Wikipedia

Alojzy Bunsch

polski rzeźbiarz
Ten artykuł dotyczy rzeźbiarza. Zobacz też: Alojzy Bunsch, scenograf.

Alojzy Bunsch (ur. 19 marca 1859 w Orăștie (węg. Szászváros) w Siedmiogrodzie, zm. 23 maja 1916 w Krakowie) – polski rzeźbiarz i pedagog. Autor rzeźb o tematyce religijnej i portretowej. W swojej twórczości reprezentował historyzm, a w okresie późniejszym nawiązywał do secesji. Ojciec malarza Adama Bunscha i pisarza Karola Bunscha.

Alojzy Bunsch
Ilustracja
Alojzy Bunsch, Wiedeń, lata 80. XIX wieku
Data i miejsce urodzenia

19 marca 1859
Szászváros

Data i miejsce śmierci

23 maja 1916
Kraków

Narodowość

Polska

Dziedzina sztuki

rzeźbiarz

Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Alojzego Bunscha na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Życiorys

edytuj

Naukę rzeźby rozpoczął pod kierunkiem Celestyna Hoszowskiego[1] w C. K. Wyższej Szkole Realnej we Lwowie[2]. Studia artystyczne ukończył w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu (1880-1883)[3] na wydziale rzeźby u Kaspara von Zumbuscha, autora wielu pomników wiedeńskich oraz u Edmunda Hellmera, jednego z głównych przedstawicieli wiedeńskiej secesji. W latach 1885–1887 pracował w zakładzie rzeźbiarsko-kamieniarskim E. Hausera w Wiedniu[4].

Był nauczycielem rysunku i rzeźby początkowo w Libercu (austr. Reichenberg), następnie w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem w latach 1888-1892[5]. W roku 1892 został nauczycielem, a potem profesorem Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, gdzie pracował aż do roku 1916[6]. Zakres jego wykładów obejmował modelowanie, rzeźbę dekoracyjną, anatomię i rysunek figur. Uczył również rysunku zawodowego na kursie wieczornym[7].

W latach 1894–1897 odbył podróże studyjne do Belgii i Holandii, dokształcał się także w pracowniach w Wiedniu, Berlinie, Monachium, Florencji i Rzymie, po czym otrzymał tytuł c.k. profesora. W roku 1901 wyjechał do Salzburga na specjalne studia zawodowe w dziedzinie szkolnictwa artystycznego[8].

Po ślubie w roku 1896 z Marią Aleksandrą Sadłowską, siostrą lwowskiego architekta Władysława Sadłowskiego[9], z którym kilkakrotnie współpracował przygotowując dekoracje rzeźbiarskie projektów architektonicznych, zamieszkał na stałe w Krakowie. Regularnie wystawiał prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i we Lwowie[2], wziął także udział w Pierwszej Wystawie Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej w Krakowie w roku 1911[10]. Wykonał ponadto medaliony i płaskorzeźby portretowe oraz popiersia ważnych krakowskich postaci, m.in. Adama Chmiela, Władysława Łuszczkiewicza[11] czy prof. Edwarda Medweckiego, a także wizerunki osób prywatnych, stosując często oprócz odlewów z brązu technikę gipsu polichromowanego[2]. Uznanie przyniosły mu szczególnie dwie realizacje: wystrój rzeźbiarski secesyjnego wnętrza kaplicy grobowej rodziny Hulimków w Mycowie[12] oraz odwołujący się do wzorów antycznych marmurowy fryz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy w kaplicy katedry we Lwowie[13].

Był również członkiem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.

Zmarł w roku 1916. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[14].

Zachowane dzieła rzeźbiarskie

edytuj
  • portret prof. Edwarda Medweckiego (gips polichromowany), popiersie, ok. 1897, zb. prywatne
  • medalion portretowy (brąz) Władysława Łuszczkiewicza na tablicy pamiątkowej na południowej ścianie Kościoła Mariackiego w Krakowie, 1902
  • medalion portretowy Władysława Łuszczkiewicza (gips), płaskorzeźba, 1902, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
  • medalion, portret mężczyzny (gips), płaskorzeźba, ok. 1902, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
  • tablica z płaskorzeźbą portretową na grobowcu Adama Chmiela (brąz) oraz plakietka portretowa Matki (brąz) na grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie
  • płaskorzeźba Zdjęcie z Krzyża (gips), kaplica grobowa w Mycowie, 1904 – obecnie w kościele w Tarnawie Dolnej (koło Wadowic)
  • fryz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy (gips patynowany na brąz), 1904, Kościół św. Franciszka z Asyżu w Krakowie, (obiekt prezentowany na Pierwszej Wystawie Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. P. Skargi w Krakowie w roku 1911)[10]
  • fryz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy (marmur kararyjski) w kaplicy Jezusa Miłosiernego w Katedrze Łacińskiej we Lwowie, 1904
  • portret syna (Karol Bunsch), popiersie (gips polichromowany), ok. 1906, zb. prywatne
  • główka dziewczynki, studium portretowe (gips polichromowany), ok. 1907, zb. prywatne
  • medalion portretowy posła Józefa Głębockiego (brąz), Poznań, ok. 1909
  • rzeźba Psyche (marmur), 1914, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • oraz drobne rzeźby i płaskorzeźby portretowe w zbiorach prywatnych

Galeria

edytuj
  •  
    Alojzy Bunsch – Zdjęcie z Krzyża, 1904, Myców, ob. Tarnawa Dolna
  •  
    Alojzy Bunsch – Zdjęcie z Krzyża, 1904, centralna część kompozycji
  •  
    Alojzy Bunsch – Zdjęcie z Krzyża, 1904, postać Matki Boskiej
  •  
    Alojzy Bunsch – Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, 1904, Kościół Franciszkanów w Krakowie
  •  
    Alojzy Bunsch – Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, 1904, Katedra we Lwowie
  •  
    Alojzy Bunsch – Wjazd Chrystusa..., 1904, Katedra we Lwowie, fragment
  •  
    Alojzy Bunsch – portret prof. E. Medweckiego, ok. 1897, zb. prywatne
  •  
    Alojzy Bunsch – medalion portretowy (W. Łuszczkiewicz), 1902, Kościół Mariacki w Krakowie
  •  
    Alojzy Bunsch – portret A. Chmiela, ok. 1900
  •  
    Alojzy Bunsch – główka dziewczynki, ok. 1907, zb. prywatne
  •  
    Alojzy Bunsch – portret syna (Karol Bunsch), ok. 1906, zb. prywatne
  •  
    Alojzy Bunsch – rzeźba Psyche, 1914, Muzeum Narodowe w Krakowie
  •  
    Alojzy Bunsch – płaskorzeźba Dalia (zaginiona), 1902[15]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Celestyn Hoszowski. [w:] Encyklopedia Gutenberga [on-line]. [dostęp 2015-12-10].
  2. ↑ a b c J. Biriulow: Rzeźba lwowska od połowy XVIII wieku do 1939 roku. Warszawa: Neriton, 2007, s. 133. ISBN 978-83-75430-09-7.
  3. ↑ opr. Instytut Sztuki PAN: Słownik Artystów Polskich, tom 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, s. 278, 279.
  4. ↑ Sprawozdanie c. k. Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie za lata 1916-1917. Kraków: 1917, s. 24.
  5. ↑ H. Kenarowa, Od zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego do Szkoły Kenara. Kraków: WL, 1978, s. 86, 96, 99.
  6. ↑ Sprawozdania c. k. Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie za lata 1892-1917.
  7. ↑ P. Krupa. Alojzy Bunsch. Rzeźbiarz wiedeński, lwowski i krakowski. „Wiadomości ASP”. nr 81, s. 64, 2018. ISSN 1505-0661. 
  8. ↑ Czternaste sprawozdanie c. k. Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie za lata 1901-1902. Kraków: 1902, s. 32.
  9. ↑ Sadłowski Władysław Aleksander (1869–1940). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2015-05-22].
  10. ↑ a b Katalog Pierwszej Wystawy Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. P. Skargi w Krakowie. Kraków: TPSP, 1911, s. 38.
  11. ↑ K. Bąkowski: Dawne cechy krakowskie. Kraków: 1903, s. 134-135.
  12. ↑ „Architekt”, Rok VI (1905), Zeszyt 10, s. 149-150, Myców (ilustracja), tabl. 51, Lwów (ilustracja).
  13. ↑ J. Langman: O polskiej sztuce religijnej. Katowice: Związek Artystów Śląskich, 1932, s. 159, 178.
  14. ↑ K. Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939), wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 100. Autorem projektu nagrobka jest malarz Adam Bunsch, syn Alojzego.
  15. ↑ Katalog wystawy dzieł sztuki. Kraków: TPSP, 1902, s. 9, poz. 53.

Bibliografia

edytuj
  • Katalog wystawy dzieł sztuki, TPSP, Kraków 1902.
  • K. Bąkowski, Dawne cechy krakowskie, Kraków 1903, s. 134-135.
  • „Architekt”, Rok VI (1905), Zeszyt 10, s. 149-150, Myców (ilustracja), tabl. 51, Lwów (ilustracja).
  • Katalog Pierwszej Wystawy Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. P. Skargi w Krakowie, TPSP, Kraków 1911.
  • Sprawozdania c. k. Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie za lata 1892-1917.
  • Józefa Czecha Kalendarz Krakowski na rok 1917, s. 90.
  • J. Langman, O polskiej sztuce religijnej, Związek Artystów Śląskich, Katowice 1932, s. 159, 178.
  • Słownik Artystów Polskich, opr. Instytut Sztuki PAN, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wrocław 1971, tom 1, s. 278, 279.
  •  H. Kenarowa, Od zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego do Szkoły Kenara, WL, Kraków 1978, s. 86, 96, 99.
  • Encyklopedia Krakowa, red. A. H. Stachowski, PWN, Warszawa-Kraków 2000. ISBN 83-01-13325-2
  • R. Mucha, Kaplica grobowa rodziny Hulimków w Mycowie, „Spotkania z Zabytkami”, 2004, nr 2, s. 42.
  • J. Biriulow, Rzeźba lwowska od połowy XVIII wieku do 1939 roku, wyd. Neriton, Warszawa 2007, s. 133. ISBN 978-83-75430-09-7
  • K. Chrudzimska-Uhera, Secesja w Zakopanem?, „Pamiętnik Sztuk Pięknych” T. 10 (2015), s. 341-346. ISSN 1730-0215
  • M. Stopyra, Inspiracje młodopolskich rzeźbiarzy w kontekście wystawy „Polska rzeźba fin de siècle’u”, „Pamiętnik Sztuk Pięknych” T. 10 (2015), s. 347-351. ISSN 1730-0215
  • Sygnowano: Bunsch - malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016, s. 10-12.
  • J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016.
  • P. Krupa, Alojzy Bunsch. Rzeźbiarz wiedeński, lwowski i krakowski, „Wiadomości ASP”, 2018, nr 81, s. 62-65. ISSN 1505-0661

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Alojzy_Bunsch&oldid=74384964”