Komisariat Straży Granicznej „Kalety”
Komisariat Straży Granicznej „Kalety” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Komisariat Straży Celnej „Kalety” |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Geneza
edytujObjęcie granicy na Śląsku przez Straż Celną nastąpiło 16 czerwca 1922 roku. W Kaletach utworzony został komisariat straży celnej[2]. W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[3]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Z dniem 8 marca 1928 placówka Piaseczna przekazana została do komisariatu „Tarnowskie Góry”, a 31 marca zlikwidowano placówkę „Krywałd“. Na bazie obsady tej ostatniej, z dniem 1 kwietnia utworzono placówkę II linii „Koszęcin”. Już 25 czerwca komisariat przekazał do komisariatu Lubliniec placówkę „Brusiek”[2]. W tym samym dniu zlikwidowano też placówkę „Koszęcin”, a następnym dniu przekazano placówki „Mikołeska”, „Boruszowice”, „Kalety” i oddział konny do komisariatu „Tarnowskie Góry”. Z tym też dniem zlikwidowano też komisariat „Kalety”[4]
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujRozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[5]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Lubecko” do Inspektoratu Granicznego nr 14 „Lubliniec” i określił jego strukturę organizacyjną[6]. Komisariat został zlikwidowany z dniem 30 września 1929. Swoje placówki I linii „Glinica” i „Pawonków” przekazał do komisariatu „Lubliniec”, a placówkę „Pawełki” do komisariatu „Herby”. W rozkazie nr 10 z 5 listopada 1929 roku w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski komisariatowi Straży Granicznej „Kalety”, określił numer i strukturę komisariatu[7][1]. Polecenie odtworzenia komisariatu Straży Granicznej „Kalety” otrzymał dotychczasowy komendant komisariatu „Lubecko” aspirant Romuald Jakimowicz[4]. Z dniem 30 listopada 1929 został utworzony ponownie komisariat „Kalety”.
Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Kamienica Ślaska” i „Woźniki”[8].
Służba graniczna
edytujSąsiednie komisariaty:
Funkcjonariusze komisariatu
edytuj| Kierownicy/komendanci komisariatu | |||
|---|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
| podkomisarz | Romuald Jakimowicz[a] | 3 IX 1928 – 17 XII 1929 | II oficer komisariatu „Tarnowskie Góry”[9] |
| podkomisarz | Aleksander Dzierżek | 4 XII 1929 – 7 XI 1933[10] | kierownik komisariatu „Lipiny” |
| aspirant | Stanisław Gojawiczyński[b] | 15 XI 1933 – 15 VI 1934 | przeniesiony w stan nieczynny[13] |
| komisarz | Edward Makowski[14] | 8 VII 1934[15] – | |
| komisarz | Kazimierz Dziemidowicz | był XI 1937[16] | |
| podkomisarz | Rafał Sławoszewski | 19 II 1938[17] - | |
| Zastępcy komendanta komisariatu | |||
| starszy strażnik | Adam Laszecki | 1 V 1939[18] – | |
Struktura organizacyjna
edytuj
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[6]:
- komenda − Lubecko
- placówka Straży Granicznej I linii „Pawełki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Glinica”
- placówka Straży Granicznej I linii „Pawonków”
- placówka Straży Granicznej II linii „Lubecko”
Organizacja komisariatu w listopadzie 1929[7]:
Uwagi
edytuj- ↑ kierownik komisariatu „Lubecko”
- ↑ Stanisław Gojawiczyński urodził się 2 kwietnia 1897 roku. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z 29 listopada 1930 roku w korpusie oficerów rezerwy piechoty. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Wieluń. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas w grupie oficerów „pełniących służbę w Straży Granicznej”[11].Stanisław Gojawiczyński poległ 21 września 1939 roku w Chodorowie. Od 1920 roku był mężem Poli Gojawiczyńskiej. Ich córka Wanda była żoną pułkownika Stanisława Nadzina[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Gulczyński 2011 ↓, wstęp.
- ↑ a b Kronika komisariatu „Kalety” ↓, s. 1.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ a b Kronika komisariatu „Kalety” ↓, s. 2.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 58.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 174.
- ↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 9 i 13.
- ↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 9 i 31.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 62, 898.
- ↑ Straty ↓.
- ↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 31 i 33.
- ↑ Kronika komisariatu „Kalety” ↓, s. 4.
- ↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 34.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 334.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/12.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1939/24.
Bibliografia
edytuj- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Zbigniew Gulczyński, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Śląski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2018-01-05].
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Kalety” z lat 1928—1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/404.)
- Wykazy imienne oficerów, szeregowych i pracowników cywilnych Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/159.)