8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy
8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy (8spobsmel) – nieistniejący już pułk obserwacyjno-meldunkowy Wojska Polskiego.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1952 |
| Rozformowanie |
1956 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
49 sbobmel w Wałczu |
| Kontynuacja |
8 sbrt w Słupsku |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr Wiktor Kamiński |
| Ostatni |
kpt. Stanisław Orecki |
| Organizacja | |
| Numer |
JW 5665[1] |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Historia
edytujFormowanie
edytujW 1952 na podstawie rozkazu nr 0048/Org. z 14 maja 1952 r. dowódcy wojsk OPL OK gen. bryg. Nikołaja Trawina, na bazie 49 batalionu obserwacyjno-meldunkowego i dwóch kompanii obserwacyjno-meldunkowych z Gdyni i Świnoujścia, powstał w Bydgoszczy 8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy (8spobsmeld) o stanie 1784 wojskowych i 16 kontraktowych. Reorganizacja była związana z dostawą do Wojsk Obserwacyjno-Meldunkowych pierwszych stacji radiolokacyjnych[2]. Dowódcą pułku został dotychczasowy dowódca 49 batalionu – mjr Wiktor Kamiński, a szefem sztabu – kpt. Lucjan Ratyński[3][4]. W 1952 po reorganizacji w skład pułku weszło sześć kompanii obserwacyjno-meldunkowych, które rozmieszczono: Olsztyn, Chojnice, Wałcz, Gdynia-Orłowo, Mrzeżyno, Szczecin oraz cztery kompanie radiotechniczne pułku, które rozlokowano: Babie Doły, Duninowo, Chynowo, Chojnice[5].
Zadania, szkolenie, stacjonowanie, reorganizacje
edytujZadaniem 8 spobsmeld było prowadzenie ciągłego rozpoznania nieprzyjaciela powietrznego w północnym i północno-zachodnim rejonie kraju poprzez posterunki rozpoznania wzrokowego rozmieszczone na rubieży: Nowa Karczma, Gdynia, Puck, Poddębie (pierwsza linia) i 60–80 km na południe (druga linia): Siemiany, Pelplin, Lipnica. Jedynymi środkami technicznymi były stoliki kursowe, lornetki, dwa aparaty telefoniczne AP-48, busola, zegar – budzik i pięć kilometrów kabla telefonicznego. We własnym zakresie, w razie potrzeby, żołnierze wykonywali drewnianą wieżę, dół nasłuchowy i schron. System obserwacji przestrzeni powietrznej i wczesnego ostrzegania stanowił i był dość prymitywny. Posterunki 8 pułku były od siebie oddalone o 8–10 km, na głębokości 10–12 km i tworzyły kompanijne rejony obserwacyjno-meldunkowe o szerokości 60 km i głębokości 30 km, albo batalionowy rejon o szerokości 80 km i głębokości 60 km[6][3]. W 1954 powstało Dowództwo Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju, które połączono z dwóch dowództw: Dowództwa Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju i Dowództwa Wojsk Lotniczych (WLiOPLOK). Dowódcą został gen. Iwan Turkiel[7]. Zadania bojowe służby obserwacyjno-meldunkowej 8 pułku wykonywało trzynaście stacji radiolokacyjnych typu P-3A i P-8 z dywizji lotnictwa myśliwskiego, które w strukturze pododdziałów obserwacyjno-meldunkowych nie były. Niedostateczna liczba stacji radiolokacyjnych powodowała, że służbę pełniły cztery podwójne posterunki radiotechniczne i trzy pojedyncze posterunki, zgrupowane zasadniczo na kierunku północnym, oprócz jednego posterunku zlokalizowanego w Warszawie. Stacje zabezpieczały głównie naprowadzanie własnego lotnictwa, ale włączały się też w ogólny system radiotechnicznego zabezpieczenia OPLOK[8].
W latach 1955–1956 przystąpiono do kolejnej reorganizacji oddziałów i systemu obserwacyjno-meldunkowego, który został ostatecznie zastąpiony przez system radiolokacyjny. Pierwszym pułkiem, który przereorganizowano, był 8 pułk obserwacyjno-meldunkowy. W drugiej połowie 1955 w skład pułku weszła nowo zorganizowana kompania radiotechniczna w Witkowie[c][2], na początku 1956 kompania w Chynowie. Dwie kompanie obserwacyjno-meldunkowe w Mrzeżynie i Słupsku rozwiązano, a w ich miejsce zafunkcjonowały dwie dalsze kompanie radiotechniczne. Pod koniec 1956 pułk zmienił nazwę na 8 pułk radiotechniczny. W jego składzie znajdowało się dziewięć kompanii radiotechnicznych i tylko dwie kompanie obserwacyjno-meldunkowe. Przeprowadzona reorganizacja pułku spowodowała zmianę jego ugrupowania bojowego i zakresu wykonywanych zadań. Z końcem 1956 kompanie radiotechniczne pułku rozmieszczono w następujących miejscowościach: Chynowie, Przećmin, Darżewo, Duninowo, Lisewo Kaszubskie, Babie Doły, Pruszcz Gdański, Chojnice i Łękinia. Kompanie obserwacyjno-meldunkowe do końca 1956 zostały rozwiązane[2][9].
Rozformowanie pułku, powstanie samodzielnych batalionów radiotechnicznych
edytujNa podstawie rozkazu organizacyjnego dowódcy WLiOPL OK nr 033 z 4 lipca 1957 r. w Wojskach Radiotechnicznych przystąpiono do reorganizacji, którą przeprowadzono etapami. Dowódca WLiOPL OK nakazał rozformowanie istniejących samodzielnych pułków radiotechnicznych, a na ich bazie sformowanie dziewięciu samodzielnych batalionów radiotechnicznych (sbrt) każdy w składzie pięciu krt (tylko 7. sbrt miał zaplanowane cztery krt). Najważniejsze zmiany organizacyjne przeprowadzono w latach 1958–1961. Utworzony batalion w 1958 na bazie 8 spobsmeld otrzymał numerację 8 sbrt. z miejscem dyslokacji Słupsk. 8 samodzielny batalion radiotechniczny przejął pododdziały po byłym 8 sprt: krt z Duninowa k. Ustki, Darżewa k. Zegrza Pomorskiego i z Pruszcza Gdańskiego[10][11].
Żołnierze pułku
edytujDowódcy
W okresie funkcjonowania pułku dowódcami byli:
- mjr Wiktor Kamiński (1952-1954)
- mjr Lucjan Ratyński ((1954-1956)
- kpt. Stanisław Orecki (1956)
Oficerowie
- płk Ryszard Sajdak
Skład etatowy, uzbrojenie, sprzęt
edytujStruktura, skład etatowy
edytuj8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy w 1952 w swojej strukturze miał sześć kompanii obserwacyjno-meldunkowych[12]: w Pucku, w Koszalinie i w Szczecinie, tworzyły linię 45 posterunków, obejmując odcinek 600 km wzdłuż granicy morskiej i części lądowej północno-zachodniej[13][3].
- Dowództwo i sztab
- 6 kompanii obserwacyjno-meldunkowych[d]
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 5 posterunków obserwacyjno-meldunkowych
- drużyna zaopatrzenia
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 4 kompanie radiotechniczne[e]
- 8 stacji radiolokacyjnych[f]
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- 8 stacji radiolokacyjnych[f]
- kwatermistrzostwo
- magazyny techniczne
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- Dowództwo i sztab
- 2 kompanie obserwacyjno-meldunkowe[g][8]
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 5 posterunków obserwacyjno-meldunkowych
- drużyna zaopatrzenia
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 4 kompanie radiotechniczne[h]
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- kwatermistrzostwo
- magazyny techniczne
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- Dowództwo i sztab
- 2 kompanie obserwacyjno-meldunkowe[i][14][2]
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 5 posterunków obserwacyjno-meldunkowych
- drużyna zaopatrzenia
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 9 kompanii radiotechnicznych[j]
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- kwatermistrzostwo
- magazyny techniczne
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
Uzbrojenie, sprzęt, zaopatrzenie
edytujZ uzbrojenia żołnierze pułku posiadali broń etatową: PM wz. 43, amunicję, granaty ręczne RG-42 i F-1 (po 5 szt.). Dowódca pułku miał do dyspozycji samochód GAZ-69, dowódcy kompań GAZ-67. Pułk dysponował radarami P 12 i P 20, samochodami ciężarowymi GAZ-MM, GAZ-51, sanitarką FSC Lublin-51. Ponadto na wyposażeniu batalionu był także sprzęt typu: aparaty TAJ-43 i lornetki obserwacyjne[l][15][16].
Przekształcenia
edytuj- 1 Okręgowy Batalion Łączności w Legionowie (1950) → 49 samodzielny batalion obserwacyjno-meldunkowy w Wałczu (1950-1952) → 8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy (JW 5665) w Bydgoszczy (1952-1956) ↘ przeformowany w 1956
- 8 pułk radiotechniczny (JW 5665) w Bydgoszczy (1956-1958) ↘ przeformowany w 1958
- 8 samodzielny batalion radiotechniczny (JW 5665) w Słupsku (1958-1967) ↘ rozformowany w 1967
- 12 pułk radiotechniczny (JW 3727) w Gdyni-Grabówek (sformowany na bazie 2 sbrt i 8 sbrt)
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ W tym budynku koszarowym stacjonował 8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy w latach 1952-1956, obecnie ul. Sowińskiego
- ↑ W tych koszarach stacjonowała kompania radiotechniczna z 8sprt
- ↑ W 1958 krt weszła w skład 9 samodzielnego brt w Choszcznie
- ↑ Kompanie rozmieszczono w miejscowościach: Olsztyn, Chojnice, Wałcz, Gdynia-Orłowo, Mrzeżyno , Szczecin[5].
- ↑ Kompanie radiotechniczne rozmieszczono w miejscowościach: Babie Doły, Duninowo, Chynowo, Chojnice
- ↑ Stacje radiolokacyjne rozmieszczono w miejscowościach: w Babich Dołach: typu P-20 (dowódca– por. Tadeusz Romanyk) i typu P-3A (dowódca – ppor.Jan Szczepanik), kompanii w Duninowie: typu P-20 (dowódca – por. Alfred Pondo, technicy – ppor. Ryszard Sajdak i por. Kazimierz Konieczny) i typu P-3A (dowódca – ppor. Stanisław Łebski), kompanii w Chynowie: typu P-3A (dowódca – por. Bonifacy Skorupiński, technik – chor. Zbigniew Sieniawski), kompanii w Nowej Wsi k. Grudziądza (RTP – 104) typu P-3 (dowódca ppor. Józef Podsiadłowski), kompanii w Chojnicach (RTP – 105): typu P-3A (dowódca – ppor. Leszek Stępień), kompanii w Chwiramie k. Wałcza (RTP – 106): typu P-3A (dowódca – ppor. Kazimierz Siujwa)
- ↑ Kompanie obserwacyjno-meldunkowe wystawiły posterunki obserwacji wzrokowej w dwóch liniach. Pierwsza kompania w pierwszej linii na rubieży: Fredrowo-Jabłonowo-Malbork, druga kompania w pierwszej linii na rubieży Jurata-Poddębie oraz w drugiej linii Miardowo-Lipnica-Słupsk
- ↑ Kompanie radiotechniczne pułku stacjonowały: 1. – w Babich Dołach, 2. – w Duninowie, 3. – z posterunkami w Grudziądzu, Chojnicach i Bydgoszczy oraz 4. – w Malborku
- ↑ Zostały rozformowane do końca 1956
- ↑ Kompanie radiotechniczne pułku stacjonowały: 1. – w Babich Dołach, 2. – w Duninowie, 3. – z posterunkami w Grudziądzu, Chojnicach i Bydgoszczy oraz 4. – w Malborku. W drugiej połowie 1955 roku w skład pułku weszła nowo zorganizowana kompania radiotechniczna w Witkowie, na początku 1956 roku podobna kompania w Chynowie. Dwie kompanie obserwacyjno-meldunkowe w Mrzeżynie i Słupsku rozwiązano, a w nich miejsce zorganizowano dwie dalsze kompanie radiotechniczne. Pod koniec 1956 kompanie radiotechniczne pułku rozmieszczono w następujących miejscowościach: Chynowie, Przećmin, Darsewo, Duninowo, Lisewo Kaszubskie, Babie Doły, Pruszcz Gdański, Chojnice, Łękinia
- ↑ Na zdjęciu radar P-12 działający w Somalii, takie 2 były od 1957 na wyposażeniu 8 pułku radiotechnicznego
- ↑ Zaopatrzenie mundurowe i kwaterunkowe żołnierze otrzymywali z pułku, natomiast zaopatrzenie żywnościowe organizowane było w oparciu o ryczałt pieniężny. Stwarzało to żołnierzom wiele kłopotów, zważywszy, że zakup prowiantu odbywał się w sklepach odległych nieraz o kilka kilometrów. Żołnierze, oprócz służby na wieży obserwacyjnej, przyrządzali posiłki, wykonywali prace gospodarcze, kupowali prowiant, uczestniczyli też w programowym szkoleniu. Na wyposażeniu zimą żołnierze mieli waciaki, buty filcowe, swetry, czapki uszatki, ale tych nie można było wiązać pod brodę, długi kożuch, a na słotę podgumowaną pelerynę. Żołnierz stał na wieży lub na punkcie bez żadnego oszklenia,zbudowanym np. na dachu budynku gospodarczego. Drugi żołnierz w tym czasie czuwał w pomieszczeniu mieszkalnym przy aparacie telefonicznym. Telefony na wieży i w pomieszczeniu były połączone równolegle
Przypisy
edytuj- ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
- ↑ a b c d e f Szutowicz i Brycki 2016 ↓, s. 106.
- ↑ a b c Szutowicz i Brycki 2016 ↓, s. 105-106.
- ↑ Historia WOPK 2011 ↓, s. 22;28.
- ↑ a b Historia WOPK 2011 ↓, s. 28.
- ↑ Historia WOPK 2011 ↓, s. 25;34.
- ↑ Historia WOPK 2011 ↓, s. 30.
- ↑ a b Historia WOPK 2011 ↓, s. 30-31.
- ↑ Stachula 2001 ↓, s. 218;219;.
- ↑ Historia WOPK 2011 ↓, s. 38-39.
- ↑ a b Stachula 2001 ↓, s. 218-219.
- ↑ a b c Szutowicz i Brycki 2016 ↓, s. 105.
- ↑ Historia WOPK 2011 ↓, s. 22.
- ↑ Stachula 2001 ↓, s. 218.
- ↑ Historia WOPK 2011 ↓, s. 22-25.
- ↑ Szutowicz i Brycki 2016 ↓, s. 105-107.
Bibliografia
edytuj- Andrzej Szutowicz, Jan Brycki: W zbroi i mundurze po ziemi drawieńskiej. Piła: PPR Tongraf, 2016, s. 3-270. ISBN 978-83-62581-95-5..
- Jan Ginowicz, Zbigniew Kuśmierek, Bronisław Peikert, Adolf Stachula, Kazimierz Walkowiak: 60 lat Wojsk Radiotechnicznych. Zarys historii. Warszawa: Szefostwo Wojsk Radiotechnicznych Sił Powietrznych, 2011. ISBN 978-83-930536-7-4.
- Adolf Stachula: System obserwacyjno-meldunkowy i radiotechniczny na Pomorzu 1950-1980. Słupsk: Słupskie Studia Historyczne NR 9PPR Tongraf, 2001. ISSN 2391-5153.