Inspektorat Graniczny nr 14

Inspektorat Graniczny nr 14 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Inspektorat Graniczny nr 14

Obwód SG „Częstochowa”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Lubliniec Częstochowa
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Śląski Inspektorat Okręgowy SG Śląsk Okręg SG

Formowanie i zmiany organizacyjne

Biuro Inspektoratu Straży Granicznej „Lubliniec” zostało zorganizowane jeszcze w grudniu 1927 roku. Kierownikiem inspektoratu został st. kom. SC Stanisław Matera. Nowo organizowany inspektorat miał przejąć komisariaty Straży Celnej „Podłęże Szlacheckie” i „Kamieńsko” z Inspektoratu SC „Praszka” oraz komisariaty SC „Lubliniec płn.”, „Lubliniec płd.”, „Kalety” i „Tarnowskie Góry“ z Inspektoratu SC „Tarnowskie Góry”. Na ich bazie miały powstać podległe inspektoratowi SG „Lubliniec” komisariaty SG: „Herby” z podkomisariatem „Panki”, „Lubecko”, „Lubliniec” i „Tarnowskie Góry”. Obejmowanie odcinka granicznego następowało etapami. W pierwszej dekadzie stycznia 1928 przejęto od Inspektoratu SG „Piaśniki” (wcześniej Tarnowskie Góry) komisariat SC „Lubliniec płn”, „Lubliniec płd”., „Kalety” i „Tarnowskie Góry”. Pod koniec stycznia przyjęto pozostałe komisariaty i placówkę „Buchacz” przeznaczoną do komisariatu Tarnowskie Góry. Z przyjętego komisariatu „Podłęże” wyłączono placówkę „Starokrzepice” i przeznaczono ją do komisariatu SC „Jelonki”.

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 14 „Lubliniec”. Rozkazem nr 5 z 12 grudnia 1931 roku w sprawie etatu budżetowego Straży Granicznej na rok 1932/1933 komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł siedzibę inspektoratu z Lublińca do Częstochowy ul. Chłopickiego 35/37. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył komisariat „Panki” z Inspektoratu Granicznego „Wieluń” i przydzielił do Inspektoratu Granicznego „Częstochowa”. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył komisariat „Tarnowski Góry” z Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” i przydzielił do Inspektoratu Granicznego „Wielkie Hajduki”. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Lisów”. Rozkazem nr 1 z 1 lipca 1938 roku w sprawach [...] organizacyjnych, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek wywiadowczy „Zwierzyniec”. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” na Obwód Straży Granicznej „Częstochowa”. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Blachownia”. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma utworzył placówkę II linii „Koziegłowy”. Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł placówkę I linii „Krywałd” i posterunek SG „Konopiska”.

Służba graniczna

Dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od północy: placówka Straży Granicznej „Starokrzepice” wyłącznie, od południa: placówka Straży Granicznej „Sucha Góra” włącznie.

Sąsiednie inspektoraty:

• Inspektorat Graniczny „Wieluń” ⇔ Inspektorat Graniczny „Huta Królewska” − 1928

Kierownicy/komendanci inspektoratu

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
kom. SC	Stanisław Materna	– 16 IV 1928	kierownik IG „Rybnik”
kom. SC	Józef Kozakiewicz	16 IV 1928 – 13 VI 1929
nkom. SG	Metody Kalinowski	13 VI 1929 – 20 VI 1931
nkom.	Piotr Stando	21 IX 1931 – 28 I 1933	zmarł
insp.	Bernard Miller	20 VIII 1932–
insp.	Józef Ignacy Wiśniewski	do I 1937	†23 VII 1937
insp.	Marcin Zalewski	był w XI 1937

Struktura organizacyjna

Organizacja inspektoratu w kwietniu 1928:

• komenda − Lubliniec
• komisariat Straży Granicznej „Herby”
• komisariat Straży Granicznej „Lubecko”
• komisariat Straży Granicznej „Lubliniec”
• komisariat Straży Granicznej „Tarnowskie Góry”

Organizacja inspektoratu w listopadzie 1929:

• komenda − Lubliniec
• 1/14 komisariat Straży Granicznej „Panki”
• 2/14 komisariat Straży Granicznej „Herby”
• 3/14 komisariat Straży Granicznej „Lubliniec”
• 4/14 komisariat Straży Granicznej „Kalety”
• 5/14 komisariat Straży Granicznej „Tarnowskie Góry”

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/229.)
• Wykazy imienne oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” oraz podległych komisariatów i placówek → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
• Wykazy imienne oficerów, szeregowych i pracowników cywilnych Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/159.)