiej młocarni.
Przypisy
edytuj- ↑ Małgorzata Karpińska, Senatorowie, posłowie i deputowani Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, Warszawa 2002, s. 39.
- ↑ Ludwik Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980, s. 440.
- ↑ a b c Bolesław Orłowski: Nie tylko szablą i piórem. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1985, s. 131-132. ISBN 83-206-0509-1.
- ↑ Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe: epilog: 1831–1836, 1906, s. 479.
- ↑ a b Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 480.
- ↑ Dayarusz Sejmu z R. 1830–1831, wydał Michał Rostworowski, T. I, Kraków 1907, s. 245.
- ↑ Walenty Zwierkowski, O Sejmie w Emigracji, Poitiers 1839, s. 10.
- ↑ Tygodnik Petersburski, 1834, nr 89, s. 533.
Bibliografia
edytuj- Łuczakówna-Kozerska H., Biernacki Alojzy Prosper, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom II, s. 76-78.
- Ruszkowski A., Alojzy Prosper Biernacki – pionier w dziedzinie nowoczesnego rolnictwa, [w:] „Na sieradzkich szlakach” nr 4 (48), 1997, XII, s. 43–44.
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Alojzego Prospera Biernackiego w bibliotece Polona