11 Eskadra Wywiadowcza
11 eskadra wywiadowcza – pododdział lotnictwa Wojska Polskiego początków II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
rtm. pil. Piotr Niżewski |
| Ostatni |
por. pil. Antoni Sielicki |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-bolszewicka | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Warszawa, Dojlidy, Słonim, Baranowicze, Toruń, Zahacie |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Eskadra sformowana została w 1919 w Warszawie jako 11 eskadra lotnicza. Wzięła udział w wojnie polsko bolszewickiej i w zajmowaniu Pomorza przez Wojsko Polskie. Rozwiązana na froncie i ponownie reaktywowana w Toruniu. W 1921 weszła w skład nowej 8 eskadry wywiadowczej.
Formowanie i walki
edytujEskadra powstała 9 stycznia 1919 w Warszawie[1][2]. W okresie organizacyjnym personel latający stanowili: rtm. Niżewski, a rtm. Buckiewicz, por. Tytus Karpiński, ppor. Stefan Sznuk i sierżant Karol Biel[3]. Rozkazem Sztabu Generalnego nr 487/I z 9 stycznia 1919, eskadra weszła w skład I Grupy Lotniczej dowodzonej przez kpt. pil Romana Florera[4]. Od początku procesu formowania występowały poważne trudności z naborem personelu latającego oraz ukompletowaniem sprzętu, gdyż sprawne samoloty otrzymywały eskadry wcześniej odchodzące na front[1].
- Na froncie litewsko-białoruskim
7 kwietnia 1919 eskadra odjechała z Warszawy na lotnisko Dojlidy[5]. Posiadała 6 lotników[6], lecz w tym czasie nie dysponowała żadnym samolotem[7]. Przydzielony w Białymstoku samolot typu DFW C.V był niesprawny i wymagał gruntownego remontu[1]. Natychmiast po przybyciu do Dojlid, oficer techniczny eskadry por. obs. Karpiński w fabryce Hasbachów organizuje nieetatowy park remontowy[8]. Kolejne otrzymane dwa samoloty eskadra musiała przekazać odchodzącym na front 1. i 4 eskadrze[9].
W lipcu eskadra wyszła ze składu I Grupy Lotniczej i przeniosła się na lotniska Słonim i Baranowicze. Tu działała na korzyść 1 Dywizji Litewsko-Bialoruskiej gen. Stefana Mokrzeckiego[10]. Dysponując tylko jednym sprawnym samolotem typu DFW C.V[11], załogi eskadry wykonywały loty rozpoznawcze, łącznikowe i bombardierskie[1]. 1 sierpnia eskadra wykonała swój pierwszy lot bojowy startując z lotniska Baranowicze. Przeprowadziła go załoga kpt. Iwaszkiewicz i por. Karpiński rozpoznając na kierunkach: Baranowicze – Stołpce i Baranowicze – Łuniniec. 2 sierpnia w rejon Stołpiec poleciała załoga sierż. Karol Biel i ppor. Stefan Sznuk. Nad Mirem zostali ostrzelani przez bolszewików, za co Polacy zrewanżowali się bombardowaniem 3-kilogramowymi pociskami do miotaczy min. W drodze powrotnej wykryli sowiecką baterię artylerii. W tym czasie eskadra otrzymała do swojej dyspozycji drugi samolot. 5 sierpnia miała miejsce nieudana próba współpracy z własną kawalerią. Oczekujący na ułanów w rejonie spotkania samolot został ostrzelany przez nieprzyjaciela i z uszkodzonym silnikiem zmuszony był do awaryjnego lądowania. Samolot został rozbity, a obaj lotnicy ranni. 8 sierpnia załoga rtm. Antoni Buckiewicz i ppor. Stefan Sznuk wykonała lot zwiadowczy w kierunku na Kojdanów. Zaatakowano i rozproszono grupę saperów sowieckich przygotowujących się do wysadzenia mostu na Niemnie w Stołpcach. Po zajęciu Mińska 11 eskadra urządziła wysunięte lotnisko w Słucku. W tym okresie eskadra dysponowała 3 samolotami: 2 DFW C.V i AEG C.IV[12].
- Na Pomorzu
W związku z zagrożeniem od strony Niemiec, jesienią eskadra została ściągnięta do Białegostoku[13]. W zimie 1919/1920 eskadra operowała na korzyść dowództwa Frontu Mazowieckiego wykonując loty rozpoznawcze w rejon granicy z Prusami Wschodnimi. Wchodziła wtedy w skład IV Grupy Lotniczej por. Borejszy[12]. Z początkiem 1920 eskadra została przesunięta do Torunia. W Toruniu instaluje się na dawnym niemieckim lotnisku i stamtąd wykonuje loty grupowe w kierunku granicy z Prusami[14]. Miało to związek z zajmowaniem Pomorza przez oddziały Wojska Polskiego[13]. Na dzień 1 lutego 1920 eskadra posiadała 3 pilotów, 3 obserwatorów i 3 samoloty[15].
- Powtórnie na froncie północnym
Z końcem marca, na Froncie Litewsko-Białoruskim stacjonował 1 dywizjon lotniczy w składzie 1., 4. i 8 eskadra wywiadowcza oraz wielkopolski dywizjon składający się z 12. i 14 eskadry wywiadowczej oraz 13 eskadry myśliwskiej. Jeszcze w kwietniu lotnictwo Frontu zostało wzmocnione przez 4 dywizjon lotniczy w składzie 11. i 18 eskadry wywiadowczej. W maju w rejon frontu przybyły 10 eskadra wywiadowcza i 19 eskadra myśliwska. Naczelne dowództwo przydzieliło 4 Armii pięć eskadr, 1 Armii – trzy eskadry, a do 7 Armii włączono tylko jedną eskadrę[16]. 11 eskadra wywiadowcza stacjonowała na lotnisku Zahaccie. Po 2 miesiącach przeniesiono ją na lotnisko Zahacie. Tam operowała w składzie Frontu Północnego gen. Stanisława Szeptyckiego[13]. W maju, dysponując tylko 2 załogami i szczupłym sprzętem, eskadra została rozdzielona między inne eskadry IV dywizjonu lotniczego i przestała istnieć jako samodzielna jednostka[2][1][17][18]. Większość personelu weszła w skład 1 eskadry, a reszta uzupełniła 4 i 18 eskadrę wywiadowczą[1][19].
- Odtworzona eskadra
11 eskadrę odtworzono ponownie we wrześniu 1920 w Toruniu, wyodrębniając ją z 4 eskadry wywiadowczej. Po otrzymaniu samolotów, pododdział odjechał do Lidy. Tam wszedł w skład IV dywizjonu lotniczego. Eskadra nie wzięła już udziału w walkach. Wcześniej podpisano rozejm[a][13].
W okresie działań wojennych załogi 11 eskadry wywiadowczej wykonały 16 lotów bojowych w czasie 41 godzin[1][21].
Eskadra w okresie pokoju
edytujNa mocy rozkazu z 18 stycznia 1921 eskadry 8. i 11. połączono tworząc nową 8 eskadrę wywiadowczą[22][1].
Żołnierze eskadry
edytuj| Dowódcy eskadry[23] | ||
| Stopień | Imię i nazwisko | Okres pełnienia służby |
|---|---|---|
| rtm. pil. | Piotr Niżewski | 11 I 1919 – |
| rtm. pil. | Antoni Buckiewicz | wiosna 1919 – |
| por. obs. | Tytus Karpiński | 1919 – IV 1920 |
| ppor. pil. | Wacław Makowski | IV 1920 – V 1920 |
| por. pil. | Antoni Sielicki | VIII 1920 – 18 I 1921 |
| Personel latający okresu wojny polsko – bolszewickiej[13] | ||
| Obserwatorzy | Piloci | |
| por. obs. Tytus Karpiński | rmt. pil. Antoni Buckiewicz | |
| por. obs. Antoni Święcicki | rmt. pil. Piotr Niżewski | |
| ppor. obs. Tadeusz Sztybel | kpt. pil. Wacław Iwaszkiewicz | |
| ppor. obs. Stefan Sznuk | ppor. pil. Wacław Makowski | |
| ppor. obs. Witold Jussewicz | por. pil. Antoni Sielicki | |
| pchor. obs. Bohdan Budkiewicz | sierż. pil. Stanisław Śledziejowski | |
| sierż. pil. Karol Stencel | ||
| sierż. pil. Jan Śliwa | ||
| sierż. pil. Karol Biel | ||
Samoloty eskadry
edytuj
Uwagi
edytuj- ↑ Zawieszenie broni zostało podpisane w Rydze 12 października 1920, a wchodziło w życie 18 października o 24.00[20].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Pawlak 1989 ↓, s. 194.
- ↑ a b Brummer i Zawadzki 2000 ↓, s. 86.
- ↑ Jungrav 1932 ↓, s. 519.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 44.
- ↑ Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179.
- ↑ Niestrawski 2017 ↓, s. II/83.
- ↑ Pawlak 1998 ↓, s. 18.
- ↑ Jungrav 1932 ↓, s. 520.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 27.
- ↑ Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179180.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 29.
- ↑ a b Tarkowski 1991 ↓, s. 28.
- ↑ a b c d e Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 180.
- ↑ Jungrav 1932 ↓, s. 523.
- ↑ Bartel i in. 1978 ↓, s. 42.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 63.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 69.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 86.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 403.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 92.
- ↑ Pawlak 1998 ↓, s. 19.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 180.
- ↑ Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179–180.
Bibliografia
edytuj- Ryszard Bartel, Jan Chojnacki, Tadeusz Królikiewicz, Adam Kurowski: Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Józef Jungrav. Wspomnienia z 11 eskadry lotniczej. „Przegląd Lotniczy. Organ lotnictwa Wojskowego”. 111-12, 1932. Warszawa: Sekcja Towarzystwa Wiedzy Wojskowej.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo NapoleonV, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
- Jerzy Pawlak: Pamięci lotników polskich 1918–1945. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08786-5.
- Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku Czci Poległych Lotników, 1933.
- Krzysztof Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.